|
The New Testament of our Lord and Saviour Jesus Christ
1 Kaykunan Jesucristoq ñawpa taytankunaq miraynin qelqa. Paymi Davidpa miraynin Abrahampa miraynin karqan. 2 Abrahammi churiyarqan Isaacta, Isaactaq churiyarqan Jacobta, Jacobtaq churiyarqan Judata wawqenkunatawan. 3 Judataq churiyarqan Tamar warmipi Faresta Zaratawan, Farestaq churiyarqan Esromta, Esromtaq churiyarqan Aramta, 4 Aramtaq churiyarqan Aminadabta, Aminadabtaq churiyarqan Naasonta, Naasontaq churiyarqan Salmonta. 5 Salmontaq churiyarqan Rahab warmipi Boozta, Booztaq churiyarqan Rut warmipi Obedta, Obedtaq churiyarqan Isaita. 6 Isaitaq churiyarqan rey Davidta, Davidtaq churiyarqan Salomonta Uriaspa warminpi. 7 Salomontaq churiyarqan Roboamta, Roboamtaq churiyarqan Abiasta, Abiastaq churiyarqan Asata. 8 Asataq churiyarqan Josafat-ta, Josafat-taq churiyarqan Joramta, Joramtaq churiyarqan Uziasta. 9 Uziastaq churiyarqan Jotamta, Jotamtaq churiyarqan Ahazta, Ahaztaq churiyarqan Ezequiasta. 10 Ezequiastaq churiyarqan Manasesta, Manasestaq churiyarqan Amonta, Amontaq churiyarqan Josiasta. 11 Josiastaq churiyarqan Jeconiasta wawqenkunatawan, Babilonia suyuman preso apasqa kasqanku watakunapi. 12 Babilonia suyuman preso apasqa qhepatataq Jeconiasqa churiyarqan Salatielta, Salatieltaq churiyarqan Zorobabelta. 13 Zorobabeltaq churiyarqan Abiudta, Abiudtaq churiyarqan Eliaquimta, Eliaquimtaq churiyarqan Azorta. 14 Azortaq churiyarqan Sadocta, Sadoctaq churiyarqan Aquimta, Aquimtaq churiyarqan Eliudta. 15 Eliudtaq churiyarqan Eleazarta, Eleazartaq churiyarqan Matanta, Matantaq churiyarqan Jacobta. 16 Jacobtaq churiyarqan Mariaq qosan Joseta. Mariaqa karqan Cristo sutichasqa Jesuspa mamanmi. 17 Chay hinan Abrahammanta Davidkama chunka tawayoq miray karqan, Davidmanta Babilonia suyuman preso apasqa kasqankukamataq chunka tawayoq miray karqan, Babiloniaman preso apasqa kasqankumanta Cristoq nacesqankamataq chunka tawayoq miray karqan. 18 Jesucristoq nacesqanqa kay hinan karqan: Maman Mariaqa Josewan casarakunanpaqmi rimaykusqa kasharqan. Manaraq kuska tiyashaqtinkun Santo Espirituq atiyninwan wiksallisqa rikhurirqan. 19 Casarakunanpaq rimaykuqnin Josetaq chanin runa kaspa, mana p'enqaypi rikuchiyta munaspa, ch'inlla saqepuyta yuyaykusharqan. 20 Chayta yuyaykushaqtintaq Señor Diospa angelninqa mosqoypi payman rikhurispa nirqan: –Davidpa miraynin José, ama munakusqayki Mariawan casarakuyta manchakuychu, payqa wiksallikurqan Santo Espirituq atiyninwanmi. 21 Qhari wawatan wachakunqa, hinaspan sutichanki Jesusta, paymi llaqtanta huchankunamanta qespichinqa, nispa. 22 Llapan chaykunaqa sucederqan Señor Diospa nisqankuna hunt'akunanpaqmi. Paymi profetanwan nirqan: 23 “Doncella sipasmi wiksallikunqa, hinaspan qhari wawata wachakunqa, Emanuel sutiwantaq sutichanqaku”, nispa. (Chay sutiqa “Diosmi ñoqanchiswan” ninantan nin). 24 Puñusqanmanta rikch'arispataq Joseqa Señor Diospa angelninpa kamachisqanman hina ruwarqan, hinaspan Mariawan casarakapurqan. 25 Ichaqa manan Mariataqa llamiykurqanraqchu, phiwi qhari wawanta wachakunankama. Chay wawatan Jesusta suticharqan. 1 Rey Herodes kamachikushaqtinmi Judea provinciapi kaq Belén llaqtapi Jesusqa nacerqan. Chay qhepatataq inti lloqsimuy lado suyumanta Jerusalén llaqtaman chayamurqanku ch'aska qhawaypi yachaysapa runakuna. 2 Hinaspan tapukurqanku: –¿Maypitaq kashan judío runakunaq reynin naceqri? Ch'askantan inti lloqsimuy ladopi rikumuyku, chaymi payta yupaychaykuq hamushayku, nispanku. 3 Chayta uyarispanmi rey Herodesqa hawapi-ukhupi sonqoyoq karqan, kaqllataq Jerusalén llaqtapi llapan runakunapas. 4 Chaymi llapan sacerdote umallikunata, kamachikuy simita yachachiqkunatawan huñuspa, paykunata tapuykurqan maypichus Cristo nacenan karqan chayta. 5 Paykunataq reyta nirqanku: –Judeapi kaq Belén llaqtapin, nispa. Kay hinatan profetaqa qelqarqan: 6 “Qanqa, Judá suyupi Belén llaqta, Judapi kamachikuqkuna purapiqa hatunmi kanki, qanmantan huk uma qollana lloqsimunqa, paytaqmi Israel llaqtayta michinqa”, nispa. 7 Hinaqtinmi rey Herodesqa ch'aska qhawaypi yachaysapa runakunata sapaqllaman waqyarqan, hinaspan paykunata allin-allintapuni tapuykurqan hayk'aqchus ch'askaq rikhurisqanta. 8 Chaymantataq paykunata Belén llaqtaman kachaspa nirqan: –Riychis, hinaspa wawamanta allin-allintapuni tapukamunkichis, tarimuspaykichistaq willawankichis, ñoqapas rispa yupaychaykamunaypaq, nispa. 9 Paykunataq reyta uyariykuspanku pasapurqanku, inti lloqsimuy ladopi rikusqanku ch'askataq ñawpaqenkuta rirqan wawaq kasqanman chayaspataq altonpi sayaykurqan. 10 Ch'askata rikuspataq anchata kusikuspa q'ochukurqanku. 11 Wasiman haykuspataq wawata rikurqanku maman Mariatawan, hinaspan qonqoriykukuspa wawata yupaychaykurqanku. Alforjankuta kicharispataq regalokunata wawaman qorqanku: qorita, inciensota, mirratawan. 12 Chaymantataq Herodesman ama kutinankupaq mosqoypi willasqa kaspanku wak ñanninta llaqtankuman kutipurqanku. 13 Ch'aska qhawaypi yachaysapakuna ripuqtintaq, Señor Diospa angelninqa mosqoypi Joseman rikhurispa nirqan: –Sayariy, wawata mamantawan pusarikuspa Egipto suyuman ayqey, hinaspa chaypi tiyamuy ñoqa huktawan qanman willamunaykama, rey Herodesmi wawata maskhanqa wañuchinanpaq, nispa. 14 Hinan chay tutapacha Joseqa rikch'arispa wawata mamantinta pusarikuspa Egipto suyuman ripurqan. 15 Chaypin tiyamurqan rey Herodespa wañunankama, Señor Diospa nisqan hunt'akunanpaq. Paymi profetanwan nirqan: –Egipto suyumantan Churiyta waqyamuni, nispa. 16 Hinan Herodesqa k'arakta phiñakurqan, ch'aska qhawaypi yachaysapakunaq q'otusqanta reparaspa. Chaymi Belén llaqtapi lliw muyuriqpiwan manaraq iskay watayoq llapan qhari wawakunata wañurqarichinankupaq kacharqan, ch'aska qhawaypi yachaysapakunaq willasqan tiempoman hina. 17 Ahinapin profeta Jeremiaspa nisqan hunt'akurqan, paymi nirqan: 18 “Ramá llaqtapin huk kunka uyarikurqan, manchay sonqo nanay, waqay, hik'ipakuypiwan. Raquelmi wawankunamanta waqashan, sonqochasqa kaytapas manan munanchu wawankunaq manaña kapusqanrayku”, nispa. 19 Rey Herodes wañuqtintaq Señor Diospa angelninqa Egiptopi Joseman mosqoypi rikhurispa 20 nirqan: –Israel llaqtaman ripuy wawata mamantawan pusarikuspa, wawata wañuchiyta munaqkunaqa wañupunkuñan, nispa. 21 Chaymi Joseqa sayarispa wawata mamantawan pusarikuspa Israel suyuman kutimpurqan. 22 Herodespa churin Arquelao taytanpa rantinpi Judea provinciapi kamachikushasqanta yachaspataq, chayman riyta manchakurqan. Mosqoypi Diospa willasqan kaspataq Galilea provinciaman ripurqan. 23 Hinaspan chayman chayaspa Nazaret llaqtapi tiyarqan, profetakunaq: “Nazareo” runan kanqa, nisqanku hunt'akunanpaq. 1 Chay p'unchaykunapin Bautizaq Juanqa hamuspa Judea ch'inneqpi kay hinata willarqan: 2 –Huchaykichista saqepuspa Diosman kutirikuychis, hanaq pacha qhapaqsuyun sispaykamun, nispa. 3 Chay Juanmantan profeta Isaiasqa nirqan: “Ch'inneqpin huk kunka waqyakun: Señor Diospa ñanninta allichaychis, purinankunata cheqanyachiychis”, nispa. 4 Juanqa camelloq millmanmanta awasqa p'achawanmi p'achakurqan, qara chumpiwantaq chumpikurqan, mikhuqtaq langosta kuruta, wanqoyru misk'itawan. 5 Runakunataq payman hamurqanku Jerusalén llaqtamanta, Judeamanta, Jordán mayuq qayllankunamantawan, 6 hinaspan huchankuta willakuspa Jordán mayupi Juanwan bautizachikurqanku. 7 Juanqa askha fariseokunata, saduceokunatawan bautizasqanman hamuqta rikuspan paykunata nirqan: –Yaw, mach'aqway miray runakuna. ¿Pitaq willarqasunkichis Diospa kachamunan ñak'ariymanta ayqenaykichista? 8 Diosman kutirikuspaykichis kawsayniykichis t'ikrasqa kasqanta rikuchikuychis, 9 amataq sonqoykichispi yuyaychischu: Abrahampa mirayninmi kayku, nispaykichisqa. Niykichismi, Diosqa atinmi kay rumikunamantapas Abrahampaq wawakunata sayarichiyta. 10 Sach'a wit'uqqa wit'unan patapiñan kashan, chaymi tukuy mana allin ruruq sach'aqa wit'usqa kaspa ninaman wikch'uykusqa kanqa. 11 Ñoqaqa unuwanmi bautizaykichis Diosman kutirikusqaykichisrayku, qhepayta hamuqmi ichaqa ñoqamanta aswan atiyniyoq, manataqmi ñoqaqa usut'ankunallatapas apanaypaq hinachu kani, paymi bautizasunkichis Santo Espirituwanpas ninawanpas. 12 Wayrachinantan hap'ishanña, erasqantataq allinta ch'uyanchanqa, hinaspan taqenman trigota waqaychanqa, pajantataq mana hayk'aq wañuq ninapi kananqa, nispa. 13 Chaymantataq Jesusqa Galileamanta Jordán mayuman chayarqan, chaypi Juanpa bautizasqan kananpaq. 14 Juantaq ichaqa mana bautizayta munaspa nirqan: –Ñoqa qanpa bautizasqayki kanay kashaqtinchu, ¿qanri ñoqaman hamuwanki? nispa. 15 Chaymi Jesusqa nirqan: –Ama hark'awaychu, Diospa kamachikusqankunataqa llapantapunin hunt'ananchis, nispa. Hinan Juanqa payta bautizarqan. 16 Jesusqa bautizachikuspaña unumanta lloqsimushaqtintaq hanaq pacha kicharikamurqan, hinan Jesusqa rikurqan pay pataman Diospa Espiritun paloma hina uraykamushaqta. 17 Hanaq pachamantataq huk kunka nimurqan: –Kaymi munakusqay Churiy, paymi anchata kusichiwan, nispa. 1 Chaymantataq Diospa Espiritunqa ch'inneqman Jesusta pusarikurqan, payta saqra wateqananpaq. 2 Tawa chunka p'unchayta, tawa chunka tutatawan ayunaspañataq yarqachikurqan. 3 Satanastaq Jesusman asuykuspa nirqan: –Diospa Churinchus kanki chayqa, kay rumikunata niy t'antaman tukunanpaq, nispa. 4 Jesustaq ichaqa nirqan: –Diospa Simin Qelqan nin: “Manan t'antallawanchu runaqa kawsanqa, aswanpas Diospa llapa siminwanmi”, nispa. 5 Hinan saqraqa Jerusalén llaqtaman Jesusta pusarqan, hinaspan Dios yupaychana wasi pataman sayaykachispa 6 payta nirqan: –Diospa Churinchus kanki chayqa, kay ukhuman saltaykuy Diospa Simin Qelqan nin, “Qanraykun angelninkunata kachamunqa, chaymi qanta makinkupi hap'isunkiku ama rumipi chakiykita k'irikunaykipaq”, nispa. 7 Jesustaq nirqan: –Diospa Simin Qelqaqa nillantaqmi, “Aman Señor Diosniykita wateqankichu”, nispa. 8 Saqrataq wakmanta Jesusta pusarqan huk hatun orqo pataman, hinaspan kay pacha lliw suyukunata lliw hatun-atiyninkunatawan qhawarichispa 9 Jesusta nirqan: –Qonqoriykukuspachus yupaychawanki chayqa, lliw kaykunatan qopusqayki, nispa. 10 Hinaqtinmi Jesusqa nirqan: –Anchhuriy, Satanás, Diospa Simin Qelqan nin, “Señor Diosniykitan yupaychanki, pay sapallantataqmi servinkipas”, nispa. 11 Hinan saqraqa paymanta t'aqarikapurqan. Angelkunataq hamuspa Jesusta servirqanku. 12 Jesusmi Juanpa preso kasqanta uyarispa Galilea provinciaman kutipurqan. 13 Nazaret llaqtamantan Zabulón ayllu, Neftalí ayllu hallp'a qorpapi qocha pata Capernaúm llaqtaman tiyaq rirqan. 14 Chay hinapin profeta Isaiaspa nisqanta hunt'arqan. Paymi nirqan: 15 “Zabulón hallp'a, Neftalí hallp'a, lamar-qochaman riq ñan, Jordán mayu inti lloqsimuy lado hallp'a, mana judío runakunaq tiyanan Galilea hallp'a. 16 Tutayaqpi purishaq llaqtan huk hatun k'anchayta rikurqan, manchay tutayaq pachapi tiyaq runakunatan huk k'anchay k'anchaykurqan”, nispa. 17 Chaymantapachan Jesusqa willayta qallarirqan: –Huchaykichista saqepuspa Diosman kutirikuychis, hanaq pacha qhapaqsuyun sispaykamunña, nispa. 18 Galilea qocha patanta purishaspataq Jesusqa rikurqan iskay wawqeta, Pedro sutiyoq Simonta, wawqen Andrestawan. Paykunaqa challwaqkunan karqanku, chaymi challwa hap'inanku llikata qochaman wikch'uykusharqanku. 19 Hinan paykunata nirqan: –Qhepayta hamuychis, runakuna challwaytan yachachisqaykichis, nispa. 20 Chaymi paykunaqa llikankuta saqerparispa Jesuspa qhepanta ripurqanku. 21 Chaymanta rishaspataq wak iskay wawqetawan rikurqan, Zebedeoq churinkunata Jacobota wawqen Juantawan. Paykunaqa taytankupiwanmi botepi llikankuta allichasharqanku. Hinan paykunata waqyarqan. 22 Chaymi paykunaqa botenkuta taytankutawan saqerparispa Jesuspa qhepanta ripurqanku. 23 Jesustaq Galileantinta purirqan sinagogakunapi yachachispa, Diospa qhapaqsuyunmanta allin willakuykunata willaspa, llapa onqoyniyoq, nanayniyoq runakunata qhaliyachispa. 24 Chaymi Siria provinciantinpi Jesusmanta uyarikurqan, hinan payman apamurqanku nanayniyoqkunatapas, imaymananiraq onqoypi ñak'ariqkunatapas, supaypa ñak'arichisqankunatapas, t'uku onqoyniyoqkunatapas, such'ukunatapas, Jesustaq paykunata qhaliyachirqankama. 25 Askha runan Jesuspa qhepanta purirqanku: Galileamanta, Decápolis llaqtamanta, Jerusalenmanta, Judeamanta, Jordán mayu inti lloqsimuy ladomantawan. 1 Runakunata rikuspanmi Jesusqa orqoman wicharqan. Chaypi tiyaykuqtintaq yachachisqankunaqa payman asuykurqanku. 2 Paykunata yachachispataq nirqan: 3 –Kusisamiyoqmi huch'uyyaykukuspa Diosta maskhaqkunaqa, paykunapaqmi hanaq pacha qhapaqsuyuqa. 4 Kusisamiyoqmi llakisqa sonqoyoqkunaqa, paykunataqa Diosmi sonqochanqa. 5 Kusisamiyoqmi llamp'u sonqoyoqkunaqa, paykunaqa kay pacha hallp'atan herenciapaq chaskinqaku. 6 Kusisamiyoqmi chanin-kaymanta yarqachikuqkunaqa, ch'akichikuqkunaqa, paykunaqa saksachisqan kanqaku. 7 Kusisamiyoqmi khuyapayakuqkunaqa, paykunatapas Diosmi khuyapayallanqataq. 8 Kusisamiyoqmi ch'uya sonqoyoqkunaqa, paykunan Diosta rikunqaku. 9 Kusisamiyoqmi thak-kaypi kawsanapaq allipunachiqkunaqa, paykunaqa Diospa wawankunan kanku. 10 Kusisamiyoqmi chaninkaqta ruwasqamanta qatiykachasqakunaqa, paykunapaqmi hanaq pacha qhapaqsuyuqa. 11 Kusisamiyoqmi kankichis, ñoqarayku k'amisuqtiykichispas qatiykachasuqtiykichispas, hinallataq tukuy mana allinkunata llullakuspa qankunamanta rimaqtinkupas. 12 Kusikuychis q'ochukuychis, hanaq pachapi premioykichisqa hatunmi, chay hinatapunin qankunamanta ñawpaq profetakunatapas qatiykacharqanku, nispa. 13 Jesusqa nillarqantaqmi: –Qankunan kay pachapi runakunapaq kachi kankichis, kachitaqchus q'aymayapunman chayri, ¿imapaqñataq valenman? Manan imapaqpas valenmanñachu, aswanpas hawaman wikch'unallapaqñan, hinaspa runakunaq sarusqan kananpaq. 14 Qankunan runakunapaq k'anchay kankichis. Orqo patapi llaqtataqa manan imapas pakanmanchu. 15 Lamparata hap'ichispaqa manan raki ukhumanchu churanku, aswanpas k'anchana patamanmi, wasipi kaqkunata llapanta k'anchananpaq. 16 Chay hinata k'anchayniykichis runakunaq ñawpaqenpi k'anchachun, allin ruwasqaykichista rikuspa, hanaq pachapi kaq Yayaykichista yupaychanankupaq, nispa. 17 Jesusqa nillarqantaqmi: –Ama yuyaychischu Diospa kamachikuynin simitapas profetakunaq qelqasqantapas p'akinaypaq hamusqaytaqa, manan p'akinaypaqchu hamuni, aswanpas hunt'anaypaqmi. 18 Cheqaqtan niykichis, hanaq pacha kay pacha tukukunankama, kamachikuy simimantaqa manan huk ch'iñillanpas huk seq'ellanpas chinkanqachu llapan hunt'akunankama. 19 Pipas kay kamachikuymanta huk huch'uy kaqllatapas p'akinman, chaytataq runakunaman yachachinman chayqa hanaq pacha qhapaqsuyupin sinchi pisipaq hap'isqa kanqa, pipas hunt'an hinaspa yachachin chaymi ichaqa hanaq pacha qhapaqsuyupi ancha allinpaq hap'isqa kanqa. 20 Niykichismi, manachus kamachikuy simita yachachiqkunaqmantapas fariseokunaqmantapas chanin kawsayniykichis aswan allin kanqa chayqa, manan hanaq pacha qhapaqsuyumanqa haykunkichischu, nispa. 21 Jesusqa nillarqantaqmi: –Uyarirqankichismi ñawpa runakunaman: “Aman pitapas wañuchinkichischu, pipas runata wañuchiqqa juzganapaqñan kanqa”, nisqa kasqanta. 22 Ñoqataq ichaqa niykichis, pipas wawqenpaq phiñakuqqa juzganapaqñan kanqa, pipas wawqenta k'amiqqa juzganapi taripanapaqñan kanqa, pipas wawqenta ñakaqqa infierno ninapi juzganapaqñan kanqa. 23 Chay hinaqa ofrendaykita Diospa altarninman apaspa, chaypi wawqeykiq qan contra imapas kasqanta yuyarispaykiqa, 24 altar qayllaman ofrendaykita saqeykuy, hinaspa kutiriy, wawqeykiwanraq ñawpaqtaqa allipunamuy, kutimuspaykitaq ofrendaykita hayway. 25 Awqaykichus gobernadorman apasunki chayqa, ñanta rishaspallaykiraq paywan allipunapuy, juezman hap'iykachisunki chayqa, juezqa guardiamanmi hap'iykachisunkiman, hinaspan carcelpi rikukuwaq. 26 Cheqaqtan niyki, chaymantaqa manan lloqsimunkichu llapallan manukusqaykita kutichipunaykikama, nispa. 27 Jesusqa nillarqantaqmi: –Uyarirqankichismi: “Aman wasanchankichu”, nisqa kasqanta. 28 Ñoqataq ichaqa niykichis, pipas huk warmita munapakuspa qhawaqqa ñan sonqonpi chay warmiwan wasanchay huchata ruwanña. 29 Chayrayku, paña ñawiykichus huchaman urmachisunkiman chayqa, horqokuspa wikch'uy, aswan allinmi qanpaq huknin ñawiykiq chinkanan, llapan cuerpoykiq infiernoman wikch'uykusqa kananmantaqa. 30 Paña makiykitaqchus huchaman urmachisunkiman chayqa, kuchurqospa wikch'uy, aswan allinmi qanpaq kanman huknin makiykita wit'upunayki, llapan cuerpoykiq infiernoman wikch'uykusqa kananmantaqa, nispa. 31 Jesusqa nillarqantaqmi: –Ñawpaqmantañan nisqa karqan: “Pipas warminmanta t'aqakuqqa t'aqanakuy qelqata qochun”, nispa. 32 Ñoqataq ichaqa niykichis: Mana qhelli huchapi purishaqtin warminmanta t'aqakuqqa, warmintan wasanchay huchaman tanqaykun. Pipas t'aqanasqa warmiwan casarakuqqa wasanchay huchatan ruwan, nispa. 33 Jesusqa nillarqantaqmi: –Uyarillarqankichistaqmi ñawpa runakunaman: “Aman llullakuspa jurankichu, aswanmi jurasqaykita Señor Diospaq hunt'anki”, nisqa kasqanta. 34 Ñoqataqmi ichaqa niykichis: Amapunin jurankichu. Aman jurankichu hanaq pacharaykupas, Diospa kamachikuna tiyananmi chayqa. 35 Aman jurankichu kay pacharaykupas, Diospa chaki sarunanmi chayqa. Aman jurankichu Jerusalenraykupas, ancha hatun Reypa llaqtanmi chayqa. 36 Aman jurankichu umaykiraykupas, manan atiwaqchu huk chukchallatapas yuraqyachiyta yanayachiytapas. 37 Aswanpas rimayniykichisqa kachun: “Arí” nisqaqa, “arí” nisqallapuni, “manan” nisqapas, “manan” nisqallapuni, chaykunamanta huk-hina niyqa saqraq yuyaychasqanmi, nispa. 38 Jesusqa nillarqantaqmi: –Uyarirqankichismi ñawpa runakunaman: “Runamasinpa ñawinta horqoqpaqqa paypa ñawinpas horqosqallataq kanqa, kirun horqoqpaqpas paypa kirunmi horqosqallataq kanqa”, nisqa kasqanta. 39 Ñoqataqmi ichaqa niykichis: Ama mana allin ruwaqniykichistaqa tupapakuychischu, aswanqa pipas paña uyaykipi ch'aqlasunki chayqa, lloq'e uyaykitapas kutirichiy. 40 Pipas juezman quejakuspa camisaykita qechuyta munaqmanqa capaykitawanpas qoykapuy. 41 Pipas kuskan leguata riysinaykipaq pusachikuqniykitaqa, huk leguata riysiy. 42 Mañakuqniykimanqa qoy, qanmanta manukuyta munaqmanpas amataq “manan” niychu, nispa. 43 Jesusqa nillarqantaqmi: –Uyarillarqankichistaqmi: “Runamasiykitan munakunki, awqaykitataq cheqnikunki”, nisqa kasqanta. 44 Ñoqataq ichaqa niykichis: Munakuychis awqaykichiskunata, [saminchaychis ñakaqniykichiskunata, allinta ruwapuychis cheqnikuqniykichiskunapaq] mañapuychis k'amiqniykichiskunapaqpas qatiykachaqniykichiskunapaqpas. 45 Ahinapin hanaq pachapi kaq Yayaykichispa wawankuna kankichis, payqa intintan lloqsichimun allinkunapaqpas mana allinkunapaqpas, parachimullantaqmi chaninkunapaqpas mana chaninkunapaqpas. 46 Munakuqnillaykichista munakuwaqchis chayqa, ¿ima premioyoqtaq kawaqchis? ¿Manachu contribución cobraqkunapas chay hinallatataq ruwanku? 47 Wawqeykichiskunallatachus napaykunkichis chayqa, ¿hukkunaq ruwasqanmantaqa astawanchu ruwashankichis? ¿Manachu Diospi mana iñiqkunapas chay hinallatataq ruwashanku? 48 Imaynan hanaq pachapi Taytaykichispas chaninpuni, chay hinallataq qankunapas chaninpuni kaychis, nispa. 1 Jesusqa nillarqantaqmi: –Ama runakunaq rikunallanpaqchu allintaqa ruwaychis, mana chayqa hanaq pachapi kaq Yayaykichisqa manan premiota qosunkichischu. 2 Chay hinaqa, mana imayoqta yanapashaspaykiqa, ama llapa runamanraqchu willakuy, imaynan iskay uyakuna sinagogakunapipas, callekunapipas ruwanku hinataqa, runakunaq allin nisqan kanankupaq. Cheqaqtan niykichis, chay runakunaqa premioyoqñan kanku. 3 Aswanpas mana imayoqta yanapashaqtiykiqa, amapuni piniykipas chayta yachachunchu. 4 Chay hinapin mana imayoqta yanapasqaykita mana pipas yachanqachu. Hinan pakallapi ruwasqaykita rikuq Yayayki kutichipusunki, nispa. 5 Jesusqa nillarqantaqmi: –Diosmanta mañakushaspaykichisqa, aman iskay uyakuna hinachu kankichis, paykunaqa sinagogakunapipas, calle esquinakunapipas sayaykuspan mañakunku, runakunaq rikusqan kanankupaq. Cheqaqtan niykichis, paykunaqa premioyoqñan kanku. 6 Qan ichaqa, mañakunaykipaqqa wasiykiman haykuy, hinaspa punkuykita wisq'aykukuspa, mana rikuna Yayaykimanta mañakuy, hinan pakallapi ruwasqaykita rikuq Yayayki sut'ipi kutichipusunki. 7 Mañakushaspaqa ama mana iñiqkuna hina thawtiychischu, paykunaqa warararasqankuwanmi Diospa uyarisqan kayta yuyanku. 8 Amayá qankunaqa paykuna hinachu kaychis. Yayaykichisqa manaraq mañakushaqtiykichismi yachanña imakunatachus necesitasqaykichista. 9 Chayrayku qankunaqa kay hinata mañakuychis: Yayayku hanaq pachapi kaq, sutiyki yupaychasqa kachun, 10 Qhapaqsuyuyki hamuchun, munayniyki kay pachapi ruwakuchun, imaynan hanaq pachapipas ruwakun hinata. 11 Sapa p'unchay t'antaykuta qowayku. 12 Huchaykutapas pampachawayku, imaynan ñoqaykupas contraykupi huchallikuqta pampachayku hinata. 13 Amataq wateqaymanqa urmanaykuta munaychu, aswanpas mana allinkaqmanta qespichiwayku. [Qanpan qhapaqsuyupas, atiypas, qhapaqchaypas wiñay-wiñaypaq, amén.] 14 Runakunatachus contraykichispi huchallikusqankuta pampachankichis chayqa, qankunatapas hanaq pachapi kaq Yayaykichisqa pampachallasunkichistaqmi. 15 Ichaqa contraykichispi runakunaq huchallikusqankuta mana pampachankichischu chayqa, manallataqmi Yayaykichispas huchallikusqaykichiskunata pampachasunkichischu, nispa. 16 Jesusqa nillarqantaqmi: –Ayunaspaykichisqa, ama iskay uyakuna hina llakisqa uyayoqchu kaychis, paykunaqa llakisqa uyayoqmanmi tukunku ayunasqankuta runakunaq rikunanpaq. Cheqaqtan niykichis paykunaqa llapan premionkutañan chaskikapunku. 17 Qan ichaqa, ayunaspaykiqa umaykita ñaqch'akuy, uyaykitapas uphakuy, 18 ayunashasqaykita runakunaq ama rikunanpaq, aswanpas mana rikuna Yayaykiq rikunallanpaq ayunay, hinan pakallapi ruwasqaykita rikuq Yayayki kutichipusunki. 19 Ama qhapaq kaykunata kay pachapi huñukuychischu, kaypiqa thutapas thutanmi qhoqayaypas ismuchinmi, suwakunapas wasita haykuspan suwakun, 20 aswanpas qhapaq kaykunataqa hanaq pachapi huñukuychis, chaypiqa thutapas manan thutanchu, qhoqayaypas manan ismuchinchu, manallataq suwapas wasita haykuspa suwakunñachu. 21 Maypichus qhapaq kayniyki kashan chayllapitaqmi sonqoykipas kashan, nispa. 22 Jesusqa nillarqantaqmi: –Ñawiqa lámpara hinan cuerpota k'anchan, chaymi ñawiyki allin kaqtinqa lliw cuerpoykipas k'anchayniyoq kanqa. 23 Ñawiyki mana allin kaqtinqa lliw cuerpoykipas tutayaqllataqmi kanqa. Chay hinaqa, qanpi kaq k'anchaychus tutayapun chayqa, ¡imayna yanaraqtaq chay kikin tutayaqqa kanqa! 24 Manan pipas iskay patrontaqa serviyta atinmanchu, huknintan cheqnikunman, huknintataq munakunman. Manan Diostawan qhapaq kaytawanqa serviyta atiwaqchischu. 25 Chayraykun niykichis: Aman kawsayniykichismanta llakipakunkichischu imatachus mikhunaykichismantapas ukyanaykichismantapas, imawanchus p'achakunaykichismantapas. Kawsaymi astawan valen mikhunamantaqa, cuerpopas astawan valen p'achamantaqa. 26 Qhawariychis phalaq animalkunata: manan tarpunkupaschu, cosechankupaschu, taqenkupaschu. Chaywanpas, hanaq pacha Yayaykichismi chaykunaman mikhuchin. ¡Qankunaqa phalaq animalkunamantapas aswan chaniyoqmi kankichis! 27 ¿Mayqenniykichistaq atinman llakikushaspa, sayayninman huk chhikallantawanpas yapaykukuyta? 28 ¿Imanaqtintaq p'achamantapas llakikunkichis? Qhawariychis campopi hamanq'ay t'ikakunaq wiñasqanta. Manan chaykunaqa llank'ankupaschu phuskankupaschu. 29 Ichaqa niykichismi: Rey Salomonpas qhapaqña kashaspapas manan chay huknin t'ika hinallapas p'achakurqanchu. 30 Chay hinatan Diosqa campopi plantakunata p'achachin, chaykunan huk p'unchay wiñan, qhepantin p'unchaytaq hornoman wikch'uykunku. ¿Chaychu Diosqa qankunatapas mana p'achachisunkichisman? ¡Qankunaqa pisi iñiyniyoqmi kankichis! 31 Chay hinaqa, ama llakikuychischu: ¿Imatan mikhusunchis, imatan ukyasunchis, imawantaq p'achakusunchispas? nispaqa. 32 Tukuy chaykunamantaqa mana iñiqkunallan llakipakunku, hanaq pacha Yayaykichisqa yachanmi tukuy chaykuna necesitasqaykichista. 33 Aswanpas Diospa qhapaqsuyunta, chanin-kaynintawan ñawpaqtaqa maskhaychis, payqa tukuy chaykunatapas qosunkichismi. 34 Ahinaqa, ama llakipakuychischu paqarinmantaqa, paqarinpas llakikuyqa kallanqapunin. Sapa p'unchay llakikuyqa chay p'unchayllapaq kachun, nispa. 1 Jesusqa nillarqantaqmi: –Ama hukkunata huchachaychischu, ahinapin Diosqa mana huchachasunkichischu. 2 Imaynatachus hukkunata huchachankichis chay hinallatataqmi Diospas qankunataqa huchachasunkichis, imaynatachus hukkunata ruwankichis chay hinallatataqmi Diospas qankunataqa ruwasunkichis. 3 ¿Imaraykun wawqeykiq ñawinpi qhellita qhawanki, manataq ñawiykipi kaq kurkutaqa reparakunkichu? 4 Chay hinari, ¿imaynatan wawqeykita ninki: Ñawiykimanta qhellita horqosqayki, nispa, ñawiykipitaq kurku kashaqtin? 5 ¡Iskay uya! ñawpaqtaqa ñawiykimantaraq kurkuta horqokuy, chayraqmi wawqeykiq ñawinmanta qhellita horqonaykipaq allinta rikunki. 6 Ama alqokunaman Diospaq t'aqasqa kaqta qaraychischu, paqtan kutirimuspa llik'irqarisunkichisman, amallataq perla walqaykichistapas khuchikunaman wikch'uychischu, paqtan perlakunata sarunkuman, nispa. 7 Jesusqa nillarqantaqmi: –Diosmanta mañakuychis qosunkichismi, maskhaychis tarinkichismi, waqyakuychis kicharimusunkichismi. 8 Pipas Diosmanta mañakuqqa chaskinmi, maskhaqpas tarinmi, waqyakuqtapas kicharimunqan. 9 ¿Mayqenniykichistaq wawaykichis t'antata mañakushaqtin rumita qowaqchis? 10 Challwata mañakushaqtinpas, ¿mach'aqwayta qowaqchis? 11 Qankunapas mana allin millay runa kashaspa, allin kaqkunata wawaykichiskunaman qoyta yachankichismi, chaymantapas astawanraqmi hanaq pachapi kaq Yayaykichisqa allin kaqkunata mañakuqtiykichis qosunkichis. 12 Chay hinaqa, imaynatachus runakunaq ruwanasuykichista munankichis, chhaynallatataq qankunapas paykunata ruwaychis, chay hinatan kamachikun Diospa kamachikuy siminpas profetakunaq qelqasqanpas, nispa. 13 Jesusqa nillarqantaqmi: –K'illku punkunta haykuychis. Hatun punkunta haykuspa hatun ñanninta riqkunaqa infiernomanmi askhallaña rishanku. 14 K'illku punkunta haykuspa ñañu ñanninta kawsayman riqkunaqa pisillan kanku. 15 Llulla profetakunamanta allinta cuidakuychis. Paykunan hamusunkichis ovejaman tukuspa, sonqonkupitaq ichaqa yarqasqa atoqkuna hina kanku. 16 Paykunataqa imayna ruwasqankupin reqsinkichis. Manan uvasqa khiskakunamantachu pallakun, manallataq higospas kisakunamantachu pallakun. 17 Llapa allin sach'aqa allin rurukunatan rurun, mana allin sach'akunan ichaqa mana allin rurukunata rurun. 18 Allin sach'aqa allintakamallapunin rurun, mana allin sach'ataq mana allintakamallapuni rurun. 19 Mana allinta ruruq sach'ataqa wit'uspan ninaman kanaykapunku. 20 Chay hinaqa, ruwasqankunapin llulla profetakunataqa reqsinkichis. 21 Manan llapa “¡Señor! ¡Señor!” niwaqniychu hanaq pacha qhapaqsuyumanqa haykunqa, aswanpas hanaq pachapi kaq Yayaypa munayninta ruwaqllan haykunqa. 22 Askhan taripay p'unchaypi niwanqaku: ¡Señor! ¡Señor! ¿Manachu qanmanta willakurqayku, sutiykipi supaykunatapas qarqorqayku, sutiykipi askha milagrokunatapas ruwarqayku? nispa. 23 Chaymi paykunata nisaq: Manapunin reqsiykichischu, qayllaymanta anchhuriychis mana allin ruwaqkuna, nispa. 24 Pipas uyariwaspan nisqaykunata hunt'aq runataqa qaqa patapi wasinta ruwaq yuyayniyoq runawanmi rikch'anachisaq. 25 Para chayamuqtinmi mayukuna wasapaspa wasiman haykurqan, wayrapas sinchita wayramuspa wasiman waqtakurqan, ichaqa qaqa patapi teqsichasqa kaspanmi chay wasiqa mana thunikurqanchu. 26 Pipas nisqaykunata uyarishaspa mana hunt'aq runataqa aqo patapi wasinta ruwaq mana yuyayniyoq runawanmi rikch'anachisaq. 27 Para chayamuqtinmi mayukuna wasapaspa wasiman haykurqan, wayrapas sinchita wayramuspa wasiman waqtakullarqantaq, hinan wasiqa manchayta thunikurqan, nispa. 28 Chaykunata rimayta Jesús tukuqtintaq runakunaqa yachachikuyninmanta muspharqanku. 29 Atiywanmi paykunataqa yachachirqan, manan kamachikuy simita yachachiqkuna hinallachu. 1 Orqomanta Jesús uraykamuqtinmi askha runakuna paypa qhepanta rirqanku. 2 Chayllamanmi lepra onqoyniyoq runaqa Jesusman hamuspa ñawpaqenpi qonqoriykukurqan, hinaspan nirqan: –Señor, munanki chayqa atinkin qhaliyachiwayta, nispa. 3 Chaymi Jesusqa makinwan llamiykuspa nirqan: –Munanin, qhali kapuy, nispa. Hinan onqoyninqa kaq rato chinkapurqan. 4 Jesustaq payta nirqan: –Amapunin pimanpas kaytaqa willankichu, aswanpas sacerdoteman rispa qhawachikamuy, hinaspa Moisespa kamachikusqanman hina ofrendata haywamuy qhaliyapusqaykita paykuna yachanankupaq, nispa. 5 Capernaúm llaqtaman Jesús haykuqtinmi Roma soldado capitanqa Jesusman asuykuspa rogakurqan: 6 –Señor, kamachiymi wasiypi such'uyaspa onqoshan sinchi nanayta muchuspa, nispa. 7 Chaymi Jesusqa nirqan: –Rispaymi qhaliyachimusaq, nispa. 8 Capitantaq nirqan: –Señor, ¿pitaq ñoqari kani wasiyman haykuykamunaykipaq? Aswanpas rimarillay, kamachiyqa qhaliyallanqan. 9 Ñoqapas kamachina runan kani, kamachinitaq soldadokunatapas. Huknintan nini: Riy, nispa, hinan rin. Huknintataq nini: Hamuy, nispa, hinan hamun. Kamachiytapas nini: Kayta ruway, nispa, hinan ruwan. 10 Chayta uyarispanmi Jesusqa muspharqan, hinan qhepan riqkunata nirqan: –Cheqaqtan niykichis, manapunin Israel runakunapipas mayqentapas kay hina iñiyniyoq runataqa tarirqanichu. 11 Niykichismi askhan tukuy hinantinmanta hamunqaku, hinaspan hanaq pacha qhapaqsuyupi tiyaykunqaku Abrahamwan, Isaacwan, Jacobpiwan. 12 “Diospa qhapaqsuyunpiñan kashani” niqkunataq ichaqa laqhayaqman qarqosqa kanqaku. Chaypin kanqa waqaypas, kiru k'achachachaypas, nispa. 13 Hinaspan Jesusqa capitanta nirqan: –Kutipuy, iñisqaykiman hina ruwasqa kachun, nispa. Chay kamachintaq kaq rato qhaliyarqapurqan. 14 Chaymantataq Jesusqa Pedroq wasinman haykuspa Pedroq suegranta tarirqan fiebrewan puñunapi onqoshaqta. 15 Hinaspan makinta llamiykuqtin fiebre onqoyqa thanirqapurqan, hinan warmiqa hatarispa paykunaman mikhunata haywarqan. 16 Ch'isiyaykuytañataq Jesusman pusamurqanku supaykunaq ñak'arichisqan askha runakunata, hinan Jesusqa rimarispalla supaykunata qarqorqan, llapan onqosqakunatapas qhaliyachirqan. 17 Chay hinapin profeta Isaiaspa nisqanqa hunt'akurqan. Isaiasmi nirqan: “Pay kikinmi onqoyninchiskunamanta qhaliyachiwarqanchis, nanayninchiskunatapas qechuwarqanchis”, nispa. 18 Jesusqa muyuriqninpi askha runakunata rikuspanmi yachachisqankunata kamachirqan qochanta chimpanankupaq. 19 Chay raton kamachikuy simita yachachiqqa payman asuykuspa nirqan: –Yachachikuq, maytaña riqtiykipas qhepaykitan purisaq, nispa. 20 Chaymi Jesusqa nirqan: –Atoqkunapas t'oqoyoqmi, phalaq animalkunapas q'esayoqmi, Runaq Churinpan ichaqa mana kanchu maypi puñuykunallanpas, nispa. 21 Hinan hukkaq yachachisqanqa payta nirqan: –Señorníy, simiykimanta risaq, taytay wañuqtin p'ampaykamuq, nispa. 22 Jesustaq nirqan: –Qhepayta hamuy, hina wañusqakunaqa ayankuta p'ampamuchunku, nispa. 23 Chaymantataq Jesusqa boteman haykuspa yachachisqankunapiwan rirqan. 24 Chayllamanmi sinchi wayra qochapi hatarirqan, unuq phoqchiqeynintaq boteman hunt'aykusharqanña, Jesustaq ichaqa puñusharqan. 25 Hinaqtinmi yachachisqankunaqa Jesusman asuykuspa rikch'achirqanku: –¡Señor, qespichiwayku, chinkaykapushanchisñan! nispanku. 26 Hinan Jesusqa paykunata nirqan: –¡Pisi iñiyniyoq runakuna! ¿Imanaqtinmi mancharikushankichis? nispa. Chaymi sayarispa wayratapas qochatapas phiñarikurqan, chay hinapin thak kapurqan. 27 Hinan paykunaqa musphaspa ninakurqanku: –¿Pitaq kay runari, chaytaq wayrapas qochapas kasun? nispanku. 28 Qocha chimpapi Gádara runakunaq hallp'anmanmi Jesusqa chayarqan, chayllamanmi panteonmanta lloqsimurqanku supaykunaq ñak'arichisqan iskay runakuna, paykunaqa sinchi phiñan karqanku, manañan pillapas chay ñannintaqa purirqanchu. Paykunan Jesusman qayllaykurqanku. 29 Hinaspan qaparirqanku: –Diospa Churin Jesús, ¿iman ñoqaykuwan ruwanayki? ¿Manaraq tiemponpichu ñak'arichiqniyku hamunki? nispanku. 30 Qayllankupitaq t'aqantin askha khuchikuna mikhurasharqanku. 31 Chaymi supaykunaqa Jesusta rogakurqanku: –Qarqowaspaykikuqa haqay khuchikunaman kachawayku, nispa. 32 Jesustaq paykunata nirqan: –Riychisyá, nispa. Hinan lloqsispanku chay t'aqantin khuchikunaman haykurqanku, t'aqantin llapa khuchikunataq qaqa patanta qochaman phawaykuspa unupi wañurqanku. 33 Chaymi khuchi michiqkunaqa ayqerirqanku, llaqtaman rispataq lliwta willakurqanku imachus supaypa ñak'arichisqan runakunawan sucedesqanta. 34 Hinan llaqtallantin lloqsimurqanku Jesuswan tupaq, payta rikuspataq rogakurqanku llaqtankumanta ripunanpaq. 1 Chaymantataq Jesusqa boteman haykuspa qochanta chimparqan, hinaspan llaqtanman chayarqan. 2 Jesusmanmi wantumurqanku mana kuyuriy atiq such'uta, hinan Jesusqa Diospi iñisqankuta rikuspa, chay such'uta nirqan: –Churíy, kallpachakuy, huchaykikunatan pampachayki, nispa. 3 Chaymi kamachikuy simita yachachiqkunamanta wakinqa sonqonkupi nirqanku: –Kay runaqa Diostan pisichashan, nispanku. 4 Jesustaq paykunaq yuyaykusqankuta yachaspa nirqan: –¿Imanaqtintaq sonqoykichispi mana allinta yuyaykushankichis? 5 ¿Mayqentaq aswan atikuq: Huchaykikunatan pampachayki, niychu, icha: Sayarispa puririy, niytaqchu? 6 Yachanaykichispaqpas Runaq Churinqa atiyniyoqmi kay pachapi huchakunata pampachananpaq. Such'utataq nirqan: –Sayariy, puñunaykita hoqarispa wasiykita ripuy, nispa. 7 Hinan such'uqa wasinta ripurqan. 8 Runakunataq chayta rikuspa muspharqanku, hinaspan Diosta hatuncharqanku, runakunaman chay hina atiyta qosqanmanta. 9 Chaymanta rishaspataq Jesusqa Mateo sutiyoq runata rikurqan contribución cobrana cheqaspi sisata cobrashaqta. Hinaspan nirqan: –Qhepayta hamuy, nispa. Hinan Mateoqa sayarispa qhepanta rirqan. 10 Chaymantataq Jesusqa Mateoq wasinpi mikhunanpaq tiyashaqtin, contribución cobraq askha runakuna, huchasapamanta qhawasqakuna hamuspa Jesuswan yachachisqankunapiwan kuska tiyaykurqanku. 11 Chayta rikuspan fariseokunaqa Jesuspa yachachisqankunata nirqanku: –¿Imanaqtinmi yachachiqniykichisqa contribución cobraqkunawan, huchasapakunapiwan mikhun? nispanku. 12 Jesustaq chayta uyarispa paykunata nirqan: –Qhalikunaqa manan hampiqta necesitankuchu, aswanpas onqosqakunallan necesitanku. 13 Riychis, hinaspa kayta yachamuychis, Diosmi nin: Khuyapayakuq kanaykichistan munani, manan sacrificio haywawanaykichistachu munani, nispa. Ñoqaqa manan chanin runakunata waqyaqchu hamuni, aswanpas huchasapakunata waqyaqmi hamuni, nispa. 14 Bautizaq Juanpa yachachisqankunan Jesusman qayllaykuspa tapurqanku: –Ñoqaykupas fariseokunapas ayunaykun, ¿imanaqtintaq yachachisqaykikunari mana ayunankuchu? nispa. 15 Chaymi Jesusqa paykunata nirqan: –¿Casamientoman invitasqakunaqa noviowan kuska kashaspa llakikunkumanchu? Manan. Ichaqa chayamunqan p'unchaykuna, noviota aparqoqtinku ayunananku, nispa. 16 Manan pipas mawk'a p'achamanqa mosoq telawan remiendanchu, chay hina kaqtinqa mosoq tela remiendon q'estispa mawk'akaqta astawan llik'inqa. 17 Manataqmi pipas upi vinotaqa mawk'a qara odrekunaman hillp'unchu, chay hina kaqtinqa qara odrekunatachá poqospa phatachinman, vinotaq hich'akunman, qara odrekunapas llik'ikapunman, aswanmi upi vinotaqa mosoq odrekunaman hillp'unku, chaymi vinopas mana usunqachu, odrepas mana llik'ikunqachu, nispa. 18 Chaykunata Jesús paykunaman nishallaqtinraqmi, judío runakunaq huknin umalli payman hamurqan, qonqoriykukuspataq nirqan: –Ususiymi kunallanraq wañurqapun, ama hinachu kay, payta llamiykampuway kawsarinanpaq, nispa. 19 Chaymi Jesusqa yachachisqankunapiwan paypa qhepanta rirqan. 20 Huk warmin chunka iskayniyoq wataña yawar apaywan onqosharqan, hinaspan Jesuspa qhepanta asuykuspa p'achanpa ch'ullpanta llamiykurqan. 21 Payqa sonqonpin yuyaykusqaña: Jesuspa p'achallantapas llamiykuspaqa qhaliyasaqpunin, nispa. 22 Jesustaq ichaqa warmiman kutirispa nirqan: –Ususíy, kallpachakuy, iñiyniykin qhaliyachisunki, nispa. Hinan warmiqa kaq rato qhaliyarqapurqan. 23 Jesustaq umalli runaq wasinman chayaspa, wañuchikuqpapi qenata tocapakuqkunata qaparkachaqkunatawan rikuspa 24 nirqan: –Lloqsiychis, sipasqa manan wañunchu, puñushallanmi, nispa. Chaymi runakunaqa Jesusta asipayarqanku. 25 Runakunata qarqospataq Jesusqa wasiman haykuspa makinmanta sipasta hap'iykurqan, hinan sipasqa hatarirqan. 26 Chaymi Jesuspa chay ruwasqankunata lliw chay cheqaskunapi yacharqanku. 27 Chaymanta Jesús rishaqtinmi, iskay ñawsakuna waqyakuspa payta qatipakurqanku: –¡Davidpa churin, khuyapayaykuwayku! nispanku. 28 Wasiman Jesús haykuqtintaq chay ñawsakunaqa payman asuykurqanku, hinan Jesusqa paykunata nirqan: –¿Iñinkichischu kay mañakusqaykichis ruwanayta? nispa. Paykunataq: –Arí, Señor, nirqanku. 29 Chaymi ñawinkuta llamiykurqan: –Iñisqaykichisman hina ruwasqa kachun, nispa. 30 Ñawinkutaq kicharikapurqan. Hinan Jesusqa allin-allinta paykunata kamachirqan: –Aman kaytaqa pimanpas willankichischu, nispa. 31 Paykunataq ichaqa lloqsispa hina Jesuspa lliw ruwasqankunata chay cheqaskunapi willakurqanku. 32 Ñawsa kashaspa qhaliyaq runakuna lloqsishaqtinkutaq supaypa ñak'arichisqan upa runata Jesusman pusamurqanku. 33 Supayta Jesús qarqoqtintaq upaqa rimarirqan, chaymi runakunaqa musphaspa nirqanku: –Manan hayk'aqpas Israel suyupi kay hinataqa rikurqanchischu, nispa. 34 Fariseokunataq ichaqa nirqanku: –Kay runaqa supaykuna kamachiqpa atiyninwanmi supaykunata qarqon, nispa. 35 Jesusqa llapan llaqtakunata ayllukunatawanmi purirqan, sinagogankupi yachachispa, Diospa qhapaqsuyunmanta allin willakuykunata willaspa, imaymana onqoyniyoqkunata, nanayniyoqkunata qhaliyachispa. 36 Chaypin Jesusqa runakunata rikurqan mana michiqniyoq ovejakunata hina wikch'usqata, ch'eqechisqata, chaymi paykunata khuyapayarqan. 37 Hinaspanmi yachachisqankunata nirqan: –Cosechanaqa askhapunin, llank'aqkunataq ichaqa pisilla. 38 Chayrayku, chakrayoqta valekuychis cosechanman llank'aqkunata kachamunanpaq, nispa. 1 Jesusqa chunka iskayniyoq yachachisqankunata waqyaspan, paykunaman atiyta qorqan mana allin espiritukunata runakunamanta qarqonankupaq, imaymana onqoytapas nanaytapas qhaliyachinankupaqwan. 2 Chay chunka iskayniyoq apostolkunaq sutinmi kaykuna karqan: Ñawpaqkaqmi Pedro sutichasqa Simón, wawqen Andrespiwan, Zebedeoq churinkuna Jacobo, Juanpiwan, 3 Felipe, Bartolomé, Tomás, contribución cobraq Mateo, Alfeoq churin Jacobo, Tadeo, 4 Zelote nisqa t'aqamanta Simón, Judas Iscariotepiwan, paymi Jesusta hap'ichiqqa karqan. 5 Jesusmi chay chunka iskayniyoq yachachisqankunata kachaspa kay hinata kamachirqan: –Mana judío runakunaq hallp'antaqa aman rinkichischu, Samaria provinciapi kaq llaqtakunamanpas aman haykunkichischu, 6 aswanpas Israel runakunaman riychis, paykunaqa chinkasqa ovejakuna hinan kashanku. 7 Rispataq willamuychis: Hanaq pacha qhapaqsuyun sispaykamun, nispa. 8 Onqosqakunatan qhaliyachinkichis, lepra onqoyniyoqkunatan qhaliyachinkichis, wañusqakunatan kawsarichinkichis, supaykunatan runakunamanta qarqonkichis. Kay atiytaqa gratisllan chaskirqankichis, gratisllataqmi qonkichispas. 9 Ama qoritapas, qolqetapas, cobretapas apaychischu. 10 Amallataq apaychischu qoqawatapas, iskay p'achatapas, usut'atapas, tawnatapas. Llank'aqqa lliw necesitasqantan chaskinanpuni. 11 May llaqtamanpas may ayllumanpas haykuspaykichisqa, maskhaychis pichus chaypi allin runa kasqanta, hinaspa chaypi samakuychis ripunaykichiskama. 12 Wasiman haykuspaykichisqa napaykunkichismi chaypi kaqkunata. 13 Wasipi kaqkunachus allin kanqa chayqa, chaypi kaqkunaman saminchayniykichis chayachun, mana allin kaqtintaq ichaqa, saminchayniykichis qankunaman kutimpuchun. 14 Pipas mana chaskisuqtiykichisqa, manallataq rimasqaykichistapas uyarisuqtiykichisqa chay wasimanta otaq llaqtamanta lloqsispa, chakiykichispi hallp'atapas chhaphchirparinkichis. 15 Cheqaqtan niykichis, taripay p'unchaypiqa chay llaqtan aswan muchuchisqa kanqa Sodoma llaqtamantapas Gomorra llaqtamantapas. 16 Ñoqan kachaykichis atoqkunaq kasqanman ovejakunata hina. Chay hinaqa mach'aqwaykuna hina yuyaysapa kaychis, ichaqa palomakuna hina mana tupapakuq kaychis. 17 Cuidakuychis, runakunan juezkunaq huñunakuyninman apasunkichis, sinagogakunapipas suq'asunkichis. 18 Ñoqaraykutaqmi kamachikuqkunamanpas reykunamanpas apasqa kankichis, ahinapin ñoqamanta willankichis paykunamanpas mana judío runakunamanpas. 19 Kamachikuqkunaman apasuqtiykichisqa, aman llakipakunkichischu imaynatachus, imatataqchus kutichinaykichista, chay ratoqa Diosmi yuyaychasunkichis imaynatachus kutichinaykichistaqa. 20 Manan qankunachu rimankichisqa, aswanpas Yayaykichispa Espiritunmi qankunata rimachisunkichis. 21 Wawqenmi wawqenta wañuchinapaq hap'iykachinqa, taytapas churinta wañuchinapaq hap'iykachinqa. Wawakunapas tayta-mamanku contra hatarispan wañuchinqaku. 22 Ñoqaraykun lliwpa cheqnisqan kankichis, ichaqa pichus p'uchukaykama allintapuni sayaqtan Diosqa qespichinqa. 23 Huk llaqtapi qatiykachasunkichis chayqa, hukkaq llaqtaman ayqekuychis. Cheqaqtan niykichis, manan Israel llaqtakuna puriyta tukunkichisraqchu Runaq Churin hamunankama. 24 Yachachisqaqa manan yachachiqninmantaqa aswan yachayniyoqchu, manallataq kamachipas patronninmantaqa aswan atiyniyoqchu. 25 Yachachisqapaqqa allinmi kanman yachachiqnin hina kaynin, kamachipaqpas patronnin hina kaynin. Ñoqa taytaykichista Beelzebú nispa sutichashawanku chayqa, imataraqchá qankunataqa sutichasunkichis, nispa. 26 Jesusqa nillarqantaqmi: –Chay hinaqa, ama chay runakunataqa manchakuychischu. Lliw mana yachasqatapas pakasqatapas Diosmi rikhurichinqa. 27 Pakallapi qankunaman nisqayta sut'ipi niychis, ninrillapi uyarisqaykichistapas wasi patakunamanta willakuychis. 28 Ama cuerpoykichis wañuchiqkunataqa manchakuychischu, manan almaykichistaqa wañuchinqakuchu, aswanpas manchakuychisqa Diosta, paymi almata cuerpotawan infiernoman wikch'uykunanpaq atiyniyoqqa. 29 ¿Manachu iskay pichitankaqa pisi qolqeman vendekun? Chaywanpas, manan huknillanpas wañunchu Yayaykichis mana munaqtinqa. 30 Qankunaqqa chukchaykichispas llapanmi yupasqa kashan. 31 Chay hinaqa, aman manchakunkichischu, qankunaqa askha pichitankamantapas aswan chaniyoqmi kankichis. 32 Pipas runakunaq qayllanpi “reqsinin” niwaqniytaqa, ñoqapas “reqsinin” nillasaqtaqmi hanaq pachapi kaq Yayaypa qayllanpi. 33 Ichaqa pipas runakunaq qayllanpi “manan reqsinichu” niwaqniytaqa, ñoqapas “manan reqsinichu” nillasaqtaqmi hanaq pachapi kaq Yayaypa qayllanpi, nispa. 34 Jesusqa nillarqantaqmi: –Ama yuyaychischu kay pachaman hamusqaywan thak-kay kanantaqa. Manan thak-kaytachu apamuni, aswanpas ñoqa hawan espadawan maqanakunqaku. 35 Ñoqaqa hamuni churita taytanwan, ususita mamanwan, qhachunta suegranwan t'aqanachinaypaqmi. 36 Runaq awqankunaqa kikin familiallantaqmi kanqa. 37 Taytantapas mamantapas ñoqamanta astawan munakuqqa, manan ñoqapaq hinachu, churintapas ususintapas ñoqamanta astawan munakuqqa, manallataqmi ñoqapaq hinachu. 38 Pipas ñoqarayku cruzpi ñak'arishaq hina kayta mana munaqqa, manan ñoqapaq hinachu. 39 Pipas kawsaynillanta waqaychakuyta munaqqa wiñaypaqmi chinkapunqa, pipas ñoqarayku wañuqmi ichaqa wiñaypaq kawsanqa. 40 Pipas qankunata chaskiqqa ñoqatan chaskiwan, ñoqata chaskiqtaq kachamuwaqniy Yayayta chaskin. 41 Pipas Diospa kachamusqan profetata chaskiqqa, profetaq chaskinan premiota hinallataqmi chaskinqa, pipas chanin runata chaskiqqa chanin runaq chaskinan premiota hinallataqmi chaskinqa. 42 Pipas yachachisqaykunamanta pisipaq qhawarisqa kaqman, yachachisqay kasqanrayku huk vaso chiri unullatapas haywariqqa, premiontaqa chaskinqapunin, nispa. 1 Jesusmi chunka iskayniyoq yachachisqankunata yachachispaña chaymanta ripurqan Galilea provincia llaqtakunapi yachachispa allin willakuykunata willamunanpaq. 2 Juanqa carcelpi kashaspanmi Cristoq ruwasqankunata uyarirqan, hinaspan iskay yachachisqankunata payman kacharqan: 3 –¿Qanchu kanki Diospa kachamusqan, icha huktataqchu suyakusaqku? nispa tapumunankupaq. 4 Hinan Jesusqa paykunata nirqan: –Riychis, uyarishasqaykichista rikushasqaykichistawan Juanman willamuychis. 5 Ñawsakunan qhawarin, wist'ukunan puririn, lepra onqoyniyoqkunan qhaliyan, roqt'ukunan uyarin, wañusqakunan kawsarin, wakchakunamantaq Diosmanta allin willakuykuna willakun. 6 Kusisamiyoqmi ñoqamanta mana p'enqakuqqa, nispa. 7 Paykuna ripuqtintaq, Jesusqa runakunaman Juanmanta nirqan: –¿Ima qhawaqtaq ch'inneqta rirqankichis? ¿Wayraq maywiykachasqan soqosta qhawaqchu rirqankichis? 8 Chayri, ¿ima qhawaqtaq rirqankichis? ¿Sumaq p'achawan p'achaykusqa runata qhawaqchu? Sumaq p'achawan p'achasqakunaqa reykunaq wasinpin kashanku riki. 9 Chayri, ¿ima qhawaqtaq rirqankichis? ¿Profetata qhawaqchu? Arí, profeta qhawaqmi. Niykichismi, payqa profetamantapas aswan kurakmi. 10 Juanmantaqa kay hinatan Diospa Simin Qelqa nin: “Willaqniytan ñawpaqeykita kachani, paymi ñanta hamunaykipaq allichanqa”, nispa. 11 Cheqaqtan niykichis: Bautizaq Juan hinaqa manan pipas karqanchu, chaywanpas Hanaq pacha qhapaqsuyupiqa aswan huch'uykaqmi Juanmantaqa aswan kurak. 12 Bautizaq Juanpa tiemponmantapacha kunankaman Hanaq pacha qhapaqsuyumanqa awqakuna phawaykunku, kallpayoqkunataq chayta hap'irqoyta munanku. 13 Llapan profetakunaq qelqasqanpas Moisespa qelqasqan kamachikuypas Juanpa hamunankamallan willasqa karqan. 14 Creeytachus munankichis chayqa, Juanmi chay suyakusqaykichis Eliasqa. 15 Uyarinanpaq ninriyoqqa uyarichun. 16 ¿Pimantaq kay tiempo runakunata rikch'achisaq? Plazakunapi tiyaykuspa waqyanakuq erqekunamanmi rikch'achisaq. 17 Paykunan waqyanakunku: –Qenatan tocapuykiku, manataq tusunkichischu, llakiy-llakiy takitan takipuykiku, manataq waqankichischu, nispa. 18 Bautizaq Juanmi hamurqan, payqa pisillatan mikhurqan, manataqmi vinotapas ukyarqanchu, ninkutaq: Supaypa hunt'aykusqanmi, nispa. 19 Runaq Churin hamuspa mikhuqtinmi ukyaqtinmi ninkichis: Kayqa rakrapun, machaqmi, contribución cobraqkunaqpas, huchasapakunaqpas amigonmi, nispa. Chaywanpas Diospa yachayninqa ruwasqankunawanmi reqsichikun, nispa. 20 Wakin llaqtakunapin Jesusqa askha milagrokunata ruwarqan, ichaqa runakunan Diosman mana kutirikurqankuchu, chaymi Jesusqa paykunata anyaspa nirqan: 21 –¡Ay, imaynaraqmi kanki, Corazín llaqta! ¡Ay, imaynaraqmi kanki, Betsaida llaqta! Tiro llaqtapipas Sidón llaqtapipas qankunapi hina milagrokuna ruwakunman karqan chayqa, unayñachá huchata saqepuspa Diosman kutirikunkuman karqan, hinaspan llakikuymanta usphawan hach'ikuspa llaki p'achawan churakunkuman karqan. 22 Chayraykun niykichis, taripay p'unchaypiqa qankunan aswan muchuchisqa kankichis Tiro llaqtapi Sidón llaqtapi tiyaqkunamantaqa. 23 Capernaúm llaqta, qanqa ¿yuyankichu hanaq pachaman hoqarisqa kayta? Manan. Wañuy-pachaman wikch'uykusqan kanki. Qanpi ruwasqay milagrokuna Sodoma llaqtapi ruwakunman karqan chayqa, kunankaman kashanman karqan. 24 Chayraykun niykichis, taripay p'unchaypiqa qankunan aswan muchuchisqa kankichis Sodoma llaqtapi tiyaqkunamantaqa, nispa. 25 Chaypachan Jesusqa Diosmanta mañakuspa nirqan: –Yayáy, hanaq pachapipas kay pachapipas munaychakuqmi kanki. Kay yachaykunatan yachayniyoqkunamanta yuyayniyoqkunamantawan pakaykurqanki, hinaspan wawakuna hina kaqkunaman sut'incharqanki. Chaymi graciasta qoyki. 26 Arí, Yayáy, chay hinatapunin munarqanki, nispa. 27 Hinaspan Jesusqa yachachisqankunata nirqan: –Tukuy imaymanatan Yayayqa qowan. Manan pipas Churitaqa reqsinchu, aswanpas Yayallan, manataq pipas Yayataqa reqsinchu, aswanpas Churillan, pimanchus Churiqa reqsichiyta munan chayllapiwanmi Yayataqa reqsin. 28 Ñoqaman hamuychis llapa sayk'usqakuna q'episapakuna, ñoqan samachisqaykichis. 29 Yugoyman k'umuykukuychis, hinaspa ñoqamanta yachaqakuychis llamp'ulla, huch'uyyaykukuq sonqoyoq kasqayta, chaymi qankunaqa samakuyta tarinkichis. 30 Yugoyqa ch'usallan, q'epiypas manan llasachu, nispa. 1 Huk kutinmi Jesusqa yachachisqankunapiwan samana p'unchaypi chakra-chakranta risharqan. Hinan yachachisqankunaqa yarqay hap'iqtin trigo umata k'aptaspa mikhurqanku. 2 Fariseokunataq chayta rikuspa Jesusta nirqanku: –Qhawariy, yachachisqaykikunaqa samana p'unchaypi Diospa kamachikuyninta p'akispan ruwashanku, nispa. 3 Hinan Jesusqa paykunata nirqan: –¿Manachu leerqankichis Davidpa ruwasqanta? Paymi yarqachikuspa runankunapiwan 4 Dios yupaychana wasiman haykuspa, Diospa ñawpaqenpi churana t'antakunata mikhurqan, runankunamanpas qoykullarqantaq. Chay t'antakunataqa sacerdotekunallan mikhuqku. 5 ¿Manallataqchu Diospa kamachikuy siminpi leerqankichis? Chaypin willakun samana p'unchaykunapi sacerdotekunaqa Dios yupaychana wasipi llank'ashaspa mana huchallikusqankuta. 6 Niykichismi Dios yupaychana wasimantapas aswan chaniyoq kaqqa kaypin kashan. 7 Diospa Simin Qelqan nin: “Khuyapayakuq kanaykichistan munani, manan sacrificio haywawanaykichistachu munani”, nispa. Chayta yachaspaykichisqa manachari huchachawaqchischu karqan mana huchallikuqkunataqa. 8 Runaq Churinqa samana p'unchaypapas Señorninmi, nispa. 9 Jesusmi chaymanta rispa sinagogankuman haykurqan. 10 Chaypin kasharqan hukkaq makin ch'akisqa runa. Hinan wakin runakunaqa Jesusta huchachayta munaspa tapurqanku: –¿Atikunchu samana p'unchaypi onqosqata qhaliyachiy? nispa. 11 Jesustaq paykunata nirqan: –¿Mayqenniykichistaq huk ovejaykichis samana p'unchaypi t'oqoman urmaykuqtin mana horqowaqchischu? 12 ¡Runaqa aswan chaniyoqraqmi ovejamantaqa! Chay hinaqa, atikunmi samana p'unchaypi allinkaqta ruwayqa, nispa. 13 Chaymantataq ch'akisqa makiyoq runata nirqan: –Makiykita haywarimuy, nispa. Runataq haywarimurqan, chaymi hukkaq makin hina qhaliyarqapurqan. 14 Fariseokunataq lloqsispa rimanakurqanku Jesusta wañuchinankupaq. 15 Jesusqa chayta yachaspan chaymanta ripurqan, hinan askha runakuna qhepanta rirqanku, payqa llapa onqosqakunatan qhaliyachirqan. 16 Paykunatan allin-allinta kamachirqan ama paymanta rimarinankupaq. 17 Ahinapin profeta Isaiaspa nisqan hunt'akurqan. Isaiasmi nirqan: 18 “Kayqa kamachiymi, ñoqan payta akllakurqani, paytan munakuni, paymi kusichiwan. Paymanmi Espirituywan hunt'aykusaq, suyukunamanmi chanin-kayta willanqa. 19 Manan churanakunqachu, manan qaparkachanqachu, manan pipas callekunapi kunkanta uyarinqachu. 20 Manan q'echusqa soqostaqa p'akinqachu, manan q'osñishaq mechatapas wañuchinqachu, llapa runa chaninkaqtapuni ruwanankama. 21 Suyukunan paypi suyakunqaku”, nispa. 22 Jesusmanmi pusamurqanku supaypa ñak'arichisqan ñawsa upa runata, paytan qhaliyachirqan, hinan chay ñawsa upaqa qhawarispa rimarirqan. 23 Llapan runataq musphaspa ninakurqanku: –¿Paychu icha Davidpa churinqa kanpas? nispa. 24 Fariseokunataq chayta uyarispa nirqanku: –Kay runaqa supaykunata kamachiq Beelzebupa hunt'aykusqanmi kashan, chaymi supaykunata qarqon, nispa. 25 Jesusmi yuyaykushasqankuta yachaspa nirqan: –Mayqen suyupipas runakuna cheqninakunqa chayqa, chay suyuqa tukukapunqan. Mayqen llaqtapas, mayqen familiapas t'aqanasqa kaspaqa manan takyanqachu. 26 Satanastaqchus payllatataq qarqokunqa chayqa, pay kikinmi t'aqanasqa kanqa, kamachikuyninpas tukukapunqan. 27 Qankunan ninkichis Beelzebupa atiyninwan supaykunata qarqosqayta. Chay hinaqa, ¿churiykichiskunari piqpa atiyninwantaq supaykunata qarqonku? Chayraykun paykunaqa pantasqaykichismanta juzgasunkichis. 28 Ñoqaqa Diospa Espiritunwanmi supaykunata qarqoni, chaymi sut'inchan Diospa qhapaqsuyun qankunaman chayamusqanta. 29 Pipas kallpasapa runaq kaqninkunata suwakunanpaq wasinman haykuqqa ñawpaqtaraqmi chay runata watanan. Chaymantaraqmi wasintaqa suwanman. 30 Pipas mana ñoqawan kaqqa ñoqa contran, pipas mana ñoqawan huñuqqa ch'eqechinmi, nispa. 31 Chayraykun niykichis, Diosmi llapa huchatapas pay contra rimasqatapas pampachanqa, Santo Espíritu contra mana allinta rimaspa pisichaq runan ichaqa, mana pampachasqachu kanqa. 32 Pipas Runaq Churinpa contranpi ima simitapas rimaqqa pampachasqan kanqa, pipas Santo Espíritu contra rimaqmi ichaqa mana pampachasqachu kanqa, kunan p'unchaykunapas qhepa p'unchaykunamanpas. 33 Reqsiychis, allin sach'aqa allintan rurun, mana allin sach'ataq mana allinta rurun, sach'aqa rurusqanpin reqsichikun. 34 ¡Mach'aqway miraykuna! ¿Imaynatan atiwaqchis allinkuna rimayta mana allin kashaspa? Imachus sonqopi hunt'a kashan chaytan simiqa riman. 35 Allin runaqa, sonqonpi allinkaqkunatan riman, sonqonpi allinkaqkuna kasqanrayku, mana allin runataq mana allinkaqkunata riman, sonqonpi mana allinkaqkuna kasqanrayku. 36 Ñoqan niykichis, taripay p'unchaymi tukuy mana valeq simi rimasqaykichismanta Diosman cuentata qonkichis. 37 Rimasqaykiman hinan Diosqa juzgasunki mana huchachasqa kanaykipaqpas huchachasqa kanaykipaqpas, nispa. 38 Chaymantataq kamachikuy simita wakin yachachiqkunapas fariseokunapas Jesusta nirqanku: –Yachachikuq, milagro ruwashaqtan rikuyta munaykiku, nispa. 39 Chaymi Jesusqa nirqan: –Yaw, Diosta mana kasukuq millay runakuna, milagro ruwanaytan munashankichis, ichaqa manan milagrota rikuchisqaykichischu, aswanpas profeta Jonasta sucedesqallanmi milagro hina kanqa. 40 Imaynan Jonasqa kinsa p'unchayta kinsa tutatawan hatun challwaq wiksanpi karqan, chay hinallataqmi Runaq Churinpas kinsa p'unchayta kinsa tutatawan hallp'aq sonqonpi kanqa. 41 Nínive llaqta runakunan taripay p'unchaypi kawsarimuspa qankunata huchachasunkichis, Jonaspa willasqanwan huchankuta saqespa Diosman kutirikusqankurayku. Qhawariychis, Jonasmantapas aswan allin willakuqmi kaypi kashan. 42 Chay hinallataqmi Sabá suyu reinapas taripay p'unchaypi kawsarimuspa qankunata huchachasunkichis, sinchi karumanta rey Salomonpa yachayninta uyariq hamusqanrayku. Qhawariychis, rey Salomonmantapas aswan yachayniyoqmi kaypi kashan, nispa. 43 Mana allin espirituqa runamanta lloqsispanmi ch'aki cheqaskunapi purin samakuyta maskhaspa, manataq tarinchu. 44 Hinaspan nin: Lloqsimusqay wasiymanmi kutipusaq, nispa. Chayaspataq chay wasita tarin ch'usaqta, pichasqata, allichasqata ima. 45 Chaymi kutispa pusarqamun paymanta aswan millay mana allin wak qanchis espiritukunatawan, haykuspataq chaypi tiyanku. Ahinallataqmi chay runaqa ñawpaq kawsayninmantapas aswan millayraq qhepamanqa kapun. Chay hinallataqmi kay tiempo millay runakunawanpas kanqa, nispa. [ 46 Jesusqa runakunaman rimaykushaqtinmi, maman wawqenkunapiwan chayamuspa hawapi kasharqanku, paywan rimayta munaspanku]. 47 Chaymi huk runa Jesusman willarqan: –Mamaykin wawqeykikunapiwan hawapi kashanku, qanwan parlaykuyta munaspa, nispa. 48 Jesustaq willaqnin runata nirqan: –¿Pitaq mamayri, pikunataq wawqeykunapas? nispa. 49 Yachachisqankunaman makinta haywarispataq nirqan: Kaykunan mamaypas wawqeykunapas. 50 Pipas hanaq pachapi kaq Yayaypa munayninta ruwaqmi wawqeypas panaypas mamaypas, nispa. 1 Chay p'unchaymi Jesusqa wasimanta lloqsispa, qocha patapi tiyaykurqan. 2 Hinaqtinmi askha runakuna Jesusman asuykamurqanku, chaymi payqa boteman haykuspa tiyaykurqan, llapan runakunataq qocha patapi kasharqanku. 3 Hinan Jesusqa askha imaymanata rikch'anachiy simikunapi paykunaman rimaykurqan: –Muhu t'akaq runan t'akaq rirqan. 4 T'akashaqtintaq wakin muhu ñan pataman chayarqan, hinan phalaq animalkuna chayarqamuspa pallarqapurqanku. 5 Wakintaq chayarqan pisi hallp'ayoq rumi-rumiman, hinaspan usqhaylla lloqsirqamurqan, pisi hallp'a kasqanrayku. 6 Inti lloqsimuspataq ruphapurqan, chaymi ch'akipurqan mana saphiyoq kasqanrayku. 7 Wakin muhutaq khiska-khiskaman chayarqan, khiskakunataq wiñarqospa p'ampapurqan. 8 Wakin muhutaq allin hallp'aman chayaspa rururqan: wakin pachakta, wakin soqta chunkata, wakintaq kinsa chunkata. 9 Pichus uyarinanpaq ninriyoqqa uyarichun, nispa. 10 Hinaqtinmi yachachisqankunaqa asuykuspa Jesusta tapurqanku: –¿Imanaqtintaq runakunataqa rikch'anachiy simikunapi yachachinki? nispa. 11 Chaymi Jesusqa paykunata nirqan: –Qankunapaqqa sut'inchasqan hanaq pacha qhapaqsuyu pakasqa yachaykunaqa, paykunapaqmi ichaqa mana sut'inchasqachu. 12 Pipas kaqniyoqmanqa astawanraqmi qosqa kanqa, hinaqtinmi astawanraq kapunqa. Pipas mana kaqniyoqmantan ichaqa pisilla kaqninpas qechusqa kanqa. 13 Chayraykun paykunamanqa rikch'anachiy simikunapi rimani. Paykunaqa qhawashaspan mana rikunkuchu, uyarishaspan mana entiendenkuchu. 14 Chaymi profeta Isaiaspa rimasqan paykunapi hunt'akun. Isaiasmi nirqan: “Kay runakunaqa anchataña uyarishaspapas manan entiendenkuchu, allintaña qhawashaspapas manan rikunkuchu. 15 Sonqonkutan rumiyachinku, ninrinkutan roqt'uyachinku, ñawinkutan ch'illmiykunku, mana chay hina kaqtinqa rikunkumanmi, uyarinkumanmi, sonqonkupipas entiendenkumanmi, ahinapin ñoqaman kutirikamuwankuman, ñoqataqmi paykunata qhaliyachiyman”, nispa. 16 Qankunaqa kusisamiyoqmi kankichis ñawiykichiswan rikusqaykichisrayku, ninriykichiswan uyarisqaykichisrayku. 17 Cheqaqtan niykichis, askha profetakunan chanin runakunapiwan rikusqaykichista rikuyta munarqanku, manataq rikurqankuchu, uyarisqaykichistapas uyariyta munarqanku, manataq uyarirqankuchu. 18 Muhu t'akaqmanta rikch'anachiy simita uyariychis: 19 Diospa qhapaqsuyunmanta willakuyta pillapas uyarispa mana entiendeqtinmi, saqraqa hamurqospa sonqonpi t'akasqa muhuta aparqapun. Chaymanmi rikch'akun ñan patapi t'akasqa muhuqa. 20 Rumi-rumipi muhu t'akasqaqa Diospa siminta usqhaylla uyarispa kusikuywan chaskikuqkunan kanku. 21 Ichaqa sonqonkupi mana allin saphichasqa kaqtinmi mana unaytachu sayanku. Diospa siminrayku llakipas, qatiykachakuypas kaqtintaq qhepaman kutirikapunku. 22 Khiska-khiskapi muhu t'akasqaqa Diospa siminta uyariqkunan kanku, ichaqa kay kawsaypi afanakuymi qhapaqyayta munapakuykunapiwan, simi uyarisqankuta qonqachispa mana ruruchipunchu. 23 Allin hallp'api muhu t'akasqataq ichaqa Diospa siminta uyarispa entiendeqkuna kanku, allintataq rurunkupas. Chaykunan rurunku huk muhullamanta: wakin pachakta, wakin soqta chunkata, wakintaq kinsa chunkata, nispa. 24 Jesusmi paykunaman wak rikch'anachiy simita willallarqantaq: –Hanaq pacha qhapaqsuyuqa kaymanmi rikch'akun. Huk runan chakranpi allin muhuta t'akarqan. 25 Ichaqa runakuna puñushanankama awqan hamuspa chirisuela qora muhuta trigo chakraman t'akaykurqan, hinaspataq ripurqan. 26 Trigo wiñamuspa ruruyta qallariqtintaq chirisuela rikhurimullarqantaq. 27 Chaymi kamachinkunaqa chakrayoqman hamuspa nirqanku: –Patrón, ¿manachu ch'uya muhuta chakraykipi t'akarqanki? ¿Imaynapitaq chay chirisuelari rikhurin? nispa. 28 Chakrayoqtaq paykunata nirqan: –Pi awqaychá chaytaqa t'akaykun, nispa. Kamachikunataq nirqanku: –¿Munankichu t'iramunaykuta? nispa. 29 Chaymi chakrayoqqa nirqan: –Ama, t'irashaspaykichisqa trigotawanmi t'irarqowaqchis, nispa. 30 Trigo ichhuykama hinalla wiñashachunku, ichhuy chayamuqtinña ichhuqkunata nisaq: Chirisuelataraq ñawpaqtaqa ichhurqariychis, hinaspa marq'ay-marq'ayta wataykuychis kanaykapunapaq, trigotan ichaqa taqeyman taqenkichis, nispa. 31 Jesusqa paykunaman wak rikch'anachiy simitawanmi willarqan: –Hanaq pacha qhapaqsuyuqa kaymanmi rikch'akun. Huk runan chakranpi mostaza muhuta t'akarqan. 32 Chay muhuqa llapa muhumantapas aswan huch'uyllan, wiñaspataqmi llapa qorakunamantapas aswan hatun sach'aman tukun, phalaq animalkunapas hamuspan k'allmankunapi q'esachakun, nispa. 33 Jesusqa paykunaman wak rikch'anachiy simitawanmi willarqan: –Hanaq pacha qhapaqsuyuqa qonchumanmi rikch'akun. Huk warmin qonchuta kinsa tupuy hak'upi chapun, hinan llapanta poqochin, nispa. 34 Tukuy chaykunatan Jesusqa runakunaman rikch'anachiy simikunapi willarqan. Rikch'anachiy simikunallawanpunin paykunamanqa yachachiq. 35 Chaymi profetaq willakusqan hunt'akun. Profetan nirqan: “Rikch'anachiy simikunatan rimarisaq, kay pacha kamasqa kasqanmantapacha pakasqakunatan sut'inchasaq”, nispa. 36 Runakunata kacharparispataq Jesusqa wasiman haykurqan. Yachachisqankunataq Jesusman asuykuspa nirqanku: –Chakrapi chirisuelamanta rikch'anachiy simita sut'inchawayku, nispa. 37 Hinan Jesusqa nirqan: –Allin muhuta t'akaqqa Runaq Churinmi. 38 Chakrataqmi kay pacha, allin muhutaqmi hanaq pacha qhapaqsuyu wawakuna, chirisuelataq saqraq wawankuna. 39 Chirisuela muhu t'akaq awqataq saqra, cosechataq kay tiempo p'uchukay, ichhuqkunataq angelkuna. 40 Imaynan chirisuelata huñuspa ninaman kanaykapunku, chay hinallataqmi kay tiempo p'uchukapuqtinpas kanqa. 41 Runaq Churintaq angelninkunata kachamunqa, hinan qhapaqsuyunmanta llapa huchallichiqkunata mana chanin ruwaqkunatawan huñuspa, 42 nina rawrashaq hornoman wikch'uykunqaku. Chaypin waqaypas kiru k'achachachaypas kanqa. 43 Hinaqtinmi chanin runakunaqa Dios Yayankuq qhapaqsuyunpi inti hina k'ancharinqaku. Uyarinanpaq ninriyoqqa uyarichun. 44 Hanaq pacha qhapaqsuyuqa chakrapi pakasqa illamanmi rikch'akun. Chay illata tarispan runaqa astawan pakapaykun, kusisqa ripuspataq lliw kaqninta vendespa, chay chakrata rantikapun. 45 Hanaq pacha qhapaqsuyuqa sumaq perlakunata rantinanpaq maskhaq runamanmi rikch'akullantaq. 46 Paymi sinchi chaniyoq perlata tarirqospa, llapan kaqninkunata vendespa chay perlata rantikurqan. 47 Hanaq pacha qhapaqsuyuqa challwa hap'ina llikamanmi rikch'akullantaq. Llikata lamar-qochaman challwaqkuna wikch'uykuqtinkutaq, tukuy imaymana rikch'aq challwakunata hap'in. 48 Llikaman hunt'aqtinñataq qocha pataman horqomunku, hinaspan tiyaykuspa allin challwakunata canastaman akllanku, mana allinkunatataq wikch'upunku. 49 Chay hinallataqmi kay tiempo p'uchukapuqtinpas kanqa. Angelkunan hamuspanku chanin runakuna ukhumanta mana chanin runakunata t'aqanqaku, hinaspan 50 nina rawrashaq hornoman wikch'uykunqaku. Chaypin waqaypas kiru k'achachachaypas kanqa, nispa. 51 Jesustaq yachachisqankunata nirqan: –¿Chaykunata entiendenkichischu? nispa. Yachachisqankunataq nirqanku: –Arí, Señor, nispanku. 52 Chaymi Jesusqa paykunata nirqan: –Chayraykun kamachikuy simita yachachiq runaqa, hanaq pacha qhapaqsuyumanta allin yachachisqa kaspa, wasiyoq taytaman rikch'akun. Paymi kaqninkuna waqaychanamanta mosoq kaqkunatapas mawk'a kaqkunatapas horqomun, nispa. 53 Jesusqa chay rikch'anachiy simikuna rimayta tukuspañan chaymanta ripurqan. 54 Hinaspan Nazaret llaqtanman chayaspa sinagogankupi paykunata yachachirqan. Chaymi runakunaqa musphaspa nirqanku: –Kay runari, ¿maypitaq chaykunata yachamurqan? ¿Imaynataq milagrokunatapas ruwan? 55 Payqa carpinteroq churinmi riki. Mamanpa sutinpas Marian, wawqenkunaq sutintaq Jacobo, José, Simón, Judaspiwan. 56 Panankunapas llapankun kaypi tiyanku. ¿Imaynapitaq lliw chaykunataqa yachan? nispa. 57 Chaymi payta mana kasurparirqankuchu. Hinan Jesusqa paykunata nirqan: –Profetaqa allin respetasqan, ichaqa llaqtanpi familianpi kaqkunallan mana respetanchu, nispa. 58 Chayraykun llaqtanpiqa pisi milagrokunallata ruwarqan paypi mana iñiqtinku. 1 Chay p'unchaykunapin Galilea provinciapi kamachikuq Herodesqa Jesusmanta rimayta uyarirqan. 2 Hinaspan oficialninkunata nirqan: –Chay runaqa wañusqanmanta kawsarimpuq Bautizaq Juanmi, chayraykun payqa milagrokunata ruwan, nispa. 3 Juanmi Herodesta anyasqa: –Manan chaninchu wawqeyki Felipeq warmin Herodiaswan casarakusqaykiqa, nispa. Chaymi Herodesqa Juanta hap'ichispa watasqata carcelman wisq'achisqa. 5 Hinaspan Juanta wañuchiytapuni munarqan, ichaqa runakunatan manchakurqan. Llapa runan Juantaqa reqsirqan profeta kasqanta. 6 Herodesmi nacesqan p'unchayta yuyarispa fiestakusharqan, hinan Herodiaspa ususinqa ñawpaqenkupi tususpa Herodespa sonqonta suwarqan. 7 Chaymi Herodesqa juraspa sipasta nirqan: –Lliw imapas mañakuwasqaykitan qosqayki, nispa. 8 Sipastaq mamanpa yachachisqan kaspa nirqan: –Bautizaq Juanpa umanta platopi qoway, nispa. 9 Chaymi rey Herodesqa llakikurqan. Ichaqa jurasqanrayku paywan mikhuqkunapas uyarisqanraykun kamachirqan sipasman qonankupaq. 10 Hinaspan kacharqan carcelpi Juanpa umanta qhoruchimunanpaq. 11 Chay umatataq platopi apamuspa sipasman qorqan, paytaq mamanman aparqan. 12 Chay qhepatataq Juanpa yachachisqankunaqa hamuspa ayata apaspa p'ampaykamurqanku. Hinaspan rirqanku Jesusman willamuq. 13 Jesusmi Bautizaq Juanpa wañusqanta yachaspa, chaymanta botepi sapallan ch'inneqman ripurqan. Runakunataq chayta yachaspa llaqtakunamanta paypa qhepanta chakipi rirqanku. 14 Jesustaq botemanta lloqsishaspa sinchi askha runata rikurqan, hinaspan paykunata khuyapayarqan. Onqosqa runakunatapas qhaliyachirqan. 15 Ch'isiyaykushaqtintaq yachachisqankunaqa Jesusman asuykuspa nirqanku: –Kayqa ch'inneqmá, ch'isiyaykushanñataqmi. Chayrayku runakunata kacharparipuy, llaqtakunaman rispa mikhunata rantikamunankupaq, nispa. 16 Hinan Jesusqa paykunata nirqan: –Manan ripunkumanchu, paykunamanqa qankuna mikhuchiychis, nispa. 17 Chaymi paykunaqa nirqanku: –Kaypiqa phisqa t'antallaykun iskay challwallaykupiwanmi kashan, nispa. 18 Jesustaq nirqan: –Chaykunata apamuwaychis, nispa. 19 Hinaspan runakunata q'achu patapi tiyaykunankupaq kamachirqan. Phisqa t'antata iskay challwatawan hap'iykuspataq, hanaq pachata qhawarispa graciasta qorqan, hinaspan t'antakunata phasmispa yachachisqankunaman qorqan runakunaman rakimunankupaq. 20 Hinan llapanku saksaykurqanku, puchuq t'anta p'akitataq hoqarirqanku chunka iskayniyoq canasta hunt'ata. 21 Mikhuqkunataq phisqa waranqa qharikuna karqan, warmikunawan wawakunawanqa manan yupasqachu karqan. 22 Chaymantataq Jesusqa yachachisqankunata kamachirqan boteman haykuspa qocha chimpaman ñawpanankupaq, chaykamataq payqa runakunata kacharparipusharqan. 23 Chay qhepatataq orqoman wicharqan sapallanpi Diosmanta mañakamunanpaq. Tutayaykuqtintaq Jesusqa sapallan chaypi kasharqan. 24 Bote sinchi ukhupiña kashaqtinmi, ñawpaqenkumanta wayramurqan, qochaq phoqchiqeynintaq boteta apaykachasharqan. 25 Hinan Jesusqa pacha illarimuyta paykunaman rirqan unu patanta purispa. 26 Chaymi yachachisqankunaqa unu patanta paypa purisqanta rikuspa, mancharisqa qaparirqanku: –¡Manchachikuqmi! nispa. 27 Hinan Jesusqa paykunata kaq rato nirqan: –¡Kallpachakuychis, ñoqan kani, ama mancharikuychischu! nispa. 28 Hinaqtinmi Pedroqa payta nirqan: –Señor, qanpuni kanki chayqa, kamachiway unu patanta qanman hamunaypaq, nispa. 29 Jesustaq: –Hamuy, nirqan. Hinan Pedroqa botemanta uraykuspa, unu patanta purirqan Jesusman rinanpaq. 30 Sinchita wayramusqanta rikuspataq Pedroqa mancharikurqan, unuman chinkaykuyta qallarispataq qaparirqan: –¡Señor, aysarqoway! nispa. 31 Hinan chay ratopacha Jesusqa Pedroq makinmanta hap'iykuspa nirqan: –¡Pisi iñiyniyoq runa! ¿Imanaqtinmi iskayrayanki? nispa. 32 Boteman paykuna haykuqtinku hinataq wayraqa thanipurqan. 33 Hinaqtinmi botepi kashaqkunaqa asuykuspa Jesusta yupaycharqanku: –Cheqaqtapunin qanqa Diospa Churin kanki, nispanku. 34 Qochata chimpaspataq Genesaret ladoman chayarqanku. 35 Chaypi tiyaq runakunataq Jesusta reqsirqospa muyuriqninpi ayllukunaman willachirqanku, chaymi llapa onqosqakunata Jesusman pusamurqanku. 36 Hinaspan Jesusta rogakurqanku, p'achan patallatapas llamiykunankupaq, chaymi llapan llamiykuqkunaqa qhaliyarqanku. 1 Kamachikuy simita wakin yachachiqkunan fariseokunapiwan Jerusalén llaqtamanta hamuspa Jesusman qayllaykuspa tapurqanku: 2 –¿Imaraykun yachachisqaykikunaqa ñawpa runakunaq yachachisqan simita p'akinku? Paykunaqa manan makinkuta mayllikunkuchu mikhunankupaq, nispa. 3 Chaymi Jesusqa paykunata tapurqan: –Qankunapas, ¿imaraykun Diospa kamachikuyninta p'akinkichis, ñawpa runakunaq yachachisqanta ruwaspaykichis? 4 Diosmi kamachikurqan: “Taytaykita mamaykita respetanki”, nispa. Kamachikullarqantaqmi: “Pipas taytantapas mamantapas ñakaqqa wañuchunpuni”, nispa. 5 Qankunataq ninkichis: Pipas taytantapas mamantapas ninman: Lliw imachus qanman qonay karqan chaytan Diosman ofrendata qopuni niqqa, 6 manan taytantapas mamantapas yanapanqañachu, nispaykichis. Chay hinatan ñawpa runakunaq yachachisqanta ruwaspa Diospa kamachikuyninta p'akinkichis. 7 ¡Iskay uyakuna! Allintamá qankunamanta profeta Isaiasqa nisqa: 8 “Kay runakunaqa simillanwanmi yupaychawan, sonqonkutaq ichaqa ñoqamanta karupi kashan. 9 Yanqanpaqmi yupaychawanku, yachachikuyninkupas runaq yachachikuynillanmi”, nispa. 10 Hinaspan Jesusqa runakunata qayllanman waqyaspa nirqan: –Uyariychis, hinaspa entiendeychis: 11 Manan imapas mikhusqanchu runataqa huchallichin, aswanpas mana allinta yuyaykuspa rimasqanmi runataqa huchallichin, nispa. 12 Hinan yachachisqankunaqa Jesusman asuykuspa nirqanku: –¿Yachankichu fariseokunaqa chay rimasqaykita uyarispa phiñakusqankuta? nispa. 13 Jesustaq nirqan: –Ima yurapas hanaq pacha Yayaypa mana tarpusqanqa t'irasqan kanqa. 14 Hina kashachun paykunaqa, ñawsata pusaqkunaqa ñawsallataqmi kanku. Ñawsapura pusanakuspaqa, iskayninkun t'oqoman urmaykunqaku, nispa. 15 Hinan Pedroqa Jesusta nirqan: –Chay rikch'anachiy simita sut'inchawayku, nispa. 16 Chaymi Jesusqa nirqan: –¿Qankunapas manachu entiendenkichis? 17 ¿Manachu reparankichis ima mikhusqapas wiksaman haykusqanta, hinaspa hisp'anaman lloqsipusqanta? 18 Millay rimasqakunan ichaqa sonqomanta lloqsimuspa runataqa huchallichin. 19 Runaq sonqonmantan lloqsimun mana allin yuyaykuna, runa wañuchiykuna, wasanchaykuna, qhelli huchapi puriykuna, suwakuykuna, yanqa tumpakuykuna, millay k'amikuykuna. 20 Chaykunan runataqa huchallichin, mana mayllisqa makiwan mikhuyqa manan runataqa huchallichinchu, nispa. 21 Chaymanta puririspataq Jesusqa rirqan Tiro ladoman, Sidón ladomanwan. 22 Hinan chay ladomanta mana judía warmi hamuspa Jesusta waqyakurqan: –¡Señor, Davidpa churin, khuyapayaykuway! Ususiytan sinchita supay ñak'arichishan, nispa. 23 Jesustaq ichaqa mana imanirqanpaschu. Chaymi yachachisqankunaqa payman asuykuspa rogakurqanku: –Qhepanchistan waqyakuspa hamushan, kachapuy ripunanpaq, nispa. 24 Chaymi Jesusqa nirqan: –Israel suyumanta chinkasqa ovejakunallamanmi Yayayqa kachamuwan, nispa. 25 Hinan warmiqa Jesuspa ñawpaqenpi k'umuykukuspa nirqan: –¡Señor, yanapaykullaway! nispa. 26 Jesustaq nirqan: –Manan allinchu wawakunaq t'antanta qechuspa alqokunaman qaraykuyqa, nispa. 27 Hinan warmiqa nirqan: –Arí, Señor. Chaywanpas alqokunaqa uywaqninkuq mesanmanta usuqkunataqa mikhunmi, nispa. 28 Hinaqtinmi Jesusqa nirqan: –¡Ususíy, ancha hatunmi iñiyniyki! Munasqaykiman hina ruwasqa kachun, nispa. Chay ratopachan ususinqa qhaliyarqapurqan. 29 Chaymanta ripuspataq Jesusqa Galilea qocha pataman chayarqan, hinaspan orqota wicharispa chaypi tiyaykurqan. 30 Askha runakunan Jesusman rirqanku, wist'ukunata, ñawsakunata, upakunata, ñuk'ukunata, wak askha onqosqakunatawan pusaspanku. Hinaspan Jesuspa ñawpaqenman qayllaykachirqanku, hinan Jesusqa paykunata qhaliyachirqan. 31 Chaymi runakunaqa muspharqanku, upakuna rimariqtin, ñuk'ukuna haywariqtin, wist'ukuna puririqtin, ñawsakuna qhawariqtin. Hinaspan Israelpa Diosninta hatuncharqanku. 32 Jesusmi yachachisqankunata waqyaspa nirqan: –Kay runakunatan khuyapayani, kinsa p'unchayñan ñoqawan kashanku, manataqmi mikhunankupaq imapas kanchu. Manan yarqasqataqa wasinkuman kachapuymanchu, ñanpichá pisipankuman, nispa. 33 Hinaqtinmi yachachisqankunaqa Jesusta nirqanku: –¿Maymantan askha t'antata tariykuman kay ch'inneqpi askha runakunaman saksachinaykupaq? nispa. 34 Jesustaq paykunata nirqan: –¿Hayk'ataq t'antaykichisqa kashan? nispa. Paykunataq nirqanku: –Qanchisllan kashan pisi challwachakunallapiwan, nispa. 35 Chaymi Jesusqa runakunata kamachirqan pampapi tiyaykunankupaq. 36 Chay qanchis t'antata, challwachakunatawan hap'iykuspataq Diosman graciasta qospa phasmirqan, hinaspan yachachisqankunaman qorqan runakunaman rakimunankupaq. 37 Hinan llapanku mikhurqanku saksaykunankukama. Puchuq p'akikunatataq qanchis canasta hunt'ata hoqarirqanku. 38 Mikhuqkunaqa tawa waranqa qharikunan karqan, warmikunapas wawakunapas manan yupasqachu karqan. 39 Chay qhepatataq Jesusqa runakunata kacharparipurqan, boteman haykuspataq Magadán hap'iyman ripurqan. 1 Fariseokunataq saduceokunapiwan Jesusta wateqanankupaq asuykuspa nirqanku: –Huk milagrota rikuchiwayku hanaq pachamanta kasqaykita yachanaykupaq, nispa. 2 Chaymi Jesusqa paykunata nirqan: –Tarden pukata antawaraqtinmi ninkichis: Allin tiempon kanqa, nispa. 3 Tutamanta yanata antawaraqtintaq ninkichis: Paranqan, nispa. ¡Iskay uyakunan kankichis! Qankunaqa cielota qhawaspan imaynachus tiempo kananta kusata yachankichis, ¿imaynataq mana reparankichischu kunan tiempo imaynachus kasqanta? 4 Yaw, Diosta mana kasukuq millay runakuna, milagro ruwanaytan munashankichis, ichaqa manan ima milagrotapas rikuchisqaykichischu, aswanpas profeta Jonasta sucedesqallantan milagrota hina rikuchisqaykichis, nispa. Chaykunata nispataq Jesusqa ripurqan. 5 Jesuspa yachachisqankunan qochata chimpaspa t'anta apakuyta qonqarqanku. 6 Hinan Jesusqa paykunata nirqan: –Cuidakuychis waqaychakuychis fariseokunaq saduceokunaq qonchunmanta, nispa. 7 Chaymi paykunaqa ninakurqanku: –Kaytaqa nishawanchis t'antata mana apakamuqtinchismi, nispanku. 8 Hinan Jesusqa chay nisqankuta entiendespa nirqan: –Pisi iñiyniyoq runakuna, ¿imaraykun rimashankichis t'antata mana apamusqaykichismanta? 9 ¿Manaraqchu entiendenkichis? ¿Manallataqchu yuyarinkichispas phisqa t'antamanta phisqa waranqa runaman rakisqayta? ¿Puchuntapas hayk'a canastatachus hoqarisqaykichista? 10 ¿Manallataqchu yuyankichis qanchis t'antamanta tawa waranqa runaman rakisqayta? ¿Puchuntapas hayk'a canastatachus hoqarisqaykichista? 11 ¿Imaynataq mana entiendenkichischu? Chaytaqa manan t'antamantachu nishaykichis, aswanpas fariseokunaq saduceokunaq qonchunmanta cuidakunaykichispaqmi niykichis, nispa. 12 Hinan entienderqanku, mana t'anta qonchumantachu nishasqanta, aswanpas fariseokunaq saduceokunaq yachachikuyninmanta cuidakunankupaq rimashasqanta. 13 Jesusmi Felipeq kamachisqan Cesarea llaqta qaylla hallp'aman chayaspa yachachisqankunata tapurqan: –¿Runakunari pin ninkutaq Runaq Churinmanta? nispa. 14 Chaymi yachachisqankunaqa nirqanku: –Wakinmi Bautizaq Juanmi ninku, wakintaq Eliasmi ninku, wakintaq Jeremiasmi ninku, wakinñataq profetakunamanta hukninchá ninku, nispa 15 Hinan Jesusqa paykunata nirqan: –Qankunari, ¿pin niwankichistaq? nispa. 16 Simón Pedrotaq Jesusta nirqan: –Qanqa kawsaq Diospa Churin Criston kanki, nispa. 17 Hinan Jesusqa payta nirqan: –Jonaspa churin Simón, kusisamiyoqmi kanki, manan runachu chaytaqa yachachirqasunki, aswanpas hanaq pachapi kaq Yayaymi. 18 Ñoqapas nillaykitaqmi, qanqa Pedro kasqaykita, kay qaqa patapin iglesiayta sayarichisaq, manataqmi Wañuy-pachaq atiyninpas iglesiataqa atipanqachu. 19 Qanmanmi Hanaq pacha qhapaqsuyuman haykuna llavekunata qosqayki, kay pachapi tukuy watasqaykiqa hanaq pachapipas watasqallataqmi kanqa, kay pachapi tukuy paskasqaykipas hanaq pachapiqa paskasqallataqmi kanqa, nispa. 20 Hinaspanmi Jesusqa yachachisqankunata kamachirqan: –Aman pimanpas Cristo kasqaytaqa willankichischu, nispa. 21 Chaymantapachan Jesusqa yachachisqankunaman sut'inchaspa nirqan: –Jerusalén llaqtamanqa rinaypunin, chaypin kurak runakuna, sacerdote umallikuna, kamachikuy simita yachachiqkuna sinchitapuni ñak'arichiwaspa wañuchiwanqaku. Ichaqa kinsakaq p'unchaypin kawsarimpusaq, nispa. 22 Chaymi Pedroqa payta wakman pusaspa anyarqan: –Señor, amapuni Diospas munachunchu chay hina sucedenasuykitaqa, nispa. 23 Hinan Jesusqa Pedrota nirqan: –¡Satanás, ladoymanta anchhuriy! Urmachiytan munawanki. Qanqa manan Dios hinachu yuyaykunki, aswanpas runa hinallan yuyaykunki, nispa. 24 Hinaspan Jesusqa yachachisqankunata nirqan: –Pipas qhepayta hamuyta munaqqa, pay kikinta negakuchun, hinaspa cruzpi ñoqarayku ñak'arishaq hina ñak'arispa qhepayta hamuchun. 25 Pipas pay kikillanta waqaychakuyta munaqqa, chinkapunqan, pipas ñoqarayku wañuqmi ichaqa kawsanqa. 26 Huk runachus kay pachantinpi lliw kaqkunata paylla hap'ikapunman kawsaynintataq chinkachikapunman chayqa, ¿ima allintaq paypaq kanqa? ¿Hayk'atataq runaqa qonman kawsayninta qespichinanpaq? 27 Runaq Churinqa angelninkunapiwanmi Yayanpa hatunchasqan hamunqa, hinaspan sapankaman ruwasqanman hina pagapunqa. 28 Cheqaqtan niykichis, kaypi kashaqkunamanta wakinkunaqa manan wañunqakuchu Runaq Churinta qhapaqsuyunpi hamushaqta rikunankukama, nispa. 1 Soqta p'unchay qhepatataq Jesusqa Pedrota, Jacobota wawqen Juantawan huk alto orqoman paykunallata pusarqan. 2 Hinaspan ñawpaqenkupi Jesuspa rikch'aynin huk-niraqman tukurqan, uyanpas inti hinan k'ancharirqan, p'achanpas rit'i hina yuraqmi k'ancharirqan. 3 Chaypin paykunaqa rikurqanku Moisestawan Eliastawan, Jesuswan parlashaqta. 4 Hinan Pedroqa Jesusta nirqan: –Señor, may allinmi kaypi kayninchisqa, munanki chayqa, kinsa ch'ukllata kaypi ruwasaqku: hukta qanpaq, hukta Moisespaq, huktataq Eliaspaq, nispa. 5 Pedro rimashaqtillanraqmi huk k'anchaq phuyu paykunata pakaykurqan. Hinan phuyu ukhumanta huk kunka nimurqan: –Kaymi munakusqay Churiy, paymi kusichiwan, payta uyariychis, nispa. 6 Yachachisqankunataq chayta uyarispa sinchita mancharikuspa pampakama k'umuykukurqanku. 7 Chaymi Jesusqa paykunaman asuykuspa llamiykurqan, hinaspan nirqan: –Sayariychis, ama mancharikuychischu, nispa. 8 Hinan paykunaqa qhawarispa, mana pitapas rikurqankuchu, aswanpas sapan Jesusllata. 9 Orqomanta uraykamushaspataq Jesusqa paykunata kamachirqan: –Aman pimanpas chay rikhuriyta willankichischu Runaq Churin kawsarimpunankama, nispa. 10 Hinan yachachisqankunaqa payta tapurqanku: –Kamachikuy simita yachachiqkunaqa, ¿imanaqtintaq ninku: Eliasraqmi ñawpaqtaqa hamunqa, nispanku? nispa. 11 Jesustaq paykunata nirqan: –Arí, Eliaspunin ñawpaqtaqa hamunan, hinaspan lliw imaymanata allichanqa. 12 Ichaqa niykichismi, Eliasqa hamurqanñan. Payta mana reqsispan judío runakunaqa ima munasqankuta paytaqa ruwarqanku. Ahinallataqmi Runaq Churinpas paykunaq ñak'arichisqan kanqa, nispa. 13 Chayraqmi Jesuspa yachachisqankunaqa entienderqanku Bautizaq Juanmanta rimashasqanta. 14 Askha runakunaq kasqanmanmi chayarqanku. Hinan huk runa Jesusman asuykurqan, qonqoriykukuspataq nirqan: 15 –Señor, churiyta khuyapayaykuy, ataquewan hap'ichikuspan sinchitapuni ñak'arin. Askha kutitan urmaykun ninamanpas unumanpas. 16 Chaymi yachachisqaykikunaman pusamurqani, paykunataq mana qhaliyachiyta atinkuchu, nispa. 17 Hinan Jesusqa nirqan: –¡Ay, mana iñiyniyoq waqllisqa runakuna! ¿Hayk'aqkamataq qankunawan kasaq? ¿Hayk'aqkamataq muchusqaykichis? Chay waynata pusamuwaychis, nispa. 18 Pusamuqtinkutaq Jesusqa phiñarikuspa waynamanta supayta qarqorqan, hinan waynaqa chay ratomantapacha qhali kapurqan. 19 Chaymantataq yachachisqankunaqa wakllapi Jesusman asuykuspa tapurqanku: –¿Imanaqtintaq ñoqaykuqa supayta mana qarqoyta atirqaykuchu? nispa. 20 Jesustaq paykunata nirqan: –Qankunaqa mana tukuy sonqochu Diospi iñisqaykichisraykun mana atirqankichischu. Cheqaqtan niykichis, huk mostaza ruru hinallapas iñiyniykichis kanman chayqa, kay orqotan niwaqchis: Kaymanta haqayman suchuriy, nispa, hinan suchunman. Iñiqtiykichisqa manan imapas mana atikuqqa kanmanchu. [ 21 Chay t'aqa supayqa manan lloqsinmanchu, aswanpas mañakuywan ayunayllawanmi, nispa]. 22 Galilea provinciapi Jesusqa yachachisqankunapiwan kashaspan paykunata nirqan: –Runaq Churinqa runakunamanmi hap'ichisqa kanqa, 23 hinan paykunaqa wañuchinqaku. Ichaqa kinsakaq p'unchaypin kawsarimpunqa, nispa. Chaymi paykunaqa sinchitapuni llakikurqanku. 24 Jesusmi Capernaúm llaqtaman chayarqan. Hinan Dios yupaychana wasimanta contribucionta cobraqkunaqa Pedroman asuykuspa nirqanku: –¿Yachachiqniykichisqa Dios yupaychana wasimanta contribucionta paganchu? nispa. 25 Pedrotaq nirqan: –Arí, paganmi, nispa. Wasiman chayaspa hinataq Jesusqa Pedrota tapuykurqan: –Simón, ¿ima niwaqtaq? Kay pacha reykunaqa, ¿pimantataq contribuciontapas impuestotapas cobranku? ¿Llaqta-masinkumantachu icha wak llaqtayoqmantachu? nispa. 26 Chaymi Pedroqa Jesusta nirqan: –Wak llaqtayoqkunamantan, nispa. Jesustaq payta nirqan: –Chay hinaqa, llaqta-masinkunaqa manan pagananchu. 27 Chaywanpas paykunata ama phiñachinanchispaq qochata rispayki anzuelota wikch'uykamuy, hinaspan ñawpaqkaq challwa hap'isqaykiq siminta kicharispa huk qolqeta tarinki, ñoqamantawan qanmantawan contribucionta paganapaq hina. Chayta horqospayki pagamuy, nispa. 1 Chay p'unchaykunan yachachisqankunaqa Jesusman asuykuspa tapurqanku: –¿Pitaq Hanaq pacha qhapaqsuyupi qollanaqa kashan? nispanku. 2 Chaymi Jesusqa huk wawata waqyaspa chawpinkupi sayaykachirqan, 3 hinaspan nirqan: –Cheqaqtan niykichis, manachus k'umuykukuspa huk wawa hina kankichis chayqa, manan Hanaq pacha qhapaqsuyumanqa haykunkichischu. 4 Ahinaqa, pipas kay wawa hina huch'uyyaykukuqmi Hanaq pacha qhapaqsuyupiqa qollana kashan. 5 Pipas kay wawata hina sutiypi chaskiqqa ñoqatan chaskiwan, nispa. 6 Jesusqa nillarqantaqmi: –¡Ay, pipas ñoqapi iñiq kay huch'uykunamanta hukninta huchaman urmachiqqa! Paypaqqa aswan allinmi kanman molino rumita kunkanman warkuykuspa lamar-qochaq ukhunman wikch'uykunanku. 7 ¡Ay, runamasinta huchallichiqkunamanta! Kay pachapi huchallichiqkunaqa kanqapunin, ichaqa, ¡imaynaraqmi kanqa huchaman urmachiq runaqa! 8 Chayrayku, makiykiña chakiykiña huchaman urmachisunki chaypas kuchurqospa wikch'uy, aswan allinmi kanqa ch'ulla makillayoqpas ch'ulla chakillayoqpas wiñay kawsayman haykunaykiqa, iskay makiyoq kashaspa iskay chakiyoq kashaspapas wiñay ninaman wikch'uykusqa kanaykimantaqa. 9 Ñawiykiña huchaman urmachisunki chaypas, horqokuy, hinaspa wikch'uy, aswan allinmi kanqa ch'ulla ñawillayoq wiñay kawsayman haykunaykiqa, iskay ñawiyoq kashaspa infierno ninaman wikch'uykusqa kanaykimantaqa, nispa. 10 Nillarqantaq: –Aman kay huch'uykunamanta mayqentapas pisichankichischu. Ñoqan niykichis, hanaq pachapiqa Yayaypa qayllanpipunin kashanku wawakuna cuidaq angelkunaqa. [ 11 Runaq Churinqa hamurqan chinkasqa kaqta qespichiqmi]. 12 ¿Ima niwaqchistaq? Pachak ovejayoq runaq huk ovejan chinkaqtinqa, ¿manachu isqon chunka isqonniyoq ovejata orqoman saqeykuspa chay chinkaq oveja maskhaq puririnman? 13 Cheqaqtan niykichis, chay chinkasqa ovejanta tarimuspanmi astawanraq kusikunqa mana chinkasqa isqon chunka isqonniyoq ovejanmantaqa. 14 Chay hinallataqmi hanaq pachapi kaq Yayaykichispas mana munanchu kay huch'uykunamanta huknillanpas chinkanantaqa, nispa. 15 Jesusqa nillarqantaqmi: –Wawqeyki qan contra huchallikuqtinqa rispa sapallaykipi paypa pantasqanta reqsichimuy. Pay kasusunki chayqa, wawqeykiwanmi allipunakapunki. 16 Mana kasusuqtiykin ichaqa, huktapas iskaytapas testigota pusarikuspa rinki, ahinapin iskay otaq kinsa testigoq qayllanpi tukuy rimasqa sut'inchakunqa. 17 Paykunatapas mana kasuqtinmi ichaqa iglesiaman chayta willanki, iglesiatapas manapuni kasuqtinmi ichaqa mana iñiyniyoq runata hina, cheqnisqa runata hina hap'inki. 18 Cheqaqtan niykichis, kay pachapi lliw watasqaykichisqa, hanaq pachapipas watasqallataqmi kanqa, kay pachapi lliw paskasqaykichistaq, hanaq pachapipas paskasqallataq kanqa. 19 Nillaykichistaqmi, qankunachus kay pachapi iskayllapas huk sonqolla rimanakuwaqchis imatapas Diosmanta mañakunaykichispaq chayqa, hanaq pachapi kaq Yayaymi qosunkichis. 20 Maypichus iskaypas kinsapas sutiypi huñukunku chayqa, chaypin chawpinkupi kashani, nispa. 21 Hinaqtinmi Pedroqa payman asuykuspa nirqan: –Señor, ¿hayk'a kutitan ñoqa contra huchallikuqtin wawqeyta pampachasaq? ¿Qanchis kutikamachu? nispa. 22 Chaymi Jesusqa nirqan: –Manan qanchis kutikamalla niykichu, aswanpas qanchis chunka kuti qanchiskaman. 23 Chayraykun Hanaq pacha qhapaqsuyuqa kayman rikch'akun: Huk reymi llank'aqninkunamanta cuentata mañayta munarqan. 24 Cuenta mañayta qallarishaqtintaq payman pusamurqanku waranqa-waranqa qolqe manukuq runata. 25 Chay runaq pagapunanpaq qolqen mana kaqtintaq patronninqa kamachikurqan payta, warminta, wawankunata, tukuy kaqninkunatawan vendespa manukusqanta pagapunanpaq. 26 Hinan chay kamachiqa qonqoriykukuspa patronta valekurqan: –Wiraqocháy, suyariykullaway, llapantapas pagapullasqaykin, nispa. 27 Hinan chay kamachiq patronninqa payta khuyapayaspa qolqe manukusqanta pampachapurqan, hinaspan kacharipurqan. 28 Chay kacharipusqa kamachitaq ripushaspa pachak qolqe manukuqnin kamachi-masinwan tuparqan, hinaspan payta kunkanmanta hap'ispa sipisharqanña: –¡Pagapuway manukuwasqaykita! nispa. 29 Chaymi kamachimasinqa ñawpaqenpi qonqoriykukuspa valekurqan: –Suyariykullaway, pagapullasqaykin, nispa. 30 Paytaq ichaqa mana munarqanchu, aswanmi payta apaspa carcelman wisq'achirqan manunta pagapunankama. 31 Kamachi-masinkunataq chayta rikuspa sinchita llakikurqanku, chaymi patronninkuman rispa lliwta willamurqanku. 32 Hinan patronninqa chay kamachita waqyachimuspa nirqan: –¡Millay kamachi! Ñoqaqa chay tukuy manusqaytan pampachapurqayki valekuwasqaykirayku. 33 ¿Manachu qanpas kamachi-masiykitaqa khuyapayaykunayki karqan, imaynan ñoqapas qanta khuyapayarqayki hinata? nispa. 34 Hinaspan phiñakuspa patronninqa muchuchiq guardiaman hap'ichirqan lliw manukusqanta pagapunankama. 35 Jesusmi nirqan: –Chay hinallatataqmi hanaq pacha Yayaypas qankunata ruwasunkichis, manachus wawqeykichista qankuna contra huchallikuqtin tukuy sonqo pampachankichis chayqa, nispa. 1 Chaykunata nispanmi Jesusqa Galilea provinciamanta Jordán mayuq inti lloqsimuy chimpanpi Judeaq hap'iyninman rirqan. 2 Hinan paypa qhepanta askha runakuna rirqan, chaypitaq onqosqakunata qhaliyachirqan. 3 Wakin fariseokunataq Jesusman asuykurqanku, wateqayta munaspataq tapurqanku: –¿Atikunchu ima hawallapas qosaq warminmanta t'aqakuynin? nispa. 4 Chaymi Jesusqa paykunata nirqan: –¿Manachu Diospa Simin Qelqata leerqankichis? Diosqa qallariypi kamarqan qharita warmitawanmi. 5 Diospa Simin Qelqan nin: “Chayraykun runaqa taytantapas mamantapas saqepunqa, hinaspan warminman hukllachaykakapunqa, huk cuerpollataq kapunqaku”, nispa. 6 Chay hinaqa, manan iskayñachu kanku aswanpas huk cuerpollañan. Chayrayku, runaqa Diospa hukllachasqantaqa ama t'aqachunchu, nispa. 7 Fariseokunan Jesusta tapullarqankutaq: –¿Imaraykutaq Moisesqa kamachikurqan t'aqanakuy qelqata haywaspa warminmanta t'aqakunanta? nispa. 8 Chaymi Jesusqa paykunata nirqan: –Moisesqa rumi sonqo kaqtiykichismi saqerqasunkichis warmiykichismanta t'aqakunaykichispaq. Ichaqa manan hinachu qallariypiqa karqan. 9 Chayraykun ñoqaqa niykichis: Pipas warminmanta ima hawallapas t'aqakunman wak qhariwan mana wasanchashaqtin, hinaspa wak warmiwan casarakapunman chayqa, wasanchay huchatan ruwan, nispa. 10 Hinan yachachisqankunaqa Jesusta nirqanku: –Warminwan qhariq chay hina kawsaynin kanan kaqtinqa, mana casarakuyllañan allin, nispa. 11 Chaymi Jesusqa paykunata nirqan: –Manan llapa runachu kay yachachikuytaqa umapi hap'inku, aswanpas pikunamanchus Diosqa yachachin chaykunallan entiendenku. 12 Kanmi nacesqanmantapacha mana warminayachikuqkuna, mana qharinayachikuqkuna. Kallantaqmi runakunaq kapasqanpas, wakintaqmi mana munankuchu warmiyoq qhariyoq kayta Hanaq pacha qhapaqsuyurayku. Pipas chay hina kayta atiqqa kallachun, nispa. 13 Jesusmanmi wawakunata pusamurqanku, paykunata llamiykunanpaq Diosmanta mañapunanpaqwan. Hinan yachachisqankunaqa pusamuqkunata phiñarirqanku. 14 Jesustaq nirqan: –Wawakunaqa hinalla ñoqaman hamuchunku, ama paykunataqa hark'aychischu, paykuna hina kaqkunapaqmi Hanaq pacha qhapaqsuyuqa, nispa. 15 Wawakuna patamanmi makinta churaykurqan, chaymantataq ripurqan. 16 Huk runan Jesusman asuykuspa nirqan: –Yachachikuq, ¿ima allintataq ruwasaq wiñay kawsayniyoq kanaypaq? nispa. 17 Chaymi Jesusqa nirqan: –¿Imanaqtintaq allinkaqmanta tapuwanki? Diosllan allinqa. Wiñay kawsayniyoqchus kayta munanki chayqa, Diospa kamachikuyninkunata hunt'ay, nispa. 18 Chay runataq nirqan: –Chaykunari, ¿mayqen kamachikuykunataq? nispa. Hinan Jesusqa nirqan: –Aman pitapas wañuchinkichu, aman wasanchankichu, aman suwakunkichu, aman llullakuspa tumpankichu. 19 Taytaykita mamaykitan respetanki, hinallataq runa-masiykitapas qan kikiykita hina munakunki, nispa. 20 Chaymi chay waynaqa nirqan: –Lliwtan chaykunataqa hunt'aniña. ¿Imaraqtaq ruwanay? nispa. 21 Jesustaq nirqan: –Chanin kayta munanki chayqa, rispa kaqniykikunata vendemuy, wakchakunamantaq qomuy, hinaspa qhepayta hamuy. Hinan hanaq pachapi qhapaq kayniyki kanqa, nispa. 22 Waynataq chayta uyarispa llakisqa ripurqan, sinchi qhapaq kasqanrayku. 23 Hinan Jesusqa yachachisqankunata nirqan: –Cheqaqtan niykichis, may sasapunin qhapaq runapaqqa Hanaq pacha qhapaqsuyuman haykuyninqa kanqa. 24 Nillaykichistaqmi camelloraqmi yawriq ninrin suchuyta atinman Diospa qhapaqsuyunman qhapaqpa haykunanmantaqa. 25 Yachachisqankunataq chayta uyarispa sinchita musphaspa nirqanku: –Chay hinari, ¿pillañataq qespichisqaqa kanman? nispanku. 26 Hinan Jesusqa paykunata qhawarispa nirqan: –Runakunapaqqa mana atikuqmi kayqa, Diospaqmi ichaqa tukuy imapas atikun, nispa. 27 Chaymi Pedroqa Jesusta nirqan: –Ñoqaykuqa imaymanaykuta saqemuspaykun qanwan purishayku. ¿Imataq ñoqaykupaqri kanqa? nispa. 28 Jesustaq paykunata nirqan: –Cheqaqtan niykichis, tukuy imapas mosoqyachisqa kaqtinmi, Runaq Churin kamachikuy qhapaq tiyananpi tiyaykuqtin, qankunapas ñoqawan purisqaykichisrayku chunka iskayniyoq tiyanakunapi tiyaykullankichistaq, Israelpa chunka iskayniyoq ayllunta juzgaspa kamachinaykichispaq. 29 Pipas wasintapas, wawqenkunatapas, panankunatapas, taytantapas, mamantapas, wawankunatapas, chakrankunatapas ñoqarayku saqemuqmanqa Diosmi pachak kutitawanraq qopunqa, hinallataq wiñay kawsaytapas qonqa. 30 Ichaqa kunan p'unchay askha hatunpaq qhawasqakunan pisipaq qhawasqa kanqaku, kunan p'unchay pisipaq qhawasqakunataq hatunpaq qhawasqa kanqaku. 1 Diospa qhapaqsuyunqa kaymanmi rikch'akun. Uvas chakrayoqmi tutallamanta lloqsispa uvas chakranpi llank'amunankupaq runakunata mink'amurqan. 2 Chay llank'aqkunawanmi rimanakurqan iman paganata hina jornalninta pagapunanpaq, hinaspan uvas chakranman paykunata kacharqan. 3 Tutamanta las nueveta hina lloqsispataq chakrayoqqa hukkunatapas plazapi yanqa sayashaqta rikuspa, 4 paykunata nirqan: –Qankunapas uvas chakraypi llank'ampuwaychis, iman paganatan pagapusqaykichis, nispa. Hinan paykunaqa llank'aq rirqanku. 5 Lloqsillarqantaqmi chawpi p'unchayta hinapas, las tresta hinapas, hinaspan chay hinatakama mink'amurqan. 6 Las cincota hinaña lloqsispataq chakrayoqqa hukkunatapas yanqa sayashaqta rikuspa, paykunatapas nillarqantaq: –¿Imaraykun p'unchay-ch'isiyaq kaypi qasishankichis? nispa. 7 Paykunataq nirqanku: –Manan pipas mink'akuwankuchu, nispa. Chaymi chakrayoqqa nirqan: –Qankunapas uvas chakraypi llank'ampullawaychistaq, iman paganatan pagapusqaykichis, nispa. 8 Inti haykuyña kaqtintaq uvas chakrayoqqa mayordomonta nirqan: –Llank'aqkunata waqyaspa pagapuy, qhepa haykuqkunamanta qallarispan ñawpaq haykuqkunapi tukupunki, nispa. 9 Las cincota hinaña haykuqkunataq sapankanku huk jornaltakama chaskirqanku. 10 Hinan ñawpaqta haykuqkunaqa aswan askha chaskiyta yuyarqanku, ichaqa paykunapas huk jornaltakamallapunin chaskirqanku. 11 Chaymi huk jornaltakama chaskispa chakrayoq contra rimaspa nirqanku: 12 –Kay qhepa haykumuqkunaqa huk horallatan llank'anku, chaychu ñoqaykuman hinallataq paganki, ñoqaykuqa ch'isiyaqnintinmi sayk'uytapas ruphaytapas muchurqayku, nispa. 13 Hinan chakrayoqqa hukkaqninkuta nirqan: –Amigo, manan ñoqaqa mana chanintachu ruwayki, ¿manachu huk jornalta paganaypaq rimanakurqanchis? 14 Pagoykita aparikuspa ripuy, kay qhepa kaqmanpas qanman hinallataqmi pagayta munani. 15 Qolqeywanqa ñoqan yachani ima ruwaytapas. Icha, ¿envidiakunkichu allin runa kaqtiy? nispa. 16 Chay qhepatan Jesusqa nirqan: –Ñawpaqkaqkunan qhepa kanqaku, qhepakaqkunataq ñawpaq kanqaku, nispa. 17 Jesusmi Jerusalén llaqtaman rishaspa chunka iskayniyoq yachachisqankunata ñanpi wakneqman pusaspa nirqan: 18 –Jerusalén llaqtamanmi rishanchis, Runaq Churinqa sacerdote umallikunaman kamachikuy simita yachachiqkunamanwanmi hap'ichisqa kanqa, hinan wañunanpaq huchachanqaku. 19 Mana judío runakunamanmi entreganqaku, hinan paykunaqa asipayanqaku suq'aykunqaku, chakatanqaku ima. Kinsakaq p'unchaypitaqmi kawsarimpunqa, nispa. 20 Zebedeoq warminmi churinkunantin Jesusman asuykurqan, hinaspan qonqoriykukuspa valekurqan. 21 Jesustaq nirqan: –¿Imatan munanki? nispa. Hinan warmiqa nirqan: –Qhapaqsuyuykipi, kay iskaynin churiyta hukninta paña ladoykipi, huknintataq lloq'e ladoykipi tiyaykachiy, nispa. 22 Chaymi Jesusqa nirqan: –Manan yachankichischu imatachus mañakusqaykichista. ¿Ñoqa hina ñak'ariyta atiwaqchischu? nispa. Paykunataq nirqanku: –Arí, atisaqkun, nispa. 23 Hinan Jesusqa nirqan: –Arí, ñoqa hinapas ñak'arinkichismi, paña ladoypi lloq'e ladoypiwan tiyaykunaykichismi ichaqa mana ñoqaq tiyaykachinaychu, aswanpas Yayaypa akllasqankunapaqmi chay tiyanakunaqa, nispa. 24 Chayta uyarispataq chunkantin yachachisqankunaqa chay iskay wawqepaq phiñakurqanku. 25 Chaymi Jesusqa paykunata waqyaspa nirqan: –Yachankichismi wak suyukunapi kamachikuqkunaqa paykuna ukhupi munaychakusqankuta, paykuna ukhupi umalli kaqkunapas atiyniyoq kasqankuta. 26 Qankuna ukhupin ichaqa mana chay hinachu kanqa, aswanqa, pipas qankuna ukhupi umalli kayta munaqqa, serviqniykichismi kanqa, 27 mayqenniykichispas umalli kayta munaqqa, kamachiykichismi kanqa. 28 Runaq Churinqa manan servichikunanpaqchu hamurqan, aswanpas servinanpaqmi, hinaspa askha runa kacharichisqa kananrayku wañunanpaq, nispa. 29 Jericó llaqtamanta yachachisqankunawan Jesús lloqsishaqtinmi, askha runakuna paypa qhepanta risharqanku. 30 Iskay ñawsakunan ñan patapi tiyasharqanku, Jesuspa chayninta rishasqanta uyarispataq kunkayoqta waqyakurqanku: –¡Davidpa churin Señor, khuyapayaykuwayku! nispa. 31 Runakunataq chay ñawsakunata phiñarikurqanku upallanankupaq, ñawsakunataq ichaqa aswanta waqyakurqanku: –¡Davidpa churin Señor, khuyapayaykuwayku! nispa. 32 Hinan Jesusqa sayaykurqan, hinaspa paykunata waqyaspa nirqan: –¿Imatan qankunapaq ruwanayta munankichis? nispa. 33 Paykunataq nirqanku: –Señorniyku, qhawarichiwanaykikutan munayku, nispanku. 34 Chaymi Jesusqa paykunata khuyapayaspa ñawinkuta llamiykurqan, hinan qhawarirqankupacha, Jesuspa qhepantataq ripurqanku. 1 Jerusalén llaqtaman qayllaykushaspankutaq, Olivos orqo chakipi Betfagé llaqtachaman chayaspanku, Jesusqa iskay yachachisqankunata kachaspa nirqan: 2 –Haqay chimpa llaqtachaman riychis, haykuspaykichis hinan huk china asno watasqata tarimunkichis maltantinta. Paskaspataq aysamuwankichis. 3 Pipas ima nispapas nisunkichisman chaytaqa ninkichis, Señormi kaykunata necesitan, chaymantataq kutichimpusunkichis, nispa. 4 Tukuy chaykunaqa karqan profetaq nisqan hunt'akunanpaqmi. Paymi nirqan: 5 –“Sión llaqtata niychis, Reyniykin hamushasunki, Payqa llamp'u sonqollan, asnopi sillaykusqan hamushan, cargana china asnoq orqo maltanpin hamushan”, nispa. 6 Hinan yachachisqankunaqa rispa, Jesuspa kamachikusqanman hina ruwarqanku. 7 China asnotan maltantinta aysamurqanku, hinan p'achankuwan caronaykuqtinku Jesusqa sillaykukurqan. 8 Askha runataq p'achankuta ñanpi mast'arqanku, wakintaq raphisapa k'allmakunata wit'uspa ñanpi mast'arqanku. 9 Hinaspanmi ñawpaqenta qhepanta riqkunaqa qaparirqanku: –¡Qespichiwayku Davidpa Churin! ¡Saminchasqa kachun Señor Diospa sutinpi hamuqqa! ¡Hanaq pachapi kaqkuna Diosta yupaychachunku! nispanku. 10 Jerusalén llaqtaman Jesús haykuqtintaq llaqtallantin ch'aqwarispa tapunakurqanku: –¿Pitaq kayri? nispanku. 11 Jesuswan riq runakunataq nirqanku: –Payqa Galilea provinciapi Nazaret llaqtamanta profeta Jesusmi, nispa. 12 Jesusmi Dios yupaychana wasiman haykuspa chay ukhupi llapa vendeqkunata rantiqkunatawan qarqomurqan, qolqe cambiaqkunaq mesankunatapas, poloma vendeqkunaq tiyanankunatapas t'ikrarqarirqan. 13 Hinaspan paykunata nirqan: –Diospa Simin Qelqan nin: “Wasiyqa Diosmanta mañakuna wasi nisqan kanqa”, nispa. Qankunataq ichaqa suwakunaq tiyanan qaqa wasiman hina tukuchipusqankichis, nispa. 14 Dios yupaychana wasipi kashaqtinmi ñawsakuna wist'ukuna Jesusman asuykurqanku, hinan paykunata qhaliyachirqan. 15 Sacerdote umallikuna kamachikuy simita yachachiqkunapiwanmi ichaqa milagrokunata Jesuspa ruwasqanta rikuspa, Dios yupaychana wasipi wawakunaq qaparispa: –¡Qespichiwayku Davidpa Churin! nisqatawan uyarispa phiñakurqanku, 16 hinaspan Jesusta nirqanku: –¿Uyarishankichu imatachus kaykunaq nisqanta? nispa. Jesustaq paykunata nirqan: –Arí, uyarishanin, ¿manachu Diospa Simin Qelqata leerqankichis? Chaypin nin: “Qanqa huch'uy wawakunatan ñuñuq wawakunatan yachachirqanki allintapuni yupaychanasuykikupaq”, nispa, niqta. 17 Hinaspan Jesusqa paykunata saqerparispa Jerusalén llaqtamanta Betania llaqtachaman rirqan, chaypin samakurqan. 18 Tutamanta Jerusalenman kutimushaspataq Jesusqa yarqachikurqan. 19 Ñan patapi higos sach'ata rikuspataq chayman pallananpaq asuykurqan, manataq ima rurutapas chaypi tarirqanchu, aswanpas raphikunallatan tarirqan. Hinan chay higos sach'ata nirqan: –Amañan hayk'aqpas rurunkiñachu, nispa. Chaymi higos sach'aqa ch'akirqapurqan. 20 Yachachisqankunataq chayta rikuspa musphaspa ninasharqanku: –¿Imaynataq higos sach'aqa kaq rato ch'akirqapun? nispa. 21 Jesustaq paykunata nirqan: –Cheqaqtan niykichis, mana iskayrayaspachus iñiwaqchis chayqa, manan kay higos sach'awan ruwasqallatachu ruwawaqchis, aswan kay orqotapas niwaqchis: –Anchhuriy, qochaman wikch'uykukuy, nispa chayqa wikch'uykukunmanmi. 22 Tukuy imatapas iñiywan Diosmanta mañakunkichis chayqa, chaskinkichismi, nispa. 23 Dios yupaychana wasiman haykuspa Jesús yachachishaqtintaq, sacerdote umallikuna llaqtapi kurak runakunapiwan payman asuykurqanku: –¿Ima atiywantaq kaykunata ruwashanki? ¿Pitaq kay atiyta qorqasunki? nispa. 24 Jesustaq paykunata nirqan: –Ñoqapas hukta tapuykusqaykichis, kutichiwankichistaq, hinan ima atiywanchus kay ruwasqayta willasqaykichis. 25 ¿Pitaq bautizananpaq Juanta kachamurqan? ¿Dioschu? Icha, ¿runakunachu? nispa. Chaymi paykunaqa ninakurqanku: –Diosmi, nisunchis chayqa, ninqan: –¿Imaraykutaq payta mana creerqankichischu? nispa. 26 Runakunan, nisun chayqa, llaqtachá imanawasunmanraq, Bautizaq Juantaqa llapa runan cheqaq profetapaq hap'inku, nispanku. 27 Chaymi Jesusta nirqanku: –Manan yachaykuchu, nispa. Jesuspas paykunata nillarqantaq: –Ñoqapas manan niykichismanchu ima atiywanchus kayta ruwashasqayta, nispa. 28 Jesusmi nirqan: –¿Ima niwaqchistaq kaymanta? Huk runan iskay churiyoq karqan, hinan taytaqa kurakkaqman asuykuspa nirqan: Churíy, kunan p'unchay uvas chakranchispi llank'arqamuy, nispa. 29 Hinan payqa: Manan riymanchu, nirqan. Qhepataña yuyaykukuspataq rirqan. 30 Taytaqa sullk'akaqman asuykuspan chay hinallatataq nirqan. Hinan payqa: Risaqmi taytáy, nirqan, ichaqa manan rirqanchu. 31 ¿Mayqenkaqtaq taytanpa munayninta ruwarqan? nispa. Paykunataq: –Kurakkaqmi, nirqanku. Chaymi Jesusqa paykunata nirqan: –Cheqaqtan niykichis, contribución cobraqkunapas rabona warmikunapas qankunamanta ñawpaqtaraqmi Diospa qhapaqsuyunmanqa haykushanku. 32 Bautizaq Juanqa chanin kawsayta yachachinasuykichispaqmi hamurqan, manataq payta creerqankichischu. Aswanpas contribución cobraqkunan rabona warmikunan Juantaqa creerqanku, qankunataq chayta rikushaspapas manapuni Juanta creespa huchaykichismanta Diosman kutirikurqankichischu, nispa. 33 Jesusmi nillarqantaq: –Wak rikch'anachiy simitawan uyariychis: Huk runan chakranpi uvasta plantarqan, hinaspan muyuriqta perqarqan, chaypitaq uvas sarunata t'oqorqan, qhawanapaq torretapas perqarqan. Hinaspataq llank'aqkunaman wakiypi qospa karuta ripurqan. 34 Cosecha tiempo chayamuqtintaq chakrayoqqa kamachinkunata llank'aqkunaman kacharqan, rurusqanta chaskimunankupaq. 35 Llank'aqkunataq ichaqa kamachinkunata hap'ispa hukninta maqarqanku, huknintataq wañuchirqanku, huknintañataq ch'aqerqanku. 36 Chaymi chakrayoqqa wak kamachikunatañataq kacharqan, ñawpaqkunamanta aswan askhata. Chay llank'aqkunataq wakinkunata hinallapuni ruwarqanku. 37 Qhepatañataq churinta paykunaman kacharqan: Churiytaqa respetanqakupunin, nispa. 38 Llank'aqkunataq ichaqa churita rikuspa rimanakurqanku: Kayqa chakrayoqpa churinmi, hamuychis wañurqachisun, chakrataq ñoqanchispaq kapunqa, nispa. 39 Chaymi hap'ispa payta uvas chakramanta qarqomurqanku, hinaspan wañuchirqanku, nispa. 40 Jesusmi tapurqan: –Uvas chakrayoq hamuspaqa, ¿imananqataq chay llank'aqkunata? nispa. 41 Hinan uyariqninkunaqa nirqanku: –Chay millay runakunataqa mana khuyapayaspan wañuchinqa, hinaspan uvas chakranta wak llank'aqkunaman wakiypi qonqa, payman tupaq cosechata tiempollanpi qopunankupaq, nispa. 42 Jesustaq paykunata nirqan: –¿Manachu Diospa Simin Qelqata leerqankichis? “Wasi perqaqkunaq wikch'usqan rumin, esquina hap'iq churasqa kapun. Señor Diospa ruwasqanmi kayqa, ñoqanchispaqtaqmi ancha musphana”, nispa, niqta. 43 Chayraykun niykichis: Diospa qhapaqsuyunqa qankunamanta qechusqan kanqa, paypa munayninman hina ruwaqkunamantaq qonqa. 44 Pipas kay rumiman urmaqqa k'irisqan kanqa, pimanpas rumi urmaykuspataqmi ñut'unqa, nispa. 45 Sacerdote umallikunataq fariseokunapiwan chay rikch'anachiy siminkunata uyarispa, entienderqanku paykunamanta rimashasqanta. 46 Chaymi payta hap'irqoyta munarqanku, ichaqa runakunatan manchakurqanku, Jesusta cheqaq profetapaq hap'isqankurayku. 1 Jesusmi huktawan rikch'anachiy simikunapi runakunata yachachispa nirqan: 2 –Hanaq pacha qhapaqsuyuqa kaymanmi rikch'akun. Huk reymi churinta casarachishaspa fiestata ruwarqan. 3 Chay reymi kamachinkunata kacharqan casarakuy fiestaman waqyasqakunata pusamunankupaq. Ichaqa manan hamuyta munarqankuchu. 4 Huk kamachinkunatañataq wakmanta kacharqan, waqyasqakunata nimuychis: Mikhunatan wakichiniña, wirayachisqa toroykunan uywaykunapiwan nak'asqaña, lliwpas wakichisqañan kashan, hamuychis casarakuy fiestaman, nispaykichis. 5 Waqyasqakunataq mana kasukurqankuchu, hinaspan ripurqanku. Hukkaqmi chakranman ripurqan, hukkaqtaq negocionman ripurqan, 6 wakintaq reypa kamachinkunata maqaspa wañuchirqanku. 7 Chaymi reyqa chayta uyarispa phiñakurqan, hinaspan soldadonkunata kamachirqan, paykunataq runa wañuchiqkunata wañuchirqanku, llaqtankutapas kanaykurqanku. 8 Hinan reyqa kamachinkunata nirqan: –Casarakuy fiestaqa wakichisqañan kashan, waqyasqakunataq ichaqa mana kasukuspa reparachikunku mana chaypaq hina kasqankuta. 9 Chay hinaqa, hatun callekunaman riychis, hinaspa llapan tarisqaykichista casarakuy fiestaman waqyamuychis, nispa. 10 Chaymi kamachikunaqa callekunaman lloqsispanku, llapan tarisqankuta huñumurqanku, mana allin runakunatapas allin runakunatapas. Chaymi hatun mikhuna wasiman runakuna hunt'aykurqan. 11 Hinan reyqa runakunata qhawaq haykurqan, hinaspan chaypi rikurqan casarakuy p'achawan mana p'achasqa runata. 12 Chaymi nirqan: –Amigo, ¿imaynataq kayman haykumurqanki casarakuy p'achawan mana p'achasqa? nispa. Paytaq ichaqa ch'inlla kakurqan. 13 Hinan reyqa serviqkunata nirqan: –Chakinta makintawan wataspa apaychis, hinaspa hawa laqhayaqman wikch'umuychis, chaypin waqaypas kiru k'achachachaypas kanqa, nispa. 14 Askhan waqyasqakunaqa, pisillataqmi akllasqakunaqa. 15 Chaymantataq fariseokunaqa rispa rimanakurqanku imaynatachus Jesusta ima rimasqallanpipas pantarqoqtin huchachanankupaq. 16 Hinaspan fariseokunaqa yachachisqanku runakunata Herodes t'aqamanta kaqkunatawan Jesusman kacharqanku kay hinata nimunankupaq: –Yachachikuq, yachaykun cheqaqkaqta rimaq kasqaykita. Qanqa runaq rimasqanta mana kasuspan Diospa munasqanman hina kawsanata yachachinki. Qanqa manan runakunaq rikch'aynintachu qhawanki. 17 Imaninkitaq: –¿Allinchu Roma rey Cesarman contribucionta pagay? Icha, ¿manachu? nispa. 18 Jesustaq ichaqa mana allin yuyaykusqankuta reparaspa nirqan: –Iskay uyakunan kankichis, ¿imanaqtintaq wateqawankichis? 19 Contribución pagana qolqeta rikuchiwaychis, nispa. Hinan huk qolqeta haywarqanku. 20 Jesustaq paykunata nirqan: –¿Piqpa uyantaq kaypi kashan? ¿Piqpa sutintaq kaypi qelqasqa kashan? nispa. 21 Paykunataq nirqanku: –Roma rey Cesarpan, nispanku. Hinan Jesusqa paykunata nirqan: –Roma rey Cesarpa kaqtaqa payman qopuychis, Diospa kaqtataq Diosman qopuychis, nispa. 22 Chayta uyarispataq muspharqanku, hinaspan qayllanmanta ripurqanku. 23 Chay p'unchaypin “Kawsarimpuyqa manan kanchu” niq saduceokuna Jesusman asuykuspa tapurqanku: 24 –Yachachikuq, Moisesmi nirqan: “Pipas mana wawayoq wañukapunman chayqa, wawqenmi chay viudawan casarakunqa, hinaspan wañuq wawqenpaq wawata churiyapunqa”, nispa. 25 Ñoqayku ukhupin qanchis wawqe karqanku. Ñawpaqkaqmi casarakurqan hinaspan wañukapurqan, viudataq mana wawayoq kaspa cuñadonwan casarakurqan. 26 Chay hinallataq iskaykaqpas, kinsakaqpas, qanchisnintinpas wañupurqanku. 27 Llapankuq qhepantataq warmipas wañukapullarqantaq. 28 Kawsarimpuy p'unchaypi kawsarimpuqtinkuri, ¿mayqenpa warmintaq kanqa chay qanchisnintin wawqeqri? Llapanwantaq casarakurqanpas chayqa, nispa. 29 Jesustaq paykunata nirqan: –Pantankichismi Diospa Simin Qelqatapas Diospa atiynintapas mana yachaspa. 30 Kawsarimpuypiqa manan casarakunqakuñachu, manallataq casarachisqapaschu kanqaku, aswanmi hanaq pachapi Diospa angelninkuna hina kanqaku. 31 Wañusqakunaq kawsarimpunanmantapas, ¿manachu leerqankichis qankunaman Diospa rimaykusqanta? Diosmi nirqan: 32 “Ñoqan kani Abrahampa Diosnin, Isaacpa Diosnin, Jacobpa Diosnin”, nispa. ¡Diosqa manan wañusqakunaq Diosninchu, aswanpas kawsaqkunaq Diosninmi! nispa. 33 Runakunataq Jesuspa yachachikuyninta uyarispa muspharqanku. 34 Hinan fariseokunaqa saduceokunata Jesuspa upallachisqanta uyarispa huñunakurqanku. 35 Hukninkun karqan kamachikuy simita yachachiq, paymi Jesusta wateqaspa tapurqan: 36 –Yachachikuq, ¿mayqentaq Diospa kamachikuyninmantaqa aswan chaniyoq? nispa. 37 Jesustaq payta nirqan: –Señor Diosniykitan munakunki tukuy sonqoykiwan, tukuy almaykiwan, tukuy yuyayniykipiwan. 38 Chaymi aswan chaniyoq ñawpaqkaq kamachikuyqa. 39 Iskaykaq aswan chaniyoqqa kaymi: Runamasiykitan qan kikiykita hina munakunki. 40 Chay iskaynin kamachikuykunamantan tukuy kamachikuy simipas profetakunaq willasqanpas paqarin, nispa. 41 Fariseokuna huñunasqa kashaqtinkutaqmi Jesusqa paykunata tapurqan: 42 –¿Ima ninkichistaq Cristomanta? ¿Piqpa Churintaq? nispa. Paykunataq nirqanku: –Davidpa Churinmi nispa. 43 Chaymi Jesusqa paykunata nirqan: –¿Imaynataq Davidqa Santo Espirituq yuyaychasqan kaspa Cristota: “Señor”, nispa suticharqan? Davidmi nirqan: 44 Señor Diosmi Señorniyta nirqan: “Paña ladoyman tiyaykuy, Awqaykikunata chaki sarunaykiman churanaykama”, nispa. 45 Kikin Davidtaq Cristota “Señor”, nispa nin chayqa, ¿imaynapitaq Davidpa Churinqa kanman? nispa. 46 Hinaqtinmi mana pipas imatapas payman kutichiyta atirqanchu. Manchakuspankun chay p'unchaymantapacha manaña pipas astawan Jesusta tapurqanchu. 1 Chaymantataq Jesusqa huñuykusqa runakunata yachachisqankunatawan nirqan: 2 –Moisespa yachachisqanta yachachinankupaq churasqan kanku kamachikuy simita yachachiqkunapas fariseokunapas. 3 Chay hinaqa tukuy ima nisqasuykichista allinta ruwaychis. Ichaqa ama paykuna hinachu kaychis, paykunaqa yachachishaspapas manan ruwankuchu. 4 Paykunaqa sinchi sasakunatan kamachikunku runakunaman llasallataña q'epichiq hina. Paykunataqmi ichaqa manapuni yanapaykullankupaschu. 5 Tukuy imatapas runakunaq rikunallanpaqmi ruwanku. Diospa Simin Qelqayoq qara cajachankutan hatunta ruwaspa churakunku, p'achankuq ch'ullpanpin hatun chhaqchata ruwakunku. 6 Hatun mikhuykunapin allinkaq tiyanakunapi tiyayta munanku, sinagogakunapipas kurak runakunaq tiyanankunapin tiyayta munanku, 7 plazakunapipas runakunaq napaykunantan munanku, “Yachachiq” ninankutawan munanku. 8 Qankuna ichaqa ama munaychischu “Yachachiq” ninataqa, yachachiqniykichisqa ch'ullallan, qankunaqa llapaykichismi wawqellantin kankichis. 9 Amataq pitapas kay pachapiqa “Yayay” niychischu, Yayaykichisqa ch'ullallan, hanaq pachapi kaqllan. 10 Amallataq “Kamachikuq” nisqapas kaychischu, kamachiqniykichisqa ch'ullallan, chaymi Cristo. 11 Pipas qankuna ukhupi qollana kaqqa, kamachiykichis ruwaq kachun. 12 Pipas hatunchakuqqa huch'uyyachisqan kanqa, pipas huch'uyyaykukuqtaq hatunchasqa kanqa. 13 ¡Ay, qankunamanta fariseokuna, kamachikuy simita yachachiqkuna! ¡Qankunaqa iskay uyakunan kankichis! Hanaq pacha qhapaqsuyuman haykuy munaqkunatan hark'ankichis, haykushaqkunatapas hark'allankichistaqmi, qankuna kikiykichispas manataqmi haykunkichischu. [ 14 ¡Ay, qankunamanta fariseokuna, kamachikuy simita yachachiqkuna! ¡Qankunaqa iskay uyakunan kankichis! Wakcha viudakunaq kaqnintan qechunkichis, Diosmanta unayta mañakuq tukuspa chay ruwasqaykichista pakayta munankichis, chayraykun aswan huchachasqa kankichis]. 15 ¡Ay, qankunamanta fariseokuna, kamachikuy simita yachachiqkuna! ¡Qankunaqa iskay uyakunan kankichis! Hinantintan purimunkichis qochantaraq hallp'antaraq t'aqaykichisman huk runata t'ikrachinaykichispaq, t'ikrakuqtinñataqmi chay runataqa qankunamanta astawanraq infiernoman rinanpaqpuni ruwaykunkichis. 16 ¡Ay, qankunamanta, pusaykachaq ñawsakuna! Qankunan ninkichis: Pipas Dios yupaychana wasiq sutinta hoqarispa juran chayqa, manan imananpaschu. Pipas Dios yupaychana wasipi qoriq sutinta hoqarispa juraqmi ichaqa hunt'ananpuni, nispa. 17 ¡Qankunaqa mana yuyayniyoq ñawsakunan kankichis! ¿Mayqentaq aswan chaniyoqqa? ¿Qorichu? Icha, ¿qorita sapaqchaq Dios yupaychana wasichu? 18 Nillankichistaqmi: Pipas altarpa sutinta hoqarispa juran chayqa, manan imananpaschu. Pipas altar patapi kaq ofrendaq sutinta hoqarispa juraqmi ichaqa hunt'ananpuni, nispa. 19 ¡Qankunaqa mana yuyayniyoq ñawsakunan kankichis! ¿Mayqentaq aswan chaniyoqqa? ¿Ofrendachu? Icha, ¿ofrendata Diospaq sapaqchaq altarchu? 20 Pipas altarpa sutinta hoqarispa juran chayqa, altar patapi kaq ofrendaq sutinpiwanmi juran. 21 Pipas Dios yupaychana wasiq sutinta hoqarispa juran chayqa, chaypi tiyaq Diospa sutinpiwanmi juran. 22 Pipas hanaq pacha sutita hoqarispa juran chayqa, Diospa kamachikuy tiyananpa sutinpin juran, chay tiyanapi tiyaq Diospa sutinpiwanmi juran. 23 ¡Ay, qankunamanta fariseokuna, kamachikuy simita yachachiqkuna! ¡Qankunaqa iskay uyakunan kankichis! Qankunan diezmota qonkichis mentamanta, anismanta, cominomantawan, Diospa kamachikuy siminmanta aswan chaniyoq kaqtataq qonqapunkichis. Chaykunan kaykuna: chanin-kay, khuyapayakuy, hunt'aq-kaypiwan. Chaykunataqa ruwanaykichispunin karqan, diezmo qoytapas mana qonqaspa. 24 ¡Pusaykachaq ñawsakunan kankichis! ¡Ukyanaykichispi ch'uspichatan suysunkichis, camellotataq oqoykunkichis! 25 ¡Ay, qankunamanta fariseokuna, kamachikuy simita yachachiqkuna! ¡Qankunaqa iskay uyakunan kankichis! Vasotapas platotapas hawallantan maqchinkichis, chaykunaq ukhuntaq ichaqa suwakusqaykichiswan hillukuspa tarisqaykichiswan hunt'a kashan. 26 ¡Yaw, ñawsa fariseo, ñawpaqtaqa maqchiy vasotapas, platotapas ukhuntaraq, chay hinapi hawanpas maqchisqa kananpaq! 27 ¡Ay, qankunamanta iskay uya fariseokuna, kamachikuy simita yachachiqkuna! ¡Qankunaqa iskay uyakunan kankichis! Yuraqwan hawan pintasqa aya t'oqomanmi rikch'akunkichis, hawallanmanmi sumaq rikch'akun, ukhuntaq ichaqa aya tullukunawan qhellikunapiwan hunt'a kashan. 28 Chay hinallataq qankunapas hawaykichismantaqa runakunaman chanin rikhurinkichis, sonqoykichispitaq ichaqa iskay uya huchasapa kankichis. 29 ¡Ay, qankunamanta fariseokuna, kamachikuy simita yachachiqkuna! ¡Qankunaqa iskay uyakunan kankichis! Profetakunaq p'ampakusqanpin yuyarina saywakunata sayarichinkichis, chanin runakunaq p'ampakusqantapas sumaqchankichis. 30 Ninkichistaq: Ñawpa taytanchiskunaq tiemponpi kasunman karqan chayqa, manan profetakunata wañuchiq-masinkuchu kasunman karqan, nispa. 31 Chay hinaqa, qankuna kikiykichismi willakunkichis profetakunata wañuchiqkunaq wawan kasqaykichista. 32 ¡Qankunapas ñawpa taytaykichiskunaq ruway qallarisqantayá tukupaychis! 33 ¡Mach'aqwaykuna! ¡Arí, mach'aqway miraykunan kankichis! Infiernopaqña huchachasqa kasqaykichismantaqa manañan ayqeyta atiwaqchischu. 34 Chayrayku qankunaman kachamuni profetakunata, yachayniyoqkunata, kamachikuy simita yachachiqkunata ima, wakintan wañuchinkichis chakatankichis, wakintataq sinagogakunapi hasut'inkichis, llaqtan-llaqtantataq qatiykachankichis. 35 Chanin Abelmantapacha Berequiaspa churin Zacariaskaman askha chanin runakuna wañuchisqa karqanku. Qankunaqa Zacariastan wañuchirqankichis Dios yupaychana wasi patio altar qayllapi. Llapa chaykunaq wañuchisqa kasqankumantan qankunaqa muchuchisqa kankichis. 36 Cheqaqtan niykichis, tukuy chaykunamantan qankunataqa muchuchisunkichis, nispa. 37 ¡Jerusalén, Jerusalén! ¡Qanmi kanki profetakunata wañuchiq, qanman Diospa kachamusqankunatapas rumiwan ch'aqeq! ¡Askha kutitan wawaykikunata huñuykuyta munarqani, imaynan wallpapas chiwchinkunata raphran ukhupi oqllaykun hinata, manataq munarqankichu! 38 Chay hinaqa, wasiykichismi purunyapunqa. 39 Niykichismi, manan rikuwankichisñachu “¡Saminchasqa kachun Señor Diospa sutinpi hamuqqa!” nispa ninaykichis tiempo chayamunankama, nispa. 1 Dios yupaychana wasimanta lloqsispataq Jesusqa ripusharqan, hinan yachachisqankunaqa payman asuykuspanku, Dios yupaychana wasikunata payman qhawachirqanku. 2 Jesustaq paykunata nirqan: –¿Rikushankichischu lliw kaykunata? Cheqaqtan niykichis, manan kaypiqa rumi patapi huk rumillapas qhepanqachu, llapanmi thunisqa kanqa, nispa. 3 Olivos orqopi Jesús tiyaykuqtintaq yachachisqankunaqa sapaqllapi payman asuykuspa tapurqanku: –Niwayku, ¿hayk'aqtaq chaykunaqa kanqa? Kutimunaykiña kashaqtinqa kay tiempopas p'uchukapunanpaqña kashaqtinqa, ¿imakunatan rikusaqku? nispa. 4 Jesustaq paykunata nirqan: –Cuidakuychis, paqtataq pipas pantachisunkichisman. 5 Askhan sutiywan sutichakuspa hamunqaku: Ñoqan Cristoqa kani, nispa. Hinaspan askhata pantachinqaku. 6 Awqa-tinkuykunamanta, ch'aqwaykunamantawan rimaytan uyarinkichis, ichaqa aman mancharikunkichischu, lliw chaykunaqa hinapunin kanan, chaywanpas manaraqmi p'uchukaychu. 7 Llaqtakunan huk llaqtakuna contra maqanakunqa, suyukunapas suyukuna contran sayarinqa. Kallanqataqmi askha cheqaskunapi yarqaypas pacha chhaphchiykunapas. 8 Tukuy chaykunaqa nanay qallariyllaraqmi. 9 Chay p'unchaykunapin ñak'arichinasuykichispaq kamachikuqkunaman hap'iykachisunkichis, hinaspan wañuchisunkichis. Ñoqaraykun lliw llaqtakuna cheqnikusunkichis. 10 Chay p'unchaykunaqa askhan ñoqapi manaña iñipunqakuchu, cheqninakuspataq paykunapura kamachikuqkunaman hap'iykachinakunqaku. 11 Askha llulla profetakunan rikhurimunqaku, hinaspan askha runata pantachinqaku. 12 Mana allin ruwaqkuna sinchita askhayaqtinmi manaña askha runa munanakapunqakuchu. 13 Ichaqa pipas p'uchukaykama qaqata sayaqmi qespichisqa kanqa. 14 Qhapaqsuyumanta allin willakuykunan kay pachantinpi willasqa kanqa, llapa suyukunaq yachananpaq, hinaqtinmi p'uchukayqa chayamunqa. 15 Profeta Danielmi qelqarqan Diospa millakusqan qhellichaq runamanta, Dios yupaychana wasipi chay qhellichaqta rikuqtiykichisqa, (kayta leeqqa entiendichun) 16 Judea hap'iypi kaqkuna orqokunaman ayqechunku. 17 Wasi patapi kaqpas ama uraykuchunchu wasinmanta imatapas horqomunanpaq. 18 Campopi kaqpas ama wasinman kutichunchu p'achankunata apananpaq. 19 ¡Ay, chay p'unchaykunapi wiksallikuqkunamanta! ¡Ay, ñuñuq wawayoq warmikunamantapas! 20 Diosmanta mañakuychis chaykuna ama paray tiempopipas samana p'unchaypipas kananpaq. 21 Chay p'unchaykunaqa manchay ñak'ariymi kanqa, chay hinaqa manan hayk'aqpas kay pacha qallariymantapacha kunankama karqanchu, manataqmi kanqapaschu. 22 Chay p'unchaykunatachus Diosqa mana pisiyachinmanchu karqan chayqa, manan pipas qespichisqachu kanman. Ichaqa, akllakusqankunaraykun chay p'unchaykunata pisiyachinqa. 23 Pipas nisunkichisman: “¡Qhawariychis, kaypin Cristoqa kashan!, otaq ¡qhawariychis, haqaypin Cristoqa kashan!” nispa chayqa, aman creenkichischu. 24 Llulla cristokunan llulla profetakunan rikhurimunqaku, hinaspan musphay señalkunatapas milagrokunatapas ruwanqaku, ahinapi atispaqa Diospa akllakusqankunatapas pantachinankupaq. 25 Chaykunataqa ñawpaqmantañan willashaykichis. 26 Chayrayku: “Qhawariychis, ch'inneqpin kashan” nisunkichis chayqa, aman lloqsinkichischu. Otaq “Qhawariychis, chay wasi ukhupin kashan” nisunkichis chaypas, aman creenkichischu. 27 Imaynan lliphllikiyqa inti lloqsimuymanta lliphllikispa inti haykuykama k'ancharin, chay hinallatataqmi Runaq Churinpas hamunqa. 28 Maypichus wañusqa kashanqa, chaymanmi kunturkunapas huñukunqaku, nispa. 29 Jesusqa nillarqantaqmi: –Chay ñak'ariy p'unchaykuna pasaqtin hinan inti tutayanqa, killapas mana k'anchanqachu, qoyllurkunapas cielomanta t'akakamunqa, hanaq pachapi ch'askakunapas chhaphchirisqan kanqa. 30 Hinaqtinmi Runaq Churinta hanaq pachamanta hamushaqta rikunqaku, chaymi kay pachapi llapa runakuna khuyayta waqaykunqaku. Runaq Churintan rikunqaku hatun atiywan lliphlli-kaywan phuyupi hamushaqta. 31 Paytaqmi angelninkunata kachamunqa trompetata sinchita tocaqtinku teqsimuyuntinmanta akllakusqankunata huñumunankupaq. 32 Higos sach'amanta kay yachachikuyta yachaychis: K'allman q'omeryamuqtin, raphinkunapas ch'ikchirimuqtinmi yachankichis poqoy tiempo qayllamushasqanta. 33 Chay hinallataq qankunapas tukuy chaykunata rikuspaykichisqa, yachaychis tiempoqa qayllallapiña kashasqanta. 34 Cheqaqtan niykichis, manan kay mirayqa tukukunqachu lliw chaykuna hunt'akunankama. 35 Hanaq pachapas kay pachapas tukukunqan, simiykunan ichaqa kashallanqapuni. 36 Chay p'unchayta chay horatawanmi ichaqa mana pipas yachanchu, manallataq hanaq pachapi kaq angelkunapas, Churipas, aswanpas Yayallan yachan. 37 Imaynan Noepa p'unchayninkunapi karqan, chay hinallataqmi Runaq Churin hamuqtinpas kanqa. 38 Runakunata manaraq unu millp'ushaqtinmi, mikhusharqanku, ukyasharqanku, casarakusharqanku, casaranankupaq rimanakusharqanku Noepa arcaman haykusqan p'unchaykama, 39 manataq imatapas repararqankuchu millp'uq unu chayamuspa llapanta millp'unankama. Chay hinallataqmi Runaq Churin hamuqtinpas kanqa. 40 Campopin iskay runa kashanqaku, hukninmi apasqa kanqa, huknintaq saqesqa. 41 Iskay warmin maranpi kutashanqaku, hukninmi apasqa kanqa, huknintaq saqesqa. 42 Makilla kashaychis, manan yachankichischu ima horatachus Señorniykichispa kutimunanta. 43 Kayta yachaychis, wasiyoq runachus yachanman ima hora tutatachus suwa hamunanta chayqa, rikch'anmanmi manataq wasinta suwachinmanchu. 44 Runaq Churinqa hamunqa mana yachasqaykichis horatan, chayrayku qankunapas makilla kashaychis, nispa. 45 Jesusqa nillarqantaqmi: –Allin yuyayniyoq hunt'aq kamachi hina kaychis. Paytan patronninqa wasinpi kaqkunata kamachinanpaq churarqan, tiempollanpi kamachinkunaman mikhunatapas qonanpaqwan. 46 Chay kamachiqa kusisamiyoqmi patronnin kutimuspa chay hina ruwashaqta payta tariqtinqa. 47 Cheqaqtan niykichis, paytan patronninqa churanqa tukuy kaqninkunata qhawananpaq. 48 Ichaqa chay kamachi millay kanman chayqa, sonqonpin ninman: Manaraqmi patronniyqa kutimunqachu, nispa. 49 Hinaspa kamachi-masinkunata maqayta qallarinman, machaqkunawantaq mikhunmanpas ukyanmanpas chayqa, 50 chay kamachiq patronninqa kutimunqa mana suyasqan p'unchaypin, mana yachasqan horapin. 51 Hinaspan sinchita payta muchuchinqa, iskay uyakunatawantaq churanqa, chaypin waqaypas kiru k'achachachaypas kanqa, nispa. 1 Jesusqa nillarqantaqmi: –Diospa qhapaqsuyunqa kaymanmi rikch'akun: Chunka sipaskunan lamparantinkama novioman taripaq rirqanku. 2 Phisqa sipasmi yuyayniyoq karqan, phisqataq mana yuyayniyoq karqan. 3 Mana yuyayniyoqkunaqa lamparankutan aparqanku, manataq yapanankupaq aceiteta aparqankuchu. 4 Yuyayniyoqkunataq lamparankuta aparqanku, apallarqankutaq aceitetapas lamparankuman yapanankupaq. 5 Novio mana usqhamuqtintaq llapanku puñuywan aysachikuspa puñurqorqanku. 6 Kuska tutatataq huk waqyakuy uyarikurqan: ¡Novion hamushanña, lloqsimuychis chaskiykuq! nispa. 7 Hinan chay llapallan sipaskunaqa hatarispa lamparankuta wakichikurqanku. 8 Mana yuyayniyoq sipaskunataq yuyayniyoqkunata nirqanku: –Aceiteykichista qoriwayku, lamparaykun wañupushanña, nispa. 9 Chaymi yuyayniyoqkunaqa nirqanku: –Manan, llapanchismi pisichikusunman, aswanpas vendeqkunamanta rantikamuychis, nispanku. 10 Paykuna rantikuq rishanankukamataq novioqa chayamurqan. Hinan listo kashaq sipaskunaqa casarakuyman haykurqanku. Punkutaq wisq'akapurqan. 11 Chay qhepatataq wakin sipaskunapas hamuspa nirqanku: –¡Wiraqocháy, wiraqocháy, kicharimuwayku! nispa. 12 Noviotaq nimurqan: Cheqaqtan niykichis, manan reqsiykichischu, nispa. 13 Chay rikch'anachiy simita rimayta tukuspataq uyariqninkunata Jesusqa nirqan: –Makilla kashaychis, manan yachankichischu ima p'unchaytachus ima horatachus Runaq Churin kutimunanta, nispa. 14 Jesusqa nillarqantaqmi: –Hanaq pacha qhapaqsuyuqa kaymanmi rikch'akun: Huk runan karuman ripunan kasharqan, hinaspan kamachinkunata waqyaspa kaqninkuna qhawaqta saqerqan. 15 Hukninmanmi phisqa bolsa qolqeta qorqan, hukninmantaq iskay bolsata, hukkaqmantaq huk bolsata. Sapankamanmi qorqan llank'ay atisqankuman hina. Hinaspan karuman ripurqan. 16 Phisqa bolsa qolqeta chaskiqmi chay qolqewan llank'amuspa phisqa bolsa qolqetawan ganamurqan. 17 Chay hinallataq iskay bolsa qolqeta chaskiqpas iskay bolsa qolqetawan ganamurqan. 18 Huk bolsa qolqeta chaskiqmi ichaqa rispa pampata t'oqospa patronninpa qolqenta pakaykurqan. 19 Unaymantataq chay kamachikunaq patronninqa kutimurqan, hinaspan paykunamanta cuentata mañarqan. 20 Hinan phisqa bolsa qolqeta chaskiqqa phisqa bolsa qolqetawan apamuspa nirqan: –Wiraqocháy, phisqa bolsa qolqetan qowarqanki, kayqa phisqa bolsa qolqetawanmi chaykunawan ganamuni, nispa. 21 Patronnintaq nirqan: –Kusapuni, allin hunt'aq kamachi, pisi llank'anapipas allintan hunt'arqanki, chaymi hatun llank'anaman churasqayki, kunanqa ñoqawan q'ochukuy, nispa. 22 Iskay bolsa qolqeta chaskiqpas asuykuspa nillarqantaq: –Wiraqocháy, iskay bolsa qolqetan qowarqanki, kayqa chaykunawan iskay bolsa qolqetawanmi ganamuni, nispa. 23 Patronnintaq nirqan: –Kusapuni, allin hunt'aq kamachi, pisi llank'anapipas allintan hunt'arqanki, chaymi hatun llank'anaman churasqayki, kunanqa ñoqawan q'ochukuy, nispa. 24 Huk bolsa qolqeta chaskiqpas asuykuspa nillarqantaq: –Wiraqocháy, reqsirqaykin phiña runa kasqaykita, mana tarpusqaykimantan cosechanki, mana t'akasqaykimantan hoqarinki. 25 Chaymi manchakurqayki, hinaspan bolsa qolqeykita pampaman pakamurqani. Kayqa qolqeyki, hap'ikapuy, nispa. 26 Hinan patronninqa nirqan: –Mana allin qella kamachi, yacharqankin mana tarpusqaymanta cosechasqayta, mana t'akasqaymanta hoqarisqaytapas. 27 Chhaynaqa, qolqeyta bancoman churawaq karqan, ñoqataq hamuspa interesnintawan ñoqaq kaqtaqa chaskikapuyman karqan, nispa. 28 Chaymi kamachi-masinkunata nirqan: –Qechuychis chay bolsa qolqeta, hinaspa chunka bolsa qolqeyoqman qoychis. 29 Pipas kaqniyoqmanqa qosqan kanqa, hinaspanmi astawanraq kapunqapas, mana kaqniyoqmantataqmi ima kaqnillanpas qechusqa kanqa. 30 Chay mana serviq kamachitaqa hawa laqhayaqman wikch'umuychis, chaypin waqaypas kiru k'achachachaypas kanqa, nispa. 31 Jesusqa nillarqantaqmi: –Runaq Churinqa llapa angelninkunapiwan lliphlli-kayninpi hamuspanmi ancha hatun qhapaq tiyananpi tiyaykunqa. 32 Hinan ñawpaqenman llapa runa huñukamunqa. Chaymi paykunata t'aqanqa, imaynan michiqpas ovejakunata cabrakunamanta t'aqan hinata. 33 Ovejakunatan paña ladonman t'aqanqa, cabrakunatataq lloq'e ladonman. 34 Hinaspan Reyqa paña ladonpi kaqkunata ninqa: Yayaymi qankunata samincharqasunkichis, chayrayku hamuychis, hinaspa qhapaqsuyu saminchakunata chaskiychis. Chaykunatan Diosqa kay pacha kamasqamantapacha qankunapaq wakichirqan. 35 Yarqawaqtinmi mikhuchiwarqankichis, ch'akiwaqtinmi ukyachiwarqankichis, wak llaqtayoq kaqtiymi qorpachawarqankichis, 36 mana p'achayoq kaqtiymi p'achachiwarqankichis, onqoqtiymi watukamuwarqankichis, carcelpi kaqtiymi hamuwarqankichis, nispa. 37 Hinaqtinmi chanin runakunaqa ninqaku: Señorníy, ¿hayk'aqtaq yarqasqata rikushaspa mikhuchirqaykiku? ¿Ch'akisqata rikushaspapas ukyachirqaykiku? 38 ¿Hayk'aqtaq wak llaqtayoqta rikushaspapas qorpacharqaykiku? ¿Mana p'achayoqta rikushaspapas p'achachirqaykiku? 39 ¿Hayk'aqtaq onqosqatapas, carcelpi kashaqtapas rikushaspa watukamurqaykiku? nispanku. 40 Chaymi Reyqa ninqa: Cheqaqtan niykichis, kay pisipaq hap'isqa wawqeykunamanta hukkaqninpaq ruwaspaykichisqa ñoqapaqmi ruwarqankichis, nispa. 41 Lloq'e ladonpi kaqkunatataq ninqa: Qankunaqa ñakasqakunan kankichis, anchhuriychis qayllaymanta saqrapaq angelninkunapaqwan wakichisqa wiñay nina rawrayman. 42 Yarqawaqtinmi mana mikhuchiwarqankichischu, ch'akiwaqtinmi mana ukyachiwarqankichischu, 43 wak llaqtayoq kaqtiymi mana qorpachawarqankichischu, mana p'achayoq kaqtiymi, mana p'achachiwarqankichischu, onqoqtiymi, carcelpi kaqtiymi mana watukamuwarqankichischu, nispa. 44 Hinaqtinmi paykunapas ninqaku: Señor, ¿hayk'aqtaq rikurqaykiku yarqasqatapas, ch'akisqatapas, wak llaqtayoqtapas, mana p'achayoqtapas, onqosqatapas, carcelpipas hinaspa mana servirqaykikuchu? nispanku. 45 Chaymi paykunata ninqa: Cheqaqtan niykichis, kay pisipaq hap'isqakunamanta hukkaqninpaq mana ruwaspaykichisqa, ñoqapaqpas manallataqmi ruwarqankichischu, nispa. 46 Chaymi paykunaqa wiñay ñak'ariyman ripunqaku, chanin runakunataq wiñay kawsayman ripunqaku, nispa. 1 Jesusqa tukuy chaykunata rimayta tukuspan yachachisqankunata nirqan: 2 –Yachankichismi iskay p'unchaymanta Pascua Fiesta kananta. Chaypin Runaq Churinta kamachikuqkunaman hap'ichinqaku chakatanankupaq, nispa. 3 Chaypachan sacerdote umallikuna, judío kurak runakunapiwan huñukurqanku uma sacerdote Caifaspa wasi pationpi, 4 hinaspan rimanakurqanku q'otullawan Jesusta hap'ispa wañuchinankupaq. 5 Ichaqa nirqankun: –Ama fiesta p'unchaypiqa hap'isunchu, runakuna ama ch'aqwananpaq, nispa. 6 Betania llaqtachapi lepra onqoyniyoq nisqa Simonpa wasinpi Jesusqa 7 mikhunanpaq tiyashaqtinmi, huk warmi hamurqan yuraq rumi p'uyñuchapi ancha chaniyoq q'apaq hawina apantin. Hinaspan Jesuspa umanman hich'aykurqan. 8 Yachachisqankunataq chayta rikuspa phiñakurqanku: –¿Imapaqmi kaytaqa usuchin? 9 Kaytaqa askha qolqeman vendespan wakchakunata yanapasunman karqan, nispa. 10 Jesustaq chayta yachaspa paykunata nirqan: –¿Imanaqtinmi kay warmi contra rimankichis? Payqa ñoqapaqmi allinta ruwashan. 11 Wakchakunaqa qankunawanpunin kashan, ñoqan ichaqa mana tukuy tiempochu qankunawan kasaq. 12 Kay q'apaq hawinata cuerpoyman hich'aykuwaspaqa p'ampasqa kanaypaqmi wakichipushawan. 13 Cheqaqtan niykichis, maypipas allin willakuykuna kay pachantinpi willasqa kasqanpin kay warmiq ruwasqanpas willasqallataq kanqa payta yuyarinapaq, nispa. 14 Hinaqtinmi chunka iskayniyoq yachachisqankunamanta huknin Judas Iscarioteqa sacerdote umallikunaman rirqan. 15 Hinaspan paykunata nirqan: –¿Imatataq qowankichisman Jesusta qankunaman hap'ichiqtiy? nispa. Hinan paykunaqa kinsa chunka qolqeta Judas Iscarioteman qorqanku. 16 Chaymantapachataq imaynatachus Jesusta hap'ichinanpaq yuyaykurqan. 17 Mana Qonchuyoq T'anta mikhunanku Fiesta qallariy p'unchaypitaq yachachisqankunaqa Jesusman asuykuspa tapurqanku: –Pascua mikhunata mikhunanchispaqqa, ¿maypin wakichimunaykuta munanki? nispa. 18 Jesustaq nirqan: –Llaqtata riychis nisqay runaqta, hinaspa nimuychis, yachachikuqmi nin: Wañuchiwananku tiempon qayllaykamunña, wasiykipin yachachisqaykunawan Pascua mikhunata mikhusaq, nispa. 19 Hinan yachachisqankunaqa Jesuspa kamachisqanta hina ruwarqanku, hinaspan chay mikhunata wakichirqanku. 20 Tutayaykuqtintaq Jesusqa chunka iskayniyoq yachachisqankunawan mikhuq tiyaykurqan. 21 Paykuna mikhushaqtinkutaq Jesusqa nirqan: –Cheqaqtan niykichis, hukniykichismi ñoqata hap'ichiwanqa, nispa. 22 Hinan paykunaqa sapankanku sinchi llakisqa tapuyta qallarirqanku: –Señor, ¿ñoqachu kani? nispa. 23 Hinaqtinmi Jesusqa nirqan: –Pichus ñoqawan kuska puruñaman makinta challpuqmi ñoqata hap'ichiwanqa. 24 Runaq Churinqa wañunqa Diospa Simin Qelqapi paymanta nisqaman hinan. Ichaqa, ¡ay, Runaq Churinta hap'iykachiq runamanta! Allinmi kanman karqan chay runapaqqa mana naceynin, nispa. 25 Chaymi payta hap'ichiq Judasqa tapuykurqan: –Yachachikuq, ¿icha ñoqachu kani? nispa. Jesustaq nirqan: –Arí, qanmi kanki, nispa. 26 Paykuna mikhushaqtintaq Jesusqa t'antata hap'iykuspa Diosman graciasta qospa phasmirqan, hinaspan yachachisqankunaman qorqan: –Hap'iychis, mikhuychis, kayqa cuerpoymi, nispa. 27 Vinoyoq vasotapas hap'illarqantaq, hinaspan Diosman graciasta qospa paykunaman qorqan: –Llapaykichis kay vasomanta ukyaychis, 28 kayqa Diospa rimanakuyninta cheqaqchaq yawarniymi, askha runaq huchankuna pampachasqa kananpaqmi hich'asqa kanqa, nispa. 29 Niykichismi, kunanmantaqa manañan kay uvas vinotaqa ukyasaqchu, aswanpas Yayaypa qhapaqsuyunpiñan mosoq vinota qankunawan ukyasaq, nispa. 30 Himnota takispankuñataq Olivos orqoman rirqanku. 31 Chaypin Jesusqa yachachisqankunata nirqan: –Llapallaykichismi kunan tuta ñoqata saqerpariwankichis. Diospa Simin Qelqan nin: “Diosmi michiqta k'irinqa, ovejakunataq ch'eqeripunqaku”, nispa. 32 Kawsarimpusqay qhepatan ichaqa, ñawpaqeykichista Galilea provinciaman risaq, nispa. 33 Chaymi Pedroqa payta nirqan: –Llapaña saqerparisunki chaypas, manan ñoqaqa hayk'aqpas saqesqaykichu, nispa. 34 Hinan Jesusqa Pedrota nirqan: –Cheqaqtan niyki, kunan tutan manaraq gallo waqashaqtin, kinsa kutita negawanki, nispa. 35 Pedrotaq payta nirqan: –Qanwan kuska wañunay kanman chaypas, manapunin negasqaykichu, nispa. 36 Jesusmi Getsemaní huertaman chayaspa yachachisqankunata nirqan: –Kaypi tiyashaychis Diosmanta haqaypi mañakamunaykama, nispa. 37 Hinaspan Jesusqa Pedrota, Zebedeoq iskaynin churintawan pusaspa anchatapuni llakikuspa 38 paykunata nirqan: –Llakikuymantan sonqoy phatarqoq hinallaña kashan. Kayllapi kashaychis, rikch'aysiwaychis, nispa. 39 Asllata ñawpaqman rispataq, pampakama k'umuykukuspa Diosmanta mañakurqan: –Yayáy, atikuqtinqa kay ñak'arinata ñoqamanta anchhurichiy, ichaqa ama ñoqaq munasqaychu kachun, aswanpas qanpa munasqayki kachun, nispa. 40 Yachachisqankunaman kutispataq puñushaqta paykunata tarirqan, hinaspan Pedrota nirqan: –¿Manachu huk horallatapas rikch'aysiwayta atirqankichis? 41 Rikch'ashaychis, Diosmanta mañakuychis, ama wateqasqa kanaykichispaq. Sonqoqa munallanpunin, aycha cuerpon ichaqa pisi kallpa, nispa. 42 Iskay kutipi rispataq Jesusqa huktawan Diosmanta mañakurqan: –Yayáy, ñak'arinaypuni kaqtinqa, munayniyki ruwasqa kachun, nispa. 43 Kutimuspataq yachachisqankunata puñushaqllatataq tarirqan, paykunataqa misk'i puñuymi aysasharqan. 44 Paykunata saqespataq kinsa kutita rispa Diosmanta mañakurqan chay kikin simikunallawantaq. 45 Hinaspan yachachisqankunaman kutispa nirqan: –¿Puñushankichisraqchu? ¿Samashankichisraqchu? Horan chayamunña. Runaq Churinqa huchasapakunaman hap'ichisqa kananpaq. 46 Hatariychis, haku, hap'ichiwaqniymi chayamunña, nispa. 47 Jesús rimashallaqtinraqmi Judasqa hamurqan, paymi chunka iskayniyoq yachachisqankunamanta huknin karqan. Judaswanmi espadakunantin k'aspikunantin askha runakuna hamurqanku, chaykunatan sacerdote umallikuna judío kurak runakunapiwan kachamurqanku. 48 Hap'ichiqnin Judastaq paykunata yachaykachispa nimusqa: Pitachus ñoqa much'aykusaq, chaytan hap'inkichis, nispa. 49 Jesusman asuykurqospataq: –Yachachiqníy, napaykuykin nispa, Jesusta much'aykurqan. 50 Chaymi Jesusqa Judasta nirqan: –Amigo, ¿imamanmi hamushanki? nispa. Hinaqtinmi Jesustaqa presota hap'irqanku. 51 Chayllamanmi Jesuspa huknin yachachisqanqa espadanta horqokurqan, hinaspan uma sacerdoteq kamachinta waqtaspa ninrinta qhorurqorqan. 52 Chaymi Jesusqa nirqan: –Espadaykita waqaychay churananman, espadawan maqanakuqkunaqa espadawan wañuchisqallataqmi kanqaku. 53 Munaspayqa Yayaymantan mañakuyman, hinan payqa kunanpacha waranqa-waranqa angelkunata kachamuwanman. ¿Manachu chayta yachanki? 54 Chay hinata ruwaqtiyqa, ¿imaynatataq chay hinapuni kanan kaq Diospa Simin Qelqaqa hunt'akunman? nispa. 55 Chay raton Jesusqa runakunata nirqan: –¿Suwaman hinachu hamurqankichis espadakunantin k'aspikunantin hap'iwanaykichispaq? Sapa p'unchaymi qankunawan kasharqani Dios yupaychana wasipi yachachispa, manataqmi hap'iwarqankichischu. 56 Aswanpas kaykunaqa profetakunaq qelqasqankuna hunt'akunanpaqmi suceden, nispa. Chay raton llapan yachachisqankunaqa sapallanta Jesusta saqerparispa ayqerqanku. 57 Hap'iqninkunataq Jesustaqa uma sacerdote Caifasman aparqanku, chaypin kamachikuy simita yachachiqkuna kurak runakunapiwan huñunasqa kasharqanku. 58 Pedrotaq ichaqa Jesuspa karu qhepanta rirqan uma sacerdoteq pationkama. Ukhuman haykuspataq Dios yupaychana wasi guardiakunawan tiyasharqan imaynapichus chaykuna tukukunanta yachananpaq. 59 Sacerdote umallikunan umalli runakunaq huñunakuyninpi kaqkunapiwan Jesús contra llulla testigota maskharqanku payta wañuchinankupaq. 60 Ichaqa manan ima huchallatapas tarirqankuchu, askhaña llulla testigokuna hamushaqtinpas. Qhepatan ichaqa iskay llulla testigokuna hamuspa 61 nirqanku: –Kay runaqa nirqanmi, Dios yupaychana wasitan thuniyman, kinsa p'unchaypitaq sayarichiyman, nispa. 62 Chaymi uma sacerdoteqa sayarispa Jesusta nirqan: –¿Manachu imatapas kutichikunki? Chay rimasqankuqa, ¿hinapunichu? nispa. 63 Jesustaq ichaqa ch'inlla kakurqan. Uma sacerdotetaq payta nirqan: –Kawsaq Diospa sutinpin kamachiyki, sut'inta rimariy, ¿qanchu Diospa Churin Cristoqa kanki? nispa. 64 Jesustaq payta nirqan: –Arí, nisqayki hinan. Chaywanpas niykichismi, pisi tiempomantan Runaq Churinta rikunkichis atiyniyoq Diospa paña ladonpi tiyashaqta, hanaq pacha phuyupi hamushaqtawan, nispa. 65 Hinaqtinmi uma sacerdoteqa phiñakuymanta p'achanta llik'ikuspa nirqan: –¡Kay runaqa Dios contran riman! ¿Imapaqñataq testigokunata astawan munasunchis? ¡Uyarishankichismi Dios contra rimasqanta! 66 ¿Ima ninkichistaq? nispa. Paykunataq nirqanku: –¡Huchallikunmi, wañuchun! nispanku. 67 Hinaspanmi uyanpi thoqaykurqanku, ch'aqlarqanku, hukkunataq saqmaspa nirqanku: 68 –Yaw, Cristo, pichus ch'aqlashasunki chayta watumuy, nispanku. 69 Chaykamataq Pedroqa hawa patiopi tiyasharqan. Chayllamanmi huk warmi kamachi payman asuykuspa nirqan: –Qanpas Galilea provinciamanta Jesuswanmi kasharqanki riki, nispa. 70 Pedrotaq lliwpa ñawpaqenpi negakurqan: –Manan yachanichu, imatachá rimakushankipas, nispa. 71 Punkuta Pedro lloqsishaqtintaq huk warmi kamachipas payta rikurqan, hinaspan chaypi kaqkunata nirqan: –Kay runaqa Nazaret llaqtamanta Jesuswanmi kasharqan, nispa. 72 Pedrotaq juraspa huktawan negakurqan: –¡Manan chay runataqa reqsinipaschu! nispa. 73 Chhikan qhepatataq chaypi kaqkunaqa asuykuspa Pedrota nirqanku: –Qanpas paykuna t'aqamantapunin kanki, rimayniykipas sut'in rikch'akushan, nispa. 74 Hinan Pedroqa pay kikinta ñakakusparaq jurarqan: –Manapunin chay runataqa reqsinichu, nispa. Chayllamanmi galloqa waqarqan. 75 Chaymi Pedroqa yuyarirqan: –“Manaraq gallo waqashaqtinmi kinsa kutita negawanki” nispa Jesuspa nisqanta. Chaymi Pedroqa hawaman lloqsispa khuyayta waqaykurqan. 1 P'unchayamuqtintaq llapan sacerdote umallikuna judío kurak runakunapiwan Jesús contra rimanakurqanku wañuchinankupaq, 2 hinaspan watasqata apaspa kamachikuq Pilatoman saqemurqanku. 3 Hap'ichiqnin Judastaq, Jesusqa wañuchinapaq huchachasqaña kasqanta yachaspa, ñakapakuspa apapurqan chay kinsa chunka qolqeta sacerdote umallikunaman kurak runakunamanwan. 4 Paykunatan nirqan: –Huchallikunin mana huchayoq runata qankunaman hap'ichispay, nispa. Paykunataq ichaqa nirqanku: –¿Imataq ñoqaykumanri qokuwanku? ¡Qanchá chaytaqa yachakunki! nispanku. 5 Hinan Judasqa qolqeta Dios yupaychana wasiman wikch'uykuspa lloqsipurqan. Rispataq seq'okamurqan. 6 Sacerdote umallikunataq chay qolqeta hoqarispa nirqanku: –Manan chaninchu Dios yupaychana wasipi qolqe waqaychanaman churayqa, runa wañuchinapaq pagasqa qolqe kasqanrayku, nispa. 7 Hinan rimanakuspaña chay qolqewan manka ruwaqpa hallp'anta rantirqanku, mana judío runakuna wañuqtin chaypi p'ampanapaq. 8 Chayraykun chay hallp'aqa kunan p'unchaykama “Yawar Pampa” nisqa sutiyoq. 9 Ahinapin profeta Jeremiaspa nisqan hunt'akurqan. Paymi nirqan: “Israel wakin runakunan preciota churarqanku payta kinsa chunka qolqeman vendenapaq, 10 hinaspan chay qolqewan manka ruwaqpa hallp'anta rantirqanku, Señor Diospa kamachiwasqanman hina”, nispa. 11 Jesustan kamachikuq Pilatoman aparqanku, hinan kamachikuqqa payta tapurqan: –¿Qanchu kanki judío runakunaq Reynin? nispa. Jesustaq nirqan: –Arí, nisqayki hinan, nispa. 12 Sacerdote umallikuna kurak runakunapiwan huchachaqtinmi Jesusqa mana imatapas kutichikurqanchu. 13 Chaymi Pilatoqa Jesusta nirqan: –¿Manachu uyarinki qan contra lliw imaymana rimasqankuta? nispa. 14 Jesustaq ichaqa mana huk simillatapas Pilatoman kutichirqanchu, hinan Pilatoqa sinchita muspharqan. 15 Pascua Fiestapin kamachikuq Pilatoqa sapa wata huk presota kacharillaqpuni pitachus runakunaq mañakusqankuta. 16 Chay p'unchaykunapin huk ancha reqsisqa Barrabás sutiyoq runa preso kasharqan. 17 Llapa runakuna huñunasqa kashaqtinkun, Pilatoqa tapurqan: –¿Mayqentan munankichis kacharinayta? ¿Barrabastachu? Icha, ¿Cristo nisqa Jesustachu? nispa. 18 Pilatoqa yacharqanmi envidiakuspa Jesusta hap'ichisqankuta. 19 Juzganapi Pilato tiyashaqtinmi warminqa payman willachimurqan: –Chay chanin runataqa ama imanaypaschu, paymantan ch'isi tuta sinchi mancharikuyta mosqokuni, nispa. 20 Sacerdote umallikunan judío kurak runakunapiwan runakunata tanqarqanku: Barrabasta kachariy, Jesustataq wañuchiy, nispa mañakunankupaq. 21 Hinaqtinmi kamachikuq Pilatoqa runakunata tapurqan: –¿Mayqentataq iskayninmanta kacharinayta munankichis? nispa. Paykunataq nirqanku: –¡Barrabasta kachariy! nispa. 22 Chaymi Pilatoqa tapurqan: –¿Imanasaqtaq Cristo nisqa Jesusta? nispa. Hinan llapanku payta nirqanku: –¡Paytaqa chakatay! nispanku. 23 Chaymi Pilatoqa nirqan: –¿Ima mana allintataq ruwarqan? nispa. Paykunataq ichaqa sinchita qaparirqanku: –¡Paytaqa chakatay! nispanku. 24 Pilatoqa manan ima ruwaytapas atirqanchu. Sinchi ch'aqway qallarinanta reparaspataq unuta apachikamuspa runakuna qhawashaqtin makinta mayllikuspa nirqan: –Kay chanin runata wañuchisqaykichismantaqa mana huchayoqmi kasaq, qankunan huchayoqqa kankichis, nispa. 25 Chaymi llaqtantin runakunaqa nirqanku: –Wañusqanmantaqa ñoqaykun mirayniykupiwan huchachasqa kasaqku, nispanku. 26 Chaymi Pilatoqa Barrabasta kacharipurqan, Jesustataq suq'achispaña chakataspa wañuchinankupaq entregarqan. 27 Hinan Pilatoq soldadonkunaqa kamachikunan wasi patioman Jesusta apaykurqanku, hinaspan llapan soldadokunata Jesuspa qayllanman huñuykurqanku. 28 Chaymi p'achanta ch'utispa sani-puka p'achawan churarqanku. 29 Khiskamanta simp'asqa coronawanmi umanman churarqanku, paña makinmantaq huk soqosta hap'ichirqanku, chaymantataq Jesuspa ñawpaqenpi qonqorikuspa asipayarqanku: –¡Kawsachun judío runakunaq Reynin! nispanku. 30 Payman thoqaykuspankun Jesuspa hap'isqan soqosllawantaq umanpi waqtarqanku. 31 Payta asipayasqankumantañan sani-puka p'achata ch'utirqanku, hinaspan p'achanwan p'achaykachispanku, chakatamunankupaq aparqanku. 32 Llaqtamanta lloqsishaspankutaq soldadokunaqa Cirene llaqtayoq Simón sutiyoq runawan tuparqanku, paytan kamachirqanku Jesuspa cruzninta apananpaq. 33 Jesustaqa Gólgota patamanmi aparqanku. (Golgotaqa “Calavera pata” ninantan nin). 34 Chaymi Jesusman hayaqeyoq vino chhaqrusqata qorqanku. Malliykuspataq mana ukyayta munarqanchu. 35 Jesusta chakataspañataq p'achanta rakinakunankupaq sortearqanku. 36 Hinaspan chaypi tiyaykuspa Jesusta cuidarqanku. 37 Cruzpa umanpitaq huchachasqa kayninta qelqarqanku: JUDÍO RUNAKUNAQ REYNIN JESÚS, nisqata. 38 Jesustaqa iskay suwakunatawanmi chakatarqanku, hukninta pañanpi, huknintataq lloq'enpi. 39 Chayninta puriqkunataq umankuta chhaphchirispa Jesusta k'amirqanku: 40 –¡Yaw! Dios yupaychana wasita thuniq kinsa p'unchaypi sayarichiyta munaq, qan kikiykitayá qespichikuy. Diospa Churinchus kanki chayqa, cruzmanta uraykamuy, nispa. 41 Chay hinallataqmi sacerdote umallikunapas kamachikuy simita yachachiqkunapas fariseokunapiwan kurak runakunapiwan asipayaspa nirqanku: 42 –Hukkunatan qespichirqan, pay kikintataq mana qespichikuyta atinchu. Israelpa Reynin kaspaqa, ¡cruzmanta kunan uraykamuchun, paypi iñinanchispaq! 43 Diosmanmi hap'ipakun, “Diospa Churinmi kani” ninmi, chhaynaqa, kacharichichunyá, nispanku. 44 Chay hinallatataq Jesusta k'amirqanku paywan kuska chakatasqa suwakunapas. 45 Chawpi p'unchaymanta las tres horaskaman kay pachantinpi laqhayaykurqan. 46 Las tres horasta hinan Jesusqa kunkayoqta waqyakurqan: –¡Elí! ¡Elí! ¿Lama sabactani? nispa. Chayta nispaqa: ¡Diosníy, Diosníy! ¿Imanaqtintaq saqerpariwanki? ninantan nin. 47 Chaymi wakin chaypi kaqkuna chayta uyarispa: –Payqa profeta Eliastan waqyakushan, nirqanku. 48 Hukninkutaq phawarispa esponjata soqosman wataykuspa vinagreman challpuykurqan, hinaspan ch'onqananpaq haywarqan. 49 Wakintaq nirqanku: –Suyaychis, rikusunchis ichapaschá Eliasqa hamunqa payta kacharichiq, nispa. 50 Jesustaq ichaqa, huktawan kunkayoqta waqyakuspa wañukapurqan. 51 Hinaqtinmi Dios yupaychana wasipi cortinaqa iskayman llik'ikurqan, wichaymanta urayman. Hallp'apas khatatatarqan, qaqakunapas ch'eqtakurqan. 52 Aya p'ampanakunapas kicharikuqtinmi Diospi iñiq wañukapuqkunapas kawsarimpurqanku, 53 hinaspan aya p'ampanakunamanta lloqsimuspa, Jesuspa kawsarimpusqan qhepata Jerusalén llaqtaman haykurqanku, chaypitaq askha runakunaman rikhurirqanku. 54 Roma soldado capitantaq soldadonkunapiwan Jesusta cuidasharqanku. Pacha chhaphchiyta imakunachus sucedesqantawan rikuspataq sinchitapuni mancharikurqanku, hinaspan nirqanku: –Cheqaqtapunin kay runaqa Diospa Churin kasqa, nispanku. 55 Chaypitaqmi askha warmikuna kasharqanku karullamanta qhawaspa. Chay warmikunan Galilea provinciamantapacha Jesuspa qhepanta hamurqanku payta servispanku. 56 Chay warmikunawantaq kasharqanku Magdalá llaqtayoq María, Jacoboq Josepa maman María, Zebedeoq warminpas. 57 Ch'isiña kaqtintaq Arimatea llaqtayoq qhapaq runa José sutiyoq hamurqan, paypas Jesuspi iñiqllataqmi karqan. 58 Joseqa Pilatoman rispan Jesuspa cuerponta mañakurqan. Hinaqtinmi Pilatoqa payman cuerponta qonapaq kamachikurqan. 59 Chaymi Joseqa Jesuspa cuerponta apaspa sumaq limpio telawan p'istuykurqan, 60 hinaspan qaqapi chayllaraq t'oqochikusqan aya p'ampanaman wantuykurqan. Hatun rumiwan aya p'ampana punkuta wisq'aykuspataq ripurqan. 61 Chaypin Magdalá llaqtayoq María, huknin Mariapiwan aya p'ampanaq ñawpaqenpi tiyasharqanku. 62 Qhepantin p'unchaytaq, samana p'unchaypi, sacerdote umallikuna fariseokunapiwan Pilatoman rispa 63 nirqanku: –Wiraqochayku, chay pantachiqqa kawsashaspanraqmi nirqan: “Kinsa p'unchaymantan kawsarimpusaq”, nispa. 64 Kamachiypuni kinsa p'unchaykama aya p'ampanata qhawamunankupaq, yachachisqankuna tuta hamuspa ama suwarqonankupaq, hinaspataq runakunata ninkuman: Wañusqanmantan kawsarimpun, nispa. Chay hinapin qhepakaq llulla yachachikuyqa ñawpaqmantapas aswan mana allinraq kanman, nispa. 65 Chaymi Pilatoqa paykunata nirqan: –Guardiakunata pusaspa makillapuni paykunawan cuidachimuychis, nispa. 66 Sacerdote umallikunataq fariseokunapiwan rispa aya p'ampana wisq'aq rumiwan wisq'aykuspa selloykurqanku, hinaspan chaypi soldadokunata cuidananpaq saqeykurqanku. 1 Samana p'unchay tukukapuqtintaq, semana qallariy p'unchay illarimuyta Magdalá llaqtayoq María hukkaq Mariapiwan aya p'ampanata qhawamuq rirqanku. 2 Hinan qonqaylla manchay pacha chhaphchiy karqan. Señor Diospa angelninmi hanaq pachamanta uraykamurqan, hinaspan asuykuspa rumita suchuchirqan, chay patapitaq tiyasharqan. 3 Angelpa rikch'ayninmi lliphllikiq hina karqan, p'achanpas rit'i hina yuraq karqan. 4 Hinan payta manchakuspa, cuidaq soldadokunaqa khatatatarqanku, hinaspan wañusqa hina kumpakurqanku. 5 Warmikunatataq angelqa nirqan: –Ama qankunaqa mancharikuychischu. Chakatasqanku Jesustan maskhashankichis riki. 6 Payqa manan kaypiñachu, nisqanman hinan kawsarimpun. Qhawaykuychis Señorta churasqanku cheqasta. 7 Chhaynaqa, usqhaylla rispa yachachisqankunaman willamuychis: Jesusmi wañusqanmanta kawsarimpun. Ñawpaqeykichistan Galilea provinciaman rinqa, chaypin paywan tupankichis. Chaytan qankunaman willaykichis, nispa. 8 Chaymi warmikunaqa manchakuspankupas ancha kusisqa aya p'ampanamanta phawaylla rirqanku yachachisqankunaman willamuq. Willamuq rishaqtinkutaq, 9 Jesusqa paykunaman rikhurispa napaykurqan. Chaymi paykunaqa asuykuspa, Jesusta chakinmanta oqllaykuspa yupaycharqanku. 10 Hinaqtinmi Jesusqa paykunata nirqan: –Ama mancharikuychischu, riychis, wawqeykunaman willamuychis Galileaman rinankupaq, chaypin rikumuwanqaku, nispa. 11 Warmikuna rishanankukamataq wakin soldadokunaqa llaqtata rirqanku, hinaspan sacerdote umallikunaman willamurqanku tukuy imakunachus sucedesqanta. 12 Hinan sacerdote umallikunaqa judío kurak runakunapiwan rimanakurqanku, hinaspan soldadokunaman askha qolqeta lluk'iykuspa 13 yachachirqanku: Puñushanaykukaman yachachisqankuna tuta hamuspa Jesuspa cuerponta suwarqowasqaku, nispa ninankupaq. 14 Nillarqankutaq: –Kamachikuq Pilato chayta yacharqoqtinqa ñoqayku qankunamanta rimarisaqku mana imapas sucedenasuykichispaq, nispa. 15 Chaymi soldadokunaqa qolqeta chaskikuspa yachachisqa kasqankuman hina ruwarqanku. Ahinatan judío runakunaqa chay hinallatapuni kunan p'unchaykama rimashanku. 16 Chaymi Jesuspa chunka hukniyoq yachachisqankunaqa Galilea provinciaman rirqanku, maymanchus Jesusqa rinankupaq paykunata kamachirqan chay orqoman. 17 Hinan chaypi Jesusta rikuspa yupaycharqanku, wakintaq ichaqa iskayrayarqanku. 18 Chaymi Jesusqa paykunaman asuykuspa nirqan: –Diosmi qowarqan tukuy atiyta hanaq pachapipas kay pachapipas. 19 Chayrayku, rispa llapa suyu runakunata yachachimuychis, yachachisqaykuna kanankupaq, hinaspa Yayaq, Churiq, Santo Espirituq sutinpi paykunata bautizamuychis. 20 Qankunaman lliw kamachisqaykunata paykunaman yachachimuychis kasukunankupaq. Ñoqaqa qankunawanmi sapa p'unchay kashani kay pachaq p'uchukanankama, nispa. 1 Kay hinatan Diospa Churin Jesucristomanta allin willakuykunaqa qallarirqan 2 Profeta Isaiasmi qelqarqan: “Willaqniytan ñawpaqeykita kachani, paymi ñanta hamunaykipaq allichanqa, nispa. 3 Ch'inneqpin huk runa waqyakun: –¡Allichaychis Señor Diospa ñanninta! ¡Cheqanyachiychis purinankunata!” nispa. 4 Chaymi bautizaq Juanqa ch'inneqpi kasharqan, hinaspan willakurqan: –Huchaykichista saqepuspa Diosman kutirikuychis, hinaspa bautizachikuychis huchaykichis pampachasqa kananpaq, nispa. 5 Hinan lliw Judea provinciamanta, Jerusalén llaqtamanta kaqkunapiwan payta uyariq rirqanku, hinaspan huchankuta willakuspa Jordán mayupi llapanku paywan bautizachikurqanku. 6 Juantaq camello millmamanta ruwasqa p'achawan p'achasqa, qara chumpiwan chumpiykusqa karqan. Langostata, wanqoyruq misk'intawanmi mikhuq. 7 Runakunamanmi willarqan: –Qhepaytan hamushan ñoqamanta aswan atiyniyoq, paypa usut'a watullantapas k'umuykuspa manan ñoqaqa paskanaypaq hinachu kani. 8 Ñoqaqa unuwanmi bautizarqaykichis, paymi ichaqa Santo Espirituwan bautizasunkichis, nispa. 9 Chay p'unchaykunapin Galilea provinciapi Nazaret llaqtamanta Jesusqa hamurqan, hinan Jordán mayupi Juanqa payta bautizarqan. 10 Unumanta lloqsimushaspan Jesusqa rikurqan hanaq pachata kicharikushaqta, Santo Espiritutapas palomata hina pay pataman uraykamushaqta. 11 Hinan hanaq pachamanta huk kunka nimurqan: –Qanmi munakusqay Churiy kanki, qanmi anchata kusichiwanki, nispa. 12 Hinamantataq Diospa Espiritunqa Jesusta ch'inneqman pusarikurqan. 13 Chay ch'inneqpin tawa chunka p'unchay kamurqan Satanaspa wateqasqan. Phiña animalkunaq kasqanpin kasharqan, angelkunataq payta servisharqanku. 14 Juanta carcelman wisq'asqanku qhepatataq Jesusqa Galilea provinciaman rispa Diosmanta allin willakuykunata willarqan: 15 –Tiempoqa chayarqamunñan, Diospa qhapaqsuyunpas sispaykamunñan, chayrayku huchaykichista saqepuspa Diosman kutirikuychis, allin willakuykunapitaq iñiychis, nispa. 16 Galilea qocha patanta rishaspataq Jesusqa rikurqan Simonta wawqen Andrestawan. Paykunaqa challwaqkunan karqanku, chaymi challwana llikata qochaman wikch'uykusharqanku. 17 Hinan Jesusqa paykunata nirqan: –Qhepayta hamuychis, runakuna challwaytan yachachisqaykichis, nispa. 18 Llikankuta saqespanku hinataq paywan ripurqanku. 19 Chaymanta chhikantawan ñawpaqman rispataq Jesusqa rikurqan Zebedeoq churinkuna Jacobota Juantawan, paykunan botepi llikakunata allichasharqanku. 20 Hinan paykunatapas waqyarqan paywan ripunankupaq. Taytanku Zebedeota llank'aqkunatawan botepi saqespataq paypa qhepanta ripurqanku. 21 Chaymantataq Capernaúm llaqtaman haykurqanku, samana p'unchay chayamuqtintaq Jesusqa sinagogaman haykuspa yachachirqan. 22 Payqa atiywanpunin yachachirqan, manataq kamachikuy simita yachachiqkuna hinachu, chaymi runakunaqa yachachisqanmanta muspharqanku. 23 Sinagogapitaq mana allin espirituq ñak'arichisqan runa kasharqan, paymi qaparirqan: 24 –¡Waw! Nazaret llaqtayoq Jesús, ¿imataq ñoqaykuwan ruwanayki? ¿Tukuwaqniykuchu hamunki? Reqsiykin pichus kasqaykita, qanqa Diospa Ch'uya Churinmi kanki, nispa. 25 Jesustaq payta phiñarikurqan: –¡Upallay, lloqsiy paymanta! nispa. 26 Mana allin espiritutaq chay runata wat'akichirqan, hinaspan sinchita qaparispa paymanta lloqsirqan. 27 Chaymi llapanku musphaspa ninakurqanku: –¿Imataq kayri? ¡Wak yachachikuymá kayqa! Mana allin espiritukunatapas atiywan kamachin, paykunataq kasunku, nispa. 28 Galilea provincia muyuriqnintinpitaq Jesusmanta uyarikurqanpacha. 29 Sinagogamanta lloqsispa hinataq Simonpa Andrespa wasinman Jacobowan Juanpiwan rirqanku. 30 Simonpa suegrantaq fiebrewan onqosharqan, hinan paymanta Jesusman willarqanku. 31 Chaymi Jesusqa asuykuspa makinmanta hap'iykuspa hatarichirqan, fiebretaq thanirqapurqan, hinaspan paykunaman mikhunata haywarqan. 32 Ch'isiyaykuspa inti haykuqtinñan Jesusman pusamurqanku llapan onqoyniyoqkunata, supaypa ñak'arichisqankunatawan, 33 punkumantaq llaqtallantin huñukamurqanku. 34 Jesusqa askhatan imaymananiraq onqoywan onqosqakunata qhaliyachirqan, hinallataq askha supaykunatapas runakunamanta qarqorqan. Supaykunatataq mana rimarichirqanchu payta reqsisqankurayku. 35 Jesusqa tutallamanta hatarispan, manaraq illarimushaqtin lloqsirqan, ch'usaq cheqasman rispataq Diosmanta chaypi mañakurqan. 36 Hinan Simonqa paywan kaqkunapiwan Jesusta maskharqanku. 37 Tarimuspankutaq nirqanku: –Lliw runan maskhashasunki, nispa. 38 Jesustaq nirqan: –Hakuchis qaylla llaqtakunata, chaypipas Diospa siminta willamunaypaq, chaypaqmi kay pachamanqa hamurqani, nispa. 39 Hinaspan Galilea provinciantinpi purirqan, sinagogakunapi willaspa, supaykunatapas runakunamanta qarqospa. 40 Jesusmanmi lepra onqoyniyoq runa rogakuspa asuykurqan, qonqoriykukuspataq nirqan: –Munanki chayqa atinkin alliyachiwayta, nispa. 41 Jesustaq payta khuyapayaspa makinwan llamiykurqan: –Munanin, qhali kapuy, nispa. 42 Rimariqtin hinataq onqoyninqa chinkapurqan, qhalitaq kapurqan. 43 Hinan Jesusqa payta allin-allinta kamachispa kachapurqan, 44 niykurqantaq: –Qhawariy, aman pimanpas qhaliyachisqayta willankichu, aswanpas rispa sacerdotewan qhawachikamuy, Moisespa kamachikusqanman hina qhaliyasqaykimanta ofrendata haywamuy, onqoyniykimanta qhaliyasqaykita yachanankupaq, nispa. 45 Paytaq ichaqa ripuspa qhaliyasqa kasqanmanta sinchita willakuyta qallarirqan, chaymi Jesusqa manaña sut'ita mayqen llaqtamanpas haykuyta atiqchu, aswanmi campokunallapiña qhepakuq, chaywanpas tukuyneqmantan payman hamuqku. 1 Pisi p'unchaykunamantan wakmanta Jesusqa Capernaúm llaqtaman haykurqan, wasipi kashasqantataq yacharqorqanku. 2 Hinan askha huñunakamurqanku, chay hinapin punkupas manaña ayparqanchu sayaykunankupaq, paykunamantaq Jesusqa allin willakuykunata willarqan. 3 Hinaqtinmi wakin runakunaqa payman hamurqanku huk such'uta tawamanta wantumuspa. 4 Askha runa kasqanraykun Jesusman mana asuykuyta atirqankuchu, chaymi paypa kashasqan cheqas wasi patata paskaspa t'oqospanku ima, puñunapi sirishaqta such'uta uraykachirqanku. 5 Jesustaq paykunaq iñiyninkuta rikuspa, such'uta nirqan: –Churíy, huchaykikunatan pampachayki, nispa. 6 Kamachikuy simita wakin yachachiqkunataq chaypi tiyasharqanku, paykunan sonqonkupi yuyaykuspa 7 nirqanku: ¿Imaraykutaq kayri chay hinata riman? ¡Diosta pisichaspan riman! ¿Pitaq huchakunata pampachaytari atinman, manachu Dioslla? nispa. 8 Hinan sonqonkupi chay hina yuyaykusqankuta Jesusqa yachaspa paykunata nirqan: –¿Imaraykun chay hinata sonqoykichispi yuyaykunkichis? 9 ¿Mayqentaq aswan atikuq: Huchaykikunatan pampachayki, nispa such'uta niychu, icha: Hatariy puñunaykita hoqarispa ripuy, niytaqchu? 10 Yachanaykichispaqpas Runaq Churinqa atiyniyoqmi kay pachapi huchakunata pampachananpaq. Chayta nispataq such'u runata nirqan: 11 –Qantan niyki: Hatariy, puñunaykita hoqarispa wasiykita ripuy, nispa. 12 Hinaqtinmi hatarispa hina, puñunanta hoqarispa, llapankuq ñawpaqenmanta lloqsipurqan. Chaymi llapanku musphaspa Diosta hatuncharqanku: Manan kay hinataqa hayk'aqpas rikurqanchischu, nispanku. 13 Jesustaq wakmanta qocha pataman lloqsirqan, hinan tukuy runakuna payman huñukurqanku, chaymi paykunata yachachirqan. 14 Chaymanta rishaspanmi rikurqan Alfeoq churin Leví runata, contribución cobrana cheqaspi sisata cobrashaqta, hinaspan nirqan: –Qhepayta hamuy, nispa. Hinan sayarispa Leviqa qhepanta rirqan. 15 Levipa wasinpin Jesusqa mikhunanpaq tiyaykurqan, chaypin kashallarqantaq askha runakuna, contribución cobraqkuna, huchasapamanta qhawasqakuna, Jesuspa yachachisqankunapiwan kuska tiyasharqanku. Askhan karqanku, Jesuspa qhepanta riqkunaqa. 16 Contribución cobraqkunawan huchasapamanta qhawasqakunapiwan mikhuqta Jesusta rikuspankutaq, Fariseo t'aqamanta kamachikuy simita yachachiqkuna Jesuspa yachachisqankunata nirqanku: –¿Imaraykun payqa contribución cobraqkunawan huchasapamanta qhawasqakunapiwan mikhunpas ukyanpas? nispa. 17 Jesustaq chayta uyarispa paykunata nirqan: –Qhalikunaqa manan hampiqta necesitankuchu, aswanpas onqosqakunallan necesitanku. Manan hamurqani chanin runakunata waqyaqchu, aswanpas huchasapakunata waqyaqmi, nispa. 18 Bautizaq Juanpa yachachisqankunapas, fariseokunaq yachachisqankunapas ayunashaqtinkun runakunaqa hamuspa Jesusta tapurqanku: –¿Imaraykun Juanpa yachachisqankunapas, fariseokunaq yachachisqankunapas ayunanku, yachachisqaykikunañataq mana ayunankuchu? nispa. 19 Jesustaq paykunata nirqan: –¿Casarakuyman invitasqakunaqa, novio paykunawan kashaqtinqa ayunankumanchu? Paykunawan novio kashaqtinqa manan ayunankumanchu. 20 Ichaqa chayamunqan p'unchaykuna, noviota aparqoqtinku ayunanankupaq. 21 Manan pipas mawk'a p'achamanqa mosoq telawan remiendanchu, chay hina kaqtinqa mosoq tela remiendon q'estispa mawk'akaqta astawan llik'inqa. 22 Manataqmi pipas upi vinotaqa mawk'a odrekunaman hillp'unchu, chay hina kaqtinqa, upi vinon poqospa phatachinman, vinopas hich'akunman, odrepas llik'ikapunman, aswanmi upi vinotaqa mosoq odrekunaman hillp'unku, nispa. 23 Samana p'unchaypi chakra ukhunta Jesús rishaqtinmi, yachachisqankunaqa purin-purin trigo umata k'aptayta qallarirqanku. 24 Chaymi fariseokunaqa payta nirqanku: –Qhawariy, ¿imaraykun yachachisqaykikunaqa samana p'unchaypi Diospa kamachikuyninta p'akispa ruwanku? nispa. 25 Jesustaq paykunata nirqan: –¿Manachu hayk'aqpas leerqankichis Davidpa ruwasqanta? ¿Imaynachus paywan kaqkunapas pisichikuspa yarqachikusqankuta? 26 Abiatar uma sacerdote kashaqtinmi Davidqa runankunapiwan Diospa wasinman haykurqan, hinaspa Diospa ñawpaqenpi churasqa t'antakunata mikhurqan, runankunamanpas qoykullarqantaq. Chay t'antakunataqa sacerdotekunallan mikhuqku, nispa. 27 Paykunataqa nillarqantaqmi: –Samana p'unchayqa runapaq churasqan karqan, manan runachu samana p'unchaypaq. 28 Chayraykun Runaq Churinqa samana p'unchaypapas Señornin, nispa. 1 Jesusqa sinagogamanmi wakmanta haykurqan, chaypin kasharqan huk runa hukkaq makin ch'akisqa. 2 Fariseokunataq Jesusta qhamiyarqanku samana p'unchaypi qhaliyachinmanchus chayta rikuspa payta huchachanankupaq. 3 Hinaqtinmi ch'akisqa makiyoq runata Jesusqa nirqan: –Sayarimuspa chawpipi sayaykuy, nispa. 4 Paykunatataq Jesusqa nirqan: –¿Samana p'unchaypiqa allintachu ruwana icha mana allintachu ruwana? ¿Kawsaytaqa qespichinachu, icha wañuchinachu? nispa. Paykunataq ichaqa ch'inlla karqanku. 5 Hinan muyuriqninpi kaqkunata phiñasqa qhawarispa, sonqonku rumiyasqa kasqanmanta llakikurqan, chaymi runata nirqan: –Haywarimuy makiykita, nispa. Runataq haywarirqan, hinan makinqa qhaliyarqapurqan. 6 Chaymi fariseokunaqa lloqsispa Herodes t'aqapiwan Jesús contra rimanakurqanku wañuchinankupaq. 7 Jesustaq ichaqa yachachisqankunawan qocha pataman rirqan, hinan Galilea provinciamanta ancha askha runa paypa qhepanta rirqan. Hinallataq Judea hap'iymanta, 8 Jerusalén llaqtamanta, Idumea hap'iymanta, Jordán mayu inti lloqsimuy ladomanta, Tiro llaqtaq, Sidón llaqtaq muyuriqninmantawan Jesuspa tukuy ruwasqankunamanta uyarispanku, ancha askha runakuna payman hamurqanku. 9 Chaymi yachachisqankunata kamachirqan boteqa wakichisqallapuni kashananpaq, askha runakuna kasqanrayku payta mana k'iskinankupaq. 10 Askhatataqmi qhaliyachirqan, chayraykun tukuy onqoywan muchuqkunaqa Jesusman mat'ipakamurqanku payta llamiykunankupaq. 11 Mana allin espiritukunataq Jesusta rikuspa, ñawpaqenpi qonqorikurqanku, hinaspan qaparispa nirqanku: –¡Qanqa Diospa Churinmi kanki! nispanku. 12 Paytaq ichaqa allin-allinta paykunata kamachirqan ama paymanta sut'ita rimarinankupaq. 13 Orqoman wicharispataq, Jesusqa pikunatachus munarqan chaykunata waqyakurqan, hinan payman hamurqanku. 14 Chunka iskayniyoq qharikunatan akllakurqan paywan kuska purinankupaq, allin willakuykunata willaqta kachananpaq. 15 Atiytataq paykunaman qorqan supaykunatapas runakunamanta qarqonankupaq. 16 Paykunan karqan: Simón (paytan Pedro sutiwan suticharqan), 17 Zebedeoq churinkuna Jacobo, Juanpiwan (paykunatan Boanerges sutiwan suticharqan, chayqa “Q'aqyaq churikuna” ninantan nin), 18 Andrés, Felipe, Bartolomé, Mateo, Tomás, Alfeoq churin Jacobo, Tadeo, Zelote nisqa t'aqamanta Simón, 19 Judas Iscariotepiwan, paymi Jesusta hap'ichiqqa karqan. 20 Hinamantataq wasiman hamurqanku. Chaymi wakmanta runakuna huñunakamurqanku, chayraykun paykunaqa manaña mikhuytapas atirqankuchu. 21 Jesuspa familiantaq chaypi kasqanta uyarispa payta pusakapunankupaq hamurqanku, “manan yuyayninpichu kashan” niqtinku. 22 Jerusalén llaqtamanta hamuspankun kamachikuy simita yachachiqkunapas nirqanku: –Kay runaqa supaykunata kamachiq Beelzebupa hunt'aykusqanmi kashan, chaymi supaykunata qarqon, nispa. 23 Paykunata waqyaspataq rikch'anachiy simikunapi nirqan: –¿Satanasqa pay kikinta qarqokunmanchu? 24 Huk suyupi runakuna cheqninakun chayqa, chay suyuqa tukukapunqan. 25 Huk familia cheqninakun chayqa, chay familiapas tukukapunqan. 26 Satanaspas kikinpa contranpi hatarispaqa, t'aqanasqa kaspaqa manan takyanmanchu, aswanmi tukukapunqa. 27 Manan pipas kallpasapaq wasinman haykuspa kaqninkunata suwayta atinmanchu kallpasapata manaraq watashaspaqa, wataspañan ichaqa wasinta suwayta atinman. 28 Cheqaqtan niykichis, Diosmi runakunaq ima huchantapas tukuy mana allin rimaywan k'amisqankutapas pampachanqa, 29 pipas Santo Espíritu contra mana allinta rimaspa pisichaqmi ichaqa mana hayk'aqpas pampachasqachu kanqa, aswanmi wiñaypaq huchayoq kapun, nispa. 30 Chaytaqa nirqan, “mana allin espirituyoqmi kashan” niqtinkun. 31 Chayllamanmi Jesuspa wawqenkuna mamanpiwan hamurqanku, hinaspan hawapi kashaspanku payta waqyamuqta kachaykurqanku. 32 Jesuspa muyuriqninpi tiyashaq runakunataq payman willarqanku: –Mamaykin wawqeykikunapiwan maskhashasunkiku, hawapitaqmi kashanku, nispa. 33 Hinan paykunata nirqan: –¿Pitaq mamaypas wawqeykunapas? nispa. 34 Muyuriqninpi kaqkunata qhawarispataq nirqan: –Kayqa mamaypas wawqeykunapas. 35 Pipas Diospa munayninta ruwaqmi wawqeypas, panaypas, mamaypas, nispa. 1 Wakmantataq Jesusqa qocha patapi yachachiyta qallarirqan, hinaspan askha runakuna payman huñukamurqanku, chayrayku payqa qochapi huk boteman haykuspa tiyaykurqan, llapa runataq qocha patapi kasharqan. 2 Hinaspan rikch'anachiy simikunapi imaymanata yachachirqan, yachachishaspan paykunata nirqan: 3 –Uyariychis, muhu t'akaqmi rirqan t'akamuq. 4 T'akashaqtinmi wakinqa ñan pataman chayarqan, phalaq animalkunataq phawaykamuspa chayta pallarqapurqan. 5 Wakin muhutaq mana askha hallp'ayoq rumi-rumiman chayarqan, hallp'a mana ukhu kaqtintaq lloqsimurqanpacha. 6 Hinaspan inti lloqsimuqtin naq'epurqan, ch'akipurqantaq mana saphiyoq kasqanrayku. 7 Wakin muhutaq khiska-khiskaman chayarqan, khiskakuna wiñamuspataq p'ampapurqan, chaymi mana rurupurqanchu. 8 Wakin muhutaq allin hallp'aman chayaspa wiñarqan, hinaspan wakin rururqan: kinsa chunkata, wakintaq soqta chunkata, wakintaq pachakta, nispa. 9 Paykunataqa nillarqantaqmi: –Uyarinanpaq ninriyoqqa uyarichun, nispa. 10 Askha runakuna ripuqtintaq Jesuspa qayllanpi qhepaqkunaqa chunka iskayniyoq yachachisqanpiwan chay rikch'anachiy simimanta tapurqanku. 11 Hinan paykunata nirqan: –Qankunamanqa qosunkichis Diospa qhapaqsuyunmanta pakasqa yachaykunata reqsinaykichispaqmi, wak runakunamanmi ichaqa imaymanatapas rikch'anachiy simikunapi yachachini, 12 “ñawinkuwan qhawashaspa mana rikunankupaq, ninrinkuwan uyarishaspapas mana entiendenankupaq, Diosman mana kutirikunankupaq, huchankupas mana pampachasqa kananpaq”, nispa. 13 Hinaspan paykunata nirqan: –¿Manachu kay rikch'anachiy simita entiendenkichis? Chay hinaqa, ¿imaynatataq llapan rikch'anachiy simikunata entiendewaqchis? 14 Muhu t'akaqqa, Diospa siminta willaqmi. 15 Chay ñan pataman chayaqkunaqa Diospa siminta uyariqkunan, uyariqtinkuñan ichaqa, Satanasqa hamurqospa sonqonkuman chayaq simita qechurqapun. 16 Chay rumi-rumiman chayaqkunaqa Diospa siminta uyarispa hina kusisqa chaskiykuqkunan. 17 Ichaqa mana saphiyoq hina kaspankun pisi p'unchaykunallapaq kanku, Diospa siminrayku muchuchisqa qatiykachasqa kaspataq usqhaylla saqepunku. 18 Chay khiska-khiskaman chayaqkunaqa Diospa siminta uyariqkunan, 19 ichaqa kay kawsaypi afanakuywan, qhapaq kaykunawan q'otuchikuspa, imaymana munapayaypiwantaq sonqoman haykuspa simita p'ampapun, chaymi mana rurupunchu. 20 Chay allin hallp'aman chayaqkunaqa Diospa siminta uyariqkunan. Chaykunan chaskikuspa rurunku: wakin kinsa chunkata, wakintaq soqta chunkata, wakintaq pachakta, nispa. 21 Paykunataqa nillarqantaqmi: –¿Pipas k'anchashaq lamparata raki ukhuman otaq puñunaq pachan ukhuman churanchu? Manan, k'anchana patamanmi churan. 22 Tukuy pakasqa kaqpas mana sut'inchasqa kaqpas lliwmi rikhurichisqa kanqa. 23 Uyarinanpaq ninriyoqqa uyarichun, nispa. 24 Paykunataqa nillarqantaqmi: –Entiendeychis uyarisqaykichista, imaynatachus hukkunaman qonkichis chay hinallatataqmi chaskinkichis, aswantaraqmi qosunkichispas. 25 Pipas kaqniyoqmanqa astawanraqmi qosqa kanqa, mana kaqniyoqmantan ichaqa pisi kaqnillanpas qechusqa kapunqa, nispa. 26 Jesusqa nillarqantaqmi: –Kay hinamanmi Diospa qhapaqsuyunqa rikch'akun: Huk runan muhuta hallp'aman t'akan. 27 Tutan puñun p'unchaytaq sayarin, muhutaq lloqsimuspa wiñan, imaynachus wiñasqantaqa manan t'akaqqa yachanchu. 28 Hallp'aqa kikillanmantan ruruchin: ñawpaqta q'achuta, chaymantataq espigata, hinamantañataq espigapi trigota hunt'achin, 29 ruru poqoqtinñataq ichhunawan ichhunku, cosecha chayamuqtin, nispa. 30 Jesustaq nirqan: –¿Imamanmi Diospa qhapaqsuyunta rikch'anachisunchis? Chayri, ¿ima rikch'anachiy simiwantaq tupanachisunchis? 31 Hallp'aman t'akasqa mostaza muhu hinan, kay muhun llapa muhumantapas aswan huch'uylla, 32 t'akasqataqmi wiñan, hinaspan lliw qorakunamanta aswan hatun rikhurin, k'allmachakuntaq hatuchaqkunata, chay hinapin phalaq animalkunapas llanthunpi q'esachakunku, nispa. 33 Jesusqa kay hina askha rikch'anachiy simiwanmi paykunaman Diospa siminta willarqan, entiendeyta atisqankuman hina. 34 Runakunamanqa rikch'anachiy simikunallawanpunin rimapayaq, yachachisqankunamanmi ichaqa sapaqllapi lliwta sut'inchaq. 35 Chay p'unchay ch'isiyaykuqtintaq Jesusqa paykunata nirqan: –Qocha chimpaman risunchis, nispa. 36 Askha runakunata kacharparipuspataq, kasqan botepi Jesusta pusarqanku, huk botekunapas riysillarqantaqmi. 37 Hinan manchay sinchi wayra wayramurqan, chaymi unuqa boteman qhellakuspa hunt'aykusharqanña. 38 Jesustaq boteq qhepallanpiña sawnanaman siriykuspa puñusharqan. Rikch'achispankutaq nirqanku: –Yachachikuq, ¿manachu imapas qokusunki? ¡Chinkaykushanchisñan! nispanku. 39 Jesustaq hatarimuspa wayrata phiñarikurqan, hinaspan qochata nirqan: –¡Samp'ayay! ¡Upallay! nispa. Wayrataq thanirqapurqan, hinan thak kapurqan. 40 Paykunatataq nirqan: –¿Imaraykun sinchi mancharisqa kashankichis? ¿Manachu Diospi iñinkichis? nispa. 41 Hinan anchata mancharikuspanku ninakurqanku: –¿Pitaq kayri, chaytaq wayrapas, qochapas kasun? nispanku. 1 Qocha chimpamantaq Gerasa llaqta runakunaqman chayarqanku. 2 Botemanta Jesús lloqsiqtin hinan panteonmanta mana allin espirituq ñak'arichisqan runa paywan tupaq hamurqan. 3 Paymi panteonpi tiyaq, manataq cadenakunawanpas watayta pipas atiqñachu. 4 Askha kutiñan thunkunakunawan, cadenakunawan watasqa karqan, paytaq ichaqa cadenakunatapas p'itirqan, thunkunakunatapas ñut'urqan, manañan pipas atipayta atiqchu. 5 Tuta-p'unchaymi orqokunapipas panteonpipas qaparkachaspa puriq, pay kikinta rumikunawan k'irikuspa. 6 Jesusta karumanta rikuspataq phawarimuspa qonqoriykukurqan. 7 Qaparispataq nirqan: –¿Iman ñoqawan ruwanayki ancha hatun Diospa Churin Jesús? Diosraykun rogakuyki, ama ñak'arichiwaychu, nispa. 8 Chaymi Jesusqa nirqan: –¡Mana allin espíritu kay runamanta lloqsiy! nispa. 9 Jesustaq payta tapurqan: –¿Iman sutiyki? nispa. Chaymi kutichirqan: –“Waranqa-waranqan” sutiyqa, askha kasqaykurayku, nispa. 10 Hinan anchata rogakurqan ama sinchi karuman paykunata qarqonanpaq. 11 Chay orqo qayllapin askha khuchikuna mikhusharqan. 12 Llapan supaykunataq Jesusta rogakurqanku: –Khuchikunaman kachawayku, chaykunaman haykunaykupaq, nispa. 13 Chaymi Jesusqa uyakurqan mañakusqankuta. Millay supaykunataq lloqsispa khuchikunaman haykurqanku, hinan khuchikunaqa qochaman t'aqantin phawaykurqanku, heq'epaspataq wañupurqanku. Chay khuchikunaqa iskay waranqa hinan karqan. 14 Khuchi michiqkunataq phawarispa, llaqtapi, campopipas willakamurqanku. Chaymi lloqsimurqanku imachus kasqanta rikunankupaq. 15 Jesusman hamuspankutaq askha waranqa supaykunaq ñak'arichisqan runata, p'achasqa tiyashaqta, yuyayninpiña kashaqta rikuspa mancharikurqanku. 16 Rikuqkunataq paykunaman willarqanku, imachus chay supaykunaq ñak'arichisqan runawanpas khuchikunawanpas sucedesqanta. 17 Chaymi runakunaqa Jesusta rogakurqanku hallp'ankumanta ripunanpaq. 18 Hinan boteman Jesús haykuqtin, supaykunaq ñak'arichisqan runaqa payta rogakurqan: –Qanwanmi ripuyta munani, nispa. 19 Jesustaq ichaqa mana munarqanchu, aswanmi nirqan: –Wasiykita ripuspa familiaykikunaman willamuy Señor Diospa imaymana ruwapusqasuykita khuyapayasqasuykitawan, nispa. 20 Hinan ripurqan, Jesuspa imaymana paypaq ruwasqanta Decápolis llaqtakunapi willakurqan. Hinan lliw runa muspharqanku. 21 Wakmanta Jesusqa qocha chimpaman botepi chimpaqtintaq askha runakuna payman huñukamurqanku. Payqa qocha patapin kasharqan. 22 Sinagogapi Jairo sutiyoq umalli runataq hamurqan, hinaspan Jesusta rikuspa hina ñawpaqenpi qonqoriykukuspa 23 khuyayta rogaykukurqan: –Ususichaymi wañurqapushanña, hamuy, llamiykampuway qhaliyaspa kawsananpaq, nispa. 24 Chaymi Jesusqa paywan rirqan, askha runataq qhepanta rispa payta k'iskiykurqanku. 25 Chaypin huk warmi karqan, chunka iskayniyoq wataña yawar apaywan onqoshaq. 26 Paymi askha hampiqkunawan hampichikuspa sinchita ñak'arisqa, lliw kaqnintapas tukukapusqa, manataq imapas qhaliyachisqañachu, aswanmi astawan mana allin kapusqa. 27 Paymi Jesusmanta rimaqta uyarispa runa-runa ukhumanta qhepallanmanta asuykuspa p'achanta llamiykurqan. 28 Payqa yuyaykusqañan: P'achallantapas llamiykuspaqa qhaliyasaqmi, nispa. 29 Yawar apaynintaq kaq rato thanirqapurqan, hinan chay ñak'ariymanta cuerponpi qhaliyasqanta yachakurqan. 30 Jesustaq atiyninwan qhaliyachisqanta reparaspa hina runakunaman kutirispa nirqan: –¿Pin llamiykamuwan? nispa. 31 Yachachisqankunataq nirqanku: –Qhawariyyá runakunaq k'iskipakamusqasuykita, tapukunkiraqtaq: –¿Pin llamiykamuwan? nispayki, nispa. 32 Jesustaq muyuriqninta qhawaykacharqan pichus llamiqninta rikunanpaq. 33 Hinan warmiqa mancharisqa khatatataspa, qhaliyasqa kasqanta yachakuspa Jesuspa ñawpaqenpi qonqoriykukurqan, hinaspan tukuy imatachus ruwasqanta payman willarqan. 34 Chaymi Jesusqa nirqan: –Ususíy, Diospi iñiyniykin qhaliyachisunki, thak-kaypi ripuy, onqoyniykimanta qhaliyachisqañan kanki, nispa. 35 Jesús rimashallaqtinraqmi sinagogapi umalli runaq wasinmanta hamurqanku: –Ususiykiqa wañukapunñan, ¿imapaqñataq yachachikuqtaqa astawan sayk'uchinki? nispanku. 36 Jesustaq ichaqa chay nisqankuta mana kasuspa umalli runata nirqan: –Ama mancharikuychu, iñillay, nispa. 37 Hinaspan mana pitapas paywan rinanta munarqanchu, aswanpas Pedrota, Jacobota, Jacoboq wawqen Juanllatawanmi. 38 Hinaspan sinagogapi umalli runaq wasinman chayaspa runakunata ch'aqwashaqta rikurqan, paykunan qaparkachasharqanku, khuyayta waqasharqanku. 39 Haykuspataq paykunata nirqan: –¿Imaraykun qaparkachaspa waqashankichis? Sipaschaqa manan wañunchu, aswanpas puñushallanmi, nispa. 40 Chaymi Jesusta asipayarqanku, paytaq ichaqa llapanta hawaman qarqospa sipaschaq tayta-mamanta, paywan kaqkunatawan pusarikuspa sipaschaq kasqanman haykurqan. 41 Sipaschata makinmanta hap'iykuspataq arameo rimaypi nirqan: –“Talita kumi”, nispa, chay simiqa: “Sipascha, qantan niyki, sayariy”, ninantan nin. 42 Sipaschataq sayarirqospa puririrqan, chaymi manchayta muspharqanku. Payqa chunka iskayniyoq watayoqmi karqan. 43 Jesustaq paykunata allintapuni kamachirqan ama pimanpas chay ruwasqanta rimarinankupaq. Sipaschaman mikhunata qonankupaqtaq kamachikurqan. 1 Chaymanta lloqsispataq Jesusqa llaqtanman rirqan, yachachisqankunapas paywan rirqanku. 2 Samana p'unchay chayamuqtintaq, sinagogapi yachachiyta qallarirqan, llapankutaq payta uyarispa muspharqanku: –¿Maypitaq kay runaqa kaykunata yachamurqan? ¿Imaynatataq kay yachaytaqa chaskirqan? ¡Milagrokunataraqmi ruwashanpas! 3 ¿Manachu payqa Mariaq churin carpintero? ¿Manachu payqa Jacoboq, Josepa, Judaspa, Simonpapas wawqen? ¿Manachu panankunapas ñoqanchiswan kashanku? nispa. Hinaspan paymanta huk-niraq karqorqanku. 4 Jesustaq ichaqa paykunata nirqan: –Profetaqa allin respetasqan, ichaqa llaqtanpi ayllunpi familianpi kaqkunallan mana respetanchu, nispa. 5 Hinaspan mana ima milagrotapas chaypi ruwarqanchu, aswanpas wakin onqosqakunallata qhaliyachirqan paykunaman makinta churaykuspa. 6 Jesusqa paykunaq mana iñisqankumantan muspharqan. Chaymantataq muyuriqnintin llaqtakunata yachachispa purirqan. 7 Chunka iskayniyoq yachachisqankunata waqyaspataq, iskay-iskaymanta kacharqan. Mana allin espiritukunata runakunamanta qarqonankupaqtaq atiyta paykunaman qorqan. 8 Hinaspan paykunata kamachirqan: –Ama imatapas ñanpaq apakuychischu wayaqatapas, t'antatapas, qolqetapas aswanpas tawnallata. 9 Apakullaychistaq usut'ata, cuerpoykichispi p'achallatawan, nispa. 10 Paykunataqa nillarqantaqmi: –Maypipas huk wasiman haykuspaykichisqa chayllapin samakunkichis chay llaqtamanta ripunaykichiskama. 11 Maypipas mana chaskisunkichismanchu, manataq uyarisunkichismanchu chayqa, chaymanta lloqsispa chakiykichispi kaq hallp'atapas chhaphchinkichis mana allin ruwasqankuta yachanankupaq, nispa. 12 Hinan lloqsispa runakunaman willamurqanku huchankuta saqepuspa Diosman kutirikunankupaq. 13 Askha supaykunatan runakunamanta qarqorqanku, askha onqosqakunatapas aceitewan hawispan qhaliyachirqanku. 14 Rey Herodesmi chaykunamanta rimaqta uyarirqan, runakunaq Jesusmanta rimasqanrayku. Wakin runakunan nirqanku: Bautizaq Juanmi wañusqanmanta kawsarimpun, chaymi payqa atiywan milagrokunata ruwashan, nispa. 15 Wakintaq: Payqa Eliasmi, nirqanku. Wakinñataq: Payqa ñawpa profetakunamanta hukninmi kanman, nirqanku. 16 Herodestaq chayta uyarispa nirqan: Kayqa umanta qhoruchisqay Juanmi, paymi wañusqanmanta kawsarimpun, nispa. 17 Herodesmi wawqen Felipeq warmin Herodiaswan casarakurqan, chaymi Juanqa Herodesta anyarqan: wawqeykiq warminwan tiyashasqaykiqa manan chaninchu, nispa. Hinan Herodesqa Juanta hap'ichimuspa carcelman wisqachirqan. 19 Herodiasqa Juanta cheqnikuspan wañuchiyta munarqan, manataq atirqanchu. 20 Herodesqa manchakurqanmi Juanta, chanin runa ch'uya kawsayniyoq kasqanta yachaspa, chayraykun payta waqaycharqan. Herodesqa kusisqan Juanpa rimasqanta uyarirqan, hinaña hawapi-ukhupi sonqoyoq kashaspapas. 21 Herodiaspa suyasqan p'unchaymi chayamurqan. Herodesmi nacesqan p'unchayninpi kamachikuqninkunaman, comandantenkunaman, Galilea provinciapi allichachaq runakunamanwan hatun mikhuyta haywasharqan, 22 hinan Herodiaspa ususinqa haykuspa tusurqan. Herodestapas mikhuq-masinkunatapas kusichiqtintaq, reyqa sipasta nirqan: –Ima munasqaykita mañakuway, ñoqataq qosqayki, nispa 23 sipasman jurarqan: Tukuy ima mañakuwasqaykitan qosqayki, kamachisqay suyuq kuskannintawanpas, nispa. 24 Sipastaq lloqsispa mamanta tapurqan: –¿Imatan mañakusaq? nispa. Mamantaq nirqan: –Bautizaq Juanpa umanta mañakuy, nispa. 25 Hinan usqhaylla reyman haykuspa mañakurqan: –Bautizaq Juanpa umanta kunanpacha platopi qoykuway, nispa. 26 Reytaq sinchita llakikurqan, ichaqa prometekusqanta mikhuq-masinkuna uyarisqanrayku mana atirqanchu “manan” niyta. 27 Hinaspan reyqa huknin guardiata kamachirqan: –Juanpa umanta usqhaylla apamuy, nispa. 28 Hinan guardiaqa carcelta rispa Juanpa umanta qhorurqamuspa huk platopi apamuspa sipasman qorqan, paytaq mamanman qorqan. 29 Juanpa yachachisqankunataq chayta uyarispa hamurqanku, hinaspan ayanta wanturqanku p'ampamunankupaq. 30 Jesuspa kachasqankunataq kutimuspanku Jesuswan huñuykukurqanku, hinaspan tukuy ruwasqankuta yachachisqankutawan payman willarqanku. 31 Mikhunankupaqpas manan tiemponku karqanñachu runakuna sapa rato chayamusqanrayku, chaymi Jesusqa paykunata nirqan: –Hamuychis huk ch'inneq cheqasman, hinaspa huk chhikanta samariychis, nispa. 32 Chaymantataq huk botepi ch'inneq cheqasman paykunalla ripurqanku. 33 Askha runakunataq paykuna ripushaqta rikuspa Jesusta yachachisqankunatawan reqsirqorqanku, hinan llapa llaqtakunamanta chakillapi phawaspanku, manaraq paykuna chayashaqtin chayman chayarqorqanku, hinaspan Jesusman huñuykukurqanku. 34 Botemanta lloqsimuspataq Jesusqa ancha askha runakunata rikurqan, hinaspan paykunata khuyapayaykurqan, mana michiqniyoq ovejakuna hina kaqtinku, chaymi imaymanata paykunaman yachachiyta qallarirqan. 35 Ch'isiyaykushaqtintaq yachachisqankunaqa Jesusman asuykuspa nirqanku: –Kayqa ch'inneqmá, tutayanqañataq kanpas. 36 Paykunata kachapuy muyuriq campoman llaqtakunaman rinankupaq, hinaspa mikhunata rantikamunankupaq, nispa. 37 Jesustaq paykunata nirqan: –Qankuna mikhunata qoychis, nispa. Hinan Jesusta nirqanku: –¿Iskay pachak jornalpa chanin qolqewan t'antaman rispachu rantimusaqku, paykunata mikhuchinaykupaq? nispa. 38 Jesustaq paykunata nirqan: –¿Hayk'a t'antaykichistaq kashan? Qhawamuychis, nispa. Yachamuspataq nirqanku: –Phisqa t'antawan, iskay challwallawanmi kashan, nispanku. 39 Hinan paykunata kamachirqan q'omer q'achu patapi llapallankuta t'aqa-t'aqata tiyachimunankupaq. 40 Chaymi tiyaykurqanku pachak pachakmanta, phisqa chunka phisqa chunkamanta t'aqasqa. 41 Phisqantin t'antata, iskaynin challwatawan hap'iykuspataq hanaq pachata qhawarispa graciasta qorqan, t'antakunata phasmispataq yachachisqankunaman qorqan runakunaman rakimunankupaq, kaqllataq iskaynin challwatapas llapallankuman rakichirqan. 42 Hinan llapallanku mikhurqanku saksaykunankukama. 43 Puchuq t'anta p'akita challwa ñut'utawanmi chunka iskayniyoq canasta hunt'ata hoqarirqanku. 44 Mikhuqkunamantaqa qharikunallan phisqa waranqa karqanku. 45 Hinaspanmi Jesusqa yachachisqankunata botepi Betsaida llaqtaman ñawpachirqan, paytaq chaykama runakunata kacharparipusharqan. 46 Paykunata kacharparipuspataq orqota rirqan Diosmanta mañakuq. 47 Tutayaykuqtintaq boteqa chawpi qochataña risharqan, Jesustaq qocha patallapiraq sapallan kasharqan. 48 Hinaspan paykunata rikurqan lloqenawan boteta ñak'ayta suchuchishaqta, ñawpaqenkumanta wayramusqanrayku. Pacha illarimuyta hinataq unu patanta purispa paykuna ladoman Jesusqa rirqan, paykunata ñawpariyta yuyaspa. 49 Paykunataq ichaqa unu patanta purishaqta Jesusta rikuspa: –¡Manchachikuqmi! nispa qaparirqanku. 50 Llapankun payta rikuspa mancharikurqanku. Chaymi Jesusqa paykunata nirqan: –¡Kallpachakuychis, ñoqan kani, ama mancharikuychischu! nispa. 51 Paykunaq kasqanku botemantaq wicharqan, wayrataq thanirqapurqan, hinan paykunaqa muspharqanku. 52 T'anta askhayachisqanmantaqa manaraqmi entienderqankuchu sonqonku rumiyasqa kasqanrayku. 53 Qochata chimpaspankutaq, Genesaret hallp'aman chayaspa boteta wataykurqanku. 54 Paykuna botemanta lloqsishaqtinkutaq, runakunaqa Jesusta reqsirqorqanku. 55 Hinaspan tukuy muyuriqta phawarispanku, hinantinmanta onqosqakunata puñunankupi apamurqanku, maypichus Jesuspa kashasqanta uyarisqanku cheqasman. 56 Jesuspa chayasqan huch'uy llaqtakunapipas, hatun llaqtakunapipas, ayllukunapipas onqosqakunataqa plazakunapin churarqanku, hinaspan Jesusta rogakurqanku p'achallantapas llamiykunankupaq, hinan lliw payta llamiykuqkunaqa qhaliyapurqanku. 1 Jerusalén llaqtamanta hamuq fariseokunataq, kamachikuy simita wakin yachachiqkunapiwan Jesusman huñukamurqanku. 2 Paykunan Jesuspa wakinnin yachachisqankunata makinkuta mana maqchikuspa mikhuqta rikurqanku. 3 (Fariseokunaqa llapan judío runakunapiwanmi ñawpa runakunaq yachachisqanta waqaychaspa, makinkuta mana maqchikuspaqa mana mikhuqkuchu. 4 Plazamanta kutimuspapas makinkuta mana maqchikuspaqa manan mikhuqkuchu, hinallataq wak imaymana ruwaykunatapas ruwaqku, chaymi maqchiqku ukyana qerukunata, jarrokunata, cobre vasokunatapas). 5 Hinaspan fariseokunaqa kamachikuy simita yachachiqkunapiwan Jesusta tapurqanku: –¿Imanaqtinmi yachachisqaykikunaqa mana ñawpa runakunaq yachachisqanman hinachu purinku, aswanpas mana maqchisqa makintin mikhunku? nispa. 6 Jesustaq paykunata nirqan: –Iskay uyakuna, qankunamantan profeta Isaiasqa qelqarqan: “Kay runakunaqa simillanwanmi yupaychawan, sonqonkutaq ichaqa ñoqamanta karupi kashan. 7 Yanqapaqmi yupaychawanku, yachachikuyninkupas runaq yachachikuynillanmi”, nispa. 8 Qankunaqa Diospa kamachikuyninta saqespan runakunaq yachachikuyninta ruwankichis, nispa. 9 Paykunataqa nillarqantaqmi: –Diospa kamachikuynintan saqerparinkichis kikiykichispa yachachikuyniykichista ruwanaykichispaq. 10 Moisesmi yachachirqan: “Taytaykita mamaykita allinta rikunki. Pipas taytanta mamanta ñakaqqa, wañuchun”, nispa. 11 Qankunataq yachachinkichis: Pipas taytanta mamanta ninman: Manan yanapaykimanchu, qanman qonaytan Diosman qopuni Diospaq ofrenda nisqata, nispa chayqa, 12 manañan taytantapas mamantapas yanapananta munankichischu. 13 Chay hina ruway yachachisqaykichiswanmi Diospa siminta mana valeqman tukuchipunkichis, askhatan chay hinakunataqa ruwankichis, nispa. 14 Hinaspan runakunata waqyaspa nirqan: –Llapalla uyariwaspaykichis entiendeychis: 15 Manan imapas mikhusqanchu runataqa huchallichin, aswanpas sonqonpi yuyaykuspa ruwasqanmi runataqa huchallichin. [ 16 Uyarinanpaq ninriyoqqa uyarichun, nispa]. 17 Jesusqa runakunamanta t'aqarikuspa wasiman haykuqtinmi yachachisqankunaqa chay rikch'anachiy simimanta tapurqanku. 18 Chaymi paykunata nirqan: –¿Qankunapas manachu entiendenkichis? ¿Manachu reparankichis tukuy imapas mikhusqanqa runata mana huchallichisqanta? 19 Mikhunaqa manan sonqomanchu haykun, aswanpas wiksamanmi, hinaspan hisp'anaman lloqsipun, nispa. (Chaytan nirqan llapan mikhunakunaqa limpio kasqanta sut'inchaspa). 20 Nillarqantaq: –Runaq sonqonmanta lloqsimuqmi runataqa huchallichin. 21 Runakunaq sonqonmantaqa lloqsimun: mana allin yuyaykuna, wasanchaykuna, qhelli huchapi puriykuna, runa wañuchiykuna, 22 suwakuykuna, munapakuykuna, millay kaykuna, q'otuykuna, mana p'enqarikuykuna, lerq'opayaykuna, k'amikuykuna, anchaykachaykuna, mana yuyayniyoq kaykunapiwan. 23 Chay mana allinkunan sonqomanta lloqsimuspa runataqa huchallichin, nispa. 24 Chayneqmantan Jesusqa Tiro llaqtaman rirqan. Chaypi kasqanta mana pipas yachananta munaspan wasiman haykurqan, chaywanpas runakunaqa yacharqankupunin. 25 Huk warmin Jesuspa chaypi kasqanta uyarirqospa hamurqan, chay warmiq ususinmi mana allin espirituq ñak'arichisqan karqan, paymi Jesuspa ñawpaqenpi qonqoriykukurqan. 26 Chay warmiqa manan judío miraychu karqan, aswanpas Siria suyupi Fenicia hap'iypi tiyaq runakunaq mirayninmi karqan. Paymi ususinmanta supayta qarqonanpaq Jesusta rogakurqan. 27 Chaymi payqa warmita nirqan: –Ñawpaqtaqa wawakunaraq saksaykuchunku, manan allinchu wawakunaq t'antanta qechurqospa alqokunaman qaraykuyqa, nispa. 28 Hinan warmiqa Jesusta nirqan: –Arí, Señorníy, alqokunapas wawakunaq mikhusqanmanta usuqtaqa mesa ukhupi mikhunkun, nispa. 29 Hinaqtinmi payta nirqan: –Allinpunin nisqaykiqa, ripuy, supayqa ususiykimanta lloqsinñan, nispa. 30 Warmitaq wasinman chayaspa ususinta puñuna patapi sirishaqta tarirqan, supaypas paymantaqa lloqsipusqañan. 31 Tiro ladomanta kutimuspataq Jesusqa Sidonninta Decápolis llaqtakuna chawpinta Galilea qochaman chayarqan. 32 Chaymanmi huk akllu-roqt'u runata pusamurqanku, hinaspan Jesusta rogakurqanku payman makinta churaykuspa qhaliyachinanpaq. 33 Hinan Jesusqa runakunamanta wakneqman pusaspa akllu-roqt'u runaq iskaynin ninrinman dedonkunata winaykurqan, thoqayninwantaq qallunta llosiykurqan. 34 Hinaspan hanaq pachata qhawarispa ukhu sonqonmanta llakikuspa nirqan: –¡Efata! nispa. Chayqa ¡kicharikuy! ninantan nin. 35 Chaymi ninrinkunaqa kicharikapurqanpacha, qallunpas paskarikapurqan, allintataq rimapusharqan. 36 Hinan Jesusqa ama pimanpas willanankupaq paykunata kamachirqan. Chay hinata kamachishaqtinpas, astawanraqmi willakurqanku. 37 Chaymi uyariqkunaqa anchata musphaspa nirqanku: –Jesusqa lliwtan allinta ruwan, roqt'ukunatan uyarichin, upakunatan rimarichin, nispa. 1 Chay p'unchaykunapin askha runakuna huktawan huñukamurqanku. Mikhunanku mana kaqtintaq Jesusqa yachachisqankunata waqyaspa nirqan: 2 –Kay runakunatan khuyapayani, kinsa p'unchayñan ñoqawan kashanku, manataq imapas mikhunankupaq kanchu. 3 Mana mikhusqata wasinkuman kacharparipuqtiyqa ñanpin pisipankuman, wakinninkuqa karumantan hamunku, nispa. 4 Yachachisqankunataq payta nirqanku: –Kay ch'inneqpiqa, maypichá t'antapas kanman kay askha runaman saksachinapaqqa, nispa. 5 Hinan paykunata tapurqan: –¿Hayk'a t'antallaykichistaq kashan? nispa. Paykunataq: –Qanchisllan, nirqanku. 6 Chaymi Jesusqa runakunata pampapi tiyaykunankupaq kamachirqan. Qanchis t'antata hap'iykuspataq graciasta qospaña phasmirqan, hinaspan yachachisqankunaman qorqan runakunaman haywanankupaq, hinan runakunaman qorqanku. 7 Kallarqantaqmi pisi challwakunapas, graciasta qospataq runakunaman haywanankupaq kamachirqan. 8 Mikhuspankun saksaykurqanku, puchuq p'akikunatataq qanchis canastata hoqarirqanku. 9 Mikhuqkunaqa yaqa tawa waranqa hinan karqanku. Chaymantataq Jesusqa paykunata kacharparipurqan. 10 Chay qhepatataq yachachisqankunawan boteman haykuspa Dalmanuta ladoman rirqanku. 11 Fariseokunan hamuspanku Jesuswan churanakuyta qallarirqanku. Payta wateqaspan hanaq pacha señalta rikuchinanpaq mañakurqanku. 12 Chaymi Jesusqa tukuy sonqonmanta llakikuspa nirqan: –¿Imanaqtinmi kay runakunaqa señalta mañakun? Cheqaqtan niykichis, manan ima señaltapas rikuchisqaykichischu, nispa. 13 Paykunata saqespataq Jesusqa wakmanta boteman haykuspa qocha chimpaman ripurqan. 14 Jesuspa yachachisqankunataq t'anta apakuyta qonqasqaku, aswanpas ch'ulla t'antallankun botepi karqan. 15 Jesustaq paykunata kamachirqan: –Cuidakuychis, waqaychakuychis fariseokunaq qonchunmanta Herodespa qonchunmantawan, nispa. 16 Hinan yachachisqakunaqa ninakurqanku: –Mana t'antanchis kaqtinmi chaytaqa niwanchis, nispa. 17 Jesustaq chayta yachaspa paykunata nirqan: –¿Imanaqtintaq ninakushankichis: Manan t'antanchis kanchu, nispa? ¿Manachu reparankichis, manachu entiendenkichispas? ¿Rumiyasqachu sonqoykichis kashan? 18 ¿Ñawiyoq kashaspachu mana rikunkichis, ninriyoq kashaspachu mana uyarinkichis? ¿Manachu yuyankichis 19 phisqa t'antata phasmispa phisqa waranqaman mikhuchisqayta? ¿Hayk'a canastatan t'anta p'akisqata hoqarirqankichis? nispa. Paykunataq: –Chunka iskayniyoqtan, nirqanku. 20 Jesusmi nillarqantaq: –Qanchis t'antata tawa waranqapaq askhayachishaqtiyqa, ¿hayk'a canastatan t'anta p'akisqata hoqarirqankichis? nispa. Paykunataq: –Qanchistan, nirqanku. 21 Hinan paykunata nirqan: –¿Manaraqchu entiendenkichis? nispa. 22 Betsaida llaqtaman Jesús chayaqtintaq ñawsa runata payman pusamurqanku, hinaspan llamiykuspa qhaliyachinanpaq rogakurqanku. 23 Hinan Jesusqa ñawsata makinmanta llaqta hawaman pusarqan, hinaspan thoqayninwan ñawinkunata llusiykuspa makinwan umanta llamiykuspa tapurqan: –¿Imallatapas rikunkichu? nispa. 24 Hinan payqa qhawaykacharikuspa nirqan: –Runakunatan sach'akunata hina rikushani, ichaqa purishaqta, nispa. 25 Chaymi Jesusqa wakmanta ñawinkunata llamiykurqan, hinan chay runaqa allinta qhawaspa rikupusharqan ñawinkunataq qhaliyarqapurqan, chaymi karumanta lliwta sut'ita rikurqan. 26 Chaymantataq Jesusqa wasinman kachapurqan: –Aman llaqtaman haykunkichu, nispa. 27 Chay qhepatataq Felipeq kamachisqan Cesarea llaqta qayllapi llaqtachakunaman Jesusqa yachachisqankunapiwan rirqanku. Hinaspanmi yachachisqankunata ñanpi tapurqan: –Runakunari, ¿pin niwankutaq? nispa. 28 Paykunataq kutichirqanku: –Wakinmi Bautizaq Juan kasqaykita ninku, wakintaq profeta Elías kasqaykita ninku, wakinñataq profetakunamanta huknin kasqaykita ninku, nispanku. 29 Chaymi Jesusqa paykunata tapurqan: –Qankunari, ¿pin niwankichistaq? nispa. Pedrotaq payta nirqan: –Qanqa Criston kanki, nispa. 30 Chaymi paykunata allin-allinta kamachirqan ama pimanpas payqa Cristo kasqanta rimarinankupaq. 31 Hinaspan paykunata yachachiyta qallarirqan: –Runaq Churinqa, anchatapunin ñak'arinqa. Kurak runakunan, umalli sacerdotekunan, kamachikuy simita yachachiqkunan, pisicharparispa wañuchinqaku, kinsakaq p'unchaypitaq kawsarimpunqa, nispa. 32 Chay hina sut'itan paykunaman willarqan. Chaymi Pedroqa Jesusta wakman pusaspa anyarqan chay nisqanmanta. 33 Hinan Jesusqa yachachisqankunaman kutirispa Pedrota k'amirqan: –¡Hatariy ñoqamanta Satanás! Qanqa manan Dios hinachu yuyaykunki, aswanpas runa hinallan yuyaykunki, nispa. 34 Hinaspan runakunata yachachisqankunatawan waqyaspa nirqan: –Pipas qhepayta hamuyta munan chayqa pay kikinta negakuchun, hinaspa cruzpi ñoqarayku ñak'arishaq hina ñak'arispa qhepayta hamuchun. 35 Pipas pay kikillanta waqaychakuyta munaqqa chinkapunqa, pipas ñoqarayku allin willakuykunaraykupiwan wañuqmi ichaqa kawsanqa. 36 Huk runachus kay pachantinpi lliw kaqkunata paylla hap'ikapunman kawsaynintataq chinkachikapunman chayqa, ¿ima allintaq paypaqqa kanqa? 37 Chay hinari, ¿hayk'atataq runaqa qonman kawsayninta qespichinanpaq? 38 Pipas ñoqamanta simiykunamantawan kay mana kasukuq huchasapa runakuna qayllapi p'enqakunqa chayqa, Runaq Churinpas paymantaqa p'enqakullanqataqmi, Yayanpa qhapaq-atiyninpi ch'uya angelkunapiwan hamuspan, nispa. 1 Jesusqa paykunata nillarqantaqmi: –Cheqaqtan niykichis, kaypi kaqkunamanta wakinkunaqa manan wañunqakuchu, Diospa qhapaqsuyunta atiywan hamushaqta rikunankukama, nispa. 2 Soqta p'unchay qhepatataq Jesusqa Pedrota, Jacobota, Juantawan huk alto orqoman paykunallata pusarqan, hinaspan ñawpaqenkupi huk-niraqman rikch'aynin tukurqan. 3 P'achanpas rit'i hina yuraqllaña k'ancharishaqmi rikhurirqan, manan kay pachapi mayqen t'aqsaqpas chay hina yuraqyachiyta atinmanchu. 4 Hinan paykunaqa rikurqanku Eliasta Moisestawan Jesuswan parlashaqta. 5 Chaymi Pedroqa Jesusta nirqan: –Yachachikuq, may allinmi kaypi kayninchisqa. Kinsa ch'ukllata ruwasaqku, hukta qanpaq, hukta Moisespaq, huktataq Eliaspaq, nispa. 6 Ancha mancharisqan kasharqanku hinan Pedroqa mana reparakuspa chay hinata nirqan. 7 Chayllamanmi huk phuyu hamuspa paykunata pakaykurqan, chay phuyumantan huk kunka nimurqan: Kaymi munakusqay Churiy, payta uyariychis, nispa. 8 Muyuriqninkuta qhawarispankutaq manaña chay hukkunata rikurqankuchu, aswanpas sapan Jesusllatañan. 9 Orqomanta uraykamushaqtinkutaq Jesusqa paykunata kamachirqan kay rikusqankuta ama pimanpas willanankupaq, aswanpas Runaq Churin wañusqanmanta kawsarimpuqtinña rimarinankupaq. 10 Chaymi paykunaqa chay rikusqankuta mana pimanpas rimarirqankuchu, paykunapurallan tapunakurqanku: –¿Imataq wañusqamanta kawsarimpuyri? nispa. 11 Hinaspan Jesusta tapurqanku: –¿Imanaqtinmi kamachikuy simita yachachiqkunaqa: Eliasraqmi ñawpaqtaqa hamunan, ninku? nispa. 12 Jesustaq paykunata nirqan: –Arí, Eliasqa ñawpaqtapunin hamun, paymi tukuy imaymanata allichan. ¿Manachu Diospa Simin Qelqapi nin: “Runaq Churinqa sinchitan ñak'arinqa, pisichasqataqmi kanqa”, nispa? 13 Ichaqa niykichismi, Eliasqa hamurqanñan, tukuy ima munasqankutan payta ruwarqanku, paymanta Diospa Simin Qelqapi nisqaman hina, nispa. 14 Jesusqa kinsa yachachisqankunapiwan hamuspankun, wakin yachachisqankunaq muyuriqninpi askha runakunata rikurqan, kamachikuy simita wakin yachachiqkunataq paykunawan churanakushaqta. 15 Llapan runakunataq qonqaylla Jesusta rikuspa muspharqanku, hinaspan payman phawarispa napaykurqanku. 16 Jesustaqmi paykunata tapurqan: –¿Imamantataq paykunawan churanakushankichis? nispa. 17 Hinan runa ukhumanta huknin nimurqan: –Yachachikuq, qanmanmi upayachiq mana allin espirituq ñak'arichisqan churiyta pusamurqani, 18 chay mana allin espiritutaq maypi hap'ispapas wat'akichispa phosoqota aqtuchin, kiruntapas k'arkakichin, hinaspan k'aspi hina chutarikun. Yachachisqaykikunatan valekurqani chay mana allin espirituta qarqonankupaq, ichaqa manan atinkuchu, nispa. 19 Jesustaq paykunata nirqan: –¡Ay, mana iñiyniyoq runakuna! ¿Hayk'aqkaman muchusqaykichis? Chay waynata pusamuwaychis, nispa. 20 Pusamuqtinkutaq Jesusta rikuspa hina mana allin espirituqa waynata chhaphchirqan, pampaman urmaspataq waynaqa phosoqota aqtuspa qhosparqan. 21 Jesustaq taytanta tapurqan: –¿Hayk'aqmantañan payqa kay hina kashan? nispa. Taytantaq nirqan: –Wawa kasqanmantañan. 22 Askha kutin wañuchinanpaq ninamanpas unumanpas wikch'uykun, ima ruwayllatapas atispaykiqa khuyapayawaspaykiku yanapaykuwayku, nispa. 23 Hinan Jesusqa payta nirqan: –¿Imanaqtinmi “atispaykiqa” ninki? ¡Iñiqpaqqa tukuy imapas atikunmi! nispa. 24 Chaymi waynaq taytanqa kunkayoqta nirqan: –Iñinin, ¡yanapaykuway astawanraq iñinaypaq! nispa. 25 Jesustaq askha runakunaq huñukamusqanta rikuspa hina, mana allin espirituta phiñarikurqan: –Upayachiq roqt'uyachiq mana allin espíritu, ñoqan kamachiyki: ¡Lloqsiy paymanta, amañan payman kutiykunkichu! nispa. 26 Hinan mana allin espirituqa qaparispa waynata sinchita chhaphchispa lloqsirqan, chaymi waynaqa aya hina karqan. Askhan nirqanku: –Wañusqan kashan, nispa. 27 Jesustaq ichaqa makinmanta hap'ispa sayarichirqan, hinan waynaqa sayarirqan. 28 Wasiman Jesús haykuqtintaq yachachisqankunaqa sapaqpi payta tapurqanku: –¿Imanaqtintaq ñoqaykuri mana qarqoyta atirqaykuchu? nispa. 29 Hinan paykunata nirqan: –Kay hina espiritukunataqa Diosmanta mañakuyllawanmi, runamanta pipas qarqonman, nispa. 30 Chaymanta lloqsispataq Galilea provincianta purirqanku, manataq piqpa yachanantapas munarqankuchu. 31 Jesusqa yachachisqankunata yachachispan nirqan: –Runaq Churinqa runakunamanmi hap'iykachisqa kanqa, wañuchinankupaq, ichaqa kinsakaq p'unchaypin kawsarimpunqa, nispa. 32 Paykunataq chay rimasqanta mana entienderqankuchu, tapuykuytapas manchakurqankutaq. 33 Capernaúm llaqtamanmi chayarqanku, hinan wasipi kashaspaña Jesusqa paykunata tapurqan: –¿Imamantan ñanpi tapunakusharqankichis? nispa. 34 Paykunataq ch'inlla karqanku, mayqenninkuchus qollana kanankumanta ñanpi tapunakusqankurayku. 35 Chaymi Jesusqa tiyaykuspa chunka iskayniyoq yachachisqankunata waqyaspa nirqan: –Pipas qollana kayta munan chayqa, llapamanta huch'uyyaykukuqmi kanan, llapatataq servinanpas, nispa. 36 Hinaspanmi huk wawata chawpinkuman sayaykachirqan, marq'arikuspataq paykunata nirqan: 37 –Pipas sutiypi kay wawata hina chaskiqmi ñoqata chaskiwan, ñoqata chaskiwaqtaq mana ñoqallatachu chaskiwan, aswanpas kachamuwaqniy Diostan chaskin, nispa. 38 Juantaq Jesusta nirqan: –Yachachikuq, huk runatan sutiykipi supaykunata qarqoshaqta rikumuyku, payqa manan ñoqanchiswan puriqchu, chaymi hark'amurqayku, nispa. 39 Jesustaq nirqan: –Ama payta hark'aychischu, pipas sutiypi milagrota ruwashaspaqa manan ñoqa contraqa millayta rimanmanchu. 40 Mana contranchispi kaqqa ñoqanchiswanmi kashan. 41 Pipas huk vaso unuta haywarisunkichis Cristoq kasqaykichisrayku chayqa, cheqaqtan niykichis premiotaqa chaskinqapunin, nispa. 42 ¡Ay, pipas ñoqapi iñiq kay huch'uykunamanta hukninta huchaman urmachiqqa! Paypaqqa aswan allinmi kanman karqan kunkanman molino rumita warkuykuspa lamar-qochaman wikch'uykunanku. 43 Makiykitaqchus huchaman urmachisunkiman chayqa kuchurqokuy, aswan allinmi kanman ch'ulla makillayoq kawsayman haykuyniyki, iskay makiyoq kashaspa infiernoman, mana wañuy atiq ninaman rinaykimantaqa. 44 (Manan chaypiqa kurupas wañunchu, ninapas manallataq hayk'aqpas wañunchu). 45 Chakiykitaqchus huchaman urmachisunkiman chayqa kuchurqokuy, aswan allinmi kanman ch'ulla chakillayoq kawsayman haykuyniyki, iskay chakiyoq kashaspa infiernoman wikch'uykusqa kanaykimantaqa. 46 (Manan chaypiqa kurupas wañunchu, ninapas manallataq hayk'aqpas wañunchu). 47 Ñawiykitaqchus huchaman urmachisunkiman chayqa horqorqokuy, aswan allinmi kanman Diospa qhapaqsuyunman ch'ulla ñawillayoq haykuyniyki, iskay ñawiyoq kashaspa infiernoman wikch'uykusqa kanaykimantaqa. 48 Manan chaypiqa kurupas wañunchu, ninapas manallataq hayk'aqpas wañunchu. 49 Llapanmi ninawan kachiwan hina ch'uyanchasqa kanqaku. 50 Kachiqa sumaqmi, kachitaqchus q'aymayanman chayqa, ¿imawanmi kachiman tukuchiwaqchis? Kikiykichispi kachiyoq kaychis, hukkuna hukkunawantaq thak-kaypi kawsaychis, nispa. 1 Jesusmi Capernaúm llaqtamanta lloqsispa Judea hap'iyman rirqan, hinaspa Jordán mayu inti lloqsimuy ladoman chimparqan. Hinan wakmanta askha runakunaqa payman huñukamurqanku, Jesustaq paykunata yachachirqan imaynan yachachillaqpuni hinata. 2 Fariseokunataq asuykamuspa Jesusta wateqanankupaq tapurqanku: –¿Diospa kamachikuyninman hinaqa atikunchu qosaq warminmanta t'aqakuynin? nispa. 3 Jesustaq paykunata tapurqan: –¿Imatataq Moisesqa kamachirqasunkichis? nispa. 4 Fariseokunataq nirqanku: –Moisesqa nirqanmi: Qosaqa t'aqanakuy qelqata warminman qospaqa t'aqakunmanmi, nispa. 5 Jesustaq paykunata nirqan: –Rumi sonqo kasqaykichisraykun chay kamachikuytaqa qelqapurqasunkichis, 6 kay pachata Dios kamashaspaqa qharita warmitawanmi kamarqan. 7 Chaymi runaqa taytanta mamanta saqepuspa warminwan hukllachakapunqa. 8 Hinaspan iskayninku huk cuerpollaña kanqaku. Chay hinaqa manan iskayñachu kanku, aswanpas hukllañan. 9 Chayrayku, Diospa hukllachasqantaqa ama runaqa t'aqachunchu, nispa. 10 Wasipi kashaspataq yachachisqankunaqa chayllamantataq wakmanta Jesusta tapurqanku. 11 Hinan paykunata nirqan: –Pipas warminmanta t'aqakuspa huk warmiwan casarakunman chayqa, ñawpaq warmintan wasanchan. 12 Kaqllataq warmipas qosanmanta t'aqakuspa huk qhariwan casarakunman chayqa, wasanchanmi, nispa. 13 Wawakunatan Jesuspa llamiykunanpaq pusamurqanku, yachachisqankunataq pusamuqkunata phiñarikurqanku. 14 Jesustaq ichaqa chayta rikuspa phiñasqa paykunata nirqan: –Wawakunaqa hinalla ñoqaman hamuchunku, ama paykunata hark'aychischu, Diospa qhapaqsuyunqa kay wawakuna hina kaqkunallapaqmi. 15 Cheqaqtan niykichis, pipas Diospa qhapaqsuyunta wawa hina mana chaskiqqa manan chaymanqa haykunqachu, nispa. 16 Hinaspan wawakunata marq'arikurqan, paykuna pataman makinta churaykuspataq saminchaykurqan. 17 Ñanta Jesús puririshaqtinmi huk runa phawaylla hamurqan, hinaspan paypa ñawpaqenpi qonqoriykukuspa tapuykukurqan: –Allin yachachikuq, ¿imatan ruwasaq wiñay kawsayniyoq kanaypaq? nispa. 18 Jesustaq payta nirqan: –¿Imaraykun “allin” niwanki? Manan pipas kanchu “allinqa”, aswanpas sapan Diosllan. 19 Kamachikuykunataqa yachankin riki: “Aman pitapas wañuchinkichu. Aman wasanchankichu. Aman suwakunkichu. Aman llullakuspa tumpankichu. Aman q'otunkichu. Taytaykita mamaykitan respetanki”, nisqata, nispa. 20 Hinan payqa Jesusta nirqan: –Yachachikuq, waynacha kasqaymantañan tukuy chaykunataqa hunt'arqani, nispa. 21 Hinaqtinmi Jesusqa munakuywan qhawaykuspa payta nirqan: –Kanraqmi ruwanayki, phaway tukuy kaqniykita vendemuspa wakchakunaman qomuy, hinan hanaq pachapi qhapaq kayniyki kanqa. Chaymantataq qhepayta hamuy, nispa. 22 Paytaq chayta uyarispa khuyay llakisqa ripurqan, askha kaqniyoq kasqanrayku. 23 Hinaqtinmi Jesusqa muyuriqninta qhawarispa yachachisqankunata nirqan: –¡May sasapunin qhapaqkunapaqqa Diospa qhapaqsuyunman haykunankuqa kanqa! nispa. 24 Hinan yachachisqankunaqa chayta uyarispa muspharqanku. Jesustaq wakmanta paykunata nirqan: –Wawallaykuna, ¡may sasapunin Diospa qhapaqsuyunman haykuyqa! 25 Camelloraqmi yawriq ninrin suchuytaqa atinman Diospa qhapaqsuyunman huk qhapaqpa haykunanmantaqa, nispa. 26 Chayta uyarispan sinchita musphaspa tapunakurqanku: –Chhaynaqa, ¿pillañataq qespichisqaqa kanman? nispa. 27 Jesustaq paykunata qhawarispa nirqan: –Runakunaqa manan qespikuyta atinmanchu, Diosmi ichaqa qespichiyta atin, Diosqa tukuy imatapas atinmi, nispa. 28 Chaymi Pedroqa nirqan: –Ñoqaykuqa lliw imaymanaykuta saqespan qhepaykita hamuyku, nispa. 29 Jesustaq nirqan: –Cheqaqtan niykichis, pipas wasintapas, wawqenkunatapas, panankunatapas, taytantapas, mamantapas, wawankunatapas, chakrankunatapas, ñoqarayku Diosmanta allin willakuykunaraykupiwan saqemuqqa, 30 pachak kutitawanraqmi kay tiempopi chaskinqa wasikunata, wawqekunata, panakunata, mamakunata, wawakunata, chakrakunatapas, qatiykachasqaña kaspapas, qhepa tiempopitaq wiñay kawsayta chaskinqa. 31 Ichaqa, askha hatunpaq qhawasqakunan pisipaq qhawasqa kanqaku, pisipaq qhawasqakunataq hatunpaq qhawasqa kanqaku. 32 Jerusalén llaqtamanmi wichasharqanku, Jesustaq ñawpaqenkuta risharqan. Yachachisqankunaqa muspharqankun, paykunaq qhepanta riqkunataq manchasqa risharqanku. Hinaqtinmi Jesusqa chunka iskayniyoq yachachisqankunata sapaqman wakmanta pusaspa, imaymana payta sucedenanta willarqan: 33 –Qhawariychis, Jerusalén llaqtamanmi wichashanchis, Runaq Churinqa sacerdote umallikunaman, kamachikuy simita yachachiqkunaman hap'iykachisqan kanqa, hinan wañunanpaq huchachanqaku, mana judío runakunamantaq hap'iykachinqaku, 34 paykunan asipayanqaku, suq'aykunqaku, thoqaykunqaku, wañuchinqaku ima. Ichaqa kinsakaq p'unchapin kawsarimpunqa, nispa. 35 Hinamantataq Zebedeoq churinkuna Jacobowan Juanwan Jesusman asuykurqanku: –Yachachikuq, ima mañakusqaykutapas uyariwanaykikutapunin munayku, nispanku. 36 Chaymi Jesusqa paykunata tapurqan: –¿Imatan qankunapaq ruwanayta munankichis? nispa. 37 Paykunataq nirqanku: –Qhapaq kamachikuyniykipi hukniykuta paña ladoykipi, hukniykutataq lloq'e ladoykipi tiyaykachiwayku, nispa. 38 Jesustaq paykunata nirqan: –Manan ima mañakusqaykichistapas yachankichischu. ¿Ñoqa hina ñak'ariyta atiwaqchischu? ¿Ñoqa hina wañuytapas atiwaqchischu? nispa. 39 Paykunataq nirqanku: –Arí, atisaqkun, nispa. Jesustaq paykunata nirqan: –Arí, ñoqa hinapas ñak'arinkichismi, ñoqa hinapas wañunkichismi, 40 paña ladoypi lloq'e ladoypi tiyaykunaykichismi ichaqa, mana ñoqaq tiyaykachinaychu, aswanpas pikunapaqchus wakichisqa kashan chaykunaq tiyaykunanpaqmi, nispa. 41 Chunkantin yachachisqankunan chayta uyarispa Jacobopaq Juanpaqwan phiñakurqanku. 42 Jesustaq paykunata waqyaspa nirqan: –Yachankichismi suyukunapi kamachikuqkunaqa paykuna ukhupi munaychakusqankuta, runakuna ukhupi munayniyoq kaqkunapas atiyniyoq kasqankuta. 43 Qankuna ukhupin ichaqa mana chay hinachu kanqa, aswanpas qankuna ukhupi hatun-kayta munaqqa serviqniykichismi kanqa. 44 Mayqenniykichispas umalli kayta munaqqa lliwpa serviqninmi kanan. 45 Runaq Churinpas manan servichikunanpaqchu hamurqan, aswanpas servinanpaqmi, hinaspa askha runa kacharisqa kananrayku wañunanpaq, nispa. 46 Chaymantan Jericó llaqtaman chayarqanku. Jericó llaqtamanta yachachisqankunantin runakunapiwan Jesús lloqsimushaqtintaq, Timeoq churin ñawsa Bartimeo ñan patapi limosnata mañakuspa tiyasharqan. 47 Nazaret llaqtayoq Jesús kasqanta uyarispataq waqyakurqan: –¡Davidpa Churin Jesús, khuyapayaykuway! nispa. 48 Hinan ñawsata askha phiñarikurqanku upallananpaq, paytaq ichaqa aswan kallpawan waqyakurqan: –¡Davidpa Churin, khuyapayaykuway! nispa. 49 Hinaqtinmi Jesusqa sayaykuspa nirqan: –Waqyamuychis, nispa. Hinan ñawsataqa waqyamurqanku: –Kallpachakuy, sayariy, waqyasunkin, nispa. 50 Chaymi payqa capanta wikch'uspa sayarirqospa Jesusman phawarirqan. 51 Jesustaq payta tapurqan: –¿Ima ruwapunaytan munanki? nispa. Chaymi ñawsaqa nirqan: –Señorníy, qhawarichiwanaykitan munani, nispa. 52 Jesustaq nirqan: –Ripuy, iñiyniykin qhaliyachisunki, nispa. Hinan kaq rato qhawarirqan, hinaspan Jesuspa qhepanta ripurqan. 1 Jerusalén llaqtaman qayllaykushaspankun, Olivos orqo chakipi Betfagé llaqtachawan Betania llaqtachawan tupayman chayarqanku, chaymantan Jesusqa iskay yachachisqankunata kacharqan: 2 –Haqay chimpa llaqtachaman riychis, chayman haykuspan mana sillakusqa malta asno watasqata tarimunkichis, hinaspan paskaspa aysamunkichis. 3 Pipas: ¿Imapaqmi paskashankichis? nisunkichis chayqa, ninkichis: Señorninchismi asnota necesitan, kunallanmi kutichinpusunki, nispa. 4 Paykunataq rispanku calle punkupi malta asno watasqata tarirqanku, hinaspan paskasharqanku. 5 Chaypi kaq wakin runakunataq paykunata nirqan: –¿Imanashankichismi? ¿Imapaqmi malta asnota paskashankichis? nispa. 6 Hinan paykunaqa Jesuspa nimusqanta hina nirqanku. Chaymi mana hark'arqankuchu. 7 Malta asnotataq Jesusman aysamurqanku, hinan p'achankuwan caronaykuqtinku Jesusqa sillaykukurqan. 8 Askhan p'achankuta ñanpi mast'arqanku, wakintaq raphisapa k'allmakunata wit'uspa ñanpi mast'arqanku. 9 Hinaspanmi ñawpaqenta qhepanta riqkunaqa qaparirqanku: –¡Qespichiqmi kanki! ¡Saminchasqa kachun Señor Diospa sutinpi hamuqqa! 10 ¡Saminchasqa kachun ñawpa taytanchis Davidpa hamuq qhapaqsuyunqa! ¡Yupaychasqan qespichiq Diosqa! nispanku. 11 Jesusmi Jerusalén llaqtaman haykuspa Dios yupaychana wasiman rirqan. Muyuriqninpi kaqkunata lliwta qhawarispataq, ch'isiyaykuyña kaqtin, chunka iskayniyoq yachachisqanwan Betania llaqtachaman rirqan. 12 Qhepantin p'unchaymi Betania llaqtachamanta lloqsirqanku, hinan Jesusqa yarqachikurqan, 13 chaymi raphiyoq higos sach'ata karumanta rikuspa asuykurqan rurunta chaypi tarinanrayku. Chayman asuykuspataq, mana imatapas tarirqanchu, aswanpas raphillata, mana higos tiempo kasqanrayku. 14 Chaymi Jesusqa higos sach'ata nirqan: –¡Amaña hayk'aqpas pipas ruruykitaqa mikhuchunchu! nispa. Yachachisqankunataq chayta uyarirqanku. 15 Jerusalén llaqtamanmi chayarqanku, hinaspan Jesusqa Dios yupaychana wasiman haykuspa chaypi qhatuqkunata rantiqkunata hawaman qarqomurqan. Qolqe cambiaqkunaq mesankunatapas paloma qhatuqkunaq tiyanankunatapas t'ikrarqarirqan. 16 Manataq Dios yupaychana wasi pationta ñanta hina imatapas pasachinankuta munarqanchu. 17 Paykunata yachachispataq nirqan: –¿Manachu Diospa Simin Qelqaqa nin: “Wasiyqa tukuy runakunaq mañakunanpaq wasi nisqan kanqa”, nispa? Qankunataq ichaqa suwakunaq tiyanan qaqa wasiman hina tukuchipusqankichis, nispa. 18 Chayta uyarispankun kamachikuy simita yachachiqkunaqa sacerdote umallikunapiwan Jesusta wañuchiyta munarqanku, ichaqa llaqtallantin Jesuspa yachachikuyninmanta musphaqtinkun payta manchakurqanku. 19 Ch'isiña kaqtintaq llaqtamanta lloqsipurqanku. 20 Qhepantin paqar rishaspataq, higos sach'ata rikurqanku saphinmantapacha ch'akisqanta. 21 Hinan Pedroqa yuyarirqospa Jesusta nirqan: –Yachachikuq, qhawariy, ñakasqayki higos sach'aqa ch'akirqapusqan, nispa. 22 Jesustaq nirqan: –Diospi iñiychis. 23 Cheqaqtan niykichis, pipas sonqonpi mana iskayrayaspa kay orqota ninman: Anchhuriy, qochaman wikch'uykukuy, nispa chayqa, nisqanman hinan ruwasqa kanqa iñisqanrayku. 24 Chaymi niykichis: Diosmanta tukuy imatapas mañakuspaykichisqa chaskiwaqchispas hinataña iñiychis, hinan chaskinkichis. 25 Diosmanta mañakushaspaykichis piwanpas phiñanasqa kasqaykichista yuyarinkichis chayqa, pampachaychis. Chay hinapin hanaq pachapi kaq Yayaykichis qankunatapas huchallikusqaykichismanta pampachasunkichis. [ 26 Manachus qankuna pampachankichis chayqa, hanaq pachapi kaq Yayaykichispas manallataqmi huchallikusqaykichista pampachanqachu], nispa. 27 Chaymantataq Jerusalén llaqtaman kutirqanku, Dios yupaychana wasipi Jesús purishaqtintaq, sacerdote umallikuna, kamachikuy simita yachachiqkuna, kurak runakunapiwan payman asuykurqanku, 28 hinaspan Jesusta nirqanku: –¿Ima atiywanmi kaykunata ruwanki? ¿Pitaq kaykunata ruwanaykipaq atiyta qorqasunki? nispanku. 29 Hinan Jesusqa paykunata nirqan: –Ñoqapas hukta tapuykusqaykichis, kutichiwankichistaq, hinan ima atiywanchus kaykuna ruwasqayta willasqaykichis. 30 ¿Pitaq Juanta kachamurqan bautizananpaq? ¿Dioschu? Icha, ¿runakunachu? Niwaychis, nispa. 31 Hinan paykunapura churanakurqanku: –“Diosmi” nisun chayqa, ninqan: ¿Imaraykun payta mana creerqankichischu? nispa. 32 “Runakunan” nisun chayqa, ¿ima niwasuntaq? llapallanmi Juantaqa cheqaq profetapaq hap'irqanku, chaymi runakunata manchakuspa, 33 Jesusman kutichirqanku: –Manan yachaykuchu, nispa. Chaymi Jesusqa paykunata nirqan: –Manan ñoqapas willaykichismanchu ima atiywanchus kaykunata ruwasqayta, nispa. 1 Chaymantataq Jesusqa rikch'anachiy simikunapi paykunata yachachirqan: Huk runan chakranpi uvasta plantarqan, hinaspan muyuriqta perqarqan, uvas sarunata t'oqorqan, qhawanapaqtaq torretapas perqarqan, hinaspan llank'aqkunaman wakiypi qospa karuman ripurqan. 2 Uvas cosechana chayamuqtinmi chakrayoqqa huknin kamachinta kacharqan payman tupaq uvasta llank'aqkunamanta chaskinanpaq. 3 Llank'aqkunataq ichaqa payta hap'ispa maqaykurqanku, mana imayoqtataq qatirparirqanku. 4 Wakmantataq paykunaman hukkaq kamachinta kacharqan, ichaqa umantan k'irirqanku, millayta k'amispataq qatirparirqanku. 5 Hukkaqtañataq wakmanta kacharqan, hinan payta wañuchirqanku, ahinatan wak askha kamachikunatapas ruwarqanku, hukkunatan maqarqanku, hukkunatataq wañuchirqanku. 6 Chakrayoqpaqa karqanraqmi pitachus kachanan, chaymi munasqan churin karqan. Paytan qhepallataña llank'aqkunaman kacharqan: Churiytaqa respetanqakupunin, nispa. 7 Llank'aqkunataq rikurqospa ninakurqanku: –Kayqa chakrayoqpa churinmi, wañurqachisun, chakrataq ñoqanchispaq kapunqa, nispanku. 8 Ahinatan payta hap'ispa wañuchirqanku, hinaspan uvas chakramanta wikch'umurqanku. 9 Chaymi Jesusqa nirqan: –¿Imananqataq uvas chakrayoqqa? Hamunqan, hinaspan chay llank'aqkunata wañuchinqa, uvas chakrantataq hukkunaman qopunqa, nispa. 10 ¿Manachu Diospa Simin Qelqata leerqankichis? Chaypin kay hinata nin: “Wasi perqaqkunaq wikch'usqan rumin esquina hap'iq churasqa kapun. 11 Señor Diospa ruwasqanmi kayqa, ñoqanchispaqtaqmi ancha musphana”, nispa. 12 Hinan tapuqninkunaqa payta hap'irqoyta munarqanku, kay rikch'anachiy simita paykuna contra rimasqanta reparasqankurayku, ichaqa runakunata manchakuspan payta saqespa ripurqanku. 13 Jesusmanmi wakin fariseokunata, Herodes t'aqamanta wakintawan kacharqanku, ima rimasqallanpipas pantarqoqtin payta huchachanankupaq. 14 Hinan paykunaqa rispa nirqanku: –Yachachikuq, yachaykun runata mana manchakuspa cheqaq rimaq kasqaykita, qanqa manan runakunaq rikch'aynintachu qhawanki, aswanpas Diospa munayninman hinapuni kawsanatan yachachinki. Diospa kamachikuyninman hinaqa, ¿allinchu rey Cesarman contribucionta pagay? Icha, ¿manachu? ¿Paganaykuchu? Icha, ¿manachu? nispa. 15 Hinan Jesusqa iskay uya kasqankuta yachaspa nirqan: –¿Imaraykun wateqawankichis? Huk qolqeta qhawanaypaq apamuychis, nispa. 16 Paykuna qolqeta haywaqtinkutaq nirqan: –¿Piqpa uyantaq kaypi kashan, piqpa sutintaq kaypi qelqasqa kashan? nispa. Paykunataq nirqanku: –Rey Cesarpan, nispanku. 17 Hinan Jesusqa paykunata nirqan: –Rey Cesarpa kaqtaqa rey Cesarman qopuychis, Diospa kaqtataq Diosman qopuychis, nispa. Chaymi paymanta muspharqanku. 18 Chaymantataq, “kawsarimpuyqa manan kanchu” niq saduceokunaq wakinnin Jesusman hamuspa tapurqanku: 19 –Yachachikuq, Moisesmi qelqapuwarqanku, piqpa wawqenpas casarakuspa mana wawayoq kashaspa wañukapunman chayqa, wawqenmi chay viudawan casarakunan, hinaspan wawqenpaq wawata churiyapunan, nispa. 20 Qanchis wawqekunan karqanku, ñawpaqkaqmi warmiwan casarakurqan, manaraq wawayoq kashaspataq wañukapurqan. 21 Iskaykaqmi viudawan casarakurqan, manaraq wawayoq kashaspataq wañukapullarqantaq. Kinsa kaqwanpas hinallataq sucederqan. 22 Qanchisnintinmi paywanqa casarakurqanku. Manaraq wawayoq kashaspakamataq wañukapurqanku, warmipas qhepankuta wañukapullarqantaq. 23 Kawsarimpuy p'unchaypi kawsarimpuqtinkuri, ¿mayqenkaqpa warmintaq kanqa? Qanchisnintinmi paywanqa casarakurqanku, nispa. 24 Hinan Jesusqa paykunata nirqan: –Qankunaqa pantankichismi, Diospa Simin Qelqata, Diospa atiynintapas mana yachaspaykichis 25 Wañusqakuna kawsarimpuspankuqa, manan casarakunqakuchu, manallataqmi casarachisqapaschu kanqaku, aswanmi hanaq pachapi angelkuna hina kanqaku. 26 Wañusqakunaq kawsarimpunanmantaqa, ¿manachu Moisespa qelqanpi leerqankichis, imaynatachus t'ankar ukhumanta Diosqa payta rimaykusqanta: “Ñoqan kani Abrahampa Diosnin, Isaacpa Diosnin, Jacobpa Diosnin”, nispa nisqanta? 27 Diosqa manan wañusqakunaq Diosninchu, aswanpas kawsaqkunaq Diosninmi. Chay hinaqa, sinchitan qankunaqa pantashankichis, nispa. 28 Kamachikuy simita yachachiqkunamanta huknin asuykamuspataq, churanakusqankuta uyarispa, paykunaman Jesuspa allin kutichisqanmantapas yachaspa Jesusta tapuykurqan: –¿Mayqentaq Diospa kamachikuyninkunamantaqa aswan chaniyoq? nispa. 29 Jesustaq payman kutichirqan: –Llapan kamachikuymanta aswan chaniyoqqa kaymi: “Uyariychis, Israel runakuna, Señor Diosninchisqa ch'ullallan. 30 Señor Diosniykitan munakunki tukuy sonqoykiwan, tukuy almaykiwan, tukuy yuyayniykiwan, tukuy kallpaykiwan ima”. 31 Iskaykaq aswan chaniyoqqa kaymi: “Runamasiykitan qan kikiykita hina munakunki”. Manan kanchu wak kamachikuy kaykunamanta aswan chaniyoqqa, nispa. 32 Chaymi kamachikuy simita yachachiqqa Jesusta nirqan: –Allinmi, Yachachikuq, cheqaqtapunin ninki ch'ullalla Diosqa kasqanta, paymanta wakqa mana kasqantapas. 33 Cheqaqtapunin nillankitaq tukuy sonqowan, tukuy yuyaywan, tukuy almawan, tukuy kallpawan Diosta munakuyqa, runamasitapas kikinta hina munakuyqa, tukuy ruphachina ofrendamanta, sacrificiokunamanta aswanraq kasqantapas, nispa. 34 Hinan Jesusqa yachaywan kutichiqtin payta nirqan: –Diospa qhapaqsuyunmantaqa manan karupichu kashanki, nispa. Manañataq pipas payta tapuq churakurqanchu. 35 Jesustaq Dios yupaychana wasipi yachachishaspa nirqan: –¿Imaynataq kamachikuy simita yachachiqkunaqa ninku: Cristoqa Davidpa Churinmi nispa? 36 Kikin Davidmi Santo Espirituq yuyaychasqan nirqan: “Señor Diosmi Señorniyta nirqan: Paña ladoypi tiyaykuy, chakiykiq sarunanman awqaykikunata churanaykama”, nispa. 37 Kikin Davidtaq “Señor” nispa payta nin, chayri, ¿imaynapitaq Davidpa Churin kanman? nispa. Askha runakunataq kusisqa Jesusta uyarirqanku. 38 Jesusmi yachachishaspa paykunata nirqan: –Kamachikuy simita yachachiqkunamanta cuidakuychis, paykunaqa munanku qoysu p'achayoq puriyta, plazakunapi runakunaq napaykunanta, 39 sinagogakunapi kurak runakunaq tiyanankunata, hatun mikhuykunapipas allinkaq tiyanakunata. 40 Hinallataq wakcha viudakunaq kaqninta qechunku, Diosmanta unayta mañakuq tukuspataq chay ruwasqankuta pakayta munanku. Paykunan aswan huchachasqaqa kanqaku, nispa. 41 Jesusqa Dios yupaychana wasipi alcanciaq chimpanpi tiyashaspan runakunaq imaynatachus alcanciaman qolqe churasqankuta rikusharqan, askha qhapaqkunan askha qolqeta churarqanku. 42 Huk wakcha viudapas hamullarqantaq, hinaspan iskay qolqechata churaykurqan. 43 Hinan Jesusqa yachachisqankunata waqyaspa nirqan: –Cheqaqtan niykichis, kay wakcha viudan alcanciaman llapan churaqkunamanta aswantaqa churaykun, 44 llapanmi qhapaq kashaspa mana munasqallanta churan, paytaq ichaqa wakcha kayninpi tukuy kawsananpaq kaqta llapanta churaykun, nispa. 1 Dios yupaychana wasimanta Jesús lloqsishaqtintaq huknin yachachisqanqa payta nirqan: –Yachachikuq, ¡qhawariy kay hina sumaq thupasqa rumikunata, kay hina hatun wasikunatapas! nispa. 2 Jesustaq nirqan: –¿Rikunkichu kay hatun wasikunata? Manan rumi patapi huk rumillapas qhepanqachu, llapanmi thunisqa kanqa, nispa. 3 Dios yupaychana wasi chimpa Olivos orqopi Jesús tiyashaqtintaq Pedro, Jacobo, Juan, Andrespiwan sapallanpi payta tapurqanku: 4 –Willawayku, ¿hayk'aqmi kay nisqaykiqa kanqa? ¿Ima señaltaq kanqa llapan kaykuna hunt'akunan kashaqtinri? nispa. 5 Hinan Jesusqa paykunata nirqan: –Cuidakuychis, paqtataq pipas pantachisunkichisman. 6 Askhan sutiywan sutichakuspa hamunqaku: Ñoqan Cristoqa kani, nispanku, hinaspan askhata pantachinqaku. 7 Awqa-tinkuykunamanta, ch'aqwaykunamanta rimasqata uyarispaykichisqa aman musphankichischu, chay hinapunin kanan, ichaqa manan p'uchukayraqchu. 8 Llaqtakunan huk llaqtakunawan maqanakunqaku, huk suyun hukkaq suyuwan maqanakunqa, kanqataqmi kayneqpi chayneqpi pacha chhaphchiykuna, yarqaykuna, ch'aqwaykunapas, chaykunaqa ñak'ariy qallariyllaraqmi kanqa. 9 Qankuna ichaqa kikiykichista cuidakuychis, umalli runakunaq huñunakuyninmanmi apasunkichis, sinagogakunapin hasut'isqa kankichis, kamachikuqkunaq reykunaq ñawpaqenmantaq ñoqarayku apasqa kankichis, ahinapin ñoqamanta paykunaman willankichis. 10 Ñawpaqtaqa allin willakuykunan llapa suyukunaman willasqapuni kanqa. 11 Kamachikuq umalli runakunaman entreganasuykichispaq apasunkichis chayqa, aman ñawpaqmanta llakipakunkichischu imatachus ninaykichismantaqa, aswanpas chay ratopi yuyaychasqasuykichistan rimankichis, manan qankunachu rimankichisqa, aswanpas Santo Espiritun. 12 Wawqenmi wawqenta, taytataq churinta wañuchinapaq entreganqa, churikunataq tayta-mamakuna contra hatarispa wañuchinqaku. 13 Ñoqaraykun lliwpa cheqnisqan kankichis, ichaqa pipas p'uchukaykama qaqata sayaqmi qespichisqa kanqa. 14 Diospa sinchi millakusqan qhellichaq runan Dios yupaychana wasipi sayanqa, chayta rikuqtiykichisqa Judea hap'iypi kaqkuna orqokunaman ayqechunku. (Kayta leeqqa entiendechun). 15 Wasi patapi kashaqpas ama uraykuspa wasinmanta imatapas horqonanpaq haykuchunchu. 16 Chakrapi kashaqpas p'achanta apananpaq ama wasinman kutichunchu. 17 ¡Ay, chay p'unchaykunapi wiksallikuqkunamanta! ¡Ay, wawata ñuñuqkunamantapas! 18 Diosmanta mañakuychis chaykuna ama paray tiempopi kananpaq. 19 Chay p'unchaykunaqa manchay ñak'ariymi kanqa, manan Diospa kamay qallarisqanmantapacha kunankama chay hinaqa hayk'aqpas karqanchu, manallataqmi kanqapaschu. 20 Manachus Señor Diosqa chay p'unchaykunata pisiyachinman karqan chayqa, manan pipas qespichisqachu kanman, aswanpas paypa akllakusqankunaraykun chay p'unchaykunataqa pisiyachirqan. 21 Pipas nisunkichis: “¡Qhawariychis, kaypin Cristoqa kashan!, otaq ¡qhawariychis, haqaypin kashan!” nispa chayqa, aman creenkichischu. 22 Llulla cristokunan, llulla profetakunan rikhurimunqaku, hinaspan señalkunata milagrokunata ruwanqaku, chay hinapi atikuqtinqa Diospa akllakusqankunatapas pantachinankupaq. 23 Chayrayku qankunaqa cuidakuychis, ñawpaqmantañan lliwta willashaykichis. 24 Chay p'unchaykunapin chay ñak'ariy qhepataña inti tutayanqa, killapas mana k'anchanqachu, 25 qoyllurkunapas cielomantan t'akakamunqa, cielopi kaq ch'askakunapas chhaphchisqan kanqa. 26 Chaypachan runakunaqa rikunqaku Runaq Churinta hatun atiywan qhapaq-atiyninwan phuyupi hamushaqta. 27 Hinaspan angelninkunata kachanqa teqsimuyuntinmanta akllakusqankunata huñumunankupaq. 28 Yachaychis higos sach'amanta kay yachachikuyta: K'allman q'omeryamuqtin raphinkunapas ch'ikchirimuqtinmi, poqoy tiempo sispaykamusqanta yachankichis. 29 Ahinallataq qankunapas, kaykuna hunt'akusqanta rikuspaykichisqa, Runaq Churinqa sispaykamushasqanta yachankichis. 30 Cheqaqtan niykichis, manan kay mirayqa tukukunqachu lliw chaykuna hunt'akunankama. 31 Hanaq pachapas kay pachapas tukukunqan, simiykunan ichaqa mana tukukunqachu. 32 Chay p'unchayta chay horatawanmi ichaqa mana pipas yachanchu, manan hanaq pachapi kaq angelkunapas, manallataq Churipas, aswanpas Yayallan. 33 Manan yachankichischu hayk'aqchus chaykuna kanantaqa, chayrayku cuidakuychis, makilla kashaychis. 34 Kayqa karuman puriq runamanmi rikch'akun, paymi wasinta saqerqan, kamachinkunamanpas atiyta qorqan, sapankamantaq ruwanata, punku qhawaqtapas kamachirqan makilla kashananpaq. 35 Makilla kashaychis, manan yachankichischu hayk'aqchus wasiyoqpa hamunantaqa, ch'isintachus, icha kuska tutatachus, icha gallo waqaytachus, ichari tutamantataqchus. 36 Paqtataq qonqaylla hamuspa puñushaqta tarirqosunkichisman. 37 Qankunaman nisqaykunataqa, llapanmanmi nini: ¡Makilla kashaychis! nispa. 1 Iskay p'unchayllañan kasharqan Pascua Fiestapaq Mana Qonchuyoq T'antata Mikhuna Fiestapaqpas. Sacerdote umallikunan kamachikuy simita yachachiqkunapiwan yuyaykurqanku imaynatachus q'otullawan Jesusta hap'ispa wañuchinankupaq. 2 Ichaqa nirqankun: –Ama fiesta p'unchaypiqa hap'isunchu, runakunaq ama ch'aqwananpaq, nispa. 3 Betania llaqtachapi lepra onqoyniyoq nisqa Simonpa wasinpi Jesusqa kashaspa, mikhunanpaq tiyashaqtinmi huk warmi hamurqan, yuraq rumi p'uyñuchapi sinchi chaniyoq q'apaq nardo hawina apantin. P'uyñuchata p'akispataq Jesuspa umanman q'apaq hawinata hich'aykurqan. 4 Chaymi wakinqa phiñakuspa ninakurqanku: –¿Imapaqmi kay hawinata usuchin? 5 Wata jornalpa chanin qolqeman vendekuspa wakchakunaman qokunman karqan, nispa. Hinaspan warmi contra rimarqanku. 6 Jesustaq ichaqa nirqan: –Ama payta hark'aychischu, ¿imapaqmi llakichinkichis? Ñoqapaqqa allin ruwaytan ruwan. 7 Wakchakunaqa qankunawanpunin kashan, hayk'aqpas munaspaykichisqa paykunapaq allin ruwayta atinkichismi, ñoqan ichaqa mana tukuy tiempochu qankunawan kasaq. 8 Kay warmiqa ima atisqantan ruwan, cuerpoy p'ampasqa kananpaqmi hawiykuqniy ñawpamun. 9 Cheqaqtan niykichis, maypipas allin willakuykuna kay pachantinpi willasqa kasqanpin kay warmiq ruwasqanpas willasqallataq kanqa payta yuyarinapaq, nispa. 10 Chunka iskayniyoq yachachisqankunamanta huknin, Judas Iscarioten sacerdote umallikunaman rirqan, paykunaman Jesusta hap'ichinanpaq. 11 Paykunataq chayta uyarispa kusikuspanku: –Qolqeta qosqaykiku, nirqanku. Chaymi Judasqa imaynatachus Jesusta hap'ichiytapuni munasharqan. 12 Mana Qonchuyoq T'anta Fiesta qallariy p'unchaymi Pascua Fiesta corderota nak'aqku. Chay p'unchaymi yachachisqankunaqa Jesusta tapuykurqanku: –Pascua mikhunata mikhunaykipaqqa, ¿maypin wakichimunaykuta munanki? nispa. 13 Hinan iskay yachachisqankunata kachaspa nirqan: –Llaqtata riychis, unuta p'uyñupi apashaq runawanmi tupankichis, hinaspa qhepanta rinkichis. 14 Maymanchá haykunqa chay wasiyoqtan ninkichis, yachachikuqmi nin: ¿Mayqen wasipin yachachisqaykunawan Pascua mikhunata mikhusaq? nispa. 15 Hinan payqa altospi allichasqallataña hatun wasita rikuchisunkichis, chaypin ñoqanchispaq wakichimunkichis, nispa. 16 Yachachisqankunataq rispanku llaqtaman haykurqanku, hinaspan Jesuspa nisqanta hina tarimuspa Pascua mikhunata wakichirqanku. 17 Ch'isiyaykuqtintaq Jesusqa chunka iskayniyoqwan rirqan. 18 Tiyaykuspa mikhushaqtinkutaq payqa nirqan: –Cheqaqtan niykichis, hukniykichis ñoqawan mikhuqmi awqaykunaman hap'ichiwanqa, nispa. 19 Hinan paykunaqa llakikuspa sapankanku Jesusta tapurqanku: –¿Ñoqachu kani? nispanku. 20 Paytaq yachachisqankunata nirqan: –Chunka iskayniyoqmanta hukniykichis ñoqawan kuska t'antata platoman challpuqmi. 21 Runaq Churinqa Diospa Simin Qelqaman hinan wañunqa, ichaqa, ¡imaraqmi Runaq Churinta hap'ichiq runamanta kanqa! Aswan allinmi kanman karqan chay runaq mana hayk'aq naceynin, nispa. 22 Paykuna mikhushaqtintaq Jesusqa t'antata hap'ispa, saminchaspa phasmirqan, hinaspan paykunaman qorqan: –Hap'iychis, kaymi cuerpoy, nispa. 23 Vinoyoq vasotapas hap'illarqantaqmi, graciasta qospataq paykunaman haywarqan, chaymi llapallanku vasomanta ukyarqanku. 24 Paykunatan nirqan: –Kayqa Dioswan rimanakuyta cheqaqchaq yawarniymi, askha runarayku hich'asqa. 25 Cheqaqtan niykichis, uvas ch'irwasqataqa manañan ukyasaqchu, aswanpas Diospa qhapaqsuyunpiñan wakmanta mosoq vinota ukyasaq, nispa. 26 Himnota takispankuñataq Olivos orqoman rirqanku. 27 Jesustaq paykunata nirqan: –Llapaykichismi kunan tuta ñoqata saqerparipuwankichis. Diospa Simin Qelqan nin: “Michiqtan k'irisaq, ovejakunataq ch'eqeripunqaku”, nispa. 28 Kawsarimpusqay qhepatan ichaqa, ñawpaqeykichista Galilea provinciaman risaq, nispa. 29 Chaymi Pedroqa Jesusta nirqan: –Llapaña saqerparisunki chaypas, ñoqaqa manan saqesqaykichu, nispa. 30 Jesustaq payta nirqan: –Cheqaqtan niyki, qanmi kunan tuta, manaraq iskay kutita gallo waqashaqtin, kinsa kutita “manan reqsinichu” niwanki, nispa. 31 Pedrotaq atipakuspa nirqan: –Qanwanña wañunay kanman chaypas, manapunin “manan reqsinichu” nisqaykichu, nispa. Hinatakamataqmi llapankupas nirqanku. 32 Getsemaní patamanmi chayarqanku, hinaspan Jesusqa yachachisqankunata nirqan: –Kaypi tiyashaychis Diosmanta mañakamunaykama, nispa. 33 Pedrota, Jacobota, Juantawanmi pusarqan. Hinaspan Jesusqa sonqonpi sinchi llakiq ñit'isqan kaspa llakikurqan. 34 Paykunatataq nirqan: –Llakikuymantan sonqoy phatarqoq hinallaña kashan, kayllapi kashaychis, rikch'ashaychis, nispa. 35 Huk chhikanta ñawpaqman rispataq pampakama k'umuykukuspa Diosmanta mañakurqan, atikuqtinqa chay ñak'arina horas payman ama chayamunanpaq. 36 Nirqantaq: –Taytáy, Yayáy, qanqa tukuy imaymanatan atinki, kay ñak'arinata ñoqamanta anchhurichiy, ichaqa ama ñoqaq munasqaychu kachun, aswanpas qanpa munasqayki, ruwakuchun, nispa. 37 Kutispataq puñushaqta paykunata tarirqan, hinaspan Pedrota nirqan: –¿Puñushankichu Simón? ¿Manachu huk horallatapas rikch'ayta atinki? 38 Rikch'aychis, Diosmanta mañakuychis, ama wateqasqa kanaykichispaq, sonqoqa munallanpunin, aycha cuerpon ichaqa pisi kallpa, nispa. 39 Wakmanta rispataq chay kikin simikunallawantaq mañakurqan. 40 Kutimuspataq huk kutitawan paykunata puñushaqta tarirqan. Paykunata puñuy aysaqtintaq mana ima niytapas atirqankuchu. 41 Kinsa kutipi hamuspataq paykunata nirqan: –¿Puñushankichisraqchu? ¿Samashankichisraqchu? ¡Chaykamalla! Horan chayarqamun. Runaq Churinqa huchasapakunaq makinman hap'ichisqan kanqa. 42 Hatariychis, hakuchis, hap'ichiwaqniymi sispaykarqamunña, nispa. 43 Jesús rimashallaqtinraqmi Judasqa chayarqamurqan, payqa chunka iskayniyoq yachachisqanmanta hukninmi karqan. Paywantaq espadakunantin k'aspikunantin askha runakuna hamurqanku. Chaykunatan sacerdote umallikuna, kamachikuy simita yachachiqkuna, kurak runakunapiwan kachamurqanku. 44 Jesusta hap'ichiqtaq kay hinata nisqa: –Pitachus much'aykusaq chaymi kanqa, payta hap'ispan ama kacharispa apankichis, nispa. 45 Chayarqospataq Jesusman asuykuspa: –¡Yachachikuq! nispa much'aykurqan. 46 Hinaqtinmi Jesusta presota hap'irqanku. 47 Chaypi kaqkunamanta huknintaq espadata horqokuspa, uma sacerdoteq kamachinta waqtaspa ninrinta qhorurqorqan. 48 Jesustaq paykunata nirqan: –¿Suwaman hinachu k'aspikunantin espadakunantin hap'iwanaykichispaq hamurqankichis? 49 Sapa p'unchaymi Dios yupaychana wasipi yachachispa qankunawan kasharqani, manataq hap'iwarqankichischu. Ichaqa kaykunan sucedeshan Diospa Simin Qelqa hunt'akunanpaq. 50 Llapa yachachisqankunataq payta saqerparispa ayqerikapurqanku. 51 Huk waynallan Jesusta qatiparqan linomanta awasqa llamp'unawan p'istuykusqa, hinan payta hap'irqorqanku. 52 Paytaq ichaqa p'istunanta saqerparispa, q'alalla ayqerikapurqan. 53 Uma sacerdotemanmi Jesusta apamurqanku, hinan llapan sacerdote umallikuna, kurak runakuna, kamachikuy simita yachachiqkunapiwan huñunakamurqanku. 54 Pedrotaq karu qhepallanta rirqan uma sacerdoteq pation ukhukama, hinaspan guardiakunawan ninapi q'oñikuspa tiyasharqan. 55 Sacerdote umallikunataq umalli runakunaq huñunakuyninpi kaqkunapiwan wañuchinapaq Jesuspa contranpi testigota maskharqanku, manataq tarirqankuchu. 56 Paypa contranpiqa askhan llullakurqanku, ichaqa willakusqankun mana tuparqanchu. 57 Hukkunataq sayarispa Jesuspa contranpi llullakurqanku: 58 –Ñoqaykun payta uyarirqayku: Runaq perqasqan kay yupaychana wasitan thunisaq, hinaspan kinsa p'unchaypi wakta mana runaq perqasqanta sayarichisaq, nisqanta, nispa. 59 Chaywanpas manan willakusqankuqa tuparqanchu. 60 Hinaqtinmi uma sacerdoteqa chawpipi sayaykuspa Jesusta tapurqan: –¿Manachu imatapas kutichikunki? ¿Imatan kaykunaqa contraykipi willakushan? nispa. 61 Jesustaq ichaqa ch'inlla karqan, mana imatapas kutichikuspa. Uma sacerdotetaq wakmanta payta tapurqan: –¿Qanchu Cristo kanki, yupaychasqayku Diospa Churin? nispa. 62 Jesustaq payta nirqan: –Arí, ñoqan kani. Runaq Churintan rikunkichis atiyniyoq Diospa paña ladonpi tiyashaqta, hanaq pacha phuyupi hamushaqtawan, nispa. 63 Hinaqtinmi uma sacerdoteqa phiñakuspa p'achanta llik'ikurqan: –¿Imapaqñataq testigokunatapas munanchis? 64 Uyarinkichismi Dios contra rimasqanta. Qankunari, ¿imaninkichistaq? nispa. Hinan llapanku huchacharqanku wañunanpaq. 65 Hinaspanmi wakinninku thoqaykurqanku, wakintaq ñawinta wataspa saqmarqanku, hinaspan nirqanku: –Watuy, ¿pin saqmashasunki? nispa. Hinallataq guardiakunapas uyanpi ch'aqlarqanku. 66 Patiopi Pedro kashaqtinmi, uma sacerdoteq warmi kamachin hamurqan. 67 Pedrota q'oñikushaqta rikuspataq payta qhawaykuspa nirqan: –Nazaret llaqtayoq Jesuswanmi qanpas kasharqanki riki, nispa. 68 Paytaq ichaqa mananchakurqan: –Manan reqsinichu, pimantas rimakushankipas, nispa. Chayta nispan hawa punkuman lloqsirqan. 69 Warmi kamachitaq wakmanta payta rikuspa chaypi kaqkunata nirqan: –Kay runaqa puriq-masinkun, nispa. 70 Pedrotaq ichaqa mananchakurqan. Asllawan qhepatañataq, chaypi kaqkunaqa huktawan payta nirqanku: –Cheqaqtapunin paykunaq puriqmasin kanki, Galileamantan kanki riki, nispa. 71 Chaymi Pedroqa pay kikinta ñakakuspa jurarqan: Pimantachus rimasqaykichis runataqa manapunin reqsinichu, nispa. 72 Chay ratotaq iskaykaq kutita gallo waqarqan. Hinan Pedroqa Jesuspa payman: Manaraq iskay kutita gallo waqashaqtinmi kinsa kutita “manan reqsinichu” niwanki, nisqanta yuyarirqan. Chayta yuyarispataq waqaykurqan. 1 Pacha illarimuyta hinataq huñunakuspa sacerdote umallikuna, kurak runakuna, kamachikuy simita yachachiqkuna, Sanedrinpi llapa kaqkunapiwan rimanakuspaña Jesusta watasqata apaspanku kamachikuq Pilatoman entregamurqanku. 2 Hinan Pilatoqa Jesusta tapurqan: –¿Qanchu judío runakunaq reynin kanki? nispa. Jesustaq nirqan: –Arí, nisqayki hinapunin, nispa. 3 Sacerdote umallikunataq Jesustaqa imaymanamanta huchacharqanku. 4 Chaymi Pilatoqa huktawan tapurqan: –¿Manachu imatapas kutichikunki? Qhawariy, imaymanamantan qanta huchachasunkiku, nispa. 5 Jesustaq ichaqa manapuni kutichikurqanchu. Chaymi Pilatoqa muspharqanraq. 6 Sapa wata fiestapin Pilatoqa huk presota kachariq mayqentapas runakunaq mañakusqanta. 7 Chaypachan huk runa Barrabás sutiyoq preso kasharqan Roma suyu kamachiq contra sayariq-masinkunawan kuska, paykunan chay sayariypi runata wañuchisqaku. 8 Runakunataq Pilatoman qayllaykuspa mañakurqanku sapa wata ruwanaman hina huk presota kacharinanpaq. 9 Hinan Pilatoqa paykunata nirqan: –¿Judío runakunaq reynintachu kacharinayta munankichis? nispa. 10 Payqa yacharqanmi envidiakuspa sacerdote umallikuna Jesusta payman entregasqankuta. 11 Sacerdote umallikunataq ichaqa runakunata tanqarqanku Barrabasta kacharinanta mañakunankupaq. 12 Pilatotaq paykunata tapurqan: –¿Imatataq judío runakunaq Reynin nisqawan ruwanayta munankichis? nispa. 13 Paykunataq wakmanta qaparirqanku: –¡Paytaqa chakatay! nispanku. 14 Pilatotaq paykunata nirqan: –¿Imanaqtin? ¿Ima mana allintataq ruwarqan? nispa. Hinan paykunaqa astawan qaparirqanku: –¡Paytaqa chakatay! nispanku. 15 Chaymi Pilatoqa runakunawan allinpi kayta munaspa, Barrabasta mañakusqankuman hina kacharirqan, Jesustataq hasut'ichispaña chakatanankupaq entregarqan. 16 Chaymi soldadokunaqa Palacio wasi patioman Jesusta apaykurqanku, hinaspan llapan soldadokunata waqyarqanku. 17 Yana-puka p'achawantaq p'achaykachirqanku, khiskamanta simp'asqa coronata churaspataq 18 napaykurqanku: –¡Kawsachun judío runakunaq reynin! nispa. 19 Hinaspan huk soqoswan umanpi waqtarqanku, thoqaykurqanku, qonqoriykukuspataq payta yupaychaq tukurqanku. 20 Chhaynata asipayasqankumantañataq yana-puka p'achata horqorqanku, hinaspan kikin p'achanwan p'achaykachispa chakatanankupaq Jesusta aparqanku. 21 Alejandroq Rufoq taytan, Cirene llaqtayoq Simontaq campomanta hamusharqan, paymanmi Jesuspa cruzninta q'epichirqanku. 22 Jesustaqa Gólgota patamanmi aparqanku. (Golgotaqa “Calavera pata” ninantan nin). 23 Hinan mirrayoq vino chhaqrusqata ukyananpaq haywarqanku, Jesustaq ichaqa mana ukyarqanchu. 24 Paytan chakatarqanku, hinaspan p'achanta rakinakunankupaq sortearqanku imantachus sapanka apakunankupaq. 25 Chakatarqankuqa las nueve horastan. 26 Huchachasqa kaynintaq: JUDIO RUNAKUNAQ REYNIN, nisqa qelqasqa karqan. 27 Jesustaqa iskay suwakunatawanmi chakatarqanku, hukninta paña ladonpi, huknintataq lloq'e ladonpi. [ 28 Ahinapin Diospa Simin Qelqa hunt'akurqan: “Huchasapakunawanmi yupasqa karqan”, niq]. 29 Chayninta puriqkunataq umankuta chhaphchirispa k'amirqanku: –¡Yaw! Dios yupaychana wasita thuniq kinsa p'unchaypi sayarichiyta munaq, 30 qan kikiykitayá qespichikuy, hinaspa cruzmanta uraykamuy, nispanku. 31 Chay hinallatataq sacerdote umallikunapas kamachikuy simita yachachiqkunapiwan asipayaspa ninakurqanku: –Hukkunataqa qespichirqanmi, pay kikintataqmi mana qespichikuyta atinchu. 32 Israelpa reynin Cristo kaspaqa cruzmanta kunan uraykamuchun, rikuspa iñinanchispaq, nispa. Chakatasqa-masinkunapas paytaqa k'amillarqankutaqmi. 33 Chawpi p'unchayña kashaqtinmi las tres horaskama kay pachantinpi tutayaykurqan. 34 Hinan Jesusqa las tres horasta sinchita waqyakurqan: –¡Eloi, Eloi! ¿Lama sabactani? nispa. Chayta nispaqa: ¡Diosníy, Diosníy! ¿Imanaqtinmi saqerpariwanki? ninantan nin. 35 Chaypi wakin kaqkunataq payta uyarispa: –Profeta Eliastan waqyakushan, nirqanku. 36 Hukninkutaq phawarispa vinagreman esponjata challpuykurqan, hinaspan soqosman churaykuspa ch'onqananpaq qospa nirqan: –Suyaychis qhawasunchis hamunqapaschá profeta Elías payta uraykachiq, nispa. 37 Jesustaq ichaqa kunkayoqta waqyakuspa wañukapurqan. 38 Hinan Dios yupaychana wasi ukhupi cortina iskayman llik'ikurqan wichaymanta urayman. 39 Hinan paypa ñawpaqenpi sayashaq pachak soldado kamachiqqa, chay hinata wañukapusqanta rikuspa nirqan: –Cheqaqtapunin kay runaqa Diospa Churin kasqa, nispa. 40 Wakin warmikunapas kashallarqankutaqmi karumanta qhawaspanku. Paykunawanmi kasharqan Magdalá llaqtayoq María, sullk'akaq Jacoboq Josepa maman María, Salomepiwan. 41 Paykunan Galilea provinciapi Jesús kashaqtinraq paywan purirqanku, servirqanku ima. Chaypiqa kashallarqantaqmi wakin askha warmikunapas paywan kuska Jerusalenman wicharimuqkuna. 42 Viernes tarde samana p'unchaypaq wakichikuna kaqtintaq, 43 hamurqan umalli runakunaq huñunakuyninmanta huknin allin respetasqa runa Arimatea llaqtayoq José, payqa Diospa qhapaqsuyuntan suyasharqan. Mana manchakuspa Pilatoman haykuspataq Jesuspa cuerponta mañakurqan. 44 Hinan Pilatoqa wañusqaña kasqanta yachaspa muspharqan. Pachak soldado kamachiqta waqyachimuspataq tapurqan: –¿Ñachu wañurqonña? nispa. 45 Pachak soldado kamachiq willaqtintaq payqa Joseman ayata entregachirqan. 46 Josetaq sumaq lino telata rantirqan, Jesusta uraykachispataq chay telapi p'istuykuspa qaqapi t'oqosqaman churaykurqan. Hinaspataq chay punkuta hatun rumiwan wisq'aykurqan. 47 Magdalá llaqtayoq Mariataq, Josepa maman Mariapiwan, maypichus churasqa kasqanta qhawasharqanku. 1 Samana p'unchay qhepatataq Magdalá llaqtayoq María, Jacoboq maman Mariapiwan, Salomepiwan q'apaq hawinakunata rantirqanku, Jesuspa cuerponta hawimunankupaq. 2 Hinan semana qallariy p'unchaypi tutallamanta rispa inti lloqsimuqtinña aya p'ampanaman chayarqanku. 3 Hinaspan paykunaqa ninakurqanku: –¿Pitaq aya p'ampana punkumanta wisq'ana rumitaqa suchurichipuwasunchis? nispa. 4 Qhawarispankutaq rumi suchuchisqataña rikurqanku. Chay rumiqa sinchi hatunmi karqan. 5 Aya p'ampanaman haykuspataq yuraq qoysu p'achayoq waynata paña ladopi tiyashaqta rikurqanku, hinaspan mancharikurqanku. 6 Chay waynataq warmikunata nirqan: –Ama mancharikuychischu, ¿chakatasqa kaq Nazaret llaqtayoq Jesustachu maskhashankichis? Payqa kawsarimpunmi, manan kaypiñachu. Qhawaykuychis payta churasqanku cheqasta. 7 Riychis, hinaspa yachachisqankunaman Pedromanwan willamuychis, Jesusqa ñawpaqeykichistan Galilea provinciaman rishan, chaypin nisqasuykichisman hina payta rikunkichis, nispa. 8 Warmikunataq aya p'ampanamanta lloqsispa ayqerqanku khatatatay mancharikuypiwan paykunata hap'iqtin. Hinaspan manchakusqankurayku mana pimanpas imatapas nirqankuchu. [ 9 Jesusqa semana qallariy p'unchaypi tutallamanta kawsarimpuspan, ñawpaqta Magdalá llaqtayoq Mariaman rikhurirqan. Paymantan qanchis supaykunata qarqosqa. 10 Paymi Jesuspa yachachisqankunaman rispa willamurqan, paykunaqa llakisqan waqasharqanku. 11 Hinan paykunaqa Jesuspa kawsarimpusqanta Mariaq rikusqantawan uyarispa mana creerqankuchu. 12 Chay qhepatataq iskay yachachisqankunaman Jesusqa huk-niraq rikch'ayniyoq rikhurirqan, paykunan campoman risharqanku. 13 Hinan paykunapas kutispa wakin yachachisqankunaman willamurqanku, manallataqmi paykunatapas creerqankuchu. 14 Chay qhepatataq Jesusqa chunka hukniyoq yachachisqankunaman rikhurirqan, mikhunankupaq tiyashaqtinku, hinaspan mana creesqankumanta, rumi sonqo kasqankumanta, kawsarimpusqanta rikuqkunatapas mana creesqankumantawan anyarqan. 15 Hinaspan paykunata nirqan: –Kay pachantinta riychis, allin willakuykunata llapa runaman willamuychis. 16 Pipas iñispa bautizachikuqmi qespichisqa kanqa, mana iñiqtaqmi huchachasqa kanqa. 17 Ñoqapi iñiqkunaqa kay milagrokunatan ruwanqaku: Sutiypin supaykunata qarqonqaku, mosoq rimaykunatan rimanqaku, 18 mach'aqwaykunatan makinkupi hap'inqaku, venenotapas ukyanqaku chayqa, manan paykunata imananqapaschu, onqosqakuna patamanmi makinkuta churaykunqaku, hinan qhaliyanqaku, nispa. 19 Paykunaman rimaykusqanmantañan Señor Jesusqa hanaq pachaman hoqarisqa karqan, hinaspan Diospa paña ladonpi tiyaykurqan. 20 Yachachisqakunataq puririspa hinantinpi willamurqanku, kikin Señortaq paykunata yanapaq, milagrokunata ruwaspa willasqankutapas cheqaqchaq.] 1 Askha runakunañan atisqankuman hina ñoqayku ukhupi imakunachus cheqaqpuni kasqanta allin wakichisqata qelqarqanku. 2 Qallariymantapacha chaykunata ñawinkuwan rikuqkunan llapanta willawarqanku, paykunan Diospa siminta willaqkuna karqanku. 3 Chaykunatan ñoqapas qallariyninmanta allintapuni t'aqwirqani, hinaspan yuyaykurqani allin wakichisqa willakuyta qanman qelqamuyta ancha respetasqa Teófilo. 4 Ahinapin yachanki yachaqasqaykiqa cheqaqpuni kasqanta. 5 Judea hap'iypi rey Herodes kamachikushasqan tiempopin, Abiaspa t'aqan sacerdotekunamanta huk sacerdote Zacarías sutiyoq karqan, warmintaq Aaronpa mirayninmanta Elisabet sutiyoq karqan. 6 Iskayninkutaq Diospaq chaninta kawsarqanku. Paykunaqa kasukuqkun Señor Diospa lliw kamachikuyninkunatapas, unanchayninkunatapas, ahinapin mana huchachanata kawsarqanku. 7 Manataqmi wawanku karqanchu Elisabet mana wachakuq kasqanrayku, iskayninkupas machu-payañan karqanku. 8 Dios yupaychana wasipi paypa t'aqanman ruwana tupamuqtinmi Zacariasqa huk kuti Diospa qayllanpi servishaqtin, 9 sacerdotekunaq ruwananman hina, sorteopi Zacariasman tuparqan Señor Dios yupaychana wasi Ch'uya Cheqasman haykuspa inciensota q'apachinanpaq. 10 Llapan runakunataq incienso q'apachina horasta Diosmanta patiopi mañakusharqanku. 11 Hinaqtinmi Señor Diospa angelninqa Zacariasman rikhurirqan incienso q'apachina altarpa paña ladonpi sayashaq. 12 Zacariastaq payta rikuspa mancharisqa muspharqanraq. 13 Hinan angelqa payta nirqan: –Zacarías, ama mancharikuychu, mañakusqaykitaqa Diosmi qosunki, warmiyki Elisabetmi qhari wawata wachakunqa, hinan Juanta sutichanki. 14 Anchatapunin kusichisunki, askhataqmi nacesqanmantaqa q'ochukunqaku. 15 Diospa ñawpaqenpin ancha reqsisqa kanqa. Manan vinotapas ima machanatapas ukyanqachu, mamanpa wiksanpi kashasqanmantapachan Santo Espirituwan hunt'a kanqa. 16 Askha Israel runakunatan Señor Diosninkuman kutirichinqa. 17 Juanqa Señorpa ñawpaqentan rinqa profeta Elías hina ancha kallpayoq atiyniyoq ima. Paymi taytakunata wawakunatawan allipunachinqa, mana kasukuqkunatapas chaninta kawsanankupaq yachachinqa. Ahinatan runakunata wakichinqa Señorta chaskinankupaq, nispa. 18 Zacariastaq angelta nirqan: –¿Imaynapitaq niwasqaykiqa cheqaq kasqanta yachasaq? Ñoqaykuqa sinchi machu-payañan kayku, nispa. 19 Chaymi angelqa payta nirqan: –Ñoqaqa Diospa kamachin Gabrielmi kani, paymi qanman rimaykuspa kay kusikuy simikunata willaykunaypaq kachamuwan. 20 Qanman nisqay simikunaqa tiemponpipunin hunt'akunqa, qanmi ichaqa mana creenkichu, chayraykun upayanki manan rimayta atinkichu wawayki nacemunankama, nispa. 21 Chaykamataq runakunaqa Zacariasta hawapi suyasharqanku. Paykunaqa Dios yupaychana wasipi unayta kamuqtinmi muspharqanku. 22 Lloqsimuspataq, paykunata mana rimapayayta atirqanchu, chaymi repararqanku Dios yupaychana wasipi rikhuriyta rikumusqanta. Payqa upayapuspanmi makillanwanña rimarqan. 23 Servinan p'unchaykuna hunt'akuqtintaq wasinta ripurqan. 24 Chaykuna qhepatataq warmin Elisabetqa wiksallikapurqan, hinaspan phisqa killata wasillapi karqan. 25 Payqa nirqanmi: –Kay hinatan Señor Diosqa khuyakuwaspa ruwawan runakunaq p'enqawasqanta ch'inyachinanpaq, nispa. 26 Soqta killamantataq, Diosqa ángel Gabrielta kacharqan, Galilea provinciapi Nazaret nisqa llaqtapi tiyaq 27 María sutiyoq doncella sipasman, paymi Davidpa mirayninmanta José sutiyoq qhariwan casarakunanpaq rimaykusqaña kasharqan. 28 Chay sipaspa kashasqanman haykuspataq angelqa nirqan: –¡Diospa ancha saminchasqan warmi, napaykuykin! Señor Diosmi qanwan kashan, nispa. 29 Paytaq ichaqa angelpa rimapayasqanmanta muspharqan, sonqonpitaq tapukurqan: ¿Imataq chay rimaykuyri? nispa. 30 Hinaqtinmi angelqa payta nirqan: –María, ama mancharikuychu, Diosmi sumaqta qhawarimusunki. 31 Kunanmi wiksallikunki, hinaspan huk qhari wawata wachakunki, paytan Jesusta sutichanki. 32 Paymi ancha allin reqsisqa kanqa, Ancha Hatun Diospa Churin nisqan kanqa. Señor Diosmi ñawpa taytan Davidpa kamachikunanpi churanqa. 33 Hinan Jacobpa mirayninta wiñaypaq kamachinqa, kamachikuynintaq mana tukukuq kanqa, nispa. 34 Chaymi Mariaqa angelta nirqan: –Qhariwan manaraq kashaspayqa, ¿imaynataq wawayoq kayman? nispa. 35 Angeltaq payta nirqan: –Santo Espiritun qanman uraykamunqa, Ancha Hatun Diosmi atiyninwan p'istuykusunki, chaymi naceq wawaqa Diospaq t'aqasqa kanqa, Diospa Churin sutichasqataq kanqa. 36 Aylluyki Elisabetpas paya kayninpiñan qhari wawata wiksallikun. Paytaqa “Mana wachakuq” nirqankun, ichaqa kunanwanmi soqta killaña wiksallikusqan. 37 Diospaqqa manan imapas mana atikuqqa kanchu, nispa. 38 Chaymi Mariaqa nirqan: –Señor Diospa warmi kamachinmi kani, nisqaykiman hina Diosqa ñoqawan ruwachun, nispa. Angeltaq qayllanmanta ripurqan. 39 Chay p'unchaykunapin Mariaqa Judea orqo-orqoneqpi huk llaqtaman usqhaylla rirqan. 40 Zacariaspa wasinman haykuspataq Elisabet-ta napaykurqan. 41 Mariaq napaykusqanta Elisabet uyariqtin hinataq, wiksanpi wawaqa “wat'ak” nirqan. Hinan Santo Espirituqa Elisabetman hunt'aykurqan, 42 chaymi kunkayoqta nirqan: –Llapan warmikunamanta aswan saminchasqan kanki, saminchasqataqmi qanmanta nacemuq wawapas. 43 Ñoqapaqqa ancha samin Señorniypa maman watukamuwayninqa. 44 Napaykuwasqayki simita uyariqtiy hinan, wiksaypi wawaqa kusisqa “wat'ak” nirqan. 45 Señor Diospa nisqasuykin hunt'akunqa, chayta creespan kusisamiyoq kanki, nispa. 46 Chaymi Mariaqa nirqan: Almaymi Señor Diosta hatunchan, 47 sonqoytaq Qespichiqniy Diospi kusikun. 48 Kay kamachin wakcha warmitan qhawariwarqan, kunanmantaqa lliw miraykunan “kusisamiyoqmi” niwanqaku, 49 hatun ruwaykunata Atiyniyoq Dios ruwapuwasqanrayku. “Ch'uya” nisqan sutinqa. 50 Diosqa manchakuqninkunatan miray-miraykama khuyapayan. 51 Makinwanmi atiyninta rikuchirqan, anchaykachaqkunatan ch'eqerichirqan. 52 Atiyniyoqkunatan kamachikushaqtin wikch'urqan, wakchakunatataq hoqarispa hatuncharqan. 53 Yarqasqakunatan allinkunawan saksachirqan, qhapaqkunatataq mana imayoqta kutirichirqan. 54 Khuyapayaspanmi Israel kamachinta yuyarispa yanaparqan, 55 Abrahampa miraynintan ñawpa taytanchiskunaman prometesqanman hina wiñaypaq khuyapayarqan, nispa. 56 Mariataq kinsa killata hina Elisabetwan qhepakurqan, chaymantataq wasinta kutipurqan. 57 Elisabetpa wachakunan killa hunt'akuqtintaq, qhari wawata wachakurqan. 58 Chaymi wasimasinkuna ayllunkunapiwan Diospa ancha khuyapayasqanta uyarispa paywan kusikurqanku. 59 Pusaq p'unchaymantan wawaq qhari-kaynin qarachata señalayman runakunaqa hamurqanku, hinaspan taytanpa sutin Zacariaswan sutichayta munarqanku. 60 Chaymi mamanqa nirqan: –Manan, Juanmi sutinqa kanqa, nispa. 61 Paytataq nirqanku: –¿Imanaqtin? Manan pipas aylluykipiqa chay sutiyoqqa kanchu, nispa. 62 Hinaspanmi makillankuwan taytanta tapurqanku, ima sutiwanchus wawata sutichayta munasqanta. 63 Hinan qelqana tablachata mañakuspa qelqarqan: Juanmi sutinqa, nispa. Lliwtaq utirayarqanku. 64 Chay ratotaq siminpas kichasqa qallunpas paskasqa kaqtin Diosta yupaychaspa rimarirqan. 65 Hinan llapan wasimasinkuna mayta mancharikurqanku. Tukuy chaykunataq lliw Judea orqo-orqokunapi willasqa karqan. 66 Llapan uyariqkunataq chaykunata sonqollankupi yuyaykuspa nirqanku: –¿Pipunitaq kay wawaqa kanqa? nispanku. Señor Diostaq wawawanpuni kasharqan. 67 Santo Espiritun Juanpa taytan Zacariasman hunt'aykurqan, chaymi profetizarqan: 68 Israelpa Señor Diosninqa yupaychasqa kachun, watukamuspa llaqtanta kacharichisqanmanta. 69 Kamachin Davidpa mirayninmantataq atiyniyoq Qespichiqta kachamuwanchis. 70 Ch'uya profetankunawanmi Diosqa ñawpaqmantaña prometerqan 71 awqanchiskunamanta qespichiwananchispaq, llapan cheqnikuwaqninchismanta kacharichiwananchispaq. 72 Prometellarqantaqmi ñawpa taytanchiskunata khuyapayananpaq, ch'uya rimanakuyninta yuyarikunanpaqwan. 73 Diosmi ñawpa taytanchis Abrahamman juraspa prometerqan 74 awqanchiskunamanta kacharichisqa kananchispaq, 75 paypa ñawpaqenpi ch'uyata chaninta kawsaspa lliw p'unchayninchiskunapi mana manchakuspa servinanchispaq. 76 Qantaqmi, wawáy, Ancha Hatun Diospa profetan nisqa kanki. Señor Diospa ñawpaqenta ñanninkunata allichaspan rinki. 77 Llaqtanpa huchankunatan pampachanqa, ahinapin paykunata qespichinqa, chaytan paykunaman willanki. 78 Diosninchismi anchata khuyapayawaspanchis hanaq pachamanta Pacha-paqariy k'anchaywan watukamuwasunchis, 79 laqhayaqpi tiyaqkunatapas, wañuyta manchakuqkunatapas k'anchaykunanpaq, thak kawsay ñanpi pusawananchispaq, nispa. 80 Wawataq wiñasharqan, yuyaytapas aswan-aswanta hap'isharqan. Ch'inneqpitaq tiyarqan Israel llaqtaman rikuchikunan p'unchaykama. 1 Chay p'unchaykunapin Roma rey Augustoqa kamachikurqan llapa llaqtakunapi tiyaqkuna qelqasqa kanankupaq. 2 Kay runa yupayqa chayllaraqmi qallarirqan Siria suyupi Cirenio kamachikushaqtin. 3 Llapallataq runakunaqa qelqasqa kanankupaq nacesqanku llaqtamankama rirqanku. 4 Hinan Josepas Galilea provinciapi Nazaret llaqtamanta Judea hap'iyman wicharqan, Davidpa llaqtan Belenman, Davidpa mirayninmanta kasqanrayku. 5 Chaymanqa rirqan paywan casarakunanpaq rimaykusqaña Mariawan qelqasqa kananpaqmi, Mariaqa onqoqmi kasharqan. 6 Paykuna chaypi kashaqtinkutaq wachakunan killaqa hunt'akurqan. 7 Hinan phiwi qhari wawanta wachakurqan, walthanawan walthaykuspataq uywa qaranapi siriykachirqan, paykunapaq tampupi mana campo kasqanrayku. 8 Belén llaqta qaylla campopitaq michiqkuna kasharqan uywankuta tutantin qhawaspanku. 9 Chayllamanmi Señor Diospa angelninqa paykunaman rikhurirqan, Señorpa lliphlli-kaynintaq paykunaman k'anchaykurqan, hinan sinchitapuni mancharikurqanku. 10 Chaymi angelqa paykunata nirqan: –Ama mancharikuychischu, ancha allin willakuytan willasqaykichis, chaymi llapa runapaq q'ochukuy kanqa. 11 Kunanmi Davidpa llaqtanpi huk Qespichiq nacepusunkichis, payqa Criston, payqa Señormi. 12 Chayta yachanaykichispaqqa kay hinatan tarinkichis: Huk wawan walthanawan walthaykusqa uywa qaranapi siriykusqa kashanqa, nispa. 13 Chayllamanmi angelwan hanaq pachapi askha angelkuna rikhurimurqan Diosta yupaychaspanku: 14 ¡Diosqa hanaq pachapi yupaychasqa kachun! ¡Diospa khuyapayasqan runakunataq kay pachapi sumaqta kawsachun! nispa. 15 Hanaq pachaman angelkuna kutipuqtinkutaq michiqkunaqa ninakurqanku: –¡Hakuchis Belén llaqtata! Hinaspa rikumusun Señor Diospa willawasqanchis imachus kasqanta. 16 Usqhaylla rispankutaq Mariata Josetawan, wawatapas uywa qaranapi siriykusqata tarirqanku. 17 Chayta rikuspataq wawamanta angelpa paykunaman nisqanmanta willakurqanku. 18 Chaymi llapan uyariqkuna muspharqanku michiqkunaq willakusqanmanta. 19 Mariataq ichaqa chaykunata yuyaymanaspa sonqonpi allintapuni hap'irqan. 20 Michiqkunataq uyarisqankuman hina tukuy imakunachus kasqanmanta yachaspanku, rikusqankumantawan Diosta hatunchaspa yupaychaspa kutipurqanku. 21 Pusaq p'unchayniyoq wawa kashaqtinmi qhari-kaynin qarachata señalarqanku, hinaspan wiksapi manaraq kamakushaqtin angelpa sutichasqan Jesús sutiwan suticharqanku. 22 Moisespa kamachikusqanman hina wachakuqpa ch'uyanchakuynin p'unchay chayamuqtintaq, Mariaqa Josepiwan Jerusalén llaqtaman wawata aparqanku Señor Diosman presentanankupaq, 23 Ofrendatapas haywanankupaq. Señor Diospa kamachikuynin simipin nin: “Llapa phiwi naceq qhari wawan Señor Diospaq t'aqasqa kanqa”, nispa. Nillantaqmi: “Iskay kullkuta otaq iskay malqo rpitapas haywanki”, nispa. 25 Jerusalén llaqtapin tiyarqan Simeón sutiyoq runa, paymi Dios yupaychaq chanin runa karqan, Israel runakunaq qespichisqa kanantataq suyasharqan. Santo Espiritun paypi karqan, 26 chay Santo Espiritun payman willasqaña: –Cristota manaraq rikushaspaqa manapunin wañunkichu, nispa. 27 Hinan Simeonqa Espirituq pusasqan Dios yupaychana wasiman haykurqan. Chaymanmi tayta-mamanqa Jesús wawata apamurqanku Diospa kamachikuyninman hina ruwanankupaq. 28 Hinaqtinmi Simeonqa wawata marq'arikurqan, hinaspan Diosta yupaychaspa nirqan: 29 Kunanqa, Señor Diosníy, nisqaykiman hina kamachiykiqa sonqopas-sonqo wañukapusaq. 30 Ñan rikuniña kachamusqayki Qespichiqniykuta, 31 llapa llaqtakunaq qayllanpi churasqaykita. 32 Paymi mana judío runakunaman k'anchaykuspa munayniykita reqsichinqa, Israel llaqtaykipaqtaq qhapaqchay kanqa, nispa. 33 Hinan taytan Josepas manan Mariapas muspharqanku Jesús wawamanta imaymanata nisqankuwan. 34 Simeontaq paykunata saminchaspa maman Mariata nirqan: –Qhawariy, Diosmi kay wawata Israelpi churan, wakinkuna urmananpaq, wakinkunataq Diosman kutirikunanpaq. Diospa munayninta rikuchiqtinmi pay contra rimanqaku. 35 Ahinapin paykunaq yuyaykusqan yachasqa kanqa. Llakikuymi espada hina t'urpuspa sonqoykita nanachinqa, nispa. 36 Chaypiqa kashallarqantaqmi Aser ayllumanta Fanuelpa ususin Ana, payqa karqan yuyaqña profetisa warmi. Paymi doncellallaraq kashaspa casarakusqanmanta qanchis watallata qosanwan tiyasqa. 37 Pusaq chunka tawayoq watañan viuda karqan. Payqa Dios yupaychana wasimantan mana lloqsiqchu, tuta-p'unchay ayunaspa mañakuspa Diosta yupaychaq. 38 Chay warmin chay kikin horatapuni hamuspa Diosman graciasta qorqan, Jesús wawamantataq rimarirqan llapallan Jerusalén llaqtaq kacharichisqa kayninta suyakushaqkunaman. 39 Señor Diospa kamachikuy siminman hina lliwta hunt'aspataq, Galileaman kutipurqanku, llaqtanku Nazaretman. 40 Wawataq wiñarqan, kallpachakurqan, yachaywan hunt'aykusqataq karqan, Diospa khuyapayakuynintaq paywan karqan. 41 Tayta-mamantaq sapa wata Pascua Fiestapaq Jerusalén llaqtaman riqku. 42 Chunka iskayniyoq watayoq Jesús kashaqtinmi, chay fiestapaq Jerusalén llaqtaman wicharqanku, imaynan rillaqkupuni hinata. 43 Chay fiesta tukukuyta kutimpushaqtinkun Jesusqa Jerusalén llaqtapi qhepakurqan, ichaqa taytanpas mamanpas manan yacharqanchu. 44 Hinan puriqkuna ukhupi Jesuspa rishasqanta yuyaspa huk p'unchay puriytaña rirqanku, chaymantañan ayllunku ukhupi reqsinakuq-masipurapipas Jesusta maskhaykurqanku. 45 Mana tarispataq qhepantin p'unchay Jerusalén llaqtaman kutirirqanku payta maskhaspa. 46 Kinsakaq p'unchaypitaq Jesustaqa Dios yupaychana wasipi tarirqanku kamachikuy simita yachachiqkuna chawpipi tiyashaqta, Jesusqa paykunatan uyarisharqan tapusharqan ima. 47 Llapan payta uyariqkunataq muspharqanku yachayninmanta, kutichisqankunamantawan. 48 Tayta-mamantaq payta rikuspa muspharqan, hinan mamanqa nirqan: –Wawáy, ¿imaraykun kayta ruwawankiku? Qhawariy, taytaykipiwanmi khuyay llakisqa maskhaykamushaykiku, nispa. 49 Chaymi paykunata nirqan: –¿Imapaqtaq maskhamuwarqankichis? ¿Manachu yacharqankichis Yayaypa ruwanankunapi kanayta? nispa. 50 Tayta-mamantaq ichaqa mana entienderqankuchu chay nisqan simikunata. 51 Paykunawan uraykuspataq Jesusqa Nazaret llaqtaman kutipuspa, paykunata kasukuspa tiyarqan. Mamanqa tukuy chaykunatan sonqollanpi waqaycharqan. 52 Jesusmi wiñasharqan yachaypipas, sayayninpipas, Diospa ñawpaqenpipas, runakunaq qayllanpipas allinpaq qhawarisqan karqan. 1 Chunka phisqayoqkaq watapiña Roma rey Tiberio kamachikushaqtinmi, Roma llaqtayoq prefecto Poncio Pilatoqa Judea hap'iypi kamachikusharqan, Herodestaq Galilea provinciapi kamachikusharqan, Herodespa wawqen Felipetaq Iturea provinciapi Traconite provinciapiwan kamachikusharqan, Lisaniastaq Abilinia provinciapi kamachikusharqan. 2 Anaswan Caifaswanmi uma sacerdotekuna kasharqanku. Chaypachan Zacariaspa churin Juanman Diosqa ch'inneqpi rimaykurqan. 3 Hinan Juanqa Jordán mayu tukuy chimpapurantinta purirqan: –Huchaykichista saqepuspa Diosman kutirikuychis, hinaspa bautizachikuychis huchaykichis pampachasqa kananpaq, nispa. 4 Profeta Isaiasmi qelqarqan: “Ch'inneqpin huk kunka waqyakun: ¡Allichaychis Señor Diospa ñanninta! ¡Cheqanyachiychis purinankunata! 5 Llapa wayq'on hunt'achisqa kanqa, llapa orqopas moqokunapas pampayachisqan kanqa, q'ewi ñankunapas cheqanyachisqan kanqa, khallka ñankunapas llamp'uyachisqan kanqa. 6 Tukuy runataq Diospa qespichiyninta rikunqaku”, nispa. 7 Askha runakunan Juanwan bautizachikunanpaq rirqanku, hinan Juanqa paykunata nirqan: –¡Yaw, mach'aqway miraykuna! ¿Pin willarqasunkichis Diospa kachamunan ñak'ariymanta ayqenaykichispaq? 8 Diosman kutirikuspaykichis kawsayniykichis t'ikrasqa kasqanta rikuchikuychis, amataq niychischu: Abrahampa mirayninmi kayku, nispaqa. Ñoqaqa niykichismi Diosqa kay rumikunamantapas atinmi Abrahampa wawankunata hatarichiyta. 9 Sach'a wit'uqqa wit'unan patapiñan kashan. Chaymi tukuy mana allin ruruq sach'aqa wit'usqa kaspa ninaman wikch'uykusqa kanqa, nispa. 10 Chaymi runakunaqa Juanta tapurqanku: –Chay hinaqa, ¿imatan ruwasaqku? nispa. 11 Paytaq paykunata nirqan: –Iskay p'achayoqqa mana p'achayoqman hukninta qochun, mikhunayoqpas chay hinallatataq ruwachun, nispa. 12 Contribución cobraqkunapas hamullarqankutaq bautizachikuyta munaspa, hinaspan payta nirqanku: –Yachachikuq, ¿imatan ruwasaqku? nispa. 13 Juantaq paykunata nirqan: –Kamachisqaman hinalla cobraychis, amataq astawanqa cobraychischu, nispa. 14 Soldadokunapas payta tapullarqankutaq: –Ñoqaykuri, ¿imatataq ruwasaqku? nispa. Paykunatataq nirqan: –Ama pitapas manchachispaqa otaq yanqa tumpaspaqa imatapas qechuychischu, pagollaykichiswan contentakuychis, nispa. 15 Runakunaqa makillañan suyasharqanku, chaymi Juanmanta sonqollankupi yuyaykurqanku: Icha, ¿paychu Cristoqa kanman? nispa. 16 Chaymi Juanqa llapata nirqan: –Ñoqaqa unuwanmi bautizaykichis, ichaqa hukmi hamushan ñoqamanta aswan atiyniyoq, paypa usut'a watullantapas manan paskanaypaq hinachu kani, paymi Santo Espirituwan ninawan bautizasunkichis. 17 Wayrachinantan hap'ishanña, erasqantataq allinta ch'uyananqa, hinaspan trigota taqenman waqaychanqa, pajatataq mana hayk'aq wañuq ninapi kananqa, nispa. 18 Chay hinatan Juanqa anchata anyaykuspa allin willakuykunata runakunaman willarqan. 19 Hinallataq Juanqa kamachikuq Herodesta anyarqan wawqen Felipeq warmin Herodiaswan tiyasqanmanta, tukuy mana allin ruwasqanmantawan. 20 Chaymi Herodesqa Juanta carcelman wisq'achirqan. Chaytawanpas lliw mana allin ruwasqanman yapaykukurqan. 21 Manaraq carcelpi kashaspan Juanqa llapa runata bautizarqan, chaymantataq Jesustapas bautizallarqantaq. Jesús mañakushaqtintaqmi hanaq pachaqa kicharikurqan, 22 hinan Santo Espirituqa paloma hina rikch'ayniyoq pay pataman uraykamurqan. Huk kunkataq hanaq pachamanta nimurqan: –Qanmi munakusqay Churiy kanki, qanmi anchata kusichiwanki, nispa. 23 Jesusqa yachachiyta qallarishaspanmi kinsa chunka watayoq hina karqan, runakunataq Josepa churillan kasqanta yuyarqanku. Joseqa Elipa churinmi karqan, 24 Elitaq Matatpa churin karqan, Matat-taq Levipa churin karqan, Levitaq Melquiq churin karqan, Melquitaq Janaq churin karqan, Janataq Josepa churin karqan, 25 Josetaq Matatiaspa churin karqan, Matatiastaq Amospa churin karqan, Amostaq Nahumpa churin karqan, Nahumtaq Esliq churin karqan, Eslitaq Nagaipa churin karqan, 26 Nagaitaq Maatpa churin karqan, Maat-taq Matatiaspa churin karqan, Matatiastaq Semeinpa churin karqan, Semeintaq Josepa churin karqan, Josetaq Judapa churin karqan, 27 Judataq Joanaq churin karqan, Joanataq Resaq churin karqan, Resataq Zorobabelpa churin karqan, Zorobabeltaq Salatielpa churin karqan, Salatieltaq Neriq churin karqan, 28 Neritaq Melquiq churin karqan, Melquitaq Adiq churin karqan, Aditaq Cosampa churin karqan, Cosamtaq Elmadampa churin karqan, Elmadamtaq Erpa churin karqan, 29 Ertaq Josuepa churin karqan, Josuetaq Eliezerpa churin karqan, Eliezertaq Jorimpa churin karqan, Jorimtaq Matatpa churin karqan, 30 Matat-taq Levipa churin karqan, Levitaq Simeonpa churin karqan, Simeontaq Judapa churin karqan, Judataq Josepa churin karqan, Josetaq Jonampa churin karqan, Jonamtaq Eliaquimpa churin karqan, 31 Eliaquimtaq Meleaq churin karqan, Meleataq Mainanpa churin karqan, Mainantaq Matataq churin karqan, Matatataq Natanpa churin karqan, 32 Natantaq Davidpa churin karqan, Davidtaq Isaipa churin karqan, Isaitaq Obedpa churin karqan, Obedtaq Boozpa churin karqan, Booztaq Salmonpa churin karqan, Salmontaq Naasonpa churin karqan, 33 Naasontaq Aminadabpa churin karqan, Aminadabtaq Adminpa churin karqan, Admintaq Arniq churin karqan, Arnitaq Esrompa churin karqan, Esromtaq Farespa churin karqan, Farestaq Judapa churin karqan, 34 Judataq Jacobpa churin karqan, Jacobtaq Isaacpa churin karqan, Isaactaq Abrahampa churin karqan, Abrahamtaq Tarepa churin karqan, Taretaq Nacorpa churin karqan, 35 Nacortaq Serugpa churin karqan, Serugtaq Ragaupa churin karqan, Ragautaq Pelegpa churin karqan, Pelegtaq Eberpa churin karqan, Ebertaq Salaq churin karqan, 36 Salataq Cainanpa churin karqan, Cainantaq Arfaxadpa churin karqan, Arfaxadtaq Sempa churin karqan, Semtaq Noepa churin karqan, Noetaq Lamecpa churin karqan, 37 Lamectaq Matusalempa churin karqan, Matusalemtaq Enocpa churin karqan, Enoctaq Jaredpa churin karqan, Jaredtaq Mahalaleelpa churin karqan, Mahalaleeltaq Cainanpa churin karqan, 38 Cainantaq Enospa churin karqan, Enostaq Setpa churin karqan, Set-taq Adanpa churin karqan, Adantaq Diospa kamasqan karqan. 1 Jesusmi Santo Espirituwan hunt'a, Jordán mayumanta kutimpurqan, hinan ch'inneqman Espirituqa pusarqan, chaypitaq tawa chunka p'unchay kamurqan saqraq wateqasqan. 2 Chay p'unchaykunapiqa manan imatapas mikhurqanchu, chaymantañan yarqachikurqan. 3 Hinaqtinmi saqraqa Jesusta nirqan: –Diospa Churinchus kanki chayqa, niy kay rumita t'antaman tukunanpaq, nispa. 4 Jesustaq saqraman kutichirqan: –Diospa Simin Qelqan nin: “Manan runaqa t'antallawanchu kawsanqa”, nispa. 5 Chaymantataq saqraqa huk alto orqoman pusaspa, huk qhawariyllapi llapallan kay pacha suyukunata payman qhawarichirqan. 6 Hinaspan saqraqa payta nirqan: –Qanmanmi qosqayki tukuy kay kamachikuyta kay suyukunaq hatun-atiynintawan. Ñoqan kay atiytaqa chaskirqani, chaymi pipas munasqayman qosaq. 7 Qanchus qonqoriykukuspa yupaychaykuwanki chayqa, llapallanmi qanpa kanqa, nispa. 8 Jesustaq saqraman kutichirqan: –Diospa Simin Qelqan nin: “Señor Diosniykitan yupaychanki, pay sapallantataqmi servinkipas”, nispa. 9 Chaymantataq saqraqa Jerusalén llaqtaman Jesusta pusarqan, hinaspan Dios yupaychana wasi pataman sayaykachispa payta nirqan: –Diospa Churinchus kanki chayqa, kay ukhuman saltaykuy. 10 Diospa Simin Qelqan nin: “Diosmi angelninkunata kamachinqa waqaychanasuykipaq”, nispa. 11 Nillantaqmi: “Makinkupin qanta chaskisunkiku chakiykita rumipi ama k'irikunaykipaq”, nispa. 12 Chaymi Jesusqa saqraman kutichirqan: –Diospa Simin Qelqan nin: “Aman Señor Diosniykita wateqankichu”, nispa. 13 Manapuni wateqayta atispataq saqraqa Jesusmanta anchhuripurqan huk kutikama. 14 Jesusmi Santo Espirituq kallpachasqan Galilea provinciaman kutipurqan, chay muyuriq campokunapitaq paymanta rimarqanku. 15 Sinagogakunapin yachachirqan, lliw runakunataq payta hatuncharqanku. 16 Wiñasqan Nazaret llaqtaman rispataq, haykullaqpuni hinata samana p'unchaypi sinagogaman haykurqan, hinaspan Diospa Simin Qelqa leeq sayarirqan. 17 Profeta Isaiaspa qelqasqanta payman haywaqtinkutaq k'uyuraspa kay qelqasqata tarirqan: 18 “Señor Diospa Espiritunmi ñoqapi kashan, wakchakunaman allin willakuykunata willanaypaqmi akllawarqan. Payqa kachamuwarqan presokunaman kacharisqa kanankuta willanaypaq, ñawsakunaman qhawarinankuta willanaypaq. Payqa kachamuwarqan sarunchasqakunata kacharinaypaq, 19 Señor Diospa llaqtanta sumaq qhawarinan p'unchaykuna chayamusqanta willanaypaq” nispa, niqta. 20 Qelqata k'uyuykuspataq waqaychaqman haywapuspa tiyaykurqan, chaypi llapa kaqkunataq payta makilla qhawasharqanku. 21 Hinan Jesusqa paykunata nirqan: –Kunanmi kay leesqay uyarisqaykichis Qelqa hunt'akun, nispa. 22 Sumaq simikunata rimaqta uyarispan musphaspa Jesusmanta llapallanku allinta rimarqanku, hinaspan nirqanku: –¿Manachu payqa Josepa churin? nispa. 23 Hinan paykunata nirqan: –Imaynan rimaypi ninku: Hampikuq, qan kikiykita hampikuy, nispa, chay hinatapaschá niwankichis. Capernaúm llaqtapi imaymana ruwasqaykitan uyariyku, chay hinallataq kay llaqtaykipipas ruway, nispa. 24 Jesusqa nillarqantaqmi: –Cheqaqtan niykichis, manan mayqen profetapas llaqtanpiqa allin chaskisqachu. 25 Cheqaqtapunin niykichis, profeta Eliaspa tiemponpin askha viudakuna Israelpi karqan, kinsa wata soqta killayoqta para mana chayaqtintaq, hinantin llaqtakunapi hatun yarqay karqan. 26 Chay hinaña kashaqtinpas Diosqa manan Eliasta mayqenninkumanpas kacharqanchu, aswanpas Sidón hap'iypi Sarepta llaqtapi viuda warmillamanmi kacharqan. 27 Profeta Eliseoq tiemponpipas askhan lepra onqoyniyoqkuna Israelpi karqan, chaywanpas manan mayqenninkutapas Diosqa qhaliyachirqanchu, aswanpas Siria suyumanta Naamanllatan qhaliyachirqan, nispa. 28 Chayta uyarispan sinagogapi kaqkuna sinchita phiñakurqanku. 29 Hinaspan sayarispa llaqtamanta qarqorqanku. Chay llaqtatan ruwasqaku orqo patapi, chaymanmi qaqapachinankupaq aparqanku. 30 Jesustaq ichaqa chawpinkuta lloqsispa ripurqan. 31 Galilea provinciapi Capernaúm llaqtaman uraykuspanmi Jesusqa samana p'unchaykunapi paykunata yachachirqan. 32 Hinan atiywanpuni yachachisqanmanta muspharqanku. 33 Sinagogapin mana allin supay espirituq ñak'arichisqan runa kasharqan, paymi kunkayoqta qaparirqan: 34 –¡Waw! Nazaret llaqtayoq Jesús, ¿imataq ñoqaykuwan ruwanayki? ¿Tukuwaqniykuchu hamunki? Reqsiykin pichus kasqaykita, qanqa Diospa Ch'uya Churinmi kanki, nispa. 35 Jesustaq payta phiñarikurqan: –¡Upallay, lloqsiy paymanta! nispa. Chaymi supayqa runakuna chawpiman wikch'urparispa, mana imanaspalla paymanta lloqsirqorqan. 36 Hinan llapa musphaspa ninakurqanku: –¿Ima simitaq kayri? Chaytaq mana allin espiritukunata atiywan kallpawan kamachin, paykunataq lloqsinku, nispa. 37 Chaymi tukuy muyuriq llaqtakunapi Jesusmanta rimarqanku. 38 Sinagogamanta lloqsispataq Jesusqa Simonpa wasinman haykurqan, hinan Simonpa suegranqa sinchi fiebrewan onqosharqan, chaymi onqosqapaq valekurqanku. 39 Jesustaq onqosqaman k'umuykuspa fiebreta phiñarikurqan, hinan thanirqapurqan. Hatarispan hinataq warmiqa paykunata servirqan. 40 Inti haykuytañan llapa onqosqayoq imaymananiraq onqoyniyoqkunata Jesusman pusamurqanku, chaymi payqa sapankaman makinta churaykuspa qhaliyachirqan. 41 Askha runakunamantataqmi supaykunapas qaparikuspa lloqsirqanku: –Qanqa Diospa Churinmi kanki, nispa. Jesustaq ichaqa phiñarikuspa supaykunata mana rimarichirqanchu payqa Cristo kasqanta yachasqanku hawa. 42 Pacha illarimuqtinmi Jesusqa huk ch'inneqman lloqsirqan. Runakunataq maskhaspa payta tarirqanku, hinaspan hark'arqanku paykunamanta ama ripunanpaq. 43 Jesustaq ichaqa paykunata nirqan: –Huk llaqtakunamanpas Diospa qhapaqsuyunmanta allin willakuykunataqa willamunaymi, chaypaqmi Diosqa kachamuwarqan, nispa. 44 Ahinatan Jesusqa judío runakunaq sinagogankunapi willaspa purirqan. 1 Genesaret qocha patapi Jesús kashaqtinmi, runakunaqa payman mat'ipakurqanku Diospa siminta uyarinankupaq. 2 Jesustaq qocha patapi iskay boteta rikurqan. Challwaqkunan botekunamanta uraykamuspa llikankuta t'aqsasharqanku. 3 Jesusmi Simonpa botenman haykuspa valekurqan qocha ukhuman asllata apaykunanpaq. Hinaspan tiyaykuspa botemantapacha runakunata yachachimurqan. 4 Rimayta tukuspataq Simonta nirqan: –Aswan qocha ukhuneqman haykuspa llikaykichista wikch'uykuychis challwanapaq, nispa. 5 Simontaq payta nirqan: –Yachachikuq, tutantinmi llank'arqayku manataqmi imallatapas hap'imurqaykuchu, aswanpas nisqaykiman hina llikata wikch'uykusaq, nispa. 6 Wikch'uykuspataq askha challwata hap'irqanku, hinan llikankuraq yaqa llik'ikurqan. 7 Chaymi huknin botepi kaq challwaq-masinkuta makinkuwan waqyarqanku yanapaq hamunankupaq, hamuqtinkutaq iskaynin boteman hunt'achirqanku yaqa chinkaykunankukama. 8 Simón Pedrotaq chayta rikuspa Jesuspa ñawpaqenpi qonqoriykukurqan: –Señorníy, huchasapa runan kani, anchhuriykuy ñoqamanta, nispa. 9 Challwa hap'isqankumantan Simonqa paywan kaqkunapiwan anchatapuni mancharikurqanku. 10 Mancharikullarqankutaqmi Simonpa challwaq-masin Zebedeoq churinkuna Jacobowan Juanpiwan. Jesustaq Simonta nirqan: –Ama mancharikuychu, kunanmantaqa runakunata challwaqmi kanki, nispa. 11 Hinan botekunata qocha pataman chayachispanku lliwta saqespa Jesuspa qhepanta ripurqanku. 12 Huk llaqtapi Jesús kashaqtinmi, lepra onqoypa tukusqan runa hamurqan, paymi Jesusta rikuspa pampakama k'umuykukuspa rogakurqan: –Señor, munanki chayqa atinkin qhaliyachiwayta, nispa. 13 Chaymi Jesusqa makinta haywarispa llamiykurqan: –Munanin, qhali kapuy, nispa. Rimariqtin hinataq chay onqoyqa chinkapurqan. 14 Hinan Jesusqa kamachirqan: –Aman pimanpas willakunkichu, aswanpas rispayki sacerdotewan qhawachikamuy, Moisespa kamachikusqanman hina qhaliyasqaykimanta ofrendata haywamuy, chaymi qhaliyasqaykita llapa yachanqaku, nispa. 15 Chaywanpas aswantaraqmi Jesusmantaqa uyarikurqan. Askha runakunataq huñukamurqanku Jesusta uyarinankupaq, onqoyninkumanta qhaliyachisqa kanankupaqwan. 16 Jesustaq ch'inneqman rispa Diosmanta chaypi mañakamuq. 17 Huk p'unchay Jesús yachachishaqtinmi fariseokunaqa kamachikuy simita yachachiqkunapiwan tiyasharqanku. Paykunan Galilea provincia huch'uy llaqtakunamanta, Judea hap'iymanta Jerusalén llaqtamantawan hamusqaku. Señor Diospa atiynintaq Jesuspi kasharqan onqosqakunata qhaliyachinanpaq. 18 Hinan wakin runakunaqa such'u runata puñunapi wantumuspanku Jesuspa ñawpaqenman churaykunankupaq apaykuytapuni munarqanku. 19 Askha runakuna kasqanrayku mana maynintapas apaykuyta atispataq, wasi pataman wicharqanku, hinaspan t'oqospa paykuna chawpiman, Jesuspa ñawpaqen cheqasman puñunantinta warkuykurqanku. 20 Jesustaq iñisqankuta rikuspa such'uta nirqan: –Runa, huchaykikunatan pampachayki, nispa. 21 Hinaqtinmi kamachikuy simita yachachiqkunaqa fariseokunapiwan sonqonkupi yuyaykurqanku: ¿Pitaq kayri Diosta pisichaspa riman? ¿Pitaq huchakunata pampachaytari atinman? ¿Manachu Dioslla? nispanku. 22 Chay hina yuyaykusqankuta yachaspan Jesusqa paykunata nirqan: –¿Imaraykun chay hinata sonqoykichispi yuyaykunkichis? 23 ¿Mayqentaq aswan atikuq: Huchaykikunatan pampachayki, niychu, icha: Sayarispa puriy, niytaqchu? 24 Yachanaykichispaqpas Runaq Churinqa atiyniyoqmi, kay pachapi huchakunata pampachananpaq, chayta nispataq such'uta nirqan: –Qantan niyki: Hatariy, puñunaykita hoqarispa wasiykita ripuy, nispa. 25 Chaymi rikushaqtinku such'uqa puñunanta hoqarispa wasinta ripurqan, Diosta hatunchaspa. 26 Llapankutaq musphaspanku Diosta hatuncharqanku. Hinaspan ancha mancharisqa nirqanku: –Kunan p'unchaymi mana hayk'aq rikusqanchiskunata rikunchis, nispanku. 27 Chaykuna qhepatataq Jesusqa lloqsimuspa Leví sutiyoq runata contribución cobrashaqta rikurqan, contribución cobrana cheqaspi sisata cobrashaqta, hinaspan nirqan: –Qhepayta hamuy, nispa. 28 Lliwta saqespataq sayarispa Jesuspa qhepanta ripurqan. 29 Hinaspan Leviqa hatun mikhuyta wasinpi haywarqan, askhataq contribución cobraqkunapas hukkunapas paykunawan mikhuq tiyaykurqanku. 30 Kamachikuy simita yachachiqkunataq fariseokunapiwan Jesuspa yachachisqankuna contra rimaspa nirqanku: –¿Imaraykun contribución cobraqkunawan huchasapakunapiwan mikhunkichispas ukyankichispas? nispa. 31 Chaymi Jesusqa paykunata nirqan: –Qhalikunaqa manan hampiqta necesitankuchu, aswanpas onqosqakunallan necesitanku. 32 Manan chanin runakunata waqyaqchu hamurqani, aswanpas huchasapakunata Diosman kutirichinaypaqmi, nispa. 33 Hinaqtinmi paykunaqa Jesusta nirqanku: –¿Imaraykun Juanpa yachachisqankunapas fariseokunaq yachachisqankunapas sapa kuti ayunanku mañakunku, yachachisqaykikunataq mana ayunaspa mikhunkupas ukyankupas? nispa. 34 Jesustaq paykunata nirqan: –¿Casamientoman invitasqakunataqa, ayunachinkumanchu novio paykunawan kashaqtinqa? Manan. 35 Ichaqa chayamunqan p'unchaykuna, noviota aparqoqtinku ayunanankupaq, nispa. 36 Huk rikch'anachiy simitapas paykunaman nillarqantaqmi: –Manan pipas mosoq p'achata llik'ispaqa mawk'a p'achaman siranmanchu, chay hinata ruwaqtinqa mosoq remiendon llik'inman, mosoq remiendoqa manan allinchu mawk'a p'achapaqqa. 37 Manan pipas upi vinotaqa mawk'a odrekunaman hillp'unchu, chay hina kaqtinqa, upi vinon poqospa odrekunata phatachinman, vinopas hich'akunman, odrekunapas llik'ikapunman. 38 Aswanmi upi vinotaqa mosoq odrekunaman hillp'unku. 39 Pipas poqosqa vinota malliykuspaqa manan upi vinotaqa munanñachu. Payqa ninmi: Poqosqan aswan sumaqqa, nispa. 1 Samana p'unchaypi chakra ukhunta Jesús rishaqtinmi, yachachisqankunaqa trigo umata k'aptaspa makinkupi qhaqospa mikhurqanku. 2 Chaymi wakin fariseokunaqa paykunata nirqanku: –¿Imanaqtinmi samana p'unchaypi mana ruwanata ruwankichis? nispa. 3 Jesustaq paykunata nirqan: –¿Manachu leerqankichis Davidpa ruwasqanta? Paypas runankunapas yarqachikuspan 4 Diospa wasinman haykuspa, Diospa ñawpaqenpi churasqa t'antakunata mikhurqan, paywan kaqkunamanpas qoykullarqantaq. Chay t'antakunataqa sacerdotekunallan mikhuqku, nispa. 5 Jesusqa nillarqantaqmi: –Runaq Churinqa samana p'unchaypapas Señorninmi, nispa. 6 Hinallataqmi hukkaq samana p'unchaypipas sinagogaman haykuspa yachachirqan. Chaypin kasharqan huk runa paña makin ch'akisqa. 7 Hinan kamachikuy simita yachachiqkunaqa fariseokunapiwan Jesusta qhamiyarqanku, samana p'unchaypi qhaliyachiqtinqa, chayman tumpalla payta huchachanankupaq. 8 Paytaq ichaqa yuyaykusqankuta yachaspa ch'akisqa makiyoq runata nirqan: –Hatarimuspa chawpipi sayaykuy, nispa. Paytaq hatarispa sayaykurqan. 9 Hinaqtinmi Jesusqa paykunata nirqan: –Hukta tapusqaykichis: ¿Samana p'unchaypiqa allinkaqtachu ruwana, icha mana allinkaqtachu ruwana? ¿Kawsayta qespichinachu, icha hinallatachu wañuqta qhawana? nispa. 10 Muyuriqninpi llapanta qhawarispataq chay runata nirqan: –Haywarimuy makiykita, nispa. Runataq haywarirqan, chaymi makinqa qhaliyarqapurqan. 11 Hinan paykunaqa k'arakta phiñakuspa, imatachus Jesusta ruwanankupaq rimanakurqanku. 12 Chay p'unchaykunapin Jesusqa Diosmanta mañakunanpaq orqoman rirqan, hinan tutantin Diosmanta mañakurqan. 13 Pacha illarimuqtintaq yachachisqankunata waqyaspa, paykunamanta chunka iskayniyoqta akllarqan, hinaspan paykunata “apostolkuna” nispa suticharqan. 14 Paykunan karqan: Simón (paytan Pedrota suticharqan), wawqen Andrés, Jacobo, Juan, Felipe, 15 Mateo, Tomás, Alfeoq churin Jacobo, Zelote nisqa t'aqamanta Simón, 16 Jacoboq churin Judas, Judas Iscariotepiwan, paymi Jesusta hap'ichiqqa karqan. 17 Orqomanta paykunawan uraykuspataq Jesusqa huk pampapi sayaykurqan, chaypin suyasharqanku askha yachachisqankuna, kallarqantaq lliw Judea hap'iymanta Jerusalén llaqtamanta, lamar-qocha patapi kaq Tiro llaqtamanta, Sidón llaqtamantawan askha runakuna. Paykunan Jesusta uyarinankupaq onqoyninkumanta qhaliyachisqa kanankupaqwan hamurqanku. 18 Mana allin espiritukunaq ñak'arichisqankunapas qhaliyachisqan karqanku. 19 Jesusqa llapa runata atiyninwan qhaliyachiqtinmi, paytaqa llamiykuytapuni munarqanku. 20 Jesustaq yachachisqankunata qhawarispa nirqan: Kusisamiyoqmi kankichis wakchakunaqa, qankunapaqmi hanaq pacha qhapaqsuyuqa. 21 Kusisamiyoqmi kankichis kunan yarqasqakunaqa, saksachisqan kankichis. Kusisamiyoqmi kankichis kunan waqaqkunaqa, asikunkichismi. 22 Kusisamiyoqmi kankichis Runaq Churin hawa runakuna cheqnisuqtiykichis, qarqosuqtiykichis, k'amisuqtiykichis, sutiykichistapas millayta hina pisichaqtinkuqa. 23 Chaykunata ruwasqasuykichis p'unchayqa q'ochukuychis, kusikuychis, hanaq pachapi premioykichisqa hatunmi, chay hinatapunin ñawpa taytankupas profetakunata ruwarqanku. 24 Ichaqa, ¡ay, imaynaraqmi kankichis qhapaqkuna! ¡Qankunaqa qhapaq kayniykichiswanmi kusikurqankichisña! 25 ¡Ay, imaynaraqmi kankichis kunan saksasqakuna! Yarqachikunkichismi. ¡Ay, imaynaraqmi kankichis kunan asikuqkuna! Llakikunkichismi, waqankichismi. 26 ¡Ay, imaynaraqmi kankichis lliw runakuna qankunata alabaqtinku! Chay hinatapunin ñawpa taytankupas llulla profetakunamanta allinta rimarqanku. 27 Uyariwaqniykunamanmi niykichis: –Munakuychis awqaykichiskunata, allinta ruwaychis cheqnikuqniykichiskunapaq, 28 sumaq simiwan kutichiychis ñakaqniykichiskunaman, yanqamanta tumpaqniykichiskunapaqpas Diosmanta mañapuychis. 29 Huk lado uyaykipi saqmaqniykimanqa, huknin ladotawan kutirichiy, capaykita qechuqniykimanqa camisaykitapas ama hark'akuychu. 30 Pipas mañakuqniykimanqa qoykuy, imaykitapas hap'ikapuqmantaqa amaña mañakapuychu. 31 Imaynatachus qankunapaq runakunaq ruwananta munankichis, chay hinallatataq qankunapas paykunapaq ruwaychis. 32 Munakuqnillaykichistachus munakunkichis chayqa, ¿ima allintan ruwankichis? Huchasapakunapas chay hinataqa ruwankun. 33 Allin ruwapuqnillaykichispaqchus allinta ruwapunkichis chayqa, ¿ima allintan ruwankichis? Huchasapakunapas chay hinataqa ruwankun. 34 Kutichipunasuykichista suyaspalla manunkichis chayqa, ¿ima allintan ruwankichis? Huchasapakunapas huchasapa-masinkumanqa manunkun kaqllatataq chaskinankuraykuqa. 35 Munakuychis awqaykichiskunata, allinta ruwapuychis, manuykuychistaq ama imatapas chaskikuyta yuyaspalla, chaymi premioykichisqa hatun kanqa, hinaspan Ancha Hatun Diospa wawankuna kankichis. Payqa mana reqsikuqninkunapaq, mana allinkunapaqpas sumaq sonqon. 36 Ahinaqa, khuyapayakuq kaychis, imaynan Yayaykichispas khuyapayakuq hina. 37 Ama runa-masiykichista juzgaychischu, ahinapin Diospas mana juzgasunkichischu. Ama huk runakunata huchachaychischu, ahinapin Diospas mana huchachasunkichischu. Hukkunata pampachaychis, ahinapin pampachasqallataq kankichis. 38 Runa-masiykichisman qoykuychis, ahinapin Diosqa qosunkichis. Payqa qosunkichis allin tupusqata, ñit'isqata, chhaphchisqata, unkhuyniykichispi llimp'arishaqta. Kikin tupusqaykichis tupuwanmi Diosqa tupusunkichis, nispa. 39 Jesusqa huk rikch'anachiy simitapas paykunaman nillarqantaqmi: –¿Huk ñawsa runa ñawsamasinta pusanmanchu? ¿Manachu iskayninku t'oqoman urmaykunkuman? 40 Yachachisqaqa manan yachachiqninmantaqa aswan yachayniyoqqa kanmanchu, chaywanpas astawan yachaspaqa yachachiqnin hinan kanqa. 41 ¿Imaraykun wawqeykiq ñawinpi qhellita qhawanki, manataq ñawiykipi kaq kurkutaqa rikukunkichu? 42 Chayri, ¿imaynatan wawqeykita niwaq: Wawqéy, ñawiykipi kaq qhellita horqosqayki, nispa, ñawiykipi kaq kurkuta mana rikukushaspaykiqa? Iskay uya, ñawiykimantaraq kurkuta horqokuy, hinaspañan allinta qhawanki wawqeykiq ñawinpi qhellita horqonaykipaq. 43 Allin sach'aqa manan mana allintaqa rurunchu, manallataq mana allin sach'apas allintaqa rurunchu. 44 Sapanka sach'aqa rurusqanpin reqsichikun. Manan higostaqa khiskamantachu pallanku, manallataqmi uvastapas t'ankarmantachu pallanku. 45 Allin runaqa allin sonqoyoq kaspanmi allinta riman, mana allin runataq millay sonqoyoq kaspa millayta riman. Imachus sonqonpi hunt'a kashan chaytan siminqa riman. 46 Señorníy, Señorníy, nishawaspaykichisqa, ¿imaraykutaq kamachisqaykunataqa mana ruwankichischu? 47 Pipas ñoqaman hamun, hinaspa simiykunata uyarispa hunt'an, chay runamantan yachachisqaykichis pimanchus rikch'akusqanta: 48 Rikch'akunmi wasi sayarichiq runaman, paymi qaqa patapi ukhutapuni t'oqospa teqsita churarqan. Lloqlla chayamuqtintaq mayuqa wasapaspa chay wasiman kallpawanpuni waqtakurqan, manataq kuyurichillarqanpaschu allin teqsichasqa kasqanrayku. 49 Ichaqa pipas uyarishaspa mana hunt'anchu chayqa, rikch'akunmi hallp'a pampapi mana teqsiyoq wasita sayarichiq runaman. Mayutaq chay wasiman kallpawanpuni waqtakuqtin thunikurqan, hinaspan pasaqta thunikapurqan, nispa. 1 Runakunaman lliwta yachachisqan qhepatataq Jesusqa Capernaúm llaqtaman haykurqan. 2 Chaypin Roma soldado capitanpa munasqa kamachin onqosharqan, yaqañan wañupusharqan. 3 Hinan capitanqa Jesusmanta uyarispa judío runakunamanta wakin kurak runakunata payman kacharqan kamachinta qhaliyachinanpaq rogakuqta. 4 Paykunataq Jesusman asuykuspa tukuy sonqowan rogakuspa nirqanku: –Payqa yanapaykunaykipaq hinan. 5 Payqa suyunchista munakunmi, hinaspan Sinagogata sayarichipuwarqanku, nispa. 6 Hinan Jesusqa paykunawan rirqan. Wasinman chayashaqtinkuñataq capitanqa amigonkunata Jesusman kacharqan kay hinata nimunankupaq: –Señorníy, amaña hamuychu, ¿pitaq ñoqari kani wasiyman haykuykamunaykipaq? 7 Manan qanman hamunaypaq hinachu kani. Rimarimullay, hinan kamachiyqa qhaliyarqapunqa. 8 Ñoqaqa kamachina runan kani, hinallataq soldadokunata kamachini. Chaymi hukninta “Riy” niqtiy, rin. Hukninta “Hamuy” niqtiypas, hamun. Kamachiypas “Kayta ruway” niqtiy, ruwan, nispa. 9 Jesustaq chayta uyarispa chay capitanmanta muspharqan, hinaspan kutirispa qhepan hamuq runakunata nirqan: –Niykichismi, manan Israel runakunapipas kay hina iñiyniyoq runataqa tarirqanichu, nispa. 10 Kachamusqakuna capitanpa wasinman kutipuspankutaq onqosqa kamachitaqa qhalitaña tarirqanku. 11 Chaymantataq Jesusqa Naín nisqa llaqtata rirqan yachachisqankunawan askha runakunapiwan. 12 Hinaspanmi llaqta punkuman qayllaykushaqtin, llaqtamanta askha runakuna viudata hamuysirqanku. Paykunan viudaq sapallan churin wañusqata wantumusharqanku. 13 Hinan Señor Jesusqa viudata rikuspa khuyapayaykuspa nirqan: –Ama waqaychu, nispa. 14 Asuykuspataq aya wantunata llamiykurqan, wantuqkuna sayaykachiqtintaq nirqan: –¡Wayna, qantan niyki, sayariy! nispa. 15 Chaymi wañuq waynaqa sayarispa rimarirqan. Jesustaq payta mamanman qopurqan. 16 Hinan llapanku mancharikuspa Diosta hatunchaspa nirqanku: –Huk hatun profetan ñoqanchis ukhupi rikhurin, Diosmi llaqtanta watukamun, nispanku. 17 Jesuspa chay ruwasqanmi Judea provinciantinpi lliw muyuriqnintinpiwan uyarikurqan. 18 Tukuy chaykunatataq Juanpa yachachisqankunaqa Juanman willamurqanku, chaymi payqa iskay yachachisqankunata waqyaspa, 19 Jesusman kacharqan tapumunankupaq: –¿Qanchu kanki Diospa kachamusqan? Icha, ¿huktataqchu suyakusaqku? nispa. 20 Hinan yachachisqakunaqa Jesusman qayllaykuspa nirqanku: –Bautizaq Juanmi qan tapuqta kachamuwanku: ¿Qanchu kanki Diospa kachamusqan? Icha, ¿huktataqchu suyakusaqku? nispa. 21 Chay raton qhaliyachirqan askha onqosqakunata, nanayniyoqkunata, millay supaypa ñak'arichisqankunatapas, askha ñawsakunatataq qhawarichirqan. 22 Hinaspan Jesusqa paykunata nirqan: –Kutispa Juanman willamuychis rikusqaykichista, uyarisqaykichistawan. Ñawsakunan qhawarin, wist'ukunan puririn, lepra onqoyniyoqkunan qhaliyan, roqt'ukunan uyarin, wañusqakunan kawsarimpun, wakchakunamantaq allin willakuykuna willakun. 23 Kusisamiyoqtaqmi ñoqamanta mana p'enqakuqqa, nispa. 24 Juanpa kachamusqankuna kutipuqtintaq Jesusqa Juanmanta runakunata tapurqan: –¿Ima qhawaqtaq ch'inneqman rirqankichis? ¿Wayraq chhaphchiykachasqan soqos qhawaqchu rirqankichis? 25 Icha, ¿ima qhawaqchu rirqankichis? ¿Sumaq p'achawan p'achasqa runa qhawaqchu? Sumaq p'achawan p'achakuqkunapas aycha kusichiyllapi kawsaqkunapas reykunaq wasinpin kashanku riki. 26 ¿Ima qhawaqpunitaq rirqankichis? ¿Profeta qhawaqchu? Arí, profeta qhawaqmi. Niykichismi payqa profetamantapas aswan kurakmi. 27 Paymantan Diospa Simin Qelqaqa nin: “Willaqniytan ñawpaqeykita kachani, paymi ñanta hamunaykipaq allichanqa”, nispa. 28 Niykichismi, warmimanta nacemuqkuna ukhupiqa Bautizaq Juanmanta aswan kurak profetaqa manan kanchu. Ichaqa, Diospa qhapaqsuyunpiqa aswan huch'uy kaqmi Juanmanta aswan kurak, nispa. 29 Hinan llapan runakuna, contribución cobraqkunapas Jesuspa nisqanta uyarispanku yacharqanku Diospa chanin kasqanta. Paykunaqa ñan Juanpa bautizasqanña karqanku. 30 Ichaqa fariseokunataq kamachikuy simita yachachiqkunapiwan kikinkupaq Diospa munayninta wikch'uykukuspanku Juanwan mana bautizachikurqankuchu. 31 Jesusqa nillarqantaqmi: –¿Imamantaq rikch'achisaq kay miray runakunata? ¿Imamantaq rikch'akunku? 32 Rikch'akunmi plazapi tiyaykuspa waqyanakuq erqekunaman. Paykunan waqyanakunku: –Qenatan tocapuykiku, manataq tusunkichischu, llakiy-llakiy takitan takipuykiku, manataq waqankichischu, nispa. 33 Bautizaq Juanmi hamurqan, payqa manan t'antata mikhuqchu, manallataq vinotapas ukyaqchu, chaymi nirqankichis: Supaypa hunt'aykusqanmi kashan, nispa. 34 Runaq Churinmi hamurqan hinaspan mikhurqan ukyarqan, ninkichistaq: Kayqa rakrapun, machaqmi, contribución cobraqkunaq, huchasapamanta qhawasqakunaq amigonmi, nispa. 35 Yachaypa chanin kasqantaqa wawankunallan reqsichin, nispa. 36 Huk fariseon Jesusta waqyarqan paywan mikhunanpaq. Hinan fariseoq wasinman haykuspa mikhuq tiyaykurqan. 37 Llaqtaq reqsisqan huchasapa warmitaq fariseoq wasinpi mikhunanpaq Jesusqa tiyaykusqanta yachaspa, yuraq rumi p'uyñuchapi q'apaq hawinantin haykurqan. 38 Hinaspan Jesuspa chakin qayllapi qonqoriykukurqan, waqaspataq weqenwan chakinta ch'aqchurqan, hinaspan chukchanwan ch'akichirqan, chakintapas much'aykuspataq q'apaq hawinawan hawiykurqan. 39 Waqyaqnin fariseotaq chayta rikuspa sonqonpi nirqan: Kayqa profeta kanman chayqa, llamiqnin huchasapa warmi pichus kasqantapas imayna kasqantapas yachanmanchá, nispa. 40 Hinaqtinmi Jesusqa payta nirqan: –Simón, hukta nisqayki, nispa. Paytaq: –Niway, yachachikuq, nirqan. 41 Huk qolqe manuqpan iskay manukuqnin karqan, hukninmi phisqa pachak qolqe manu, huknintaq phisqa chunka manu. 42 Mana imankupas kutichipunankupaq kaqtintaq, manuqqa iskayninkuta pampachapurqan. Niway, ¿mayqenninkutaq astawanqa payta munakunqa? nispa. 43 Hinan Simonqa nirqan: –Yuyaykuni chay askha manuta pampachasqa kaqmi paytaqa munakunqa, nispa. Jesustaq: –Chanintan ninki, nirqan. 44 Chay warmita qhawarispataq Simonta nirqan: –¿Rikushankichu kay warmita? Wasiykimanmi haykumurqani, manataq chakiypaq unuta qowarqankichu, paytaq ichaqa weqenkunawan chakiyta ch'aqchuykuspa chukchanwanraq ch'akichin. 45 Manan much'aykuwarqankichu, paytaq ichaqa haykumusqanmantapacha chakiyta much'ashallan. 46 Manan umayta aceitewan hawiykuwarqankichu, paytaq ichaqa q'apaq hawinawan chakiyta hawiykuwan. 47 Chayraykun niyki, paypa askha huchankunatan pampachani sinchita munakuwasqanrayku. Pisillata pampachasqaqa pisillatan munakun, nispa. 48 Warmitataq nirqan: –Huchaykikunatan pampachayki, nispa. 49 Mikhuq-masinkunataq ninakurqanku: –¿Pitaq kayri huchakunatapas pampachaqqa? nispanku. 50 Chaymi Jesusqa warmita nirqan: –Diospi iñiyniykin qespichisunki, thak kaypi ripuy, nispa. 1 Chay qhepatataq Jesusqa purirqan llapa llaqtakunata huch'uy llaqtakunatawan, Diospa qhapaqsuyunmanta allin willakuykunata willaspa, paywantaq chunka iskayniyoq yachachisqankunapas rirqanku. 2 Rillarqankutaqmi mana allin espiritukunamanta onqoykunamantawan qhaliyachisqa wakin warmikunapas, paykunan karqan Magdalá llaqtayoq María (paymantan qanchis supaykunata qarqorqan), 3 Susana, Herodespa mayordomon Chuzaq warmin Juanapiwan. Hinallataq rirqanku askha warmikunapas, paykunan kaqninkuwan Jesusta yachachisqankunatawan yanapaspa servirqanku. 4 Hinantin llaqtakunamanta hamuspa askhallaña runakuna Jesusman huñukamuqtinmi rikch'anachiy simipi paykunata Jesusqa yachachirqan: 5 –Huk runan chakrata rirqan muhu t'akaq. T'akashaqtinmi wakin muhuqa ñan pataman chayarqan, hinan puriqkuna sarurqanku, phalaq animalkunataq pallarqapurqan. 6 Wakin muhutaq rumi-rumiman chayarqan, wiñarimuspataq ch'akipurqan ch'akipi kasqanrayku. 7 Wakin muhutaq khiska-khiskaman chayarqan, hinan khiskakunaqa chaywan kuska wiñamuspa p'amparqapurqan. 8 Wakin muhutaq allin hallp'aman chayaspa wiñamurqan, hinaspa huklla pachakta rururqan, nispa. Chaykunata yachachispataq kunkayoqta nirqan: –¡Uyarinanpaq ninriyoqqa uyarichun! nispa. 9 Chaymi yachachisqankunaqa Jesusta tapurqanku: –¿Ima ninantan nin kay rikch'anachiy simi? nispa. 10 Hinan payqa nirqan: –Qankunamanmi Diospa qhapaqsuyun pakasqa yachaykunata sut'ita reqsichiykichis, wak runakunamantaq ichaqa rikch'anachiy simikunapi yachachini, qhawashaspa mana rikunankupaq, uyarishaspapas mana entiendenankupaq, nispa. 11 Kaymi chay rikch'anachiy simiq sut'inchayninqa: Muhuqa Diospa siminmi. 12 Ñan pataman chayaqkunaqa Diospa siminta uyariqkunan kanku, saqrataq hamuspa sonqonkumanta simita aparqon, mana iñinankupaq, hinaspa mana qespichisqa kanankupaq. 13 Rumi-rumiman chayaqkunaqa Diospa siminta uyarispa kusikuywan chaskiqkunan kanku, ichaqa kaykunaqa manan saphichasqachu kanku, chaymi pisi p'unchaykunallapaq iñinku, wateqay p'unchaykunapitaq t'aqarikapunku. 14 Khiska-khiskaman chayaqkunaqa Diospa siminta uyariqkunan kanku, ichaqa, kay kawsaypi afanakuywan, qhapaq kaykunawan, mana allinpi kusikuykunawan atipachikuqtinku rurusqanku mana poqonchu. 15 Allin hallp'aman chayaqkunataqmi uyarispa cheqaq allin sonqowan Diospa siminta waqaychaqkuna kanku, hinaspa pacienciawan rurunku, nispa. 16 Pipas lamparata hap'ichispaqa manan imawanpas pakarqonchu, manataqmi puñuna pata ukhumanpaschu churaykun, aswanmi k'anchana pataman churan, haykuqkunata k'anchananpaq. 17 Lliw pakasqa kaqpas rikhurichisqan kanqa, lliw mana yachakuqpas sut'inchasqan kanqa. 18 Chay hinaqa, allinta uyariychis. Pipas kapuqniyoqmanqa astawanraqmi qosqa kanqa, mana kapuqniyoqmantan, ichaqa kaqniyoq kay yuyaykusqanpas qechusqa kanqa, nispa. 19 Mamanmi wawqenkunapiwan Jesusman hamurqanku, ichaqa askha runakuna kaqtinmi payman mana asuykuyta atirqankuchu. 20 Hinan Jesusman willarqanku: –Mamaykin wawqeykikunapiwan hawapi kashanku, qanwan tupayta munaspa, nispa. 21 Hinaqtinmi paykunata nirqan: –Mamaypas wawqeykunapas Diospa siminta uyarispa hunt'aqkunan, nispa. 22 Huk p'unchaymi Jesusqa yachachisqankunapiwan boteman haykuspa paykunata nirqan: –Qocha chimpaman risun, nispa. Hinan puririrqanku. 23 Ichaqa botepi rishaqtinkun payqa puñurqapurqan. Chayllamanmi sinchi wayra qochaman wayramurqan, boteman unu hunt'aykushaqtintaq yaqaña chinkaykusharqanku, sasachaypitaq rikukurqanku. 24 Hinan Jesusman asuykuspa rikch'achirqanku: –¡Yachachikuq, yachachikuq chinkaykushanchisñan! nispa. Pay rikch'arispataq wayrata unu hatariytawan phiñarikurqan, hinan wayraqa thanipurqan, qochapas thak kapurqan. 25 Paykunatataq nirqan: –¿Maytaq iñiyniykichisri? nispa. Hinan mancharisqa musphaspa ninakurqanku: –¿Pitaq kayri? Wayratapas unutapas kamachin, paytaqa kasunkutaq, nispanku. 26 Galilea qocha chimpapi Gerasa runakunaq hallp'anmanmi botepi rirqanku. 27 Botemanta Jesús lloqsiqtinmi supaypa ñak'arichisqan runa paywan tuparqan. Payqa llaqta runa kashaspapas unayñan mana p'achayoq q'alallaña puriq, manañataq wasinpipas tiyaqchu, aswanpas panteonllapiña. 28 Paymi Jesusta rikuspa ñawpaqenpi qonqoriykukurqan, hinaspan kunkayoqta qaparispa nirqan: –¡Iman ñoqawan ruwanayki, Ancha Hatun Diospa Churin Jesús! Rogakuykin ama ñak'arichinawaykipaq, nispa. 29 Chay runamanta mana allin espíritu lloqsinanpaq Jesús kamachiqtinmi chay hinata qaparirqan. Paytaqa askha kutitan supayqa chhaphchirqan. Cadenakunawan thunkunakunawan wataqtinkupas p'itirqospan supaypa apasqan ch'inneqkunaman riq. 30 Jesustaq payta tapurqan: –¿Iman sutiyki? nispa. Chaymi kutichirqan: –“Waranqa-waranqan” sutiyqa, nispa. Chaytaqa nirqan askha supaykuna payman haykusqanraykun. 31 Hinan supaykuna Jesusta rogakurqanku chinkay-chinkay ukhuman ama wikch'uykunanpaq. 32 Chay orqopitaq t'aqantin khuchikuna mikhusharqan, hinan Jesusta rogakurqanku khuchikunaman haykunankupaq, chaymi payqa uyakurqan. 33 Runamanta lloqsirqospankutaq supaykunaqa khuchikunaman haykurqanku. Chaymi t'aqantin khuchikunaqa qochaman phawarispanku qaqapaykuspa heq'eparqanku. 34 Khuchi michiqkunataq chayta rikuspa ayqerirqanku, rispankutaq llaqtapipas campopipas willakamurqanku. 35 Chaymi runakunaqa imachus kasqanta qhawamunankupaq rispanku Jesusman chayarqanku, hinaspan supaykunamanta kacharichisqa runata rikurqanku. Paymi Jesuspa qayllanpi p'acharqosqa yuyayninpiña tiyasharqan, chaymi mancharikurqanku. 36 Jesuspa qhaliyachisqanta rikuqkunataq paykunaman willarqanku imaynatachus supaypa ñak'arichisqan runaq qhaliyachisqa kasqanta. 37 Hinaqtinmi Gerasa hap'iypi tiyaq lliw runakunaqa Jesusta rogakurqanku llaqtankumanta ripunanpaq, sinchita manchakusqankurayku. Chaymi Jesusqa boteman haykuspa kutipurqan. 38 Supaykunamanta kacharichisqa qharitaq paywan kuskalla kananpaq rogakurqan, Jesustaq kachapuspa nirqan: 39 –Wasiykita kutipuy, hinaspa willakamuy Diospa imaymana ruwapusqasuykita, nispa. Runataq ripuspa Jesuspa paypaq imaymana ruwasqanta tukuy llaqtantinpi willakurqan. 40 Qocha chimpaman Jesús kutimpuqtintaq askha runakunaqa kusisqa payta chaskirqanku, llapankun paytaqa suyasharqanku. 41 Sinagogapi umalli runa Jairo sutiyoq qharitaq hamuspa, Jesuspa ñawpaqenpi qonqoriykukuspa rogakurqan wasinta rinanpaq. 42 Paypa sapallan ususinmi wañunayasharqanña, chay ususinmi chunka iskayniyoq watayoq hinaña karqan. Rishaqtintaq askha runakunaqa Jesusta k'iskiykurqanku. 43 Chaypin huk warmi kasharqan. Paymi chunka iskayniyoq wataña yawar apaywan onqosharqan, paymi tukuy kaqninkunatapas hampiqkunapi tukurqan, manataq pipas qhaliyachiyta atirqanñachu. 44 Jesuspa qhepanman asuykuspanmi p'achanpa ch'ullpanta llamiykurqan, hinan yawar apayninqa kaq rato thanirqapurqan. 45 Chaymi Jesusqa nirqan: –¿Pin llamiykamuwan? nispa. Llapanku mananchakuqtinkutaq, Pedroqa paywan kaqkunapiwan nirqan: –Yachachikuq, runakunan tanqanakuspa k'iskipakamushasunkiku, nispa. 46 Jesustaq nirqan: –Pipunichá llamiykamuwan, yachanin atiy ñoqamanta lloqsisqanta, nispa. 47 Chaymi warmiqa mana pakakuyta atispa, khatatataspan hamurqan, Jesuspa ñawpaqenpi qonqoriykukuspataq llapa runaq qayllanpi payman willakurqan imaraykuchus llamiykusqanta, imaynatachus qhaliyarqapusqantawan. 48 Hinan Jesusqa warmita nirqan: –Ususíy, iñiyniykin qhaliyachisunki, thak-kaypi ripuy, nispa. 49 Jesús rimashallaqtinraqmi sinagogapi umalli runaq kamachin hamurqan: –Ususiykiqa wañurqapunñan, amaña yachachikuqta pusaychu, nispa. 50 Jesustaq chayta uyarispa nirqan: –Ama mancharikuychu, iñillay, kawsallanqan, nispa. 51 Hinaspan wasita haykuspa, mana pitapas paywan haykunankuta munarqanchu, aswanpas Pedrota, Jacobota, Juanta sipaspa tayta-mamallantawan. 52 Lliwmi sipasmanta sinchita llakikuspa waqasharqanku. Chaymi Jesusqa nirqan: –Ama waqaychischu, manan wañusqachu kashan, puñushallanmi, nispa. 53 Hinan wañusqa kasqanta yachaspanku Jesusta asipayarqanku. 54 Paytaq ichaqa makinmanta hap'iykuspa kunkayoqta nirqan: –¡Sipas, sayariy! nispa. 55 Hinan kawsarimpuspa sayarirqanpacha, Jesustaq kamachirqan sipasman mikhunata qonankupaq. 56 Tayta-mamantaq muspharqan. Jesustaq paykunata kamachirqan chay ruwasqanta ama pimanpas willanankupaq. 1 Jesusqa chunka iskayniyoq yachachisqankunata waqyaspanmi, paykunaman atiyta kamachikuytawan qorqan llapa supaykunata qarqonankupaq, onqosqakunatapas qhaliyachinankupaq. 2 Hinaspan paykunata kacharqan Diospa qhapaqsuyunmanta willamunankupaq, onqosqakunata qhaliyachimunankupaqwan. 3 Nirqantaq: –Aman imatapas ñanpaqqa apakunkichischu, tawnatapas, qoqawatapas, t'antatapas, qolqetapas, iskay p'achatapas. 4 May wasimanpas haykuspaykichisqa chayllapin samakunkichis chay llaqtamanta ripunaykichiskama. 5 May llaqtapipas mana chaskiyta munasunkichischu chayqa, chaymanta lloqsispa, chakiykichispi kaq hallp'atapas chhaphchinkichis mana allin ruwasqankuta yachanankupaq, nispa. 6 Hinan puririspa lliw huch'uy llaqtakunata rirqanku, allin willakuykunata willaspa, tukuy hinantinpi onqosqakunatapas qhaliyachispanku. 7 Kamachikuq Herodesmi Jesuspa lliw ruwasqankunata uyarirqan. Chaymi hawapi-ukhupi sonqoyoq kasharqan, Juanmi wañusqanmanta kawsarimpun, niqtinku. 8 Wakinmi nirqanku: –Profeta Eliasmi rikhurimun. Hukkunataq: –Mayqen ñawpa profetachá kawsarimpun, nispanku. 9 Herodestaq nirqan: Juanpa umantaqa qhoruchipurqanin riki. ¿Pitaq chayri kanman chaykunata uyarinaypaqqa? nispa. Paytataq rikuytapuni munarqan. 10 Apostolkunataq kutimuspa imaymana ruwamusqankuta Jesusman willarqanku. Paykunallata pusarikuspataq Jesusqa Betsaida llaqta qayllaman rirqan. 11 Runakunataq chayta yachaspa qhepanta rirqanku. Hinan Jesusqa paykunata chaskispa Diospa qhapaqsuyunmanta yachachirqan, onqosqakunatapas qhaliyachirqan. 12 Ch'isiyaykushaqtintaq chunka iskayniyoq yachachisqankunaqa Jesusman asuykuspa nirqanku: –Kachapullayña runakunata muyuriqpi huch'uy llaqtakunaman estanciakunaman chaypi qorpachakamunankupaq, mikhunatapas maskhakamunankupaq, kaypiqa ch'inneqpin kashanchis, nispa. 13 Jesustaq ichaqa paykunata nirqan: –Qankuna mikhuchiychis, nispa. Paykunataq nirqanku: –Phisqa t'anta iskay challwallaykun kashan, icha, ¿riykumanchu kay llapan runakunapaq mikhuna rantimuq? nispa. 14 Yaqa phisqa waranqa qharikunan karqanku. Chaymi yachachisqankunata Jesusqa nirqan: –Phisqa chunkatakama t'aqaspa runata tiyachiychis, nispa. 15 Chay hinata ruwaspankun llapankuta tiyachirqanku. 16 Hinan Jesusqa phisqa t'antata iskay challwatawan hap'iykuspa hanaq pachata qhawarispa graciasta qorqan, phasmispataq yachachisqankunaman haywarqan runakunaman rakimunankupaq. 17 Hinan llapanku mikhurqanku saksanankukama, puchuq p'akikunatataq chunka iskayniyoq canastata hoqarirqanku. 18 Jesusqa huk kuti sapallan mañakushaqtinmi yachachisqankunaqa paywan kasharqanku, hinan paykunata tapurqan: –Runakunari, ¿pin niwankutaq? nispa. 19 Paykunataq kutichirqanku: –Wakinmi Bautizaq Juanmi ninku, wakintaq Eliasmi ninku, wakinñataq ñawpa profetakunamanta hukninmi kawsarimun, nispanku. 20 Chaymi Jesusqa paykunata tapurqan: –Qankunari, ¿pin niwankichistaq? nispa. Chaymi Simón Pedroqa payta nirqan: –Diospa Cristonmi kanki, nispa. 21 Paytaq ichaqa allin-allinta kamachirqan chayta ama pimanpas rimarinankupaq. 22 Nirqantaq: –Runaq Churinqa sinchitan ñak'arinqa. Kurak runakunan, sacerdote umallikunan, kamachikuy simita yachachiqkunan cheqnikuspa wañuchinqaku, ichaqa kinsakaq p'unchaypitaq kawsarimpunqa, nispa. 23 Llapa runakunatataq nirqan: –Pipas qhepayta hamuyta munaqqa pay kikinta negakuchun, cruzpi ñak'arishaq hinataq sapa p'unchay ñak'arispa qhepayta hamuchun. 24 Pipas kawsaynillanta waqaychakuyta munaqqa wiñaypaqmi chinkapunqa, pipas ñoqarayku wañuqmi ichaqa wiñaypaq kawsanqa. 25 ¿Ima allintaq kanman huk runachus, lliw kay pachantinpi kaqkunata paylla hap'ikapunman, kawsaynintataq wiñaypaq chinkachikapunman chayri? 26 Pipas ñoqamanta simiykunamantawan p'enqakunqa chayqa, Runaq Churinpas paymantaqa p'enqakullanqataqmi, Yayaqpas ch'uya angelkunaqpas hatunchasqan qhapaq-atiyninpi hamuqtin. 27 Cheqaqtan niykichis, Diospa qhapaqsuyun hamuqtinmi, kaypi kaqkunamanta wakinniykichisqa kawsashankichisraq, nispa. 28 Pusaq p'unchay hinaña chay simikuna nisqanmantataqmi Pedrota, Juanta, Jacobotawan Jesusqa pusarikurqan, hinaspan orqota wicharqan Diosmanta mañakuq. 29 Mañakushaqtintaq uyan huk-niraqman tukurqan, p'achanpas yuraq lliphipishaqman. 30 Chayllamanmi iskay qharikuna rikhurimuspa, Jesuswan rimasharqanku, paykunan Moiseswan Eliaswan karqanku, 31 Lliphlli-kay ukhupitaq, Jerusalenpi Jesús wañunanmanta rimasharqanku. 32 Pedrotaq paywan kaqkunapiwan puñuywan aysachikusharqanku, rikch'arispankutaq Jesuspa qhapaq-atiyninta rikurqanku, chay iskaynin qharikunatapas paywan kashaqta. 33 Jesusmanta chay iskay runakuna t'aqarikushaqtinkutaqmi Pedroqa payta nirqan: –Yachachikuq, ¡may allinmi kaypi kayninchisqa! Kinsa ch'ukllata ruwasaqku, hukta qanpaq, hukta Moisespaq, huktataq Eliaspaq, nispa. Pedroqa mana reparaspan chay hinata rimarqan. 34 Chayta pay rimashaqtintaq huk phuyu hamuspa paykunata pakaykurqan. Chaymi yachachisqakunaqa phuyuq pakaykusqan kaspa mancharikurqanku. 35 Chay phuyumantan huk kunka nimurqan: –Kaymi munakusqay Churiy, payta uyariychis, nispa. 36 Chay kunka upallaqtintaq Jesusqa sapallanña kapusharqan, paykunataq chay p'unchaykunapi rikusqankuta mana pimanpas imatapas rimarirqankuchu. 37 Qhepantin p'unchaymi orqomanta uraykamushaqtinku, askha runakuna Jesusman tariparqanku. 38 Runakuna ukhumantataq huk qhari waqyakurqan: –Yachachikuq, ama hinachu kay, sapallan churiyta qhawaykampuway. 39 Paytan supay hap'in, hinan qonqaylla qaparichin, wat'akichispanmi phosoqota aqtuchin, k'irispataq ñak'ayta paymanta t'aqarikun. 40 Yachachisqaykikunatan valekurqani chay supayta qarqonankupaq, manataqmi atirqankuchu, nispa. 41 Chaymi Jesusqa paykunata nirqan: –¡Ay, mana iñiyniyoq waqllisqa runakuna! ¿Hayk'aqkamataq qankunawan kasaq? ¿Hayk'aqkamataq muchusqaykichis? nispa. Taytatataq nirqan: –Churiykita pusamuy, nispa. 42 Chaymi wayna asuykushallaqtinraq, supayqa urmachispa wat'akichirqan. Jesustaq mana allin espirituta phiñarikuspa waynata qhaliyachirqan, hinaspan taytanman kutichipurqan. 43 Llapankutaq Diospa hatun atiyninmanta muspharqanku. Imaymana ruwasqanmanta llapa musphashaqtinkutaq Jesusqa yachachisqankunata nirqan: 44 –Kay simikunata allinta uyariychis, Runaq Churinqa runakunamanmi hap'ichisqa kanqa, nispa. 45 Paykunataq chay rimasqanta mana entienderqankuchu, mana entiendenankupaq pakasqa hinaraq kaqtin, imachus chay simi kasqanta tapuykuytapas manchakurqankutaq. 46 Yachachisqakunaqa mayqenninkuchus qollana kanankumantan churanakurqanku. 47 Hinan Jesusqa sonqonkuq yuyaykusqanta yachaspa, huk wawata hap'iykurqan, hinaspan ladonpi sayaykachispa 48 paykunata nirqan: –Pipas ñoqaq sutiypi kay wawata chaskiqqa, ñoqatan chaskiwan, pipas ñoqata chaskiwaqtaqmi kachamuwaqniy Diosta chaskin, qankuna ukhupi aswan huch'uykaqmi qollanaqa kanqa, nispa. 49 Juantaq Jesusta nirqan: –Yachachikuq, huk runatan sutiykipi supaykunata qarqoshaqta rikumuyku, payqa manan ñoqanchiswan puriqchu, chaymi hark'amurqayku, nispa. 50 Jesustaq Juanta nirqan: –Ama payta hark'aychischu, mana contranchispi kaqqa ñoqanchiswanmi kashan, nispa. 51 Hanaq pachaman ripunan tiempo qayllaykamuqtinmi Jesusqa Jerusalén llaqtaman riytapuni yuyaykukurqan. 52 Hinaspan willaqkunata ñawpachirqan, paykunan rispanku Samaria runakunaq huk llaqtanman haykurqanku qorpachanata maskhamunankupaq. 53 Samaria runakunataq mana payta chaskiyta munarqankuchu Jerusalén llaqtamanpuni rishaqta reparaspa. 54 Hinan yachachisqankunaqa Jacobowan Juanwan chayta yachaspa nirqanku: –Señorniyku, munanki chayqa profeta Elías hina hanaq pacha ninata uraykachimusun paykunata rupharqonanpaq, nispa. 55 Chaymi Jesusqa kutirispa paykunata anyarqan. 56 Chaymantataq huk llaqtachaman ripurqanku. 57 Ñanta rishaqtinkun huk runa Jesusta nirqan: –Señor qatikusqaykin mayta riqtiykipas, nispa. 58 Jesustaq payta nirqan: –Atoqkunapas t'oqoyoqmi, phalaq animalkunapas q'esayoqmi, Runaq Churinpaqmi ichaqa mana kanchu maypi puñuykunallanpaqpas, nispa. 59 Chaymantataq huk runata nirqan: –Qhepayta hamuy, nispa. Paytaq nirqan: –Señorníy, simiykimanta risaq taytayta p'ampaykamuq, chaymantataq qatikusqayki, nispa. 60 Jesustaq payta nirqan: –Hina wañusqakunaqa ayankuta p'ampamuchunku. Qanqa rispa, Diospa qhapaqsuyunmanta willamuy, nispa. 61 Huk runapas Jesustaqa nillarqantaqmi: –Señorníy, ñoqapas qatikusqaykin ichaqa simiykimanta wasiypi kaqkunawanraq kacharparinakamusaq, nispa. 62 Hinan Jesusqa payta nirqan: –Pipas yapunata hap'iykuspaña qhepaman qhawariqqa, manan Diospa qhapaqsuyunpi llank'ananpaq hinachu, nispa. 1 Chaykuna qhepatataq Señor Jesusqa qanchis chunka iskayniyoqta akllaspa iskay-iskaymanta ñawpachirqan, lliw maymanchus rinan llaqtakunaman ayllukunamanwan. 2 Paykunataqa nirqanmi: –Cosechanaqa askhallañan, llank'aqkunan ichaqa pisilla. Chay hinaqa, chakrayoqta valekuychis cosechanman llank'aqkunata kachananpaq. 3 Riychis, ñoqan kachashaykichis atoqkunaq chawpinman oveja uñakunata hina. 4 Ama apaychischu qolqetapas, qoqawatapas, usut'atapas, amallataq ñanpiqa pitapas napaykunkichischu. 5 May wasiman haykuspaykichispas napaykunkichisraqmi: –Thak-kay kachun kay wasipi, nispa. 6 Pillapas chaypi sumaq thak kawsay munaq runa kanqa chayqa, saminchayniykichismi payman chayanqa, mana chaytaq kutimpusunkichis. 7 Haykusqaykichis wasillapin samakunkichis, qosqasuykichista mikhuspa, ukyaspa. Llank'aqqa pagonta chaskinanpunin. Amataq wasin-wasinta puriychischu. 8 May llaqtamanpas haykusqaykichispi chaskisunkichis chayqa, imachus haywasqasuykichistan mikhunkichis. 9 Chaypi onqosqakuna kaqtinqa qhaliyachinkichismi. Paykunatan ninkichis: Qankunamanmi Diospa qhapaqsuyunqa sispaykamunña, nispa. 10 May llaqtamanpas haykusqaykichispi mana chaskisunkichischu chayqa, callenkuman lloqsispan ninkichis: 11 –Llaqtaykichis hallp'a chakiykuman k'askakuqtawanpas contraykichispin chhaphchiyku. Ichaqa yachaychis, Diospa qhapaqsuyunqa sispaykamushanñan, nispa. 12 Niykichismi, taripay p'unchaypiqa Sodoma llaqtamanta kaqkunaraqmi pisi muchuchisqa kanqa chay llaqtamantaqa, nispa. 13 ¡Ay, qanmanta Corazín llaqta! ¡Ay, qanmanta Betsaida llaqta! Qankunapi ruwasqa milagrokuna, Tiro llaqtapi Sidón llaqtapiwan ruwakunman karqan chayqa, maypachañan usphapi luto p'achayoq tiyaykuspa Diosman kutirikunkuman karqan. 14 Chayraykun Tiro llaqtamantapas Sidón llaqtamantapas taripay p'unchaypiqa aswan muchuchisqaraq qankunaqa kankichis. 15 Qanrí, Capernaúm llaqta, ¿yuyankichu hanaq pachakama hoqarisqa kayta? Manan. ¡Ukhu-pachakaman wikch'uykusqa kanki! nispa. 16 Qankunata uyariqqa ñoqatan uyariwan, qankunata mana uyariyta munaqqa ñoqatan mana uyariyta munanchu, ñoqata mana uyariyta munaqtaq kachamuwaqniy Diosta mana uyariyta munanchu, nispa. 17 Qanchis chunka iskayniyoq kachasqakunan kusisqa kutimpurqanku: –Señor, sutiykita rimariqtiykuqa supaykunapas kasuwankun, nispa. 18 Chaymi Jesusqa paykunata nirqan: –Ñoqan rikurqani Satanasta rayo hina hanaq pachamanta urmaykamushaqta, nispa. 19 Qankunamanmi atiyta qorqaykichis mach'aqwaykunata alacrán kurukunata sarunaykichispaq, awqaq tukuy kallpantapas atipanaykichispaq, manataq imapas imanasunkichischu. 20 Chaywanpas ama espiritukunaq kasusqasuykichismantachu kusikuychis, aswanqa kusikuychis sutiykichis hanaq pachapi qelqasqa kasqanmanta, nispa. 21 Chay kikin raton Jesusqa Santo Espirituq hunt'aykusqan kusikuywan nirqan: –Yayalláy, qanmi kanki hanaq pachapipas kay pachapipas munaychakuq. Kay yachaykunatan yachayniyoqkunamanta yuyayniyoqkunamantawan pakarqanki, huch'uykunamantaq sut'incharqanki, chaymantan yupaychayki. Arí, Yayáy, ahinatapunin qanqa munarqanki. 22 Yayaymi tukuy imaymanata qowarqan. Manan pipas yachanchu pichus Churi kasqantaqa, aswanpas Yayallan, manallataq pipas yachanchu pichus Yaya kasqantaqa, aswanpas Churillan, hinallataq pimanchus Churiqa reqsichiyta munanman chayllapiwanmi yachan, nispa. 23 Yachachisqankunaman kutirispataq paykunallaman nirqan: –Kusisamiyoqmi rikushasqaykichista rikuqkunaqa. 24 Niykichismi, askha profetakunan, reykunan rikushasqaykichis rikuyta munarqanku, manataq rikurqankuchu. Paykunan uyarishasqaykichistapas uyariyta munarqanku, manataq uyarirqankuchu, nispa. 25 Kamachikuy simita yachachiqmi Jesusta wateqananpaq sayarispa tapurqan: –Yachachikuq, ¿imatan ruwasaq wiñay kawsayniyoq kanaypaq? nispa. 26 Jesustaq payta nirqan: –¿Imataq Diospa kamachikuy siminpi qelqasqa kashan? ¿Ima ninmi leesqaykipi? nispa. 27 Paytaq nirqan: –Señor Diosniykitan munakunki tukuy sonqoykiwan, tukuy almaykiwan, tukuy kallpaykiwan, tukuy yuyayniykipiwan, runa-masiykitataq qan kikiykita hina munakunki ninmi, nispa. 28 Jesustaq nirqan: –Allintan ninki, chay hinata ruwamuy, hinan kawsanki, nispa. 29 Paytaq ichaqa mana qhepapi kayta munaspa Jesusta nirqan: –¿Pitaq runamasiyri? nispa. 30 Chaymi Jesusqa nirqan: –Huk runatan Jerusalén llaqtamanta Jericó llaqtaman uraykushaqtin suwakuna hap'irqorqan. Chaykunan lliw kaqninta ch'utirqospa k'iriykuspa wañunayashaqta wikch'uspa pasakurqanku. 31 Huk sacerdote chay ñanta uraykuspataq, k'irisqa runata rikuspa chimpallanta pasarqan. 32 Chhaynallataqmi Leví runapas chayneqman chayaspa, payta rikuspa chimpallanta pasarqan. 33 Ichaqa Samaria llaqtayoq runan chay ñanta purishaspa paypa kasqanman chayarqan, rikuspataq khuyapayaykurqan. 34 Hinaspan asuykuspa, vinowan aceitewan k'irinkunata hampiykuspa wataykurqan, sillakunan uywaman sillaykachispataq tampuman aparqan, hinaspan payta cuidarqan. 35 Qhepantin p'unchay ripunanpaqtaq iskay p'unchay jornal qolqeta tampuyoqman qorqan: –Payta cuidaykapullawanki, lliw ima gastasqaykimantapas kutimuspaymi pagapusqayki, nispa. 36 ¿Mayqentaq chay kinsantinmanta suwakunaq ch'utisqanpa runamasin? ¿Imaninkitaq? nispa. 37 Hinan payqa nirqan: –Payta khuyapayaykuqmi, nispa. Chaymi Jesusqa nirqan: –Riy, kaqllatataq qanpas ruwamuy, nispa. 38 Rishaspantaqmi Jesusqa huch'uy llaqtaman haykurqan, hinan Marta sutiyoq warmi wasinpi Jesusta chaskirqan. 39 Paypa ñañanmi María sutiyoq karqan, paymi Jesuspa ñawpaqenpi tiyaykuspa rimasqanta uyarisharqan. 40 Martataq ichaqa askha ruwanakuna atipaqtin asuykuspa nirqan: –Señorníy, ¿manachu imapas qokusunki ñañay mana imatapas ruwaysiwaqtin? Niykapuway yanapawananpaq, nispa. 41 Jesustaq nirqan: –Marta, Marta, afanasqan kashanki, imaymanawan musphasqa. 42 Llapan ruwanamanta aswan allinqa hukllan, chay allinkaqtan Mariaqa akllakun, chaytaqa manan pipas paymanta qechunqachu, nispa. 1 Huk kutinmi Jesusqa huk cheqaspi mañakusharqan, mañakuyta tukuqtintaq huknin yachachisqanqa payta nirqan: –Señorníy, yachachiwayku mañakuyta, imaynan Juanpas yachachisqankunata yachachirqan hinata, nispa. 2 Chaymi paykunata nirqan: –Mañakuspaykichisqa kay hinatan ninkichis: Yayayku, sutiyki yupaychasqa kachun, Qhapaqsuyuyki hamuchun, 3 sapa p'unchay t'antaykuta qowayku. 4 Huchaykuta pampachawayku, imaynan ñoqaykupas huchallikuwaqniykuta pampachayku hinata. Amataq wateqasqa kanaykuta munaychu, nispaykichis, nispa. 5 Paykunataqa nillarqantaqmi: –Mayqenniykichistaq kuska tutata amigonpata rispa ninman: Amigóy, ama hinachu kay, kinsa t'antaykita ayniriway, 6 huk amigoymi chayarqamuwan, manataqmi imaypas kanchu haywarinaypaq, nispa. 7 Hinaqtintaq payqa ukhumanta nimunman: Ama rimapayamuwaychu, punkupas wisq'asqañan, wawakunantinmi puñukushani, manan hatarimuymanchu mañakusqaykita qonaypaq, nispa. 8 Amigonña kashaspapas manan kuska tutataqa qoykunanpaq hatarinmanchu, chaywanpas sinchitapuni rimapayaqtinqa hatarispa qonmanpunin ima mañakusqantapas. 9 Chaymi ñoqaqa niykichis, mañakuychis qosunkichismi, maskhaychis tarinkichismi, waqyakuychis kicharimusunkichismi. 10 Pipas mañakuqqa chaskinmi, maskhaqpas tarinmi, waqyakuqpaqpas kicharisqataqmi. 11 ¿Mayqen taytataq qankunamanta churin challwata mañakuqtin, mach'aqwayta qoykunman? 12 Runtuta mañakuqtinpas, ¿alacrán kuruta qoykunman? 13 Qankunapas mana allin kashaspa wawaykichisman allin kaqkunataqa qoyta yachankichismi, chaymantapas astawanraqmi hanaq pachapi kaq Yayaykichisqa mañakuqninkunaman Santo Espiritunta qonqa, nispa. 14 Huk runamantan upayachiq supayta Jesusqa qarqorqan, hinan supay lloqsirqoqtin upa runaqa rimarirqan, chaymi runakunaqa muspharqanku. 15 Wakintaq ichaqa nirqanku: –Supaykunaq kamachiqnin Beelzebupa atiyninwanmi supaykunataqa qarqon, nispa. 16 Hukkunataq payta wateqayta munaspa hanaq pacha señal ruwananta mañakurqanku. 17 Chaymi Jesusqa yuyaykusqankuta yachaspa paykunata nirqan: –Huk suyupi runakuna cheqninakuspa t'aqanakun chayqa, suyuqa tukukapunqan. Huk wasipi kaqkunapas cheqninakuspa t'aqanakun chayqa, chay wasiqa ch'usaqyapunqan. 18 Satanaschus pay kikin contra sayarinman chayqa ¿imaynatataq kamachikushallanman? Qankunaqa ninkichismi: –Supaykunataqa Beelzebupa atiyninwanmi qarqon, nispa 19 Ñoqataqchus Beelzebupa atiyninwan supaykunata qarqoni chayqa, churiykichiskunari ¿piqpa atiyninwantaq qarqonku? Paykunan pantasqa kasqaykichismanta juzgasunkichis. 20 Aswanpas ñoqachus Diospa atiyninwan supaykunata qarqoni chayqa, Diospa qhapaqsuyunqa ñan qankunaman chayamunña. 21 Armakunayoq kallpasapa runachus wasinta allinta waqaychan chayqa, tukuy kaqninpas llapallanmi kashan. 22 Ichaqa paymanta aswan kallpasapa hamuspanmi atipanqa, hinaspan llapan chay hap'ipakusqan armakunatapas qechuspa kaqninkunata rakirqonqa. 23 Mana ñoqawan kaqqa, ñoqaq contraymi, mana ñoqawan huñuqtaqmi ch'eqechin. 24 Runamanta mana allin espíritu lloqsispaqa, ch'aki cheqaskunapin purin samaykuyta maskhaspa, mana tarispataq nin: Lloqsimusqay wasiyman kutiykapusaq, nispa. 25 Kutispataq pichasqata allichasqata tarin. 26 Chaymi kutispa paymanta aswan millay qanchis espiritukunatawan pusamun, hinaspan haykuspa chaypi tiyanku. Chay runataq ñawpaq kawsayninmantapas aswan millayraq qhepamanqa kapun, nispa. 27 Chaykunata Jesusqa nishaqtinmi runakuna ukhumanta huk warmi kunkayoqta payta nimurqan: –Kusisamiyoqmi wachakuqniyki, ñuñuqniyki warmiqa, nispa. 28 Jesustaq nirqan: –Aswan kusisamiyoqqa Diospa siminta uyarispa hunt'aqkunan, nispa. 29 Runakuna Jesusman huñukamuqtinkutaq, payqa nirqan: –Kay tiempo runakunaqa mana allinmi, milagrotan rikuyta munanku, Diosqa manan milagrota rikuchinqachu, aswanpas profeta Jonasta sucedesqallantan milagrota hina rikuchinqa. 30 Imaynan Nínive llaqta runakunapaq Jonasqa huk señal karqan, ahinallataqmi Runaq Churinpas kay tiempo runakunapaq huk señal kanqa. 31 Uray lado suyu reinan sinchi karumanta Salomonpa yachayninta uyariq hamurqan, kunantaqmi kaypi kashan Salomonmantapas aswan yachayniyoqqa. Chayraykun taripay p'unchaypi chay reina hatarimuspa kay tiempo runakunata huchachanqa. 32 Nínive llaqta runakunan Jonaspa willakusqanwan Diosman kutirikurqanku, kunantaqmi kaypi kashan Jonasmantapas aswan allin willakuqqa. Chayraykun taripay p'unchaypi chay runakuna hatarimuspa kay tiempo runakunata huchachanqa. 33 Manan pipas lamparata hap'ichispaqa pakamanchu, nitaq raki ukhumanchu churan, aswanmi k'anchana pataman churan, haykumuqkuna k'anchayta rikunankupaq. 34 Ñawiqa lámpara hinan cuerpota k'anchan, chaymi ñawiyki allin kashan chayqa, lliw cuerpoykipas k'anchayniyoq kanqa, mana allinchus ñawiyki kashan chayqa, cuerpoykipas tutayaqllataqmi kanqa. 35 Chay hinaqa cuidakuy, qanpi kaq k'anchayqa, amayá tutayaq hinachu kachun. 36 Ahinaqa, lliw cuerpoykichus k'anchayniyoq kashan, manataq imallanpas tutayaqchu chayqa, llapan cuerpoykin k'anchanqa, lamparaq k'anchaynin k'anchasqasuykita hina, nispa. 37 Rimayta tukuqtintaq huk fariseoqa Jesusta waqyarqan paywan mikhunanpaq, chaymi Jesusqa wasiman haykuspa mikhuq tiyaykurqan. 38 Mikhunanpaq Jesusqa mana makinta mayllikuqtintaq fariseoqa muspharqan. 39 Chaymi Señor Jesusqa payta nirqan: –Qankunaqa fariseokuna vasotapas platotapas patallantan mayllinkichis, sonqoykichistaq ichaqa suwakuywan mana allin ruwaywan hunt'a kashan. 40 ¡Mana yuyayniyoqkuna! ¿Diosqa manachu patantapas ukhuntapas ruwallarqantaq? 41 Aswanpas kapuqniykichismanta wakchakunaman qoykuychis, chay hinapin qankunapaqqa lliw imapas limpio kanqa. 42 ¡Ay, qankunamanta fariseokuna! Hierba buenamanta, rudamanta, llapa yuyukunamantawanmi diezmota qoshankichis, ichaqa manan runakunapaq chanintachu ruwankichis, manallataq Diostapas munakunkichischu. Chaykunataqa ruwanaykichispunin karqan, diezmo qoytapas mana qonqaspa. 43 ¡Ay, qankunamanta fariseokuna! Sinagogakunapin allinkaq tiyanakunallapi tiyayta munankichis, plazakunapipas napaykunatan munankichis. 44 ¡Ay, qankunamanta! Mana rikhuriq aya p'ampanakuna hinan kankichis, runakunan mana yachaspa aya p'ampasqa patanta purinku, nispa. 45 Chaymi kamachikuy simita yachachiqkunamanta huknin payta nirqan: –Yachachikuq, chayta nispaqa ñoqaykutapas k'amishawankikun, nispa. 46 Chaymi Jesusqa nirqan: –¡Ay, qankunamantapas kamachikuy simita yachachiqkuna! Llasa q'epikunatan runakunaman q'epichinkichis, qankunataq ichaqa mana huk dedollaykichiswanpas chay q'epikunata yanapaykunkichischu. 47 ¡Ay, qankunamanta! Ñawpa taytaykichiskunan profetakunata wañuchirqanku, qankunataq chay p'ampasqakuna patapi yuyarina saywata ruwankichis. 48 Chay hinaqa, qankunan ñawpa taytaykichispa ruwasqankunata yachaqkunapas “Allinmi” niqkunapas kankichis. Paykunaqa wañuchirqankupunin, qankunataq ichaqa ayanku p'ampasqa patapi yuyarina saywata ruwankichis. 49 Chayraykun Diosqa yachayninpi nirqan: –Profetakunatapas apostolkunatapas paykunamanqa kachasaqmi, wakinninkutan wañuchinqaku, wakinninkutataq qatiykachanqaku, nispa. 50 Kay pacha kamasqamantapachan llapallan profetakuna wañuchisqa kasqanmanta kay tiempo runakuna manuchasqa kanqa, 51 Abelta wañuchisqankumantapacha Zacariasta wañuchisqankukama. Zacariastan Dios yupaychana wasi altar qayllapi wañuchirqanku. Arí, niykichismi, qankunan manuchasqa kankichis. 52 ¡Ay, qankunamanta kamachikuy simita yachachiqkuna! Qankunaqa Diosmanta yachay llavetan hap'ikapunkichis. Qankuna kikiykichispas manan haykunkichischu, haykushaqkunatapas hark'ankichismi, nispa. 53 Chaymanta Jesús lloqsiqtintaq kamachikuy simita yachachiqkunaqa fariseokunapiwan sinchita paypaq phiñakapurqanku, imaymanamantataq tapupayarqanku, 54 imapipas pantaqtinqa chayman tumpalla payta huchachanankupaq. 1 Waranqa-waranqa runakuna sarunakunankukama huñukamushanankamataq Jesusqa yachachisqankunamanraq nirqan: –Cuidakuychis fariseokunaq qonchunmanta, chayqa iskay uya-kayninkun. 2 Manan imapas pakasqaqa kanchu mana rikhuriqqa, manataq ima pakasqapas kanchu mana yachakuqqa. 3 Chaymi pakapi imapas nisqaykichisqa sut'ipi uyarisqa kanqa, wasi ukhupi ninrillaman imapas nisqaykichisqa wasi patakunamantan sut'i willasqa kanqa. 4 Amigoykuna, qankunatan niykichis, ama manchakuychischu cuerpoykichista wañuchiqkunataqa, chaymantaqa manan ima ruwaytapas atinkumanñachu. 5 Aswanpas niykichismi pitachus manchakunaykichista. Manchakuychisqa Diosta, paymi wañuchispa infiernoman wikch'uykunanpaq atiyniyoqqa. Arí, niykichismi, paytapuni manchakuychis. 6 ¿Manachu phisqa pichitankaqa iskay huch'uy qolqeman vendekun? Chaywanpas Diosqa manan huknillantapas qonqanchu. 7 Chay hinallataqmi chukchaykichispas llapallan yupasqa kashan. Chay hinaqa, ama manchakuychischu, askha pichitankamantapas aswan chaniyoqmi qankunaqa kankichis, nispa. 8 Pipas runakunaq ñawpaqenpi “reqsinin” niwaqniytaqa Runaq Churinpas Diospa angelninkunaq qayllanpi “reqsinin” nillanqataqmi. 9 Pipas runakunaq qayllanpi “negawanqa chayqa” Diospa angelninkunaq qayllanpipas “negasqallataqmi kanqa”. 10 Pipas Runaq Churin contra rimanman chayqa, pampachasqan kanqa, Santo Espíritu contra mana allinta rimaspa pisichaqmi ichaqa, mana pampachasqachu kanqa, nispa. 11 Sinagogakunaman, juezkunaman, kamachikuqkunamanpas apasunkichis chayqa, aman llakikunkichischu imaynatachus kutichinaykichismanta imatachus ninaykichismantapas. 12 Santo Espiritun chay kikin rato imatachus ninaykichistaqa yachachisunkichis, nispa. 13 Runakuna ukhumantataq huk runa Jesusta nimurqan: –Yachachikuq, wawqeyta niykapuway herenciaykuta rakinakapunaykupaq, nispa. 14 Jesustaq payta nirqan: –Uyariy, runa, ¿pitaq qankuna ukhupi juezpaqpas rakiqpaqpas churawarqan? nispa. 15 Chaymantataq runakunata nirqan: –Qhawariychis, tukuy imaymana munapayaymanta cuidakuychis. Runaq kawsayninqa manan askha kaqniyoq kaspallachu allin kanqa, nispa. 16 Chaymi huk rikch'anachiy simita paykunaman nirqan: –Huk qhapaq runan chakranmanta askhallataña cosecharqan. 17 Hinaspan payqa sonqonpi nirqan: ¿Imanasaqmi? ¿Maymanñataq waqaychasaq kay cosechaytaqa? nispa. 18 Kayta ruwasaq: Taqena wasiykunata thunispa aswan hatuchaqkunata sayarichisaq, chaymantaq lliw cosechayta kaqniykunatawan waqaychasaq, 19 hinaspa sonqoyta nisaq: Sonqolláy, ñan askhaña kaqniykikuna askha watapaq taqesqa kapusunki. Kunanqa, samakuy, mikhukuy, ukyakuy, q'ochukuy, nispa. 20 Diostaq ichaqa payta nirqan: –Mana yuyayniyoq runa, kunan tutan wañupunki. Waqaychasqaykikunari, ¿pipaqtaq kanqa? nispa. 21 Chhaynan payllapaq qhapaq kayta waqaychaqqa, Diospa qhawarinanpaqmi ichaqa wakcha, nispa. 22 Chaymantataq Jesusqa yachachisqankunata nirqan: –Chayraykun niykichis, ama llakipakuychischu imatachus mikhunaykichismantapas imawanchus p'achakunaykichismantapas. 23 Kawsayqa mikhuymantapas aswan chaniyoqmi, cuerpopas p'achamantaqa aswan chaniyoqmi. 24 Qhawariychis alqamarikunata, manan tarpunkupaschu cosechankupaschu, manan despensankupas taqenkupas kanchu, chaywanpas Diosmi mikhuchin. Qankunaqa phalaq animalkunamantapas aswan chaniyoqmi kankichis. 25 ¿Mayqenniykichistaq atinman llakipakuspa sayayninman huk chhikallantapas yapaykukuyta? 26 Chayllatapas ruwayta mana atishaspaykichisqa, ¿imapaqtaq imamantapas llakikunkichis? 27 Qhawariychis hamanq'ay t'ikakuna imaynatachus wiñasqanta, manan llank'ankupaschu phuskankupaschu. Niykichismi, rey Salomonpas qhapaqña kashaspapas, manan chay huknin t'ika hinallapas p'achakurqanchu. 28 Chay hinatan Diosqa campopi plantakunata p'achachin, chaykunan huk p'unchay wiñan, qhepantin p'unchaytaq hornoman wikch'uykunku. ¿Chaychu Diosqa qankunatapas mana p'achachisunkichisman? ¡Qankunaqa pisi iñiyniyoqmi kankichis! 29 Chayrayku, ama llakipakuspaqa puriychischu: ¿Imatataq mikhuykusaqpas? ¿Imatataq ukyaykusaqpas? nispaqa. 30 Tukuy chaykunamantaqa Diospi mana iñiq llapa runakunan llakipakunku. Yayaykichisqa yachanmi chaykuna pisisqasuykichista. 31 Aswanpas maskhaychis Diospa qhapaqsuyunta, hinan chaykunata payqa qosunkichis, nispa. 32 Qankunaqa pisi t'aqa oveja hinallaña kashaspapas, ama manchakuychischu, Yayaykichismi qhapaqsuyunta qosunkichis. 33 Kaqniykichista vendespa wakchakunaman qoychis, hinaspa mana thantakuq qolqe waqaychanata ruwakuychis, hanaq pachapi mana hayk'aq tukukuq qhapaq kayta huñuychis, chaymanqa manan suwapas chayanchu, manallataq chaypiqa thutapas thutanchu. 34 Maypichus qhapaq kayniykichis kashan, chayllapitaqmi sonqoykichispas kashan, nispa. 35 Wakichisqallaña kashaychis, lamparaykichispas hap'ichisqallaña kachun. 36 Casarakuymanta patronninkuq kutimpunanta suyaq runakuna hina qankunapas kashaychis, paykuna chayamuspa waqyakamuqtin punkuta usqhaylla kichanaykichispaq. 37 Kusisamiyoqmi patronninkuq kutimuspa rikch'ashaqta tarisqan chay kamachikunaqa. Cheqaqtan niykichis, kikin patronmi p'achanta allichakuspa mikhunankupaq tiyaykachispa servinqa. 38 Chawpi tutatapas, wallpa waqaytapas hamuspa chay hina suyashaqta paykunata tarinqa chayqa, kusisamiyoqmi kanqa chay kamachikunaqa. 39 Kayta ichaqa yachaychis, ima horatachus suwaq hamunanta wasiyoq yachanman chayqa, rikch'ashanmanpunin, hinaspan wasinta mana suwachinmanchu. 40 Qankunapas wakichisqallapuni kashaychis, Runaq Churinqa mana suyasqaykichis horatan hamunqa, nispa. 41 Chaymi Pedroqa Jesusta nirqan: –Señorníy, kay rikch'anachiy simitaqa, ¿ñoqallaykupaqchu, icha, llapapaqchu ninki? nispa. 42 Hinan Señor Jesusqa nirqan: –¿Pitaq allin yuyayniyoq hunt'aq mayordomoqa? Paytan patronqa wasinpi kaqkunata kamachinanpaq churan, tiempollanpi kamachinkunaman mikhunatapas qonanpaq. 43 Kusisamiyoqmi chay mayordomoqa kanqa patronnin hamuspa chay hina ruwashaqta tarinman chayqa. 44 Cheqaqtan niykichis, paytan patronqa churanqa tukuy kaqninkunata qhawananpaq. 45 Ichaqa chay mayordomochus sonqonpi ninman: Patronniyqa manaraqmi chayamunqachu, nispa. Hinaspa qhari kamachikunata warmi kamachikunata maqayta qallarinman, hinallataq mikhunman, ukyanman, machanmanpas chayqa, 46 patronninmi chayamunqa mana suyasqan p'unchaypi, mana yachasqan horapi, hinaspan sinchita suq'aykunqa, mana iñiyniyoqkunawan kuskatataq payta muchuchinqa. 47 Patronninpa munayninta yachashaspa mana wakichikuq, mana kasukuq kamachiqa aswan suq'aykusqan kanqa. 48 Patronninpa munayninta mana yachaspa suq'anapaq hina ruwaqmi ichaqa pisi suq'asqalla kanqa. Pimanchus Diosqa askhata qon, chaymantaqa askhallatataqmi mañanqa, pimanchus Diosqa aswan askhata hap'ichin, chaymantaqa aswan askhallatataqmi mañanqa. 49 Ñoqaqa ninatan kay pachaman apamurqani. Chhaynaqa, maytan munayman rawrashanantaña. 50 Sinchi ñak'arinayraqmi kashan, chaymi maytapuni llakikushani hunt'akunankama. 51 ¿Yuyankichischu hamusqaywan kay pachaqa thak kananta? Manan, aswanpas t'aqanachiqmi hamuni. 52 Kunanmantan huk familiapi phisqa t'aqanasqa kanqaku, kinsan iskaypa contranpi, iskaytaq kinsaq contranpi. 53 T'aqanasqan kanqaku, taytan churin contra, churitaq taytan contra, mamataq ususin contra, ususitaq maman contra, suegrataq qhachunin contra, qhachuntaq suegran contra, nispa. 54 Runakunatapas nillarqantaq: –Inti haykuy ladomanta phuyu lloqsimuqta rikuspaykichismi ninkichis: Paramunqan, nispa, paranpunitaq kanpas. 55 Uray wayra wayramuqtinmi ninkichis: Ruphayanqan, nispa, ruphayanpunitaq kanpas. 56 ¡Iskay uyakunan kankichis! Cieloqpas kay pachaqpas imayna kasqanta qhawaytan yachankichis, ¿imaynataq kay p'unchaykuna imaynachus kasqantaqa mana reparankichischu? 57 ¿Imaraykutaq qankuna kikiykichisri chaninkaqta mana reqsinkichischu? 58 Awqaykiwan juezman rishaspaykiqa ñanllapiraq paywan allipunay, paqtan juezman aysaykusunkiman, jueztaq guardiaman hap'ichisunkiman, guardiataq carcelman apaykusunkiman. 59 Chaymantaqa manapunin lloqsimunkichu llapallan manukusqaykita kutichipunaykikama, nispa. 1 Chay tiempon wakin runakuna Jesusman rispa willarqanku: –Galilea provincia runakunan sacrificio haywanankupaq animalkunata wañuchishaqtinku, Pilatoqa paykunata wañuchirqan, hinan yawarninkuqa animalkunaq yawarninwan chhaqrukurqan, nispa. 2 Chaymi Jesusqa paykunata nirqan: –¿Yuyankichischu chay runakunaqa Galilea provinciapi tiyaq runakunamanta aswan huchasapa kaspanku wañuchisqa kasqankuta? 3 Manapunin, aswanqa qankunapas manachus Diosman kutirikunkichis chayqa, llapallaykichismi wañunkichispuni. 4 Chunka pusaqniyoq runakunatan Siloé qochana qayllapi torre thunikuspa wañuchirqan, ¿yuyankichischu chay runakunaqa Jerusalén llaqtapi llapallan tiyaqkunamanta aswan huchasapa kaspanku wañusqankuta? 5 Manapunin, aswanqa qankunapas manachus Diosman kutirikunkichis chayqa, llapaykichismi wañunkichispuni, nispa. 6 Kay rikch'anachiy simitan Jesusqa nirqan: –Huk runaq uvas chakranpin higos sach'a mallkisqa karqan. Chakrayoqqa higosta pallaq rispataq mana ima rurutapas tarirqanchu, 7 chaymi uvas chakra llank'aqta nirqan: –Qhawariy, kaywanqa kinsa watañan kay higos sach'aq rurun pallaq hamusqay, manataqmi tarinichu. Wit'upuy, ¿imapaqñataq hallp'atapas usuchinqa? nispa. 8 Chaymi payqa nirqan: –Wiraqocháy, saqeykuyraq kay watatawan, muyuriqninta hasp'ispay wanuwan churasaq. 9 Rurunqataqchus chayqa allinmi kanqa, mana ruruqtintaq wit'upunki, nispa. 10 Sinagogapin Jesusqa samana p'unchaypi yachachisharqan. 11 Chaypin kasharqan chunka pusaqniyoq wataña supaypa onqochisqan warmi, paymi k'umuykuspallaña puriq, manataq imaynamantapas cheqan sayayta atiqchu. 12 Hinan Jesusqa payta waqyaspa nirqan: –Warmi, onqoyniykin kacharipusunki, nispa. 13 Hinaspan payta llamiykuqtin hina cheqanta sayarispa Diosta hatuncharqan. 14 Sinagogapi kamachikuqtaq samana p'unchaypi Jesuspa qhaliyachisqanmanta phiñakuspa runakunata nirqan: –Llank'anapaqqa soqta p'unchaymi kan, chay p'unchaykunapi qhaliyachisqa kanaykichispaqqa hamuychis, amataq samana p'unchaypichu, nispa. 15 Chaymi Señor Jesusqa payta nirqan: –Iskay uyakuna, ¿manachu samana p'unchaypi sapankaykichis wakaykichistapas asnoykichistapas uywa kanchamanta kacharispa unu ukyaqta qatinkichis? 16 Kay warmiqa Abrahampa ususinmi, paymi chunka pusaqniyoq wataña Satanaspa watasqan kasharqan, ¿chaychu mana samana p'unchaypi kacharichiyman karqan? nispa. 17 Chaykunata niqtinmi lliw awqankunaqa p'enqasqa karqanku. Llapan runataq ichaqa paypa musphana ruwasqankunamanta kusikurqanku. 18 Jesusmi nillarqantaq: –¿Imamanmi Diospa qhapaqsuyunqa rikch'akun? ¿Imamantaq rikch'achisaq? 19 Mostaza muhumanmi rikch'akun, chaytan huk runaqa huertanpi tarpurqan, wiñaspanmi hatun sach'a kapurqan, phalaq animalkunataq k'allmankunapi q'esachakurqanku, nispa. 20 Jesusqa nillarqantaqmi: –¿Imamantaq Diospa qhapaqsuyunta rikch'achisaq? 21 Qonchumanmi rikch'akun, chaytan huk warmi kinsa tupu hak'upi tuparqachispa poqonankama saqeykun, nispa. 22 Jesusmi Jerusalén llaqtaman rishaspa, llapa llaqtakunapi huch'uy llaqtakunapiwan yachachirqan. 23 Chay purisqanpin huk runa payta tapurqan: –Señor, ¿pisillachu qespikunqaku? nispa. Jesustaq paykunata nirqan: 24 –K'illku punkunta haykunaykichispaq kallpachakuychis. Niykichismi, askhan haykuyta munanqaku, manataq atinqakuchu. 25 Punkuta wasiyoq wisq'amuqtinmi hawamanta punku takayta qallarinkichis: ¡Señor, kicharimuwayku! nispa. Paytaq nimusunkichis: Manan reqsiykichischu, manataqmi yachanichu maymantachus kasqaykichistapas, nispa. 26 Hinaqtinmi qankunaqa ninkichis: Kuskan mikhurqanchis ukyarqanchis, plazaykupitaqmi yachachirqankipas, nispa. 27 Hinan nimusunkichis: Manapunin reqsiykichischu, manataqmi yachanichu maymantachus kasqaykichistapas. Ñoqamanta anchhuriychis, llapa mana chanin ruwaqkuna, nispa. 28 Chaypachan Abrahamta, Isaacta, Jacobta, llapa profetakunatawan Diospa qhapaqsuyunpi rikunkichis, qankunataq ichaqa wikch'usqa kankichis, chaypin waqaypas kiru k'achachachaypas kanqa. 29 Runakunan inti lloqsimuymanta, inti haykuymanta, wichaymanta, uraymanta hamuspanku Diospa qhapaqsuyunpi hatun mikhuy mikhuq tiyaykunqaku. 30 Qhepa kaqkunan ñawpaq kanqaku, ñawpaq kaqkunataq qhepa kanqaku, nispa. 31 Chay raton wakin fariseokuna payman hamuspa nirqanku: –Herodesmi wañuchiyta munashasunki, kaymanta ripuy, nispanku. 32 Jesustaq paykunata nirqan: –Rispaykichis chay atoqta nimuychis: Kunanta paqarintawanmi supaykunata qarqosaq, onqosqakunatapas qhaliyachisaq, minchhatataq ruwanayta tukusaq, nispa. 33 Chaywanpas kunan, paqarin, minchhatawanqa Jerusalenman chayanaypuniraqmi. Manan profetaqa wak llaqtapiqa wañunmanchu aswanpas Jerusalén llaqtallapipunin. 34 ¡Jerusalén, Jerusalén! Qanmi kanki profetakunata wañuchiq, Diospa qanman kachamusqankunatapas ch'aqeq. ¡Askha kutitan munarqani wawaykikuna huñuykuyta imaynan wallpapas raphran ukhupi chiwchinkunata oqllaykun hinata, manataq munarqankichu! 35 Chay hinaqa, wasiykichismi purunyapunqa. Niykichismi, manan rikuwankichisñachu: ¡Saminchasqa kachun Señor Diospa sutinpi hamuqqa! nispa, ninaykichis tiempo chayamunankama, nispa. 1 Huk samana p'unchaypi fariseokunaq huknin umallinpa wasinman mikhuq haykuqtinmi wakin runakunaqa Jesusta makilla qhawasharqanku. 2 Huk punkillisqa runan Jesuspa ñawpaqenpi kasharqan. 3 Hinan Jesusqa kamachikuy simita yachachiqkunata fariseokunatawan nirqan: –¿Atikunmanchu samana p'unchaypi qhaliyachiy icha manachu? nispa. 4 Paykuna ch'inlla kaqtinkutaq onqosqa runata hap'iykuspa qhaliyachirqan, hinaspanmi kachapurqan. 5 Paykunatataq nirqan: –Mayqenniykichispa wawaykichispas wakaykichispas t'oqoman urmaykuqtinqa, ¿manachu horqowaqchispacha samana p'unchayña kashaqtinpas? nispa. 6 Manataq pipas chay nisqanman kutichiyta atirqanchu. 7 Waqyasqakunaq imaynatachus allinkaq tiyanakunata akllasqankuta rikuspataq Jesusqa paykunata nirqan: 8 –Pipas casarakuyman waqyasunkichis chayqa, aman allinkaq tiyanapiqa tiyankichischu, paqtan qanmanta aswan allinpaq hap'isqa paypa waqyamusqan kanman, 9 hinaspanmi paytapas qantapas waqyamuq hamuspa nisunkiman: –Tiyanata payman qoykuy, nispa, hinaspataq qhepapi p'enqasqa tiyamuwaq. 10 Aswanpas waqyasqa kaspaykiqa haykuspa qhepallapi tiyaykuy, waqyaqniyki hamuspa: –Amigóy, ñawpaqman asuykamuy, ninasuykipaq, chaymi mikhuq-masiykikunaq qayllanpi hatunchasqa kanki. 11 Pipas hatunchakuqqa huch'uyyaykachisqan kanqa, huch'uyyaykukuqtaqmi hatunchasqa kanqa, nispa. 12 Waqyaqnin runatapas nillarqantaq: –P'unchaypas ch'isinpas hatun mikhuyta wakichispaykiqa aman waqyankichu amigoykikunata, wawqeykikunata, aylluykikunata, qhapaq wasi-masiykikunatapas, paqtan paykunapas kaqllatataq waqyaspa kutichipusunkiman. 13 Aswanpas hatun mikhuyta wakichispaykiqa wakchakunata, ñuk'ukunata, wist'ukunata, ñawsakunatawan waqyanki, 14 chaymi kusisamiyoq kanki. Paykunaqa manan kutichipuyta atisunkimanchu, ichaqa chanin runakunaq kawsarimpuyninpin Dios kutichipusunki, nispa. 15 Chayta uyarispan huknin mikhuqmasin Jesusta nirqan: –Kusisamiyoqmi Diospa qhapaqsuyunpi hatun mikhuyta mikhuysikuqqa, nispa. 16 Hinaqtinmi Jesusqa payta nirqan: –Huk runan hatun mikhuyta ruwaspa askha runata waqyachimurqan. 17 Mikhuy horastataq waqyachimusqakunaman kamachinta kacharqan: –Hamuychis, llapanmi wakichisqaña kashan, nispa nimunanpaq. 18 Ichaqa llapallankun: –Manan hamuyta atiymanchu niyta qallarirqanku. Ñawpaqkaqmi nirqan: –Chakra rantisqayta qhawaqmi rinay kashan, valekunin pampachaykuwachun, nispa. 19 Hukninpas nirqan: –Phisqa masa torotan rantirqoni chaykunaq yapusqanta qhawaqmi rinay kashan, valekunin pampachaykuwachun, nispa. 20 Hukninpas nillarqantaq: –Chayllaraqmi casarakuni, manan riyta atiymanchu, nispa. 21 Hinan kamachiqa chaykunata patronninman willarqan. Chaymi patronninqa phiñasqa kamachinta nirqan: –Usqhaylla riy plazakunata, callekunatapas, hinaspa kayman pusamuy wakchakunata, ñuk'ukunata, wist'ukunata, ñawsakunatawan, nispa. 22 Chaykuna qhepatan kamachiqa nirqan: –Wiraqocháy, kamachiwasqaykiman hinan waqyamuni, chaypas kashanraqmi tiyanaqa, nispa. 23 Chaymi patronqa kamachinta nirqan: –Riy callekunata, hatun ñankunatapas, hinaspa pusaykamuy wasiy hunt'a kananpaq. 24 Yachaychis, chay ñawpaq waqyasqa runakunaqa manapunin mayqenpas mikhunayta mallinqachu, nispa. 25 Askha runakunan Jesuswan risharqanku, kutirispataq paykunata nirqan: 26 –Pipas ñoqaman hamun hinaspa taytanta, mamanta, warminta, wawankunata, wawqenkunata, panankunata, pay kikintawanpas ñoqamanta astawan munakun chayqa, manan yachachisqay kayta atinmanchu. 27 Pipas ñoqarayku cruzpi ñak'arisaq hina wañunanña kaqtinpas qhepayta mana hamuqqa, manan yachachisqay kayta atinmanchu. 28 Pipas torreta sayarichiyta munaspaqa tukunankama gastananpaqmi ñawpaqtaraq qolqenta yupan hayk'achus kasqanta. 29 Paqtan teqsita churaspalla mana tukuyta atiqtin, llapan chayta rikuqkuna payta asipayankuman: 30 –Kay runaqa torre sayarichiyta qallarispan mana tukuyta atinchu, nispanku. 31 Hinallataqmi chunka waranqa soldadoyoq reypas ñawpaqtaraq tiyaykuspa tanteakunqa, iskay chunka waranqa soldadoyoq contranpi hamuq reywan maqanakuq rinanpaq. 32 Mana atiq hina kaspataqmi karullapiraq awqan kashaqtin umallikunata kachanqa mana maqanakuspalla allipunakapunankupaq. 33 Chhaynan, mayqenniykichispas tukuy kaqninta mana saqeqqa, manan yachachisqay kayta atinmanchu, nispa. 34 Kachiqa allinmi, kachitaqchus q'aymayapunman chayqa, ¿imapaqñan valenman? 35 Manañan valenchu hallp'apaqpas wanupaqpas, aswanpas wikch'upunallapaqñan. Pipas uyarinanpaq ninriyoqqa uyarichun, nispa. 1 Contribución cobraqkunan huchasapamanta qhawasqakunapiwan Jesusta uyariq llapalla asuykurqanku. 2 Chaymi fariseokunaqa kamachikuy simita yachachiqkunapiwan ninakurqanku: –Kayqa huchasapakunatan chaskin, paykunawantaq mikhunpas, nispanku. 3 Chaymi Jesusqa kay rikch'anachiy simita paykunaman nirqan: 4 –Mayqenniykichispas pachak ovejayoq kashaspa, huknin chinkaqtin, ¿manachu isqon chunka isqonniyoqta ch'inneqpi saqeykuspa, chinkaq ovejata maskhaq rinman tarimunankama? 5 Tarimuspataq kusisqa rikranpi q'epiykakamunman. 6 Wasinman chayamuspataq, amigonkunata wasi-masinkunatawan huñuykuspa ninman: –Q'ochukusunchis, chinkasqa ovejayta tarikampusqaymanta, nispa. 7 Niykichismi, chay hinan hanaq pachapipas astawan q'ochukuy kanqa huk huchasapaq Diosman kutirikusqanmanta, isqon chunka isqonniyoq chaninkunamantaqa, paykunaqa manañan Diosman kutirikunankuñachu. 8 Huk warmiqmi ancha munasqa chunka qolqen karqan. Huknin chinkaqtinqa, ¿manachu lamparanta hap'iykachispa, wasintapas pichaspa tarinankama allintapuni maskhanman? 9 Tarispataq amigankunata wasi-masinkunatawan huñuspa ninman: Q'ochukusunchis, chinkasqa qolqeyta tarikapusqaymanta, nispa. 10 Niykichismi, chay hinatan Diospa angelninkunaqa q'ochukunku huk huchasapaq Diosman kutirikusqanmanta, nispa. 11 Jesusqa nillarqantaqmi: –Huk runan iskay churiyoq karqan. 12 Sullk'akaqmi taytanta nirqan: –Taytáy, kaqniykimanta tupaqniyta qoykapuway, nispa. Chaymi kaqninmanta paykunaman rakiykapurqan. 13 Pisi p'unchaykunamantataq sullk'a churiqa lliwta huñuykuspa karu llaqtaman ripurqan. Chaypin mana allinta kawsaspa kaqninta lliwta q'arurqan. 14 Lliwta tukuqtintaq chay suyupi muchuy karqan. Hinan paypas pisichikuspa 15 chay suyupi huk runata valekurqan imallapipas llank'ananpaq, paytaq khuchikunata michiqta chakranman kacharqan. 16 Hinan waynaqa khuchikunaq mikhunanta mikhuykuyta munarqan, manataq pipas chayllatapas qorqanchu. 17 Chaymi yuyayninta hap'ikuspa nirqan: –¡Taytaypa llapa llank'apakuqninkunaqa puchu-puchu mikhunayoqmi kashanku, ñoqataq kaypi yarqaymanta wañushaniña! 18 Hatarispa taytayman ripusaq, hinaspa nisaq: Taytáy, Dios contran qan contrapiwan huchallikuni, 19 manañan “churíy” niwanaykipaq hinañachu kani, huknin llank'apakuqniykita hinallaña chaskiykuway, nispa. 20 Hatarispataq taytanman ripurqan. Karullapiraq kashaqtintaqmi taytanqa payta rikurqan, hinaspan mayta khuyapayaykuspa phawarirqan, oqllaykuspataq much'aykurqan. 21 Churintaq nirqan: –Taytáy, Dios contran qan contrapiwan huchallikuni, manañan “churíy” niwanaykipaq hinañachu kani, nispa. 22 Taytataq ichaqa kamachinkunata nirqan: –Aswan sumaq p'achata usqhaylla horqomuychis, hinaspa payta p'achachiychis, anillotapas dedonman churaykuychis, usut'atapas chakinman churaychis. 23 Hinallataq wirayachisqa torillotapas apamuspa nak'aychis, mikhuspanchistaq q'ochukusunchis. 24 Kay churiyqa wañusqan karqan, kawsarimpuntaq, chinkasqan karqan, tarisqataq kapun, nispa. Chaymi q'ochukuyta qallarirqanku. 25 Kurakkaq churintaq chakramanta kutimuspa wasiman qayllaykushaspa tocashaqta tusushaqtawan uyarirqan. 26 Hinaspan huk kamachita waqyaspa tapurqan: –¿Iman kashan? nispa. 27 Chaymi payqa nirqan: –Wawqeykin kutimpusqa, taytaykitaqmi wirayachisqa torillota nak'achin, allillanta chaskisqanrayku, nispa. 28 Hinan phiñakuspa mana haykuyta munarqanchu. Chaymi taytanqa lloqsimuspa haykunanpaq rogarqan. 29 Paytaq ichaqa taytanta nirqan: –Qhawariy, kay tukuy watañan serviyki mana hayk'aqpas kamachikuyniykita p'akispa, chaywanpas manan hayk'aqpas huk cabrachallatapas qowarqankichu amigoykunawan q'ochukunaypaq. 30 Ichaqa, rabona warmikunawan purispa kaqniykita tukuq churiyki chayamuqtintaq, wirayachisqa torillotaraq nak'achisqanki, nispa. 31 Hinaqtinmi taytanqa nirqan: –Churíy, qanqa ñoqawanpunin kashanki, tukuy kaqniykunapas qanpapunin. 32 Kay wawqeykiqa wañusqa kashaspan kawsarimpun, chinkasqa kashaspan tarisqa kapun, chayraykun q'ochukuspa kusikunanchispuni, nispa. 1 Jesusqa yachachisqankunata nillarqantaqmi: –Huk qhapaq runaqmi mayordomon karqan, paymi patronninpa kaqninkunata q'arushasqanmanta huchachasqa karqan. 2 Chaymi payta waqyaspa nirqan: –Mana allin rimaykunatan qanmanta uyarishani. Mayordomo-kayniykimanta cuentata qoway, manañan mayordomoyqa kawaqchu, nispa. 3 Hinan mayordomoqa sonqonpi nirqan: –¿Imanaykusaqtaq patronniy mayordomo-kayniymanta wikch'upuwaqtinqa? Chakrapi llank'aytapas manan atiymanchu, mañapakuytapas p'enqakullanitaqmi. 4 Mayordomo-kayniymanta wikch'uwaqtinqa, ¿imanasaqtaq wasinkupi runakuna chaskiwanankupaq? Yachanin ima ruwaytapas, nispa. 5 Chaymi patronninpa sapanka manukuqninkunata waqyaspa ñawpaqkaqta nirqan: –¿Hayk'a manun patronniyman kanki? nispa. 6 Manukuqtaq nirqan: –Pachak barril olivo aceiten, nispa. Paytaq nirqan: –Manukusqayki qelqata hap'iy, hinaspa usqhaylla phisqa chunkallamantaña qelqay, nispa. 7 Hukkaqtapas nillarqantaq: –Qanrí, ¿hayk'a manun kanki? nispa. Hinan manukuqqa nirqan: –Pachak carga trigon, nispa. Paytataq nirqan: –Manukusqayki qelqata hap'iy, hinaspa pusaq chunkallamantaña qelqay, nispa. 8 Chaymi patronninqa chay mana allin mayordomota yachaywan ruwasqanmanta “allinmi” nirqan. Niykichismi: Kay pacha kaqkunallapi yuyaq runakunaqa runamasinku ukhupin aswan yachaysapa kanku Diospa wawankunamantaqa. 9 Chayrayku kay pachapi mana chaninpi tarisqa qhapaq kaykunawan amigokunata tariychis, ahinapin qhapaq kaykuna pisisuqtiykichis wiñaypaq tiyana wasikunapi chaskisunkichis, nispa. 10 Pisillapi hunt'aqqa askhapipas hunt'aqllataqmi, pisillapipas mana chanin kaqqa askhapipas manallataqmi chaninchu. 11 Kay pacha qhapaq kaykunapichus mana hunt'aq kankichis chayqa, ¿piñan confiasunkichisman hanaq pacha cheqaq qhapaq kayta? 12 Hukpa kaqninpichus mana hunt'aq kankichis chayqa, ¿pitaq tupaqniykichistari qosunkichisman? 13 Manan pi kamachipas iskay patrontaqa serviyta atinmanchu, huknintan munakunman, huknintataq cheqnikunman, otaq hukninman k'askakunman, huknintataq pisichanman. Manan Diostawan qhapaq kaytawanqa serviyta atiwaqchischu, nispa. 14 Qolqe sonqo fariseokunan tukuy chaykunata uyarispa Jesusta asipayarqanku. 15 Hinaqtinmi Jesusqa paykunata nirqan: –Qankunan runakunaq ñawpaqenpi kikiykichista chaninchakuq kankichis, ichaqa Diosmi sonqoykichista reqsin, runakunaq ancha allinpaq rikusqanqa Diospa ñawpaqenpin ancha millay, nispa. 16 Jesusmi nillarqantaq: –Diospa kamachikuynin simipas profetakunaq qelqasqanpas Bautizaq Juanpa willakuyta qallarisqankamallan karqan, chaymantapachan Diospa qhapaqsuyunqa willasqa kashan, llapataq chaymanqa haykuytapuni munanku. 17 Cielopas kay pachapas chinkapuy atiqllan, Diospa kamachikuy siminmi ichaqa mana huk seq'ellanpas chinkanqachu. 18 Pipas warminta wikch'upuspa huk warmiwan casarakun chayqa wasanchanmi, pipas qosanpa wikch'upusqan warmiwan casarakun chayqa wasanchallantaqmi, nispa. 19 Jesusqa nillarqantaqmi: –Huk qhapaq runan karqan sani-puka ancha chaniyoq p'achallawan p'achakuq, sapa p'unchaytaq sumaq mikhunawan q'ochukuq. 20 Kallarqantaqmi Lázaro sutiyoq wakcha runa lleq-nisqa cuerpoyoq, paymi qhapaqpa wasin punkupi wikch'usqa kashaq. 21 Qhapaqpa mesanmanta ususqakunawanmi saksaykuyta munaq. Alqokunallan asuykuspa lleq-nisqa cuerpontapas llaqwaqku. 22 Chay hina kashaspan wakchaqa wañukapurqan, hinan Abrahampa kasqanman angelkuna pusarqan. Hinallataq qhapaqpas wañukapurqan, hinan p'ampapurqanku. 23 Ukhu-pachapitaq qhapaqqa manchay ñak'ariypi kashaspa, karumanta qhawarispa Abrahamtawan Lazarotawan rikurqan. 24 Hinaspan payqa waqyakurqan: –Taytáy Abraham, khuyapayawaspayki Lazarota kachamuway, dedo puntallanpipas unuta apamuwaspa qalluyta thasnuykunanpaq, kay rawraypin manchayta ñak'arishani, nispa. 25 Abrahamtaq payta nirqan: –Churíy, yuyariy allinkunallapi kawsasqaykita, Lazarotaq mana allinkunapi kawsasqanta, kunanqa paymi kaypi sonqochasqa kashan, qantaq manchayta ñak'arishanki. 26 Chaywanpas, ñoqaykutawan qankunatawanqa huk sinchi hatun ukhu wayq'on t'aqashawanchis, kaymanta qankunaman chimpayta munaqkunaqa manan atinkuchu, manallataq chaymanta kayman chimpamuytapas atinkuchu, nispa. 27 Hinan nirqan: –Chhaynaqa, taytáy, valekuykin Lazarota taytaypa wasinman kachanaykipaq. 28 Phisqa wawqeyoqmi kani, paykunaman willamuchun, chay hinapi ama paykunapas kay manchay ñak'ariy pachaman hamunankupaq, nispa. 29 Abrahamtaq nirqan: –Moisespa qelqasqankunata profetakunaqtapas hap'ishankun, chaykunata kasukuchunku, nispa. 30 Hinaqtinmi qhapaqqa nirqan: –Manan, taytáy Abraham, pipas wañusqamanta kawsarispa paykunaman riqtinmi ichaqa, Diosman kutirikunqaku, nispa. 31 Abrahamtaq payta nirqan: –Manachus Moisespa, profetakunaq qelqasqankunatapas kasunqaku chayqa, wañusqamantaña huknin kawsarimuspa riqtinpas manan kasukunqakuchu, nispa. 1 Jesusmi yachachisqankunata nirqan: –Runakunata misk'achiqkunaqa kanqapunin, ichaqa, ¡ay, chay misk'achiq runamanta! 2 Paypaqqa aswan allinmi kanman karqan molino rumita kunkanman warkuykuspa lamar-qochaman wikch'uykuyninku kay huch'uykunamanta hukninta huchaman urmachinanmantaqa. 3 Chhaynaqa, kikiykichista cuidakuychis. Wawqeyki qan contra huchallikuqtinqa payta anyaykuy, huchanta reqsikuqtintaq pampachaykuy. 4 Huk p'unchaypi qanchis kuti qan contra huchallikuspa, qanchis kutillatataq chay p'unchaypi asuykamusunkiman: –Huchallikunin pampachaykuway nispa chayqa, pampachankin payta, nispa. 5 Apostolkunataq Señor Jesusta nirqanku: –Astawan iñinaykupaq yanapaykuwayku, nispa. 6 Hinan Señor Jesusqa nirqan: –Huk mostaza ruru sayayllapas iñiyniykichis kanman chayqa, kay sicómoro sach'ata niwaqchismi: T'irakuspa lamar-qochapi mallkikamuy, nispa, hinan kasusunkichisman. 7 Kamachiykichista yapumusqanmantapas uywa michimusqanmantapas kutimuqtinqa, ¿mayqenniykichistaq niwaqchis: Asuykamuy, tiyaykuy, mikhunaykipaq, nispa? 8 Manan mayqenniykichispas niwaqchischu, aswanqa niwaqchismi: Cenayta wayk'umuy, p'achaykita allichakuspataq servimuway, mikhuyta ukyayta, tukunaykama, chaymantaña qanqa mikhunkipas ukyankipas, nispa. 9 Chay kamachitaqa manan “gracias” nillanpaschu kamachisqanta ruwasqanmantaqa. 10 Chay hinallataq qankunapas tukuy kamachisqakunata ruwaspaykichisqa, ninkichis: –Kay hina kamachiykikunallan kayku, ima ruwanallaykutan ruwapuykiku, nispa. 11 Jerusalén llaqtata Jesús rishaspataqmi, Galilea provinciawan Samaria provinciawan tupay qorpanta pasarqan. 12 Hinan huk huch'uy llaqtaman haykushaqtin, chunka runa lepra onqoyniyoq payman hamurqanku. Karullapi sayaykuspataq 13 kunkayoqta waqyakurqanku: –¡Yachachikuq Jesús, khuyapayaykuwayku! nispa. 14 Jesustaq paykunata qhawarispa nirqan: –Riychis, sacerdotekunawan qhawachikamuychis, nispa. Rishaqtinkutaqmi qhaliyasqa karqanku. 15 Chaymi hukninku qhaliyasqa kasqanta rikukuspa kutirqamurqan alto kunkawan Diosta yupaychaspa. 16 Hinaspa Jesuspa ñawpaqenpi pampakama k'umuykuspa graciasta qorqan. Payqa Samaria runan karqan. 17 Jesustaq nirqan: –¿Manachu qhaliyasqakunaqa chunka karqanku? ¿Maypitaq isqonri? 18 ¿Kay wak llaqtayoq runallachu Diosta hatunchaqqa kutimun? nispa. 19 Chay runatataq nirqan: –Sayarispa ripuy, Diospi iñiyniykin qhaliyachisunki, nispa. 20 Hayk'aqchus Diospa qhapaqsuyun hamunanmanta fariseokuna tapuqtinkutaq Jesusqa nirqan: –Diospa qhapaqsuyun hamunantaqa manan señalkunawanraqchu yachawaqchis, 21 manataqmi ninkumanchu: –¡Kaypin kashan! ¡Haqaypin kashan! nispapas. Diospa qhapaqsuyunqa qankunawanñan kashan, nispa. 22 Yachachisqankunatataq nirqan: –Tiempon chayamunqa Runaq Churinpa kay pachaman kutimunan punch'ayta rikuyta munanaykichispaq, manataqmi rikuyta atinkichischu. 23 Hinan runakunaqa nisunkichis: ¡Kaypin kashan! ¡Haqaypin kashan! nispa. Ichaqa aman kasunkichischu, amataqmi qhepankutapas rinkichischu. 24 Imaynan rayoqa tukuy hinantinman lliphllikispa k'ancharin, chay hinallataqmi Runaq Churinpa kutimuyninpas kanqa. 25 Ichaqa ñawpaqtaraqmi sinchita ñak'arinan, hinaspataq kay tiempo runakunaq ñak'arichisqan kanan. 26 Imaynan Noepa p'unchayninkunapi karqan, chay hinallataqmi Runaq Churinpa kutimunanpaqpas kanqa. 27 Arcaman Noepa haykusqan p'unchaykaman mikhusharqanku, ukyasharqanku, casarakusharqanku, casarakunapaq rimanakusharqanku, millp'uq para unu chayamuspataq llapallanta millp'urqan. 28 Kaqllataqmi Lotpa p'unchayninkunapipas karqan, mikhusharqanku, ukyasharqanku, rantisharqanku, vendesharqanku, tarpusharqanku, wasita sayarichisharqanku. 29 Lotpa Sodoma llaqtamanta lloqsimusqan p'unchaymi ichaqa, cielomanta azufreyoq nina para chayamurqan, hinaspan llapallanta p'uchukachirqan. 30 Chay hinallataqmi kanqa Runaq Churinpa rikhurimusqan p'unchaypipas. 31 Chay p'unchaypiqa wasi patapi kaqqa amaña uraykuchunchu wasipi kaqninkunata horqonanpaq, chhaynallataq chakrapi kaqpas wasinman ama kutimuchunñachu. 32 Lotpa warminta imachus sucedesqanta yuyariychis. 33 Pipas kawsayninta waqaychakuyta munaqqa chinkachinqan, pipas kawsayninta chinkachiqmi ichaqa wiñaypaq kawsanqa. 34 Niykichismi, chay tutapin huk puñunapi iskay puñushanqaku. Hukninmi apasqa kanqa, huknintaq saqesqa. 35 Iskay warmin kuska kutashanqaku. Hukninmi apasqa kanqa, huknintaq saqesqa. [ 36 Iskay runan chakrapi kashanqaku. Hukninmi apasqa kanqa, huknintaq saqesqa], nispa. 37 Chaymi uyariqkunaqa payta tapurqanku: –Señor, ¿maypitaq chaykunari kanqa? nispa. Hinan paykunata nirqan: –Maypichus wañusqa kashanqa chaymanmi kunturkunapas huñunakunqa, nispa. 1 Mana chiriyaspa mañakunapuni kasqanta yachachispanmi Jesusqa huk rikch'anachiy simita paykunaman nirqan: 2 –Huk llaqtapin karqan huk juez Diostapas mana manchakuq, runatapas mana respetaq. 3 Kallarqantaq chay llaqtapi huk viudapas. Paymi sapa kuti juezman riq awqanmanta librananpaq chaninchayta mañakuspa. 4 Chaymi juezqa unayña mana chaninchayta munashaspapas sonqonpi nirqan: –Diosta mana manchakushaspaypas, runata mana respetashaspaypas, 5 hinata kay viudapaq qatiykachawasqanrayku chaninchapusaq, amaña hamupayawaspa pacienciayta tukuwananpaq, nispa. 6 Señor Jesusqa nillarqantaqmi: –Uyariychis chay mana chanin juezpa nisqanta. 7 ¿Diosqa manachu akllakusqankunaq tuta-p'unchay mañakusqankuta chaninchapunman? ¿Payqa unaytachu suyachikunman? 8 Manan, usqhayllan paykunapaq chaninchapunqa. Ichaqa Runaq Churin hamuspa, ¿Diospi iñiq runakunata kay pachapi tarinqachu? nispa. 9 Chanin runaman tukuspa hukkunata pisichaqkunamanmi kay rikch'anachiy simitapas Jesusqa nillarqantaq: 10 –Iskay runan Dios yupaychana wasiman wicharqan mañakuq. Hukninmi karqan fariseo, huknintaq contribución cobraq. 11 Fariseon sayaykuspa kay hinata mañakurqan: Diosníy, graciastan qoyki, manan wakin runakuna hinachu kani suwakuq, mana chanin, wasanchaq, manallataq kay contribución cobraq hinapaschu kani. 12 Iskay kutitan semanapi ayunani, tukuy ima tarisqaymantan diezmotapas qoyki, nispa. 13 Contribución cobraqtaq ichaqa karullapi sayaykuspa hanaq pachata qhawariyllatapas mana munarqanchu, aswanmi llakikuymanta qhasqonta takakuspa mañakurqan: Diosníy, ñoqa huchasapata khuyapayaykuway, nispa. 14 Niykichismi, chay contribución cobraqmi wasinta Diospa chaninchasqan kutipurqan, manataqmi fariseochu. Pipas hatunchakuqqa k'umuykachisqan kanqa, k'umuykukuqtaqmi hatunchasqa kanqa, nispa. 15 Jesusmanmi wawakunata pusamurqanku llamiykunanpaq, yachachisqankunataq chayta rikuspa paykunata phiñarirqanku. 16 Jesustaq paykunata nirqan: –Wawakunaqa hinalla ñoqaman hamuchunku, ama paykunata hark'aychischu, Diospa qhapaqsuyunqa kay wawakuna hina kaq runakunallapaqmi. 17 Cheqaqtan niykichis, pipas wawa hina Diospa qhapaqsuyunta mana chaskiqqa, manan chayman haykunqachu, nispa. 18 Huk umalli runan Jesusta tapurqan: –Allin yachachikuq, ¿imatan ruwasaq wiñay kawsayniyoq kanaypaq? nispa. 19 Hinan Jesusqa payta nirqan: –¿Imaraykun “allin” niwanki? Manan pipas kanchu “allinqa”, aswanpas sapan Diosllan. 20 Diospa kamachikuy siminkunataqa yachankin riki: “Aman wasanchankichu. Aman pitapas wañuchinkichu. Aman suwakunkichu. Aman llullakuspa tumpankichu. Taytaykita mamaykita allinta respetanki”, nisqata, nispa. 21 Hinan payqa Jesusta nirqan: –Tukuy chaykunataqa waynacha kasqaymantapachan hunt'arqani, nispa. 22 Jesustaq chayta uyarispa payta nirqan: –Kanraqmi ruwanayki, llapan kaqniykita vendemuspa wakchakunaman qomuy, hinan hanaq pachapi qhapaq kayniyki kanqa, hinaspa qhepayta hamuy, nispa. 23 Hinaqtinmi chay runaqa chaykunata uyarispa anchata llakikurqan, sinchi qhapaq kasqanrayku. 24 Jesustaq ancha llakisqa kasqanta rikuspa nirqan: –May sasapunin qhapaqkunapaqqa Diospa qhapaqsuyunman haykuyqa kanqa. 25 Camelloraqmi yawriq ninrinta suchuyta atinman Diospa qhapaqsuyunman qhapaqpa haykunanmantaqa, nispa. 26 Hinan chayta uyariqkunaqa nirqanku: –Chhaynaqa, ¿pillañataq qespichisqaqa kanman? nispa. 27 Chaymi Jesusqa nirqan: –Runakunapaqqa mana atinan, Diospaqmi ichaqa atikun, nispa. 28 Hinaqtinmi Pedroqa nirqan: –Ñoqaykuqa lliw imaymanaykuta saqespan qhepaykita hamuyku, nispa. 29 Chaymi Jesusqa paykunata nirqan: –Cheqaqtan niykichis: Pipas wasinta, tayta-mamanta, wawqenkunata, warminta, wawankunata, Diospa qhapaqsuyunrayku saqemuqqa, 30 kay tiempopin ancha askhata chaskinqa, qhepa tiempopitaq wiñay kawsayta chaskinqa, nispa. 31 Jesusqa chunka iskayniyoq yachachisqankunata sapaqman pusaspan nirqan: –Kunanqa Jerusalén llaqtamanmi wicharishanchis, Runaq Churinmanta profetakunaq lliw qelqasqanmi hunt'akunqa. 32 Mana judío runakunamanmi hap'ichisqa kanqa, paykunan asipayanqaku, k'aminqaku, thoqaykunqaku ima. 33 Suq'aykusqanku qhepatataq wañuchinqaku, ichaqa kinsakaq p'unchaypitaq kawsarimpunqa, nispa. 34 Paykunataq mana chaykunata entienderqankuchu, manataq yacharqankuchu imamantachus rimasqantapas. 35 Jericó llaqtaman Jesusqa sispaykushaqtinmi, huk ñawsa ñan patapi limosnata mañakuspa tiyasharqan. 36 Askha runaq purisqanta uyarispataq imachus kasqanta tapukurqan. 37 Nazaret llaqtayoq Jesuspa purishasqanta willaqtinkutaq 38 ñawsaqa waqyakurqan: –¡Davidpa churin Jesús, khuyapayaykuway! nispa. 39 Ñawpaqta riqkunataq phiñarikurqanku upallananpaq. Ñawsataq ichaqa aswantaraq waqyakurqan: –¡Davidpa churin Jesús, khuyapayaykuway! nispa. 40 Chaymi Jesusqa sayaykuspa kamachikurqan pusamunankupaq. Asuykamuqtintaq payta tapurqan: 41 –¿Ima ruwapunaytan munanki? nispa. Ñawsataq nirqan: –Señor, qhawarichiwanaykitan munani, nispa. 42 Jesustaq payta nirqan: –Qhawariy, Diospi iñiyniykin qhaliyachisunki, nispa. 43 Hinan kaq rato qhawarirqan, chaymi Jesuspa qhepanta ripurqan Diosta hatunchaspa. Llapa runataq chayta rikuspa Diosta yupaycharqanku. 1 Jericó llaqtaman haykuspa, chayninta Jesús rishaqtinmi, 2 huk qhapaq qhari, Zaqueo sutiyoq, chaypi kasharqan, paymi contribución cobraqkunaq huknin umallin karqan. 3 Jesustan rikuytapuni munarqan pichus kasqanta reqsinanpaq. Taksalla kaspataq, Jesusta mana rikuyta atirqanchu askha runakuna kaqtin. 4 Chaymi phawaylla ñawpaspa, Jesusta rikunanpaq sicómoro sach'aman wicharqan, chayninta Jesusqa rinan kaqtin. 5 Jesustaq chayneqman chayaspa, sach'ata qhawarispa nirqan: –Zaqueo, usqhaylla uraykamuy, kunanmi wasiykipi qorpachakusaq, nispa. 6 Chaymi Zaqueoqa usqhaylla uraykamuspa kusisqa payta chaskirqan. 7 Chayta rikuspataq llapanku contranpi rimarqanku: –Huchasapa runaq wasinmanmi qorpachakuq haykun, nispanku. 8 Zaqueotaq sayarispa Señor Jesusta nirqan: –Señorníy, kaqniykunaq kuskannintan wakchakunaman kunanpacha qosaq, imapichus pimantapas q'otuspa suwakurqani chayqa, tawa kutitan kutichipusaq, nispa. 9 Chaymi Jesusqa payta nirqan: –Kunan p'unchaymi familiantinta Dios qespichisunki, qanpas Abrahampa miraynin kasqaykirayku. 10 Runaq Churinqa hamurqan chinkasqa runata maskhaspa qespichinanpaqmi, nispa. 11 Jerusalén llaqta qayllapi Jesús kashaqtinmi uyariqninkunaqa chaykunata uyarispa yuyaykusharqanku Diospa qhapaqsuyun chayamunanpaq sispallaña kasqanta, chaymi Jesusqa kay rikch'anachiy simita nirqan: 12 –Huk allin wiraqochan karu llaqtaman rirqan rey kananpaq nombramiento chaskiq, kutimuspataq kamachikunanpaq. 13 Manaraq rishaspataq chunkantin kamachinkunata waqyaspa askha qolqeta sapankaman qorqan: Kutimunaykama kaywan llank'amushaychis, nispa. 14 Chay wiraqochaq llaqta-masinkunataq ichaqa payta cheqnikuspanku qhepanta willaqkunata kacharqanku: –Chay runaq reyniyku kanantaqa manan munaykuchu, nispa nimunankupaq. 15 Chaywanpas payqa chay suyuman nombrasqa rey kutimuspanmi qolqe qosqan kamachikunata waqyachimurqan, sapankaq qolqe mirachisqanta yachananpaq. 16 Chaymi hukkaq hamurqan: –Wiraqocháy, qowasqayki qolqetaqa chunka chhikatawanmi mirarqachimuni, nispa. 17 Chaymi payta nirqan: –Kusapunin, allin kamachi, pisillapi hunt'aq kasqaykiraykun chunka llaqtakunata kamachinki, nispa. 18 Hukpas hamuspa nirqan: –Wiraqocháy, qowasqayki qolqetaqa phisqa chhikatawanmi mirarqachimuni, nispa. 19 Hinan paytapas nillarqantaq: –Qanpas phisqa llaqtakunatan kamachinki, nispa. 20 Hukpas hamuspa nillarqantaq: –Wiraqocháy, kayqa qowasqayki qolqeyki, khipunapin waqaycharqani, 21 phiña runa kaqtiykin manchakurqayki, mana t'akasqaykimantan hoqarinki, mana tarpusqaykimantan cosechanki, nispa. 22 Chaymi payqa nirqan: –Mana allin kamachi, rimasqaykipin taripayki: Phiña runa kaspay, mana t'akasqaymanta hoqariq, mana tarpusqaymantapas cosechaq kasqayta yachashaspaykiqa, 23 ¿imaraykun qolqeytaqa mana bancomanchu churamurqanki, kutimuspa interesnintinta mañakapunaypaq? nispa. 24 Hinaspan chaypi kaqkunata nirqan: –Qosqay qolqetaqa qechuychis, hinaspa chunka chhika qolqe mirachiqman qoychis, nispa. 25 Paykunataq nirqanku: –Wiraqocháy, payqa chunka chhika qolqeyoqñatáq, nispanku. 26 Paytaq nirqan: –Pipas kaqniyoqmanqa astawanraqmi qosaq, mana kaqniyoqmantataqmi pisilla kaqnintapas qechusaq. 27 Paykunaq reynin kanayta mana munaq awqaykunatapas kayman apamuychis, hinaspa ñawpaqeypi wañuchiychis, nispa. 28 Chay rimayta tukuspataq Jesusqa Jerusalén llaqtaman wicharqan. 29 Olivos orqo chakipi kashaq Betfagé llaqtawan Betania llaqtawan tupayman chayaspan, iskay yachachisqankunata nirqan: 30 –Haqay chimpa llaqtachaman riychis, chayman haykuspan mana hayk'aq sillakusqa malta asno watasqata tarimunkichis, hinaspan paskaspa chayta aysamunkichis. 31 Pipas: ¿Imapaqmi paskashankichis? nisunkichis chayqa, ninkichis: Señormi kay asnota necesitan, nispa. 32 Kachasqakunataq rispa nisqanta hina tarimurqanku. 33 Malta asnota paskashaqtinkutaq asnoyoqkunaqa paykunata nirqanku: –¿Imapaqmi asnoykuta paskashankichis? nispa. 34 Chaymi paykunaqa nirqanku: –Señormi kay asnota necesitan, nispanku. 35 Hinan Jesusman aysamuspanku, p'achankuwan asnota caronaykuspa Jesusta sillaykachirqanku. 36 Pay rishaqtintaq, runakunaqa p'achankuta ñanpi mast'arqanku. 37 Jerusalén llaqtaman qayllaykushaspa Olivos orqota uraykushaqtinkun, llapa yachachisqankunaqa tukuy milagrokunata rikusqankumanta q'ochukuspanku qaparispa Diosta yupaycharqanku: 38 –¡Yupaychasqa kachun Señor Diospa sutinpi hamuq Reyqa! ¡Hanaq pachapi thak-kay kachun, Diostaq yupaychasqa kachun! nispanku. 39 Hinan runakuna ukhupi kaq wakin fariseokunaqa nirqanku: –Yachachikuq, upallachiy yachachisqaykikunata, nispa. 40 Jesustaq paykunata nirqan: –Niykichismi, paykunachus upallanman chayqa, rumikunan qaparinman, nispa. 41 Jerusalén llaqtaman qayllaykuspa qhawarispataq chay llaqtamanta Jesusqa waqarqan: 42 –¡Maytan munayman kunan p'unchayllapas qanqa thak-kaypi kawsanaykimanta yachanaykita! ¡Ichaqa, manaraqmi kunanqa entiendeshankichu! 43 P'unchaykunan chayamusunki, awqaykikunan muyuriqniykipi perqata sayarichispa muyuykusunki, tukuyneqmantataq k'iskiykusunki. 44 Hinaspan pampaman thunisunki, hinallataq qan ukhupi tiyaq wawaykikunatapas, manataq huk rumillapas rumi patapi saqesqachu kanqa, qespichinasuykipaq hamuq Diosta mana reqsisqaykirayku, nispa. 45 Dios yupaychana wasiman haykuspan Jesusqa lliw chaypi vendeqkunata hawaman qarqospa nirqan: 46 –Diospa Simin Qelqan nin: “Wasiyqa mañakuna wasin”, nispa. Qankunataq ichaqa suwakunaq tiyanan qaqa wasiman hina tukuchipusqankichis, nispa. 47 Dios yupaychana wasipitaq sapa p'unchay yachachirqan, ichaqa sacerdote umallikunan, kamachikuy simita yachachiqkunawan, llaqtapi kurak runakunapiwan, Jesusta wañuchiyta munarqanku. 48 Ichaqa manan imaynamantapas atirqankuchu, llapan runakuna makilla payta uyarisqankurayku. 1 Huk p'unchaymi Dios yupaychana wasipi runakunata Jesús yachachispa Diosmanta allin willakuykunata willashaqtin, sacerdote umallikuna, kamachikuy simita yachachiqkuna, kurak runakunapiwan Jesusman asuykuspa 2 nirqanku: –Niwayku, ¿ima atiywanmi kaykunata ruwanki? ¿Pitaq kay atiyta qorqasunki? nispa. 3 Hinaqtinmi Jesusqa paykunata nirqan: –Ñoqapas hukta tapuykusqaykichis. 4 ¿Pitaq Juanta kachamurqan bautizananpaq? ¿Dioschu? Icha, ¿runakunachu? Niwaychis, nispa. 5 Hinan paykunaqa ninakurqanku: –“Diosmi” nisun chayqa, ninqan: ¿Imaraykun payta mana creerqankichischu? nispa. 6 “Runakunan” nisun chayqa, llapa runan ch'aqewasun, Juanqa cheqaq profetapuni kasqanta yachasqankurayku, nispa. 7 Chaymi nirqanku: –Pichus kachamusqantaqa manan yachaykuchu, nispa. 8 Hinan Jesuspas paykunata nirqan: –Ñoqapas manallataqmi niykichismanchu ima atiywanchus kaykunata ruwasqayta, nispa. 9 Kay rikch'anachiy simitan runakunaman Jesusqa nirqan: –Huk runan chakranpi uvas yurakunata plantarqan, hinaspan llank'aqkunaman wakiypi qospa unaypaq karuman ripurqan. 10 Uvas pallana chayamuqtinmi chakrayoqqa huknin kamachinta kacharqan payman tupaq uvasta llank'aqkunamanta chaskimunanpaq. Llank'aqkunataq ichaqa maqaykuspa mana imayoqta qatirparirqanku. 11 Wakmantataq paykunaman hukkaq kamachinta kacharqan, chaytapas maqaykuspa millayta k'amispa, mana imayoqta qatirparirqanku. 12 Hukkaqtañataq wakmanta kacharqan. Chaytapas maqaykuspallataq qarqorqanku. 13 Hinaqtinmi uvas chakrayoqqa nirqan: –¿Imanasaqtaq? Munasqay churiyta kachasaq, payta rikuspaqa ichapas respetanqaku, nispa. 14 Llank'aqkunataq ichaqa payta rikuspa ninakurqanku: –Kayqa chakrayoqpa churinmi, wañurqachisun, chakrataq ñoqanchispaq kapunqa, nispanku. 15 Hinaspan uvas chakra hawaman aysaspa wañuchirqanku. Chaymi Jesusqa nirqan: –Uvas chakrayoqqa, ¿imananqataq paykunata? 16 Hamunqan, hinaspan chay llank'aqkunata wañuchinqa, uvas chakrantataq hukkunaman qopunqa, nispa. Chayta uyarispankutaq runakunaqa nirqanku: –¡Amayá chay hinaqa kachunchu! nispanku. 17 Jesustaq paykunata qhawaykuspa nirqan: –Sut'inchawaychis, Diospa Simin Qelqan kay hinata nin: “Wasi perqaqkunaq wikch'usqan rumin esquina hap'iq churasqa rumi kapun”, nispa. 18 Pipas chay rumi pataman urmaqqa p'akikunqan, piqpa patanmanchus rumi urmaykuspataqmi ñut'unqa, nispa. 19 Hinan sacerdote umallikunaqa kamachikuy simita yachachiqkunapiwan chay rato Jesusta hap'irqoytapuni munarqanku, paykuna contra chay rikch'anachiy simita nisqanta reparaspanku, ichaqa runakunatan manchakurqanku. 20 Hinamantataq chanin runaman tukuq qhamiyaqkunata kacharqanku ima rimasqallanpipas Jesusta hap'irqospa, chayman tumpalla kamachikuqman payta hap'ichinankupaq. 21 Paykunan Jesusta tapurqanku: –Yachachikuq, chanin rimasqaykitapas yachachisqaykitapas yachaykun. Qanqa manan pimanpas sayapakunkichu, aswanpas Diospa munayninman hinapuni kawsanatan yachachinki. 22 ¿Allinchu Roma rey Cesarman contribucionta pagay? Icha, ¿manachu? nispa. 23 Jesustaq ichaqa llullallawan tapusqankuta yachaspan nirqan: 24 –Qhawachiwaychis huk qolqeta. ¿Piqpa uyantaq kaypi kashan? ¿Piqpa sutintaq kaypi qelqasqa kashan? nispa. Hinan paykunaqa: –Roma rey Cesarpan, nirqanku. 25 Hinaqtinmi Jesusqa nirqan: –Roma rey Cesarpa kaqtaqa Cesarman qopuychis, Diospa kaqtataq Diosman qopuychis, nispa. 26 Chay hinapin runakunaq qayllanpi mana pantaspa rimaqtin mana hap'irqoyta atirqankuchu, aswanmi chay hina kutichisqanmanta musphaspa upallarqanku. 27 Saduceokunaqa kawsarimpuy kasqanta manan creeqkuchu. Chaymi wakinninku Jesusman asuykuspa tapurqanku: 28 –Yachachikuq, Moisesmi qelqapuwarqanku: Piqpa wawqenpas casarakuspa mana wawayoq kashaspa wañukapunman chayqa, wawqenmi chay viudawan casarakunan, hinaspan wawqenpaq wawata churiyapunan, nispa. 29 Qanchis wawqekunan karqanku, ñawpaqkaqmi casarakurqan, manaraq wawayoq kashaspataq wañukapurqan. 30 Iskay kaqpas viudawan casarakurqan, hinan chaypas mana wawallayoqtaq wañukapurqan, 31 kinsakaqpas chay viudawan casarakullarqantaq, chay hinatakaman qanchisnintin casarakuspa mana wawayoqkama wañukapurqanku. 32 Warmipas qhepankuta wañukapullarqantaq. 33 Kawsarimpuy p'unchaypiri, ¿mayqenkaqpa warmintaq kanqa? Qanchisnintinmi paywanqa casarakurqanku, nispa. 34 Hinaqtinmi Jesusqa paykunata nirqan: –Kay pachallapin qharipas warmipas casarakunku, casarachisqataq kankupas, 35 ichaqa wañusqakunamanta kawsarimpunankupaq Diospa akllasqankunaqa hamuq kawsaypiqa manañan casarakunqakuchu, manallataq casarachisqapaschu kanqaku, 36 mana wañuq kasqankurayku. Paykunaqa angelkuna hinan, Diospa wawankunan kanku wañusqankumanta kawsarimpusqankurayku. 37 Wañusqakunaq kawsarimpunan kasqantaqa Moisespas yachachirqanmi t'ankarmanta qelqasqanpi, Señor Diosqa “Abrahampa Diosnin, Isaacpa Diosnin, Jacobpa Diosnin”, kasqanta, nispa. 38 Diosqa manan wañusqakunaq Diosninchu, aswanpas kawsaqkunaq Diosninmi, paypaqqa llapankupas kawsashanmi, nispa. 39 Kamachikuy simita yachachiqkunamanta wakinnintaq nirqanku: –Yachachikuq, allintan ninki, nispa. 40 Manañan astawanqa imatapas tapurqankuñachu. 41 Jesustaq paykunata nirqan: –¿Imanaqtinmi ninku Cristoqa Davidpa churin kasqanta? 42 Kikin Davidmi Salmos qelqapi nin: “Señor Diosmi Señorniyta nirqan: Paña ladoypi tiyaykuy 43 awqaykikunata chaki sarunaykiman churanaykama”, nispa. 44 Davidtaq payta “Señor” nin, ¿chayri imaynapitaq paypa churinri kanman? nispa. 45 Llapa runakuna uyarishaqtinmi Jesusqa yachachisqankunata nirqan: 46 –Cuidakuychis kamachikuy simita yachachiqkunamanta, paykunan munanku qoysu p'achayoq puriyta, plazakunapi runakunaq napaykunanta, sinagogakunapipas kurak runakunaq tiyanankunata, hatun mikhuykunapipas allinkaq tiyanakunata. 47 Hinallataq wakcha viudakunaq kaqnintapas qechunku, Diosmanta unayta mañakuq tukuspataq chay ruwasqankuta pakayta munanku. Paykunan aswan huchachasqaqa kanqaku, nispa. 1 Jesusmi qhapaqkunata Dios yupaychana wasipi alcanciaman qolqeta churaykushaqta rikusharqan. 2 Huk wakcha viudatapas rikullarqantaq, chayman iskay qolqechata churaykushaqta. 3 Chaymi Jesusqa nirqan: –Cheqaqtan niykichis, kay wakcha viudan llapankumanta astawanqa churaykun. 4 Llapanmi qhapaq kashaspa puchuqnin qolqellata Diospaq ofrendata churaykunku, viudataq ichaqa wakcha kayninpi tukuy kawsananpaq kaqta llapanta churaykurqan, nispa. 5 Dios yupaychana wasiq sumaq ruminkunamanta qokuykunawan sumaqchasqa kasqanmantawan wakinkuna rimashaqtinkun Jesusqa nirqan: 6 –P'unchaykunan chayamunqa, kay qhawasqaykichiskunaqa lliwmi thunisqa kanqa, manan rumi patapi huk rumillapas qhepanqachu, nispa. 7 Paytataq tapurqanku: –Yachachikuq, ¿hayk'aqmi kay nisqaykiqa kanqa? ¿Ima señaltaq kanqa llapan kaykuna hunt'akunanpaqri? nispanku. 8 Chaymi Jesusqa nirqan: –Cuidakuychis, paqtataq pantachisqa kawaqchis, askhan sutiywan sutichakuspa hamunqaku: Ñoqan Cristoqa kani, p'uchukay tiempopas sispaykamushanñan, nispanku. Chay hinaqa, aman paykunaq qhepanta rinkichischu. 9 Awqa-tinkuykunamanta, ch'aqwaykunamanta rimayta uyarispaykichisqa aman mancharikunkichischu, chaykunaraqmi ñawpaqtaqa kanan, ichaqa manan p'uchukayraqchu kanqa, nispa. 10 Jesusqa nillarqantaqmi: –Llaqtakunan huk llaqtakunawan maqanakunqaku, huk suyun hukkaq suyuwan maqanakunqa, 11 sinchi pacha chhaphchiykunan kanqa, kayneqpi chayneqpi yarqaykuna, onqoykuna, hanaq pachapipas mancharikuy hatun señalkunan kanqa. 12 Ichaqa tukuy chaykuna ñawpaqtaraqmi runakunaqa hap'isunkichis, qatiykachasunkichis, sinagogakunaman, carcelkunaman aysasunkichis. Ñoqaraykun reykunaq, kamachikuqkunaq ñawpaqenman apasqa kankichis. 13 Ahinapin ñoqamanta paykunaman willankichis. 14 Chay hinaqa, ama sonqoykichispi ñawpaqmanta yuyaykunkichischu imatachus kutichikunaykichista, 15 ñoqan yachachisqaykichis yachaywan rimanaykichispaq, chaymi llapa awqaykichiskunaqa mana, atipaytapas kutichiytapas atisunkichischu. 16 Ichaqa tayta-mamaykichis, wawqeykichiskuna, aylluykichiskuna, amigoykichiskuna kamachikuqkunaman hap'iykachisunkichis, wakinniykichistataqmi wañuchisunkichis. 17 Ñoqaraykun tukuypa cheqnisqan kankichis. 18 Ichaqa chukchaykichispas manan hukllapas chinkanqachu. 19 Qaqata sayaspaykichismi qespikunkichis. 20 Jerusalén llaqtata askha soldadokunaq muyuykusqanta rikuspaykichisqa thunikuynin chayamusqanta yachaychis. 21 Chaypacha Judea provinciapi kashaqkunaqa orqokunaman ayqechunku, Jerusalén llaqta ukhupi kashaqkunataq hawaman lloqsichunku, chakrakunapi kashaqkunapas amaña llaqtamanqa haykuchunkuchu. 22 Chay p'unchaykunapin Diosqa llaqtanta muchuchinqa paypa nisqan qelqasqakuna lliw hunt'akunanpaq. 23 ¡Ay, chay p'unchaykunapi wiksallikuqkunamanta! ¡Ay, wawata ñuñuqkunamantapas! Kay pachapin manchay ñak'ariy kanqa, kay llaqtapaqpas manchay phiñakuymi kanqa. 24 Wakintan soldadokuna espadawan wañuchinqaku, wakintataq llapa suyukunaman presota apanqaku, Jerusalén llaqtatapas wak suyu runakunan munaychakunqaku, wak suyu runakunaq kamachikunan tiempo hunt'akunankama, nispa. 25 Jesusqa nillarqantaqmi: –Señalkunan intipi, killapi, ch'askakunapipas kanqa, kay pachapitaq suyukuna manchay llakikuypi rikukunqaku, mancharikunqakutaqmi lamar-qochaq qaparisqanwan phoqchiqesqanwan. 26 Kay teqsimuyuntinman hamunan kaqkunata yuyaspan runakunaqa mancharisqa musphanqaku, cielopi kaq ch'askakunapas chhaphchisqan kanqa. 27 Hinaqtinmi Runaq Churinta rikunqaku, hatun atiywan lliphlli-kaywan phuyupi hamushaqta. 28 Chaykuna sucedeqtinqa makillaña qhawapakushaychis, Diospa kacharichinasuykichis tiempon chayamushanña, nispa. 29 Huk rikch'anachiy simitapas Jesusqa nillarqantaqmi: –Qhawariychis higos sach'ata, hinallataq mayqen sach'atapas. 30 Raphichakushaqtaña rikuspaykichismi poqoy tiempo sispaykamusqanta reparankichis. 31 Ahinallataq qankunapas, kaykuna hunt'akusqanta rikuspaykichisqa Diospa qhapaqsuyun qayllaykamushasqanta yachankichis. 32 Cheqaqtan niykichis, manan kay mirayqa tukukunqachu lliw chaykuna hunt'akunankama. 33 Hanaq pachapas kay pachapas tukukunqan, simiykunan ichaqa mana tukukunqachu. 34 Cuidakuychis qankuna kikiykichista, paqtataq sonqoykichis rumiyanman viciokunawan, machaywan, kay kawsaypa llakichikuyninwan, chaytaq Runaq Churin kutimunan p'unchay qonqaylla hap'isunkichisman. 35 Seq'ona waskha hinan chayamunqa kay pachantinpi lliw kawsaqkunapaq. 36 Chay hinaqa, tuta-p'unchay Diosmanta mañakuspa rikch'ashaychis, tukuy chay hamuqkunamanta ayqenaykichispaq, hinaspa Runaq Churinpa qayllanpi rikhurinaykichispaq, nispa. 37 Jesusqa Dios yupaychana wasipin p'unchay yachachiq, tutataq Olivos orqoman rispa chaypi qhepakuq. 38 Llapa runakunataq tutallamanta Dios yupaychana wasiman hamuqku Jesusta uyarinankupaq. 1 Pascua fiestan otaq Mana Qonchuyoq T'antata Mikhuna Fiestan sispaykamusharqanña. 2 Sacerdote umallikunataq kamachikuy simita yachachiqkunapiwan, runakunaq ch'aqwananta manchakuspa imaynatachus Jesusta wañuchinankuta yuyaykurqanku. 3 Iscariote sutichasqa Judasmanmi Satanasqa haykurqan, paymi chunka iskayniyoq yachachisqakunamanta huknin karqan. 4 Judasmi rispa sacerdote umallikunawan, Dios yupaychana wasi guardia umallikunawanpas rimanakamurqan, imaynatachus Jesusta paykunaman hap'iykachinapaq. 5 Hinan umallikunaqa kusikuspa Judasman qolqeta qonankupaq rimanakurqanku. 6 Judastaq: –Allinmi, nirqan. Hinaspan yuyaykurqan imaynatachus runakunata mana ch'aqwachispalla Jesusta umallikunaman hap'ichinanpaq. 7 Mana qonchuyoq t'anta mikhuna p'unchaymi chayamurqan, chay p'unchaymi Pascua Fiestapaq corderota nak'aqku. 8 Jesusmi Pedrota Juantawan kacharqan: –Riychis, Pascua Fiesta mikhunata wakichimuychis mikhunanchispaq, nispa. 9 Chaymi paykunaqa: –¿Maypin wakichimunaykuta munanki? nirqanku. 10 Hinaqtinmi payqa nirqan: –Llaqtaman haykuspaykichismi unuta p'uyñupi apashaq runawan tupaspa qhepanta rinkichis, may wasimanchus haykunankama. 11 Hinaspan wasiyoqta ninkichis: Yachachikuqmi nisunki: ¿Mayqen wasipin yachachisqaykunawan Pascua corderota mikhusaq? nispa. 12 Hinan payqa altospi allichasqataña hatun wasita rikuchisunkichis, chaypin wakichimunkichis, nispa. 13 Rispankutaq Jesuspa nisqanman hina tarimuspa chay mikhunata wakichimurqanku. 14 Mikhuna hora chayamuqtintaq Jesusqa mikhuq tiyaykurqan apostolninkunapiwan. 15 Hinaspan paykunata nirqan: –Maytapunin munarqani, manaraq ñak'arishaspay, qankunawan kay Pascua cordero mikhuyta. 16 Niykichismi kay hina mikhunataqa manañan mikhusaqchu, aswanpas Diospa qhapaqsuyun hunt'akusqan p'unchayñan mikhusaq, nispa. 17 Vinoyoq vasota hap'ispataq graciasta qospaña nirqan: –Kayta hap'iychis, hinaspa sapankaykichis ukyaychis. 18 Niykichismi, uvas ch'irwasqataqa manañan ukyasaqchu, aswanpas Diospa qhapaqsuyun hunt'akuqtinñan ukyasaq, nispa. 19 T'antata hap'ispataq, graciasta qospaña phasmirqan, hinaspan paykunaman qorqan: –Kayqa qankunarayku qosqa cuerpoymi, kaytan ruwankichis yuyariwanaykichispaq, nispa. 20 Cenasqanmantañataqmi vinoyoq vasota hap'ispa nirqan: –Kay vinoyoq vasoqa yawarniywan cheqaqchasqa mosoq rimanakuymi, ñoqan yawarniyta qankunarayku hich'asaq, nispa. 21 Chaywanpas awqaykunaman hap'iykachiwaqniyqa ñoqawanmi mesapi kashan. 22 Cheqaqtapunin Runaq Churinqa Diospa unanchasqanman hina wañunqa. Ichaqa, ¡ay, chay hap'ichiqnin runamanta! nispa. 23 Chaymi paykunaqa tapunakurqanku mayqenninkuchus chay hap'ichiqqa kanankumanta. 24 Yachachisqakunaqa mayqenninkuchus kurak kanankumantan tapunakurqanku. 25 Jesustaq paykunata nirqan: –Hatun suyukunaq reyninkunaqa paykunatan kamachinku, paykunata kamachiqkunataq “allin ruwaq” nisqa kanku. 26 Qankunan ichaqa mana chay hinachu kanaykichis, aswanpas qankuna ukhupi kurak kayta munaqqa sullk'a hinalla kachun, qollana kayta munaqtaq kamachi ruwaq hina kachun. 27 ¿Mayqentaq kurakqa, mikhunanpaq tiyaykuqchu, icha, serviqchu? Mikhunanpaq tiyaykuqkaqmi riki. Chaypas ñoqan kamachi ruwaq hina qankuna ukhupi kashani. 28 Qankunaqa wateqasqa kasqaykunapin ñoqallawanpuni kasharqankichis. 29 Chaymi ñoqapas kamachikuqta churaykichis, imaynan Yayaypas ñoqata churawarqan hinata. 30 Qhapaqsuyuypin, mesaypi mikhunaykichispaq ukyanaykichispaq tiyaykunkichis, hinaspan Israelpa chunka iskayniyoq ayllunta juzgaspa kamachinaykichispaq tiyaykunkichis, nispa. 31 Jesusqa nillarqantaqmi: –Simón, Simón, Satanasmi trigota hina suysunasuykichispaq qankunata maskhasunkichis. 32 Ichaqa ñoqan qanpaq mañakuniña iñiyniyki mana pisiyananpaq. Ñoqaman kutirikampuspaykitaqmi wawqeykikunata kallpachanki, nispa. 33 Chaymi Simonqa nirqan: –Señorníy, liston kashani carcelmanpas, wañuymanpas qanwan kuska rinaypaq, nispa. 34 Hinan Jesusqa nirqan: –Pedro, ñoqan niyki, kunanmi manaraq gallo waqashaqtin reqsiwasqaykita kinsa kutita negawanki, nispa. 35 Hinan Jesusqa paykunata tapurqan: –Mana qolqeyoqta, mana qoqawayoqta, mana usut'ayoqta qankunata kachashaqtiyqa, ¿imallapas pisirqasunkichischu? nispa. Chaymi paykunaqa nirqanku: –Manan imapas, nispa. 36 Jesusqa nillarqantaqmi: –Kunan ichaqa kaqtinqa qolqetapas qoqawatapas apakuchun, mana espadayoqtaq p'achanta vendespa espadata rantikuchun. 37 Niykichismi Diospa Simin Qelqan nin: “Huchasapakuna hinan wañurqan”, nispa. Chaymi ñoqawan hunt'akunqa. Ñoqamanta qelqasqaqa hunt'akushanpunin, nispa. 38 Hinaqtinmi paykunaqa nirqanku: –Señor, kayqa iskay espada kashan, nispa. Chaymi Jesusqa: –Chayllataña, nirqan. 39 Wasimanta lloqsispataq, Olivos orqoman rirqan imaynan rillaqpuni hinata, yachachisqankunataq qhepanta rirqanku. 40 Chay orqoman chayaspataq paykunata nirqan: –Mañakuychis ama wateqasqa kanaykichispaq, nispa. 41 Hinaspan Jesusqa rumi chanqayman hina paykunamanta t'aqarikurqan, qonqoriykukuspataq Diosmanta mañakurqan: 42 Yayáy, munanki chayqa kay ñak'arinata ñoqamanta anchhurichiy, ichaqa ama ñoqaq munasqaychu kachun, aswanpas qanpa munasqayki, nispa. 43 Hinaqtinmi hanaq pachamanta huk ángel rikhurimurqan payta kallpachananpaq. 44 Sinchitapuni llakikuspataq aswan tukuy sonqowan mañakurqan, hump'inpas hatuchachaq yawar sut'uy hinaraq pampaman sut'urqan. 45 Mañakusqanmanta sayarispataq yachachisqankunaman kutispa, llakiq atisqan puñushaqta tarirqan. 46 Hinaspan paykunata nirqan: –¿Imanaqtinmi puñushankichis? Sayariychis, Diosmanta mañakuychis ama wateqayman urmanaykichispaq, nispa. 47 Jesús rimashallaqtinraqmi askha runakuna rikhurimurqan, ñawpaqenkutataq hamurqan chunka iskayniyoq yachachisqakunamanta huknin, Judas sutiyoq, paymi Jesusman asuykurqan much'aykunanpaq. 48 Chaymi Jesusqa payta nirqan: –Judas, ¿much'aykuywanchu Runaq Churinta awqankunaman hap'iykachinki? nispa. 49 Jesuswan kaqkunataq imachus kananta yachaspa nirqanku: –Señor, ¿espadawanchu maqapakusaqku? nispa. 50 Hukninkutaq uma sacerdoteq kamachinta espadawan waqtaspa paña ninrinta qhorurqorqan. 51 Hinan Jesusqa nirqan: –¡Ama hinaychischu! nispa. Ninrinta llamiykuspataq kaq rato alliyarqachirqan. 52 Jesustaq pay contra hamuq sacerdote umallikunata, Dios yupaychana wasi guardiakunaq umallinkunata, kurak runakunatawan nirqan: –¿Suwa hap'iq hinachu espadakunantin, k'aspikunantin hamunkichis? 53 Sapa p'unchaymi Dios yupaychana wasipi qankunawan kasharqani, manataq hap'iwarqankichischu, ichaqa ruwanaykichis horasñan, laqhayaqpi kamachikuqpa munaychakunan horaspiwanmi, nispa. 54 Jesusta hap'irqospataq uma sacerdoteq wasinman apaykurqanku. Pedrotaq karu qhepallanta rirqan. 55 Patio chawpipi ninata hap'ichispa, muyuriqninpi tiyaykuqtinkutaq, Pedropas paykunawan tiyaykullarqantaq. 56 Payta nina qayllapi tiyashaqta rikuspataq huk warmi kamachi allinta qhawaykuspa nirqan: –Kay runapas Jesuswanmi kasharqan, nispa. 57 Hinan Pedroqa negakurqan: –¡Warmi! manan paytaqa reqsinichu, nispa. 58 Manaraq unaymantataq, hukpas payta rikurqospa nirqan: –Qanpas paykunamantan kanki riki, nispa. Hinan Pedroqa: –¡Runa! manan paykunamantachu kani, nirqan. 59 Huk horamanta hinataq, hukpas kaqllatataq nirqan: –Cheqaqtapunin kay runapas Jesuswan kasharqan, Galilea provinciamantataqmi kanpas, nispa. 60 Chaymi Pedroqa nirqan: –¡Runa! manan yachanichu imatachus nisqaykita, nispa. Pay rimashallaqtinraqtaq galloqa waqarqan. 61 Chay raton, Señor Jesusqa kutirispa Pedrota qhawarirqan. Hinan Pedroqa yuyarirqan, Señor Jesuspa: Manaraq gallo waqashaqtinmi kinsa kutita negawanki, nispa nisqanta. 62 Chaymi Pedroqa hawaman lloqsispa, khuyayta waqaykurqan. 63 Jesusta cuidaq runakunataq asipayarqanku, waqtarqanku. 64 Ñawinta wataspataq uyanpi ch'aqlaspa tapurqanku: –Watuy, ¿pin ch'aqlashasunki? nispanku. 65 Hinallataq payta k'amispa imaymanatawanraq nirqanku. 66 P'unchayña kaqtintaq, llaqtapi kurak runakuna, sacerdote umallikuna, kamachikuy simita yachachiqkunapiwan huñunakuspanku, Jesusta huñunakuyninkuman apaspa nirqanku: 67 –¿Qanchu Cristo kanki? Willawayku, nispanku. Chaymi paykunata nirqan: –Niykichismanña chaypas manan iñiwankichismanchu, 68 tapuykichisman chaypas manan kutichiwankichismanchu. 69 Kunanmantan ichaqa Runaq Churinqa, Tukuy-atiyniyoq Diospa paña ladonpi tiyaykunqa, nispa. 70 Hinan llapanku nirqanku: –Chhaynaqa, ¿qanchu Diospa Churin kanki? nispa. Jesustaq nirqan: –Arí, ñoqan kani qankunaq nisqaykichisman hina, nispa. 71 Chaymi paykunaqa ninakurqanku: –Siminmanta ñoqanchis kikinchis uyarishaspaqa, ¿imapaqñataq testigotaqa munasunchis? nispa. 1 Hinaspan llapa huñunakuqkuna kamachikuq Pilatoman Jesusta aparqanku. 2 Chaypin payta huchachaspa nirqanku: –Kay runatan llaqtaykuta ch'aqwachishaqta tarimuyku, Roma reyman contribución qonatapas hark'akuqta, ñoqan Cristopas reypas kani, nispa niqta. 3 Chaymi Pilatoqa Jesusta tapurqan: –¿Qanchu judío runakunaq reynin kanki? nispa. Jesustaq nirqan: –Arí, nisqayki hinapunin, nispa. 4 Hinan Pilatoqa sacerdote umallikunata, runakunatawan nirqan: –Kay runapiqa manan ima huchatapas tarinichu, nispa. 5 Paykunataq ichaqa aswan kallpawanraq nirqanku: –¡Yachachikuyninwanmi runakunata ch'aqwachin Judea provinciantinpi, Galilea provinciamanta Jerusalén llaqtakama! nispa. 6 Chaymi Pilatoqa Galileamanta kasqanta uyarispa, cheqaqchus Jesusqa Galileamanta kasqanta tapurqan. 7 Herodespa kamachikusqan Galileamanta kasqanta yachaspataq, Herodesman apachirqan, paypas chay p'unchaykunapiqa Jerusalén llaqtallapitaqmi kasharqan. 8 Jesusta rikuspataq Herodesqa anchata kusikurqan, unayña payta rikuyta munasqanrayku. Jesusmanta imaymanata uyarispantaqmi, ima milagrotapas rikushasqan ruwananta munasharqan. 9 Jesustaq tapupayaqtin mana imatapas kutichirqanchu. 10 Sacerdote umallikunataq kamachikuy simita yachachiqkunapiwan chaypi kasharqanku sinchita payta huchachaspanku. 11 Herodestaq soldadonkunapiwan Jesusta pisicharqan, asipayanankupaqtaq reyta hina sumaq p'achawan p'achaykachispa Pilatoman kaqta kutichipurqan. 12 Chay kikin p'unchaymi Herodeswan Pilatowan allipunapurqanku. Ñawpaqqa awqantinmi karqanku. 13 Chaymi Pilatoqa sacerdote umallikunata, kamachikuqkunata, runakunatawan waqyachimuspa, 14 paykunata nirqan: –Kay runatan runakuna ch'aqwachiqta hina apamuwarqankichis, chaymi huchachasqaykichisman hina ñawpaqeykichispi tapurqani, ichaqa manan kay runapiqa imatapas huchachanapaq hinaqa tarinichu. 15 Manallataqmi Herodespas tarimunchu, chaymi kutichimpun. Manan imallatapas wañunanpaq hinaqa ruwasqachu. 16 Chay hinaqa, hasut'ispa kacharipusaq, nispa. [ 17 Sapa wata Pascua Fiestapin mañakuqtinku huk presota kacharillaqpuni]. 18 Llapan chaypi huñuykusqa kashaqkunataq huk-nisqalla qaparirqanku: –¡Wañuchiy chaytaqa, Barrabastataq kacharipuy! nispanku. 19 Barrabastaqa carcelman wisq'asqaku llaqtapi ch'aqwata hatarichisqanmantan, runa wañuchisqanmantawan. 20 Chaymi Pilatoqa huktawan paykunata rimapayarqan, Jesusta kachariyta munaspan. 21 Paykunataq ichaqa astawan qaparirqanku: –¡Paytaqa chakatay! ¡Paytaqa chakatay! nispanku. 22 Chaymi Pilatoqa kinsakaq kutitawan paykunata nirqan: –¿Ima mana allintataq payqa ruwarqan? Wañunanpaq hinaqa manan ima huchatapas paypiqa tarinichu. Chay hinaqa, hasut'ispalla kacharipusaq, nispa. 23 Paykunataq ichaqa sinchita qaparkacharqanku chakatasqa kananpaq mañakuspanku, chaymi paykunaqa uyarichikurqankupuni. 24 Hinan Pilatoqa kamachikurqan paykunaq mañakusqan ruwasqa kananpaq. 25 Chaymi mañakusqanku Barrabasta kacharirqan, ch'aqwata hatarichisqanmanta, runa wañuchisqanmantawan carcelpi wisq'asqa kashaqta. Jesustataq paykunaman hap'iykachirqan munasqankuta ruwanankupaq. 26 Chakatanankupaq Jesusta apashaspataq hap'irqorqanku Cirene llaqtayoq Simonta, payqa campomantan hamusharqan, hinan payman cruzta q'epiykachirqanku, Jesuspa qhepanta apananpaq. 27 Jesuspa qhepantaqa askha runan rirqan, warmikunapas paymanta khuyayta waqaspa llakikuspa rirqanku. 28 Jesustaq paykunaman kutirispa nirqan: –Jerusalén llaqta warmikuna, ama ñoqamantaqa waqaychischu, aswanpas qankuna kikiykichismanta wawaykichiskunamantawan waqaychis. 29 Qhawariychis, hamuq p'unchaykunapin ninqaku: Kusisamiyoqmi mana wachakuqkuna, mana wiksallikuqkuna, mana ñuñuq warmikunapas, nispa. 30 Chaymi orqokunata ninqaku: Ñoqayku pataman thuniykakamuy, moqokunatapas: Pakaykuwayku, nispa. 31 Q'omer sach'ata kay hinata ruwanku chayqa, ¿ch'akitaqa imananqakuraqtaq? nispa. 32 Apallarqankutaqmi iskay mana allin ruwaqkunatapas Jesustawan kuskata wañuchinankupaq. 33 Calavera nisqa pataman chayaspankutaq, chaypi Jesusta chakatarqanku, mana allin ruwaqkunatapas hukninta pañapi, huknintataq lloq'epi. 34 Hinan Jesusqa nirqan: –Yayáy, paykunata pampachaykuy, manan yachankuchu ima ruwasqankutapas, nispa. P'achantataq rakinakurqanku sorteaspanku. 35 Runakunataq qhawasharqanku, kamachikuqkunapas asipayaspa nirqanku: –Hukkunataqa qespichirqanmi, pay kikintapas qespichikuchun Cristo kaspaqa, nispanku. 36 Soldadokunapas asuykuspa vinagreta haywaspa asipayallarqankutaq: 37 –Judío runakunaq reynin kanki chayqa, kikiykita qespichikuy, nispanku. 38 Jesuspa uman altopitaq huk qelqasqa karqan (griego rimaypi, latín rimaypi, hebreo rimaypiwan): KAYMI JUDÍO RUNAKUNAQ REYNIN, nisqa. 39 Huknin mana allin ruwaq warkusqataq payta k'amirqan: –Qanchus Cristo kanki chayqa kikiykitayá qespichikuy, hinaspa ñoqaykutapas qespichiwayku, nispa. 40 Hukkaq mana allin ruwaqmasintaq payta anyarqan: –¿Manachu qanpas Diosta manchakunki kaq ñak'ariyllapitaq kashaspa? 41 Ñoqanchisqa mana allin ruwasqanchismantapunin ñak'arishanchis, ruwasqanchisman hinapunin chaskishanchis, paymi ichaqa mana ima mana allintapas ruwarqanchu, nispa. 42 Hinaspan Jesusta nirqan: –Qhapaqsuyuykipi hamuspayki ñoqamanta yuyarikuwanki, nispa. 43 Chaymi Jesusqa nirqan: –Cheqaqtan niyki, kunanmi ñoqawan kuska paraisopi kanki, nispa. 44 Yaqa chawpi p'unchaymantapachan las tres horaskama kay pachantinpi tutayarqan. 45 Intin laqhayarqan, Dios yupaychana wasi ukhupi cortinapas kuskanmantan llik'ikurqan. 46 Jesustaq kunkayoqta nirqan: –¡Yayáy, makiykimanmi espirituyta hap'ichiyki! nispa. Chayta nispataq wañukapurqan. 47 Capitantaq chay hina sucedesqanta rikuspa Diosta hatuncharqan: –Cheqaqtapunin kay runaqa mana huchayoq kasqa, nispa. 48 Llapan chayta qhawaq huñukamuq runakunapas chay hina kasqanta rikuspan, llakikuymanta qhasqonkuta takakuspa kutipurqanku. 49 Jesuspa llapan reqsisqankunataq Galilea provinciamantapacha qhepanta hamuq warmikunapiwan chaykunata karullamanta qhawasharqanku. 50 Judeapi kaq Arimatea llaqtayoq José sutiyoq runan allin chanin qhari karqan. Paymi Diospa qhapaqsuyunta suyakusharqan. 51 Umalli runakunaq huñunakuyninmanta hukninmi karqanpas, payqa manan rimanakusqankupipas ruwasqankupipas yuyaykuq-masinkuchu karqan. 52 Paymi kamachikuq Pilatoman asuykuspa Jesuspa cuerponta mañakurqan. 53 Chakatasqamanta uraykachispataq sumaq lino telapi p'istuykurqan, hinaspan qaqapi t'oqosqaman churaykurqan, chaymanqa manaraqmi ima ayatapas churasqakuchu. 54 Samana p'unchaypaq wakichikuna p'unchaymi karqan. Samana p'unchaypas qallarimusharqanñan. 55 Galilea provinciamanta Jesuswan hamuq warmikunapas qhepanta rillarqankutaq, hinaspan aya p'ampanata rikumurqanku, imaynachus Jesuspa cuerpon churasqa kasqantawan. 56 Wasiman kutispataq imaymana q'apaq hawinakunata wakichirqanku, hinaspan Diospa kamachikuyninman hina samana p'unchaypi samarqanku. 1 Semana qallariy p'unchaytaq pacha illarimuyta warmikunaqa aya p'ampanaman kutimurqanku wakichisqanku q'apaq hawinakunata aparikamuspanku. 2 Chayaspataq aya t'oqo wisq'ana rumita suchuchisqataña tarirqanku. 3 Hinaspan haykuspa Señor Jesuspa cuerponta mana tarirqankuchu. 4 Chaymi mancharikuspa mana imanaytapas atishaqtinku lliphipishaq p'achayoq iskay qharikuna qayllankupi sayaykurqanku. 5 Mancharikuspanku pampaman k'umuykuqtinkutaq, qharikunaqa nirqanku: –¿Imaraykun kawsashaqtaqa wañusqakunaq kananpi maskhashankichis? 6 Manan kaypiñachu, kawsarimpunñan. Galileapi kashasparaq nisqasuykichista yuyariychis, 7 paymi nirqan: “Runaq Churintaqa huchasapa runakunaman hap'ichiqtinkun chakatanqaku, kinsakaq p'unchaytaq kawsarimpunqa”, nispa. 8 Hinan warmikunaqa nisqankunata chayraq yuyarirqanku. 9 Aya p'ampanamanta kutimuspataq, tukuy chaykunata chunka hukniyoq apostolkunaman wakinkunamanwan willarqanku. 10 Apostolkunaman chaykunata willaqkunan karqan Magdalá llaqtayoq María, Juana, Jacoboq maman María, wakin warmikunapiwan. 11 Warmikunaq willasqantaq apostolkunaman yanqa rimasqaman rikch'akurqan, chaymi mana creerqankuchu. 12 Chaywanpas, Pedroqa aya p'ampanamanmi phawarirqan, t'oqota qhawaykuspataq p'istusqanku lino telakunallataña churarayashaqta rikurqan, hinaspan chay hina kasqanmanta musphaspa ripurqan. 13 Chay kikin p'unchaymi Jesuspa iskay yachachisqankuna Emaús huch'uy llaqtata risharqanku. Chay llaqtaqa Jerusalenmanta iskay legua kurakpin karqan. 14 Chaykuna sucedesqanmanta rimaspan risharqanku. 15 Paykuna rimaspa tapunakuspa rishaqtinkun, kikin Jesusqa asuykuspa paykunawan kuska rirqan. 16 Paykunaq ñawintaq ayphayasqa hina karqan Jesusta mana reqsinankupaq. 17 Jesustaq paykunata tapuykurqan: –¿Imamanta tapunakuspan purishankichis? nispa. Chaymi paykunaqa llakisqa uyantin sayaykurqanku. 18 Cleofas sutiyoq kaqtaq nirqan: –Jerusalén llaqtapi kay p'unchaykuna imachus sucedesqantaqa lliwmi yachan, ¿chaychu qanqa Jerusalenpi qorpachakushaspayki mana yachanki? nispa. 19 Hinan Jesusqa nirqan: –¿Imataq sucederqan? nispa. Chaymi paykunaqa nirqanku: –Nazaret llaqtayoq profeta Jesustan imaymanata ruwaykurqanku. Paymi Diospa qayllanpipas llapa runaq qayllanpipas atiywanpuni rimarqanpas ruwarqanpas. 20 Paytan sacerdote umallikuna, kamachikuqniykupiwan hap'ichirqanku huchachaspa wañuchinankupaq, hinan chakatarqanku. 21 Ñoqaykuqa Israel suyuta kacharichinantan suyakusharqayku. Chaykuna sucedesqanqa kinsa p'unchayñan. 22 Chaywanpas, ñoqayku t'aqa warmikunan musphachiwanku. Paykunan tutallamanta aya p'ampanaman rirqanku, 23 manataq cuerponta tarimusqakuchu. Angelkunas paykunaman rikhurispa nimusqa: Jesusqa kawsashanmi, nispa. 24 Chaymi wakinniyku aya p'ampanaman rispa warmikunaq nisqanta hinapuni tarimurqanku, Jesustan ichaqa mana rikumusqakuchu, nispa. 25 Hinan Jesusqa paykunata nirqan: –¡Mana yuyayniyoqmá qankunaqa kasqankichis! ¡Profetakunaq nisqantapas ñak'ayllamá creesqankichis! 26 ¿Manachu Cristoqa chaykunata ñak'arinanpuni karqan manaraq hanaq pachapi hatunchasqa kashaspa? nispa. 27 Hinaspan Moisespa qelqasqankunamanta llapallan profetakunaq qelqasqankama paymanta lliw qelqasqata sut'incharqan. 28 Emaús llaqtachaman chayashaqtinkutaq Jesusqa aswan karuman puriq hina karqan. 29 Chaymi paykunaqa hark'arqanku: –Ch'isiñamá, tutayashanñataq kanpas, ñoqallaykuwanña qhepakuy, nispa. Hinan Jesusqa paykunawan samakuq haykurqan. 30 Paykunawan mikhuq tiyaykuspataq t'antata hap'ispa Diosman graciasta qorqan, phasmispataq paykunaman haywarqan. 31 Chay raton ñawinku kicharikuqtin Jesusta reqsirqorqanku, paytaq qhawashaqtinku chinkarqapurqan. 32 Chaymi paykunaqa ninakurqanku: –¿Manachu ñanpi rimapayawaspanchis Diospa Simin Qelqaq nisqanta willashawaqtinchisqa sonqonchis kawsarirqan? nispa. 33 Kaq ratopachan Jerusalén llaqtaman kutirqanku, hinaspan chunka hukniyoq apostolkunata paykunawan kashaqkunatapas huñunasqata tarirqanku. Hinan nirqanku: 34 –Cheqaqtapunin Señor Jesusqa kawsarimpusqa, Simonmanpas rikhurinñan, nispa. 35 Emausmanta kutimuqkunapas willakullarqankutaqmi imaynatachus ñanpi paykunaman rikhurisqanta, mikhunapaq t'antata phasmishaqtin Jesusta reqsirqosqankutawan. 36 Chaykunamanta rimashaqtinkun Jesusqa chawpinkupi sayaykuspa paykunata napaykurqan: –Sonqoykichispi thak-kay kachun, nispa. 37 Paykunataq ichaqa llaksasqa mancharikuspanku espirituta rikushasqankupaq yuyarqanku. 38 Jesustaq ichaqa nirqan: –¿Imanaqtintaq mancharikunkichis? ¿Imanaqtintaq sonqoykichispi iskayrayashankichis? 39 Qhawariychis makiykunata, chakiykunata, ñoqa kikiypunin kani. Llamiykuwaychis qhawaykuwaychis, espirituqa manan aychayoqchu manataq tulluyoqchu, rikushawankichis hina ñoqaqqa kanmi cuerpoy, nispa. 40 Chayta nispataq makinkunata, chakinkunata paykunaman qhawaykachirqan. 41 Kusikuymanta musphaspa manaraq creeshaqtinkutaq Jesusqa nirqan: –¿Imallaykichispas mikhuykunaypaq kashanchu? nispa. 42 Paykunataq phasmi challwa kankata haywarqanku. 43 Hinan Jesusqa ñawpaqenkupi mikhurqan. 44 Hinaspan paykunata nirqan: –Kaykunan hunt'akun Moisespa kamachikuy qelqanpi, profetakunaq qelqanpi, Salmo qelqasqakunapipas ñoqamanta llapan qelqasqakuna. Chaykunamantan qankunawan kashaspayraq willarqaykichisña, nispa. 45 Chay raton yuyayninkuta kicharirqan Diospa Simin Qelqata entiendenankupaq. 46 Hinaspan paykunata nirqan: –Qelqasqa kasqanman hinapunin Cristoqa ñak'arinan karqan, wañuspataq kinsakaq p'unchaypi kawsarimpunan karqan. 47 Chay hinapi Jerusalén llaqtamanta qallarispa hinantin suyukunapi paypa sutinpi Diosman kutirikuypas huchakuna pampachaypas willasqa kanan karqan. 48 Qankunan chaykunata rikuq yachaq kankichis. 49 Qhawariychis, ñoqan Yayaypa prometesqanta kachamusqaykichis. Chaykamataq qankunaqa Jerusalén llaqtapi suyashaychis hanaq pachamanta hamuq atiyta chaskinaykichiskama, nispa. 50 Chaymantataq Jesusqa paykunata llaqta hawaman pusarqan Betania llaqtakama. Chaypin makinta mast'arispa paykunata samincharqan. 51 Saminchashaspanmi qayllankumanta t'aqarikurqan, hinaspan hanaq pachaman hoqarisqa karqan. 52 Paykunataq Jesusta yupaycharqanku, hinaspan ancha kusisqa Jerusalén llaqtaman kutimpurqanku. 53 Dios yupaychana wasipiqa kashallaqkupunin, Diosta yupaychaspanku saminchaspanku. 1 Qallariypin Simiqa karqanña, Simitaq Dioswan karqan, Simitaq Dios karqan. 2 Payqa qallariymantapachan Dioswan karqan. 3 Tukuy imatapas paywanmi Diosqa ruwarqan. Mana paywanqa manan ima kaqpas ruwasqachu karqan. 4 Paymantan kawsayqa paqarirqan, chay kawsaytaq runakunaq k'anchaynin karqan. 5 K'anchaymi laqhayaqta k'anchan, laqhayaqtaq k'anchayta mana tutayachirqanchu. 6 Juan sutiyoq runatan Diosqa kachamurqan. 7 Paymi hamurqan k'anchaymanta willakunanpaq, paypa willasqanwan llapa iñinankupaq. 8 Manan Juanchu k'anchayqa karqan, aswanpas k'anchaymanta willananpaqmi hamurqan. 9 Cheqaq K'anchaymi kay pachaman chayamusharqanña llapa runata k'anchananpaq. 10 Chay Simin kay pachapi kasharqan, kay pachaqa paypa ruwasqanmi karqan, runakunataq payqa pichus kasqanta mana reqsirqankuchu. 11 Payqa llaqtanmanmi hamurqan, llaqta-masinkunataq payta mana chaskirqankuchu. 12 Payta chaskispa paypi iñiqkunamanmi ichaqa atiyta qorqan Diospa wawankuna kanankupaq. 13 Diospa wawan kanankupaqqa manan runamantachu nacerqanku, manallataq runaq munayninman hinapaschu nacerqanku, aswanpas Diosmantan nacerqanku. 14 Chay Simin runa kapurqan, hinaspan ñoqanchiswan tiyarqan. Paymi Yayaq sapallan Churin kaspa ancha musphanapuni karqan, ñoqaykutaq chayta rikurqayku. Payqa ancha khuyakuqmi cheqaq kaqmi karqan, Diospa qhapaq-atiynintataq hunt'asqata rikuchirqan. 15 Juanmi paymanta willakuspa kunkayoqta waqyakurqan: –Kaymi chay paymanta willakusqay, payqa qhepaytaña hamun chaypas, ñoqamantaqa aswan atiyniyoqmi, manaraq naceshaqtiymi karqanpuniña, nispa. 16 Yayaq Churinmi ancha khuyakuq kaspa llapanchisman ancha askha saminchata qowarqanchis. 17 Diosmi Moiseswan kamachikuy simita churachirqan, khuyapayakuyninta cheqaq-kaynintawanmi ichaqa Jesucristowan sut'inchachirqan. 18 Manan pipas Diostaqa hayk'aqpas rikurqanchu, Yayaq sapallan Churinmi reqsichiwarqanchis, payqa Diosmi, Yayawan kuskataqmi tiyanpas. 19 Jerusalén llaqtapi kaq judío umallikunan sacerdotekunata, sacerdote yanapaq Leví runakunatawan kacharqanku Juanta pichus kasqanta tapumunankupaq. 20 Hinan Juanqa iman kaqta sut'inta willarqan: –Manan ñoqachu Cristoqa kani, nispa. 21 Chaymi tapurqanku: –Chhaynaqa, ¿profeta Eliaschu kanki? nispa. Paytaq nirqan: –Manan, nispa. Nillarqankutaq: –Diosmi huk profetata kachamunan karqan, icha ¿chaychu kanki? nispa. Hinan Juanqa nillarqantaq: –Manan chaypaschu kani, nispa. 22 Chaymi nirqanku: –Chay hinaqa, kachamuwaqniykuman willamunaykupaq pichus kasqaykita willawayku. Qanri, ¿pipunitaq kanki? nispa. 23 Juantaq kutichirqan: –Profeta Isaiasmi nirqan: “Ch'inneqpin huk kunka waqyakun: Cheqanyachiychis Señor Diospa ñanninta”, nispa. Chaymi ñoqaqa kani, nispa. 24 Chay kachasqakunamanta wakinninkuqa fariseokunan karqanku. 25 Paykunan Juanta tapurqanku: –Manataq Cristopaschu, Eliaspaschu, manallataq profetapaschu kashaspaykiri, ¿imanaqtintaq bautizashanki? nispa. 26 Chaymi Juanqa paykunata nirqan: –Ñoqaqa unullawanmi bautizani, ichaqa qankuna ukhupin huk runa kashan, paytan manaraq reqsinkichischu. 27 Paymi “qhepaytan hamushan” nisqayqa. Ñoqaqa manan usut'a watullantapas paskanaypaq hinachu kani, nispa. 28 Juanqa Jordán mayu inti lloqsimuy lado Betaniapin bautizasharqan, chaypin chaykuna sucederqan. 29 Qhepantin p'unchaymi Juanqa Jesusta payman hamushaqta rikuspa nirqan: –Qhawariychis, paymi Diospa Corderon runakunaq huchankunata pampachaq. 30 Paymi chay nisqay runaqa. Paymantan nirqani: Payqa qhepaytaña hamushan chaypas aswan atiyniyoqmi ñoqamantaqa, manaraq naceshaqtiy karqanpuniña chayrayku, nispa. 31 Ñoqapas manan pichus pay kasqantaqa yacharqanichu, chaymi Israel runakuna payta reqsinankupaq unuwan bautizashani, nispa. 32 Juanqa nillarqantaqmi: –Santo Espiritutan hanaq pachamanta palomata hina uraykamushaqta rikurqani, Jesuspa altonpi sayaykuqtawan. 33 Ñoqaqa manaraqmi pichus pay kasqanta yacharqanichu, ichaqa unuwan bautizanaypaq kachamuwaqniy Diosmi niwarqan: Piqpa altonmanchus Santo Espíritu uraykamuspa sayaykuqta rikunki, chaymi Santo Espirituwan bautizaqqa, nispa. 34 Chaytan ñoqaqa rikurqani, chaymi payqa Diospa Churinpuni kasqanta willashani, nispa. 35 Qhepantin p'unchaymi Juanqa iskay yachachisqankunawan kashallarqantaq. 36 Hinaspan Jesusta purishaqta rikuspa nirqan: –Qhawariychis, paymi Diospa Corderon, nispa. 37 Chayta uyarispan Juanpa iskaynin yachachisqankunaqa Jesuspa qhepanta ripurqanku. 38 Hinan Jesusqa kutirimuspa, paypa qhepanta rishasqankuta rikuspa nirqan: –¿Imatan munashankichis? nispa. Paykunataq nirqanku: –Yachachikuq, ¿maypin tiyanki? nispa. 39 Chaymi paykunata nirqan: –Hakuyá, rikumuychis, nispa. Rispataq rikurqanku maypichus tiyasqanta, chay horaqa las cuatro tardeñan karqan. Hinaspan chay p'unchay paywan qhepakurqanku. 40 Juanpa rimasqanta uyarispa Jesuspa qhepanta iskay riqkunamanta hukninqa Simón Pedroq wawqen Andresmi karqan. 41 Andresmi ñawpaqta tarirqan wawqen Simonta, hinaspa nirqan: –Mesiastan tarimuyku, nispa. (Mesiasqa, Cristo ninantan nin). 42 Andresmi Jesusman Simonta pusamurqan. Chaymi Simonta qhawaykuspa Jesusqa nirqan: –Qanqa Juanpa churin Simonmi kanki, kunanmantaqa Cefasmi sutiyki kanqa, nispa (Cefas sutiqa, Pedro ninantan nin). 43 Qhepantin p'unchaymi Jesusqa Galileaman puriyta yuyaykurqan. Felipeta tarispataq nirqan: –Qhepayta hamuy, nispa. 44 Felipeqa Betsaida llaqtamantan karqan. Chayllamantataqmi Andrespas Pedropas karqanku. 45 Felipen Natanaelta tarispa nirqan: –Pimantachus Moisesqa kamachikuy simipi qelqarqan, hinallataq profetakunapas qelqarqanku chaytan tarimuyku. Paymi Nazaret llaqtamanta Josepa churin Jesusqa, nispa. 46 Natanaeltaq payta nirqan: –Nazaret llaqtamantaqa, ¿ima allinpas kanmanchu? nispa. Chaymi Felipeqa payta nirqan: –Haku, rikumunki, nispa. 47 Jesustaq Natanaelpa hamushasqanta rikuspa nirqan: –Kay hamuqqa cheqaq Israel runan, payqa manapunin pitapas q'otunchu, nispa. 48 Natanaeltaq Jesusta nirqan: –¿Imaynapin reqsiwanki? nispa. Hinan Jesusqa nirqan: –Manaraq Felipe waqyamushasuqtiykin, higos sach'a k'uchupi kashaqta rikurqayki, nispa. 49 Natanaeltaq nirqan: –Yachachikuq, qanqa Diospa Churinmi kanki, Israelpa Reyninmi kanki, nispa. 50 Chaymi Jesusqa payta nirqan: –¿Higos sach'a k'uchupi kashaqtan rikurqayki niqtiychu iñinki? Kaykunamanta aswan musphana ruwasqakunataraqmi rikunki, nispa. 51 Jesusqa nillarqantaqmi: –Cheqaqtapunin niykichis: Kunanmantaqa hanaq pachatan kicharayashaqta rikunkichis, Diospa angelninkunatapas Runaq Churin patanta uraykamushaqta wichashaqtawan rikunkichis, nispa. 1 Kinsakaq p'unchaypitaq Galilea provinciapi kaq Caná llaqtapi casarakuq karqan. Jesuspa mamanpas chaypin kasharqan. 2 Jesuspas yachachisqankunapiwanmi casarakuqpaman waqyasqa karqan. 3 Vino pisiqtinmi Jesuspa mamanqa Jesusta nirqan: –Manan vinonku kapunchu, nispa. 4 Chaymi Jesusqa payta nirqan: –Mamáy, ¿imanaqtintaq chayta niwanki? Reqsichikunay horaqa manaraqmi chayamunchu, nispa. 5 Mamantaq serviqkunata nirqan: –Llapan nisqasuykichistan ruwankichis, nispa. 6 Chaypin kasharqan judío runakunaq ch'uyanchakuyninman hina unupaq soqta rumi urpukuna, sapankamanmi chunka hatun p'uyñu unu haykuq. 7 Jesustaq serviqkunata nirqan: –Unuta hunt'achiychis kay urpukunaman, nispa. Hinan hunt'atapuni hunt'achirqanku. 8 Chaymantataq paykunata nirqan: –Kunanqa wisiychis, hinaspa despenseroman apaychis, nispa. Chaymi payman aparqanku. 9 Despenserotaq unumanta vinoman tukuchisqata malliykuspa mana yacharqanchu maymantachus kasqanta, serviqkunan ichaqa yacharqanku unuta wisimusqankuta. Chaymi despenseroqa noviota waqyarispa 10 nirqan: –Llapa runan sumaqkaq vinota ñawpaqtaqa haywan, allintaña ukyaqtinkutaq ima kaqllataña haywan, qanmi ichaqa sumaqkaq vinota kunankama waqaychasqanki, nispa. 11 Chay ñawpaqkaq milagrotan Jesusqa ruwarqan Galileapi kaq Caná llaqtapi, ahinapin musphana atiyninta rikuchirqan, chaymi yachachisqankunaqa paypi iñirqanku. 12 Chay qhepatataq Jesusqa mamantin, wawqenkunantin, yachachisqankunapiwan Capernaúm llaqtaman rirqanku, hinaspan pisi p'unchaykunallata chaypi qhepakurqanku. 13 Judío runakunaq Pascua Fiestanku qayllaykamushaqtinmi Jesusqa Jerusalén llaqtaman wicharqan. 14 Hinaspan Dios yupaychana wasi patiopi tarirqan torokuna, ovejakuna, palomakuna vendeqkunata, hinallataq tiyaykuspa qolqe cambiaqkunatapas. 15 Chaymi Jesusqa waskhamanta hasut'ita ruwarqospa qarqomurqan Dios yupaychana wasi patiomanta llapa ovejakunatapas, torokunatapas, cambiaqkunaq mesankutapas tikrarparispa qolqenkuta hich'arparirqan. 16 Paloma vendeqkunatataq nirqan: –¡Chaykunata kaymanta horqoychis! ¿Imaynan Yayaypa wasintaqa qhatuna wasiman tukuchishankichis? nispa. 17 Hinaqtinmi yachachisqankunaqa Diospa Siminpi kay hina qelqasqata yuyarirqanku: “Yupaychana wasiykitan sinchitapuni munakuni”, nisqata. 18 Chaymi judío umallikunaqa payta nirqanku: –Kaykunata ruwanaykipaq atiyniyoq kasqaykita yachanaykupaq milagrota rikuchiwayku, nispa. 19 Jesustaq kutichirqan: –Thuniychis kay yupaychana wasita, kinsa p'unchayllapin sayarirqochisaq, nispa. 20 Judío umallikunataq nirqanku: –Tawa chunka soqtayoq watapin kay yupaychana wasiqa sayarichisqa karqan. ¿Qantaqchu kinsa p'unchayllapi sayarichiwaq? nispa. 21 Jesusqa chayta nispaqa pay kikinpa cuerponmantan rimasharqan. 22 Chay rimasqantan yachachisqankunaqa wañusqanmanta Jesús kawsarimpuqtin yuyarirqanku, chaymi Diospa Simin Qelqatapas Jesuspa nisqan simikunatapas creerqanku. 23 Pascua Fiesta Jerusalén llaqtapi kashaqtinmi Jesuspi askha iñirqanku, milagrokunata ruwasqanta rikuspa. 24 Chaywanpas kikin Jesusqa manan paykunapi confiakurqanchu, llapankuta reqsisqanrayku. 25 Jesusqa manan necesitarqanchu pipas runamanta payman ima willanantapas, payqa yacharqanmi runapi ima kasqantapas. 1 Huk runan karqan fariseokunamanta Nicodemo sutiyoq, judío runakunaq umallin. 2 Paymi Jesusman tutalla rispa nirqan: –Yachachikuq, yachaykun yachachinaykipaq Diospa kachamusqasuykita. Manan pipas ruwasqayki milagrokunataqa ruwayta atinmanchu manachus Dios paywan kanman chayqa, nispa. 3 Jesustaq payta nirqan: –Cheqaqtapunin niyki, pipas Diospa qhapaqsuyunpi kananpaqqa wakmantan nacenan, nispa. 4 Nicodemotaq kutichirqan: –¿Imaynataq runari machuña kashaspa wakmanta nacenman? Icha, ¿mamanpa wiksanman kutiykuspachu wakmanta nacemunman? nispa. 5 Jesustaq nirqan: –Cheqaqtapunin niyki, pipas Diospa qhapaqsuyunpi kananpaqqa unumantawan Diospa Espiritunmantawanmi nacenan. 6 Runamanta naceqqa runallan, Espiritumanta naceqpas espiritun. 7 Ama musphaychu: “Wakmantan nacenaykichispuni” nisqaymantaqa. 8 Wayraqa may munasqanmantan wayramun, suenasqallantan uyarinki, manataqmi yachankichu maymanta hamusqantapas, maymanchus risqantapas, chay hinallataqmi Espiritumanta pipas naceqqa, nispa. 9 Nicodemotaq payta tapurqan: –¿Imaynataq kayri kanman? nispa. 10 Chaymi Jesusqa kutichirqan: –¿Israel runakunata yachachiq kashaspachu qanqa chayta mana yachanki? 11 Cheqaqtapunin niyki, ima yachasqaykutan rimayku, ima rikusqaykutataqmi willaykupas, willasqaykutataqmi mana chaskinkichischu. 12 Kay pacha kaqkunamanta qankunaman nishaqtiy mana iñinkichischu chayqa, ¿imaynatataq iñiwaqchis hanaq pacha kaqkunamanta niykichisman chayqa? 13 Manan pipas hanaq pachamanqa wicharqanchu, aswanpas hanaq pachamanta uraykamuq Runaq Churillanmi. 14 Imaynan Moisesqa ch'inneqpi broncemanta mach'aqwayta warkurqan, chay hinallataqmi Runaq Churinpas warkusqa kanqa, 15 pipas paypi iñiqqa wiñay kawsayniyoq kananpaq. 16 Diosqa anchatapunin runakunata munakurqan, chaymi sapan Churinta kachamurqan, pipas paypi iñiqqa ama wañunanpaq, aswanpas wiñay kawsayniyoq kananpaq. 17 Diosqa kay pachaman Churinta kachamurqan, manan runakunata huchachananpaqchu, aswanmi runakunata qespichinanpaq. 18 Diospa Churinpi iñiqqa manan huchachasqachu, paypi mana iñiqmi ichaqa huchachasqaña, Diospa sapan Churinpi mana iñisqanrayku. 19 Kaykunamantan Diosqa huchachanqa: K'anchaymi kay pachaman hamurqan, runakunataq laqhayaqta aswanta munakurqanku k'anchaymantaqa, ruwasqanku mana allin kasqanrayku. 20 Pipas mana allinkaqta ruwaqqa k'anchaytan cheqnikun, manataq k'anchayman hamunchu, ruwasqankuna mana sut'inchasqa kananpaq. 21 Cheqaqkaqta ruwaqmi ichaqa k'anchayman hamun, ahinapin ruwasqankunata k'anchay sut'inchanqa Diospa yanapasqan kasqanta yachakunanpaq, nispa. 22 Chay qhepatan Jesusqa yachachisqankunapiwan Judea ladoman rirqan, chaypi paykunawan qhepakuspataq runakunata bautizarqan. 23 Juanpas bautizallarqantaqmi Salim qaylla Enonpi, askha unu chaypi kasqanrayku. Runakunan rispa bautizachikurqanku. 24 Juanqa manaraqmi carcelpi wisq'asqachu karqan. 25 Juanpa wakin yachachisqankunataq ch'uyanchakuymanta judiomasinku runawan tapunakurqanku. 26 Juanman rispataq nirqanku: –Yachachikuq, Jordán mayu inti lloqsimuy ladopin huk runa qanwan karqan, paymantan qanqa willawarqankiku, kunanqa paymi bautizashan, llapallataqmi payman rishanku, nispa. 27 Hinan Juanqa nirqan: –Manan runaqa imatapas chaskiyta atinmanchu Dios payman mana qoqtinqa. 28 Qankuna kikiykichismi uyariwarqankichis: Manan ñoqachu Cristoqa kani nisqayta, aswanpas paypa ñawpaqenta Diospa kachamusqallanmi kani, nispa. 29 Casarakuypiqa noviollan noviayoqqa, novioq amigontaq paypa rimasqanta uyarispa anchatapuni q'ochukun, chay hinan ñoqapas anchatapuni q'ochukushani. 30 Payqa aswan-aswan reqsisqan kanan, ñoqataqmi pisi reqsisqallaña kanay, nispa. 31 Hanaq pachamanta hamuqqa lliwpa qollananmi, kay pachamanta kaqqa kay pachallamantan, kay pacha kaqkunallamantataq rimanpas. Hanaq pachamanta hamuqmi ichaqa lliwpa qollanan. 32 Payqa imachus rikusqantan uyarisqantan willakun, manataqmi pipas willakusqantaqa chaskinchu. 33 Willakusqanta chaskiqmi ichaqa, Diospa nisqanta cheqaqpaq hap'in. 34 Diospa kachamusqanqa Diospa siminkunatan riman, Diosqa Espiritunta mana mich'akuspan payman qon. 35 Yayaqa Churintan munakun, chaymi lliwta qorqan pay kamachikunanpaq. 36 Churipi iñiqqa wiñay kawsayniyoqmi, Churipi mana iñiyta munaqmi ichaqa chay kawsayman mana haykunqachu, aswanmi Diospa phiñakuynin paypaqqa kaqlla kashan, nispa. 1 Fariseokunan uyarisqaku: Juanpa yachachisqankunaqa pisiyashanmi, Jesusmi yachachisqakunata askhayachishan bautizashantaq, nisqata. 2 (Kikin Jesusqa manan bautizarqanchu, aswanpas yachachisqankunallan). 3 Fariseokunaq chay rimasqanta yachaspan Jesusqa Judeamanta lloqsispa Galileaman kutipurqan. 4 Samaria provinciantapunin pasanan karqan. 5 Hinaspan Samariapi Sicar nisqa llaqtaman chayarqan, Jacobpa José churinman chakrata qosqan qayllaman. 6 Chaypin Jacobpa p'uytun nisqa karqan. Chawpi p'unchay hinaña kashaqtinmi Jesusqa purimusqanpi sayk'usqa kaspa p'uytu patapi tiyaykurqan. 7 Chayllamanmi Samaria llaqtayoq warmi unu aysakuq hamurqan, paytan Jesusqa nirqan: –Unuta ukyarichiway, nispa. 8 Yachachisqankunataqmi llaqtata rirqanku mikhunata rantimuq. 9 Chaymi Samaria warmiqa payta nirqan: –¿Imaynataq qanri judío runa kashaspa ñoqamanta unuta mañakuwanki, Samaria warmi kashaqtiy? nispa. (Judío runakunaqa Samaria runakunaq ukyasqanpiqa manan ukyaqkuchu). 10 Hinan Jesusqa payta nirqan: –Diospa qonasuykitachus yachawaq, “ukyarichiway” niqniykitapas reqsiwaqtaq chayqa, qanchari paymanta mañakuwaq, paytaq kawsay unuta qosunkiman, nispa. 11 Chaymi warmiqa nirqan: –Wiraqocha, manamá imawan aysanaykipas kanchu, p'uytupas ukhutaq. ¿Maymantataq chay kawsay unutaqa qowankiman? 12 ¿Kurakchu kanki Jacob ñawpa taytaykumanta? Paymi kay p'uytuta saqewarqanku, kaymantan paypas wawankunapas uywankunapas ukyarqanku, nispa. 13 Jesustaq payta nirqan: –Pipas kay unuta ukyaqqa wakmantan ch'akichikunqa. 14 Ñoqa qosaq chay unuta ukyaqmi ichaqa manaña hayk'aqpas ch'akichikunqachu, aswanmi ñoqa qosaq chay unuqa phullpumuq unu pukyu hina paypi kanqa, wiñay kawsaytataq qonqa, nispa. 15 Chaymi warmiqa nirqan: –Wiraqocha, chay unuta qoykuway, amaña ch'akichikunaypaq, nitaq kaykama unu aysakuq hamushanaypaqpas, nispa. 16 Hinan Jesusqa nirqan: –Phaway, qosaykita waqyarqamuy, nispa. 17 Warmitaq nirqan: –Manan qosayqa kanchu, nispa. Hinan Jesusqa nirqan: –Allintan ninki: Manan qosayqa kanchu, nispayki. 18 Phisqa qhariyoqmi karqanki riki, kunan qanwan tiyaqqa manan qosaykichu, chaytaqa cheqaqtan ninki, nispa. 19 Chaymi warmiqa nirqan: –Wiraqocha, profetamá qanqa kasqanki. 20 Kay orqopin ñawpa taytaykuqa Diosta yupaycharqanku, qankunataq “Jerusalén llaqtapin yupaychananchisqa” ninkichis, nispa. 21 Jesustaq payta nirqan: –Warmi, creeway, tiempon chayamushan, manan kay orqopichu, manallataq Jerusalén llaqtapipaschu Yayata adoranaykichis. 22 Qankunaqa mana entiendesqaykichistan yupaychankichis, ñoqaykun ichaqa pitachus reqsisqaykuta yupaychayku. Judío runakunamantan qespichiqqa hamun. 23 Ichaqa hamushaq tiempon chayarqamunña, chaymi, kunan cheqaq yupaychaqkunaqa Yayata yupaychanqaku Diospa Espiritunpa yanapasqan, Diospa kayninman hinapuni, Yayaqa chay hina yupaychaqkunatan munan payta yupaychanankupaq. 24 Diosqa Espiritun, payta yupaychaqkunaqa espiritupi cheqaq-kaypiwanmi yupaychanankupuni, nispa. 25 Warmitaq nirqan: –Yachanin Cristo nisqa Mesiaspa hamunanta, paymi hamuspa lliw imaymanata sut'inchawanqaku, nispa. 26 Hinan Jesusqa nirqan: –Ñoqa rimapayaqniykin chay Mesiasqa kani, nispa. 27 Chay raton yachachisqankunaqa hamurqanku, hinaspan warmiwan rimasqanmanta muspharqanku, ichaqa manan mayqenpas warmita nirqanchu: ¿Imatan munanki? nispa. Manallataq Jesustapas nirqanchu: –¿Imatan paywan rimashanki? nispapas. 28 Hinaqtinmi warmiqa p'uyñunta saqerparispa llaqtata rirqan, hinaspan runakunaman willamurqan: 29 –Hamuychis, lliw ruwasqaykunata niwaqniy runata rikumuychis. ¿Manachu payqa Cristo kanman? nispa. 30 Chaymi llaqtamanta lloqsispa Jesuspa kasqanman rirqanku. 31 Chaykamataq yachachisqankunaqa Jesusta rogarqanku: –Yachachikuq, mikhuykuy, nispanku. 32 Jesustaq ichaqa yachachisqankunata nirqan: –Ñoqaq mikhunayqa qankunaq mana reqsisqaykichis mikhunan kashan, nispa. 33 Chaymi yachachisqankunaqa ninakurqanku: –¿Pipaschá mikhunata payman apamurqan? nispanku. 34 Jesustaq paykunata nirqan: –Mikhunayqa kachamuwaqniy Yayaq munayninta ruwaspa paypa ruwananta hunt'anaymi. 35 Qankunan ninkichis: Tawa killaraqmi ichhuypaqqa kashan, nispa. Ñoqataq niykichis: Chakrakunata allinta qhawariychis, ichhunapaqmi poqosqaña kashan. 36 Ichhuqqa Diosmantan pagota chaskin, hinaspan ruruta hina wiñay kawsaypaq huñun, ahinapin t'akaqpas ichhuqpas kuska kusikunqaku. 37 Chay hinapin: Hukmi t'akan, huktaq ichhun, nisqa rimayqa cheqaqpuni. 38 Mana llank'asqaykichismanmi ichhumunaykichispaq kacharqaykichis, hukkunan llank'arqanku, qankunataq llank'asqankuman haykurqankichis, nispa. 39 Chay llaqtapi Samaria runakunan Jesuspi askha iñirqanku: Lliw ruwasqaykunatan niwan, nispa warmiq willakusqanrayku. 40 Chaymi Samaria runakunaqa Jesusman hamuspa paykunawan qhepakunanpaq rogakurqanku. Hinan payqa chaypi iskay p'unchayta qhepakurqan. 41 Jesuspa siminta uyarispataq aswan askha iñirqanku. 42 Chaymi warmita nirqanku: –Manañan qanpa nisqallaykiwanchu Jesuspi iñiyku, kikiykun uyarimuyku, hinaspan yachayku payqa cheqaqpuni runakunata Qespichiq Cristo kasqanta, nispa. 43 Iskay p'unchay qhepatataq chaymanta lloqsispa Jesusqa Galilea provinciaman rirqan. 44 Kikin Jesusmi willakusqa, profetaqa llaqtanpi pisichasqa kasqanta. 45 Galileaman chayaqtintaq chaypi kaqkunaqa Jesusta chaskirqanku, Jerusalén llaqtaman rispa fiestapi paypa imaymana ruwasqanta rikusqankurayku. 46 Jesusqa wakmantan Galileapi kaq Caná llaqtaman rirqan, unumanta vinoman tukuchisqan llaqtaman. Chaykamataq Capernaúm llaqtapi reypa huknin oficialninpa churin onqosharqan. 47 Chay oficialmi Judeamanta Galileaman Jesuspa chayasqanta yachaspa Jesusman rirqan, hinaspan rogakurqan Caná llaqtamanta Capernaumman uraykuspa wañunayashaq churinta qhaliyachimunanpaq. 48 Chaymi Jesusqa payta nirqan: –Manachus musphana milagrokunatapas rikunkichis chayqa, manan ñoqapi iñiwaqchischu, nispa. 49 Reypa oficialnintaq payta nirqan: –Ama hinachu kay, riykapuway wasiyta, manaraq churiy wañurqoshaqtin, nispa. 50 Hinan Jesusqa nirqan: –Ripuy, churiykiqa kawsashanmi, nispa. Chaymi oficialqa Jesuspa nisqanta creerqan, hinaspan ripurqan. 51 Wasinman kutipushaspataq kamachinkunawan tuparqan, hinan willarqanku: –Churiykiqa kawsashanmi, nispa. 52 Hinan oficialqa paykunata tapurqan ima horastachus qhaliyasqanta. Paykunataq nirqanku: –Qayna p'unchay doce wasapayta hinan fiebre onqoyqa thanirqapurqan, nispa. 53 Chaymi taytaqa repararqan chay horasta: Churiykiqa kawsashanmi, nispa, Jesuspa nisqanta, chaymi payqa llapa familiantin Jesuspi iñirqan. 54 Chay iskaykaq milagrotan Jesusqa ruwarqan Judeamanta Galileaman kutispa. 1 Chaykuna qhepatan judío runakunaq fiestan karqan, chaymi Jesusqa Jerusalén llaqtata kutirqan. 2 Jerusalén llaqtapin “Oveja Punku” nisqa qayllapi huk estanque karqan phisqa portalniyoq, hebreo rimaypin Betesda nisqa. 3 Chay portalkunapin askha onqosqakuna, ñawsakuna, such'ukuna, cuerpon ch'akisqakunapas sirisharqanku, [unuq aytirikunanta suyakuspanku. 4 Huk angelmi may kutillanpi estanqueman uraykamuq, hinaspan unuta aytirichiq, unu aytirikuqtin estanqueman pipas ñawpaqta haykuqtaq ima onqoyniyoqña kashaspapas qhaliyaq.] 5 Chaypin kasharqan kinsa chunka pusaqniyoq wataña onqosqa runa. 6 Jesustaq payta sirishaqta rikuspa, unayña chay hina kasqanta entiendespa payta nirqan: –¿Munankichu qhaliyayta? nispa. 7 Onqosqataq kutichirqan: –Señorníy, manan piniypas kanchu unu aytirikuqtin hina estanqueman apaykuwananpaq, kikiy rinaykamaqa hukmi llallirqapuwan, nispa. 8 Jesustaq payta nirqan: –Sayariy, puñunaykita aparikuspa ripuy, nispa. 9 Hinan chay runaqa qhaliyarqapurqan, puñunanta aparikuspataq ripurqan. Chay p'unchayqa samana p'unchaymi karqan. 10 Chaymi judío umallikunaqa chay qhaliyachisqa runata nirqanku: –Kunanqa samana p'unchaymi, kamachikuy simiman hinaqa manan puñunaykita apawaqchu, nispa. 11 Hinan qhaliyachisqa runaqa nirqan: –Kikin qhaliyachiwaqniymi nimuwan: Puñunaykita aparikuspa ripuy, nispa. 12 Chaymi paykunaqa tapurqanku: –¿Pin nimurqasunki: Puñunaykita aparikuspa ripuy, nispa? 13 Qhaliyachisqa runataq mana yacharqanchu pichus kasqanta, askha runa ukhupi Jesuspa kashasqanrayku. 14 Chaymantañan Jesusqa Dios yupaychana wasipi qhaliyachisqa runata tarispa nirqan: –Qhaliyachisqañan kashanki, ama astawan huchallikuyñachu, mana chayqa aswan mana allinraqmi kasunkiman, nispa. 15 Paytaq rispa judío umallikunaman willamurqan qhaliyachiqninqa Jesús kasqanta. 16 Chay hawan judío umallikunaqa Jesusta qatiykacharqanku, samana p'unchaypi chaykunata ruwaqtin. 17 Jesustaq paykunata nirqan: –Yayayqa llank'ashallanpunin, ñoqapas llank'ashallanitaqmi, nispa. 18 Chayraykun judío umallikunaqa astawan payta wañuchiytapuni munarqanku, manan samana p'unchaymanta kamachikuy simita p'akisqanraykullachu, aswanpas “Diosqa Taytaymi” nispa Dioswan kuskachakusqanmantawanmi. 19 Jesusmi paykunata nirqan: –Cheqaqtapunin niykichis, Churiqa manan kikinmanta imatapas ruwayta atinmanchu, aswanmi Yayaq ruwasqan rikusqallanta, Yayaq lliw ruwasqallantan Churiqa ruwan. 20 Yayaqa Churita munakuspanmi lliw imaymana ruwasqanta rikuchin, aswan hatun ruwaykunataraqmi ruwananpaq rikuchinqa, chay hinapi qankuna musphanaykichispaq. 21 Imaynan Yayaqa wañusqakunata sayarichin, hinaspa kawsayta qon, chay hinallataqmi Churipas pikunamanchus kawsayta qoyta munan chaykunata kawsachin. 22 Yayaqa manan pitapas juzganchu, aswanqa lliwta juzgaqpaqmi Churita churarqan, 23 llapa runa Churita yupaychanankupaq, imaynan Yayata yupaychanku hinata. Pipas Churita mana yupaychaqqa kachamuqnin Yayatapas manan yupaychallantaqchu. 24 Cheqaqtapunin niykichis: Pipas simiyta uyarin, hinaspa kachamuwaqniy Yayapi iñin chayqa wiñay kawsayniyoqmi, manan huchachasqañachu kanqa, aswanmi wañuymanta kawsayman pasanña. 25 Cheqaqtapunin niykichis: Hamushaq tiempon chayarqamunña, Diospa Churinpa kunkantan wañusqakuna uyarinqaku, kasukuqkunataqmi kawsanqaku. 26 Imaynan Yayapas kikinmanta kawsayniyoq, chay hinallataqmi Churimanpas atiyta qorqan kikinmanta kawsayniyoq kananpaq 27 Runaq Churin kasqanraykun juzgananpaqpas atiyta qorqan. 28 Ama kay nisqaywanqa musphaychischu, aya p'ampanakunapi lliw kaqkunaq Runaq Churinpa kunkanta uyarinanku tiempon chayamunqa. 29 Hinan allinkaqta ruwaqkunaqa kawsanankupaq kawsarimpunqaku, mana allinkaqta ruwaqkunan ichaqa Diospa huchachasqan kanankupaq kawsarimpunqaku, nispa. 30 Ñoqaqa manan ima ruwaytapas kikillaymantaqa atinichu. Yayaypa niwasqanman hinan juzgani, chaymi jusgasqayqa chaninpuni. Manan munayniytachu ruwayta munani, aswanmi kachamuwaqniy Yayaq munayninta. 31 Ñoqa kikiymantachus willakuyman chayqa, willakusqayqa manan cheqaqpaq hap'isqachu kanman. 32 Hukmi ñoqamanta willaqqa, yachanitaqmi ñoqamanta willasqanqa cheqaq kasqanta. 33 Qankunan Juanman tapuqta kacharqankichis, paytaq ñoqamanta cheqaqkaqta willakurqan. 34 Ñoqaqa manan runaq willakunantaqa necesitanichu, aswanmi Juanmantaqa rimani qankuna qespichisqa kanaykichispaq. 35 Juanmi k'anchashaq lámpara hina karqan, qankunataq pisi tiempollata k'anchayninpi kusikuyta munarqankichis. 36 Ñoqaq ruwasqaymi ichaqa Juanpa willasqanmantapas aswantaraq ñoqamanta willakun. Yayaq qomuwasqan ruwaykunatan hunt'ashani, chay ruwasqaykunan willakun Yayaq kachamuwasqan kasqayta. 37 Kachamuwaqniy kikin Yayallataqmi ñoqamanta willakun. Manan hayk'aqpas kunkanta uyarirqankichischu, manataq rikch'aynintapas rikurqankichischu. 38 Paymi ñoqata kachamuwarqan, ichaqa simintan mana hap'inkichischu, ñoqapi mana iñisqaykichisrayku. 39 Diospa Simin Qelqakunata allinta t'aqwiychis chaypi wiñay kawsay qankunapaq kasqanta yuyaspaykichis, chay Qelqakunan ñoqamanta willakun. 40 Chaywanpas manan ñoqaman hamuyta munankichischu wiñay kawsayniyoq kanaykichispaq. 41 Runakunaq hatunchawanantaqa manan munanichu. 42 Ichaqa, ñoqan yachani qankunaqa Diosta mana munakuq kasqaykichista. 43 Yayaypa sutinpin ñoqa hamuni, manataq chaskiwankichischu, wak runataqchus cuentanman hamunman chayqa, paytaqa chaskiwaqchismi. 44 Qankunaqa qankunapurallan hatunchanakuyta munankichis, ichaqa manan Diospa hatunchanantaqa munankichischu, chay hinaqa, ¿imaynatataq ñoqapi iñiwaqchis? 45 Ama yuyaychischu Yayaq qayllanpi ñoqa qankunata huchachanaytaqa, kanmi huchachaqniykichis, chayqa Moisesmi, paypin qankunaqa suyakushankichis. 46 Moisesta qankuna creewaqchis chayqa, ñoqatapas creewankichismanmi, payqa ñoqamantan qelqarqan. 47 Moisespa qelqasqankunata mana creeshaspaykichisqa, ¿imaynatan simiykunata creewaqchis? nispa. 1 Chaykuna qhepatataq Jesusqa ripurqan Galilea qocha chimpaman. 2 Askha runakunataq paypa qhepanta rirqanku, onqosqakunata qhaliyachisqanta rikuspalla. 3 Jesusmi orqoman wichaspa, yachachisqankunawan chaypi tiyaykurqan. 4 Judío runakunaq Pascua Fiestantaq sispaykamusharqanña. 5 Jesusqa askha runakuna payman hamusqanta rikuspan Felipeta nirqan: –¿Maymantan t'antata rantimusun kay tukuy runakunaq mikhunankupaq? nispa. 6 Chaytaqa nirqan ima nillanqas nispan. Jesusqa yacharqanmi ima ruwaytapas. 7 Felipetaq nirqan: –Iskay pachak jornal qolqe t'antapas manan aypanmanchu, sapanka huk chhikallantapas mikhunanpaq, nispa. 8 Simón Pedroq wawqen Andresmi huknin yachachisqan karqan, paymi nirqan: 9 –Kaypin huk waynachaq kashan, phisqa cebada t'antan iskay challwanpiwan, chaypas manan kay askha runamanqa aypanmanchu, nispa. 10 Chaymi Jesusqa nirqan: –Runakunata tiyaykachiychis, nispa. Chay cheqasqa q'achu-q'achu pampan karqan, chaypin phisqa waranqa hina qharikuna tiyaykurqanku. 11 Jesustaq chay t'antakunata hap'ispa, Diosman graciasta qospaña chay tiyaqkunaman rakirqan. Kaqllataq challwakunatapas may chhikatachus munasqankuman hina rakirqan. 12 Saksaqtinkuñataq yachachisqankunata nirqan: –Hoqarimpuychis puchuq p'akisqakunata ama imapas usunanpaq, nispa. 13 Mikhusqanku phisqa cebada t'antamanta puchuq p'akisqakunatan hoqarirqanku chunka iskayniyoq canasta hunt'ataraq. 14 Hinan chay runakunaqa Jesuspa milagro ruwasqanta rikuspa nirqanku: –Kayqa cheqaqpunin kay pachaman hamunan karqan chay profeta, nispa. 15 Jesustaq payta, reyta churanankupaq hap'irqonankuta yachakuspa, wakmanta sapallan orqota kutirqan. 16 Ch'isiña kaqtintaq Jesuspa yachachisqankunaqa qochaman uraykurqanku, 17 boteman haykuspataq, Capernaúm llaqtaman qochanta chimpasharqanku. Tutayapusharqanñan, Jesustaq manaraq paykunaman tariparqanchu. 18 Chayllamanmi qochaqa phoqchiqerqan sinchi wayraq wayrasqanwan. 19 Huk legua kurakta hinaña botepi purishaspankutaq, Jesusta unu patanta purispa boteman sispaykamushaqta rikurqanku, chaymi mancharikurqanku. 20 Paytaq ichaqa nirqan: –Ñoqan kani, ama mancharikuychischu, nispa. 21 Hinaqtinmi paykunaqa botepi kusisqa payta chaskiyta munashaqtinku boteqa usqhaylla risqanku hallp'aman chayarqan. 22 Qhepantin p'unchaytaq qocha chimpapi qhepaq askha runakunaqa repararqanku chaypi ch'ullalla bote kashasqanta, Jesuspas yachachisqankunawan mana chay boteman haykusqanta, aswanpas yachachisqankunalla ripusqanta. 23 Chayllamanmi Tiberias llaqtamanta botekuna chayarqan, Señor Jesuspa graciasta qospa t'antata mikhuchisqan qayllaman. 24 Jesusta yachachisqankunatawan chaypi mana rikuspankutaq runakunaqa botekunaman haykurqanku, hinaspan Capernaúm llaqtaman chimparqanku Jesusta maskhaspa. 25 Runakunaqa qocha chimpapi Jesusta tarispan nirqanku: –Yachachikuq, ¿hayk'aqtaq kayman chayamurqanki? nispa. 26 Jesustaq paykunata nirqan: –Cheqaqtapunin niykichis, maskhawankichisqa manan milagrokunata rikusqaykichisraykuchu, aswanpas t'antata mikhuspa saksasqaykichisraykun. 27 Ama tukukuq mikhunallapaqchu llank'aychis, aswanpas wiñay kawsayta qoq mana tukukuq mikhunapaq llank'aychis, chaytan Runaq Churinqa qosunkichis, paytan Dios Yayaqa: Allinpuni, nirqan. 28 Hinan tapukurqanku: –¿Imatataq ruwasaqku Diospa munayninta ruwanaykupaqri? nispa. 29 Jesustaq paykunata nirqan: –Diospaq ruwanaykichisqa, paypa kachamusqan Churinpi iñinaykichismi, nispa. 30 Chaymi payta nirqanku: –¿Ima milagrotataq qanqa ruwanki chayta rikuspayku qanpi iñinaykupaq? ¿Imatataq ruwankiri? 31 Ñawpa taytaykuqa ch'inneqpin “maná” nisqa mikhunata mikhurqanku: Hanaq pacha t'antatan paykunaman mikhuchirqan, nispa, Diospa Simin Qelqaq nisqanman hina. 32 Chaymi Jesusqa paykunata nirqan: –Cheqaqtapunin niykichis, Moisesqa manan hanaq pacha t'antatachu qorqasunkichis, Yayaymi ichaqa hanaq pacha cheqaq t'antata qosunkichis. 33 Diospa qosqan t'antaqa hanaq pachamanta uraykamuspa runakunaman kawsayta qoqmi, nispa. 34 Hinan nirqanku: –Chay t'antataqa qoshallawaykupuni, nispa. 35 Chaymi Jesusqa paykunata nirqan: –Ñoqan kawsay t'antaqa kani, pipas ñoqaman hamuqqa manan hayk'aqpas yarqachikunqachu, pipas ñoqapi iñiqqa manan hayk'aqpas ch'akichikunqachu. 36 Ichaqa nirqaykichismi, rikushawaspaykichispas manan iñinkichischu. 37 Yayaq lliw qowasqanqa ñoqamanmi hamunqa, pipas ñoqaman hamuqtaqa manapunin qarqosaqchu. 38 Hanaq pachamantaqa uraykamuni, manan munayniyta ruwanaypaqchu, aswanpas kachamuwaqniypa munayninta ruwanaypaqmi. 39 Kachamuwaqniy Yayaqa manan munanchu lliw qowasqanmanta mayqellantapas chinkachinayta, aswanpas p'uchukay p'unchaypi paykunata kawsarichimpunaytan munan. 40 Yayayqa munan pipas Churita rikuspa iñinantan, ahinapi wiñay kawsayniyoq kananpaq. Ñoqataq p'uchukay p'unchaypi payta kawsarichimpusaq, nispa. 41 Chaymi judío runakunaqa Jesús contra chhuchupakurqanku “ñoqan hanaq pachamanta uraykamuq t'antaqa kani” nisqanmanta. 42 Hinaspan nirqanku: –¿Payqa manachu Josepa churin Jesús? Taytantapas mamantapas reqsinchismi riki. ¿Imaynataq kayri nin: Hanaq pachamantan uraykamuni, nispa? nispanku. 43 Jesustaq paykunata nirqan: –Ama chhuchupakuychischu. 44 Manan pipas ñoqaman hamuyta atinmanchu, kachamuwaqniy Yaya payta mana pusamuwaqtinqa, ñoqataq p'uchukay p'unchaypi kawsarichimpusaq. 45 Profetakunaq qelqasqanpin nin: “Llapallanmi Diospa yachachisqan kanqaku”, nispa. Ahinaqa pipas Yayamanta uyarispa yachaqaqqa ñoqamanmi hamun. 46 Manan pipas Yayataqa rikurqanchu, aswanpas Churillan paytaqa rikurqan, paymanta hamusqanrayku. 47 Cheqaqtapunin niykichis: Ñoqapi iñiqqa wiñay kawsayniyoqmi. 48 Ñoqan kawsay t'antaqa kani. 49 Ch'inneqpin ñawpa taytaykichisqa “maná” nisqa mikhunata mikhurqanku, chaywanpas wañukapurqankun. 50 Kaymi hanaq pachamanta uraykamuq t'antaqa, pipas chay t'antamanta mikhuqqa manan wañunqachu. 51 Ñoqan hanaq pachamanta uraykamuq kawsay t'antaqa kani. Pipas chay t'antamanta mikhuqqa wiñaypaqmi kawsanqa, ñoqaq qosqay t'antaqa cuerpoymi, chaytan qosaq runakuna kawsananpaq, nispa. 52 Hinaqtinmi judío runakunaqa paykunapura churanakurqanku: –¿Imaynatan payqa cuerponta mikhuchiwasunman? nispa. 53 Hinan Jesusqa paykunata nirqan: –Cheqaqtapunin niykichis: Runaq Churinpa cuerponta mana mikhuspaykichisqa, yawarnintapas mana ukyaspaykichisqa manan kawsayniyoqchu kankichis. 54 Pipas cuerpoyta mikhun, yawarniytapas ukyan chaymi wiñay kawsayniyoqqa, p'uchukay p'unchaypitaq ñoqa payta kawsarichimpusaq. 55 Cuerpoyqa cheqaq mikhunan, yawarniypas cheqaq ukyanan. 56 Pipas cuerpoyta mikhun, yawarniytapas ukyan chayqa ñoqawanmi kashan, ñoqataq paywan kashani. 57 Kawsashaq Yayan kachamuwarqan, ñoqatapas paymi kawsachiwan, chay hinallatataqmi mikhuwaqniytapas kawsachisaq. 58 Kaymi hanaq pachamanta uraykamuq t'antaqa, pipas chay t'antata mikhuqqa wiñaypaqmi kawsanqa. Chay t'antaqa manan ñawpa taytaykichispa mikhusqan “maná” nisqa t'anta hinachu, paykunaqa mikhurqankun chaymantataq wañukapurqanku, nispa. 59 Chaykunatan Jesusqa sinagogapi nirqan, Capernaúm llaqtapi yachachishaspa. 60 Chaymi Jesusta askha qatikuqkunaqa chaykunata uyarispa nirqanku: –Sinchi sasan kay yachachikuyqa, pichá chaykunata entiendeyta atikunmanpas, nispa. 61 Jesustaq chay nisqanmanta chhuchupakusqankuta yachaspa paykunata nirqan: –¿Kay nisqaykunachu iskayrayachisunkichis? 62 Runaq Churinta ñawpaq kasqanman wichashaqta rikuspaykichisqa, ¿ima niwaqchistaq? 63 Diospa Espiritunmi kawsachiqqa, runaqa manan imatapas atinchu, qankunaman nisqay simikunaqa Diospa Espiritunmantan, kawsaytataqmi qonpas. 64 Ichaqa wakinniykichismi mana iñiy munaqkuna kashankichis, nispa. (Jesusqa qallariymantapachan yacharqan pikunachus mana iñiqkuna kasqanta, pitaqchus hap'ichiqnin kasqantapas). 65 Jesusqa nillarqantaqmi: –Chayraykun nirqaykichis, manan pipas ñoqaman hamuyta atinmanchu, manachus Yaya payta pusamuwanman chayqa, nispa. 66 Chaymantapachan Jesusta askha qatikuqkunaqa qhepaman kutipurqanku, manañataq paywan purirqankuñachu. 67 Hinan Jesusqa chunka iskayniyoq yachachisqankunata nirqan: –¿Qankunapas kutipuytachu munankichis? nispa. 68 Chaymi Simón Pedroqa nirqan: –Señor, ¿pimantaq risaqku? Qanpa rimasqaykikunaqa wiñay kawsay simikunan. 69 Chaymi ñoqaykuqa iñiyku hinaspan yachayku qanqa Diospa Ch'uya Churin kasqaykita, nispa. 70 Jesustaq payta nirqan: –¿Manachu akllarqaykichisqa chunka iskayniyoqta? Chaywanpas hukniykichismi saqra, nispa. 71 Chaytaqa nirqan Simonpa churin Judas Iscariotemantan, paymi chunka iskayniyoqmanta huknin kashaspapas Jesusta hap'iykachiq karqan. 1 Chaykuna qhepatan Jesusqa Galileapi purirqan, Judeapiqa manan puriyta munarqanchu, judío umallikuna payta wañuchiytapuni munaqtinku. 2 Judío runakunaq Ch'uklla Ruway Fiestanmi qayllaykamusharqanña. 3 Jesuspa wawqenkunan payta nirqanku: –Ama kaypi qhepaychu, aswanpas Judeaman ripuy, chaypi yachachisqaykikunapas ruwasqaykikunata rikunankupaq. 4 Pipas reqsichikuyta munaspaqa, manan imatapas pakapiqa ruwanchu. Milagrokunata ruwashaspaykiqa llapa runaq rikusqanyá ruway, nispa. 5 Wawqenkunapas manan paypiqa iñirqankuchu. 6 Jesustaq paykunata nirqan: –Ñoqaq tiempoyqa manaraqmi chayamunchu, qankunapaqmi ichaqa ima tiempopas allillan. 7 Qankunataqa manan runakunaqa cheqnikusunkichismanchu, ñoqatan ichaqa cheqnikuwanku, ruwasqanku mana allin kasqanta sut'inchashasqayrayku. 8 Qankuna fiestamanqa wichaychis, ñoqaqa manaraqmi chay fiestamanqa wichasaqchu, tiempoypas manaraqmi hunt'akushanchu, nispa. 9 Chayta paykunaman nispataq Galileapi qhepakurqan. 10 Wawqenkuna wichaqtinkuñataq ichaqa, Jesuspas fiestamanqa wichallarqantaq, ichaqa manan sut'itachu, aswanpas pakapi hinalla. 11 Judío umallikunataq payta maskharqanku: –¿Maypitaq chay runari? nispa. 12 Jesusmantan runakunaqa imaymanata rimarqanku. Wakinmi nirqanku: –Allin runan, nispa. Wakintaq nirqanku: –Manan allinchu, aswanpas runakunatan q'otun, nispa. 13 Ichaqa manan pipas sut'ita paymanta rimaqkuchu judío umallikunata manchakuspanku. 14 Kuskan fiestaña kashaqtintaq Jesusqa Dios yupaychana wasiman wicharqan, hinaspan yachachirqan. 15 Chaymi judío umallikunaqa musphaspa nirqanku: –¿Maymantan kay runaqa mana yachachisqa kashaspa imaymanata yachan? nispa. 16 Hinan Jesusqa paykunata nirqan: –Yachachikuyniyqa manan ñoqaqchu, aswanpas kachamuwaqniy Diospan. 17 Pipas Diospa munayninta ruwayta munaqqa, yachanqan Diosmantachus yachachikuyniy kashasqanta, icha ñoqa kikillaymantachus rimashasqaytapas. 18 Pay kikinmanta rimaqqa hukkunaq hatunchanallantan maskhan, kachamuqninpa hatunchasqa kananta maskhaqmi ichaqa cheqaq kaqtapuni riman, payqa chanintaqmi kanpas. 19 Moisesqa kamachikuy simitan churapurqasunkichis. Ichaqa manan mayqenniykichispas kamachikuy simitaqa hunt'ankichischu. ¿Imanaqtintaq wañuchiytapuni munashawankichis? nispa. 20 Runakunataq nirqanku: –Supaypa hunt'aykusqanmi kanki, ¿pin qanta wañuchiyta munashasunki? nispa. 21 Jesustaq paykunata nirqan: –Huk milagrotan ruwarqani, chaymi lliwlla musphashankichis. 22 Moisesmi qhari-kay qaracha señalanapaq kamachikuyta saqerqasunkichis, chaymi samana p'unchayña kaqtinpas qhari wawata señalankichis. (Chay ruwayqa manan Moisespachu karqan, aswanpas ñawpa taytakunaqmi karqan). 23 Moisespa kamachikuy simin mana p'akisqa kananpaqmi samana p'unchaypipas qhari wawata señalankichis, ¿chaychu ñoqapaq phiñakunkichis, samana p'unchaypi huk runata qhaliyachisqaymanta? 24 Ama imayna rikch'akusqanman hinallaqa juzgaychischu, aswanpas chanin-kayman hinapuni juzgaychis, nispa. 25 Jerusalén llaqta wakin runakunataq nirqanku: ¿Manachu kay runaqa wañuchinankupaq maskhasqanku? 26 Qhawariychis, lliwpa rikusqanmi rimashan, manataq payta imaninkupaschu. ¿Cheqaqtachu icha kamachikuqkunaqa yachanku paypuni Cristoqa kasqanta? 27 Chaywanpas reqsinchismi kay runaqa maymantachus kasqanta, Cristo hamuqtinmi ichaqa mana pipas yachanqachu maymantachus kasqanta, nispa. 28 Hinan Jesusqa Dios yupaychana wasipi yachachishaspa kunkayoqta nirqan: –¿Ñoqataqa reqsiwankichispunichu? ¿Yachankichischu maymantachus kasqaytapas? Manan kikiymantachu hamuni, aswanpas kachamuwaqniyqa cheqaqmi, paytan qankunaqa mana reqsinkichischu. 29 Ñoqaqa payta reqsinin paymanta hamusqayrayku, paytaqmi kachamuwanpas, nispa. 30 Chaymi Jesusta hap'iytapuni munarqanku, ichaqa manan pipas payta hap'irqanchu, manaraq hap'inanku hora chayamushasqanrayku. 31 Chaywanpas askha runakunan paypi iñirqanku, hinaspan nirqanku: –Cristo hamuspaqa, ¿aswantaraqchu milagrokunata ruwanman kay runaq ruwasqanmantaqa? nispa. 32 Fariseokunan uyarirqanku Jesusmanta runakunaq chhiwchinakusqankuta, hinaspa sacerdote umallikuna fariseokunapiwan Dios yupaychana wasi guardiakunata kacharqanku Jesusta hap'imunankupaq. 33 Hinan Jesusqa nirqan: –Pisi tiempollatawanñan qankunawan kasaq, chaymantaqa kachamuwaqniymanmi kutipusaq. 34 Maskhawankichismi, manataq tariwankichischu, maypichus ñoqa kasaq chaymanqa manan chayayta atiwaqchischu, nispa. 35 Chaymi judío umallikunaqa ninakurqanku: –¿Maytataq kayri ripunqa mana tarimunanchispaq? ¿Wak llaqtakunapi ch'eqesqa judío runakunaqtachu ripunqa? Icha, ¿mana judío runakunata yachachiqchu rinqa? 36 ¿Ima ninantataq kay runaqa nin: Maskhawankichismi manataq tariwankichischu, maypichus ñoqa kasaq chaymanqa manan chayayta atiwaqchischu, nispa? nispanku. 37 Fiesta tukukuy hatun p'unchaypin Jesusqa sayaykuspa kunkayoqta nirqan: –¡Pipas ch'akichikuqqa ñoqaman hamuchun hinaspa ukyachun! 38 Pipas ñoqapi iñinqa chayqa kawsay unu mayukunan sonqonmanta puririnqa, Diospa Simin Qelqaq nisqanman hina, nispa. 39 Jesusqa chayta nirqan paypi iñiqkuna Santo Espirituta chaskinankumantan, Santo Espirituqa iñiqkunaman manaraqmi hamurqanchu, Jesuspa hanaq pachaman manaraq kutipusqanrayku. 40 Chayta uyarispan wakin runakunaqa nirqanku: –Cheqaqtapunin kay runaqa suyakusqanchis profeta, nispa. 41 Hukkunataq: –Payqa Cristopunin, nirqanku. Wakinñataq ichaqa nirqanku: –¿Galileamantachu Cristoqa kanman? 42 Diospa Simin Qelqan nin: “Davidpa mirayninmanta, Davidpa kasqan Belén llaqtamantapunin Cristoqa hamunqa”, nispa. ¿Manachu chayqa cheqaqpuni? nispa. 43 Chaymi runakunaqa pay hawa mana yuyayninkuta tupachirqankuchu. 44 Hinan wakinninku Jesusta hap'iyta munarqanku, ichaqa manan mayqenpas payta hap'irqanchu. 45 Dios yupaychana wasi guardiakunan kutirqanku sacerdote umallikunaq fariseokunaq kasqanman, hinan paykunaqa tapurqanku: –¿Imaraykun chay runata mana apamunkichischu? nispa. 46 Dios yupaychana wasi guardiakunataq nirqanku: –¡Manan hayk'aqpas chay runa hinaqa pipas rimarqanchu! nispa. 47 Chaymi fariseokunaqa paykunata nirqanku: –¿Qankunapas q'oturqachikullankichistaqchu? 48 Mayqellanpas kamachikuqkunamanta fariseokunamantapas, ¿Jesuspi iñirqankuchu? 49 ¡Manan! Chay runakunaqa kamachikuy simitan mana yachankuchu, chaymi paykunaqa ñakasqa kanku, nispa. 50 Fariseokunamanta kaq Nicodemon chaypi kasharqan, paymi Jesusman tutalla risqa. Chay Nicodemon paykunata nirqan: 51 –Kamachikuy siminchisman hinaqa, manan mayqen runatapas huchachayta atisunmanchu manaraq payta uyarishaspaqa, ima ruwasqantapas manaraq allinta yachashaspaqa, nispa. 52 Hinan paykunaqa nirqanku: –¿Qanpas Galileamantachu kanki? T'aqwiy Diospa Simin Qelqata, chaypin yachanki mana hayk'aqpas Galileamantaqa profeta sayarimusqanta, nispa. [ 53 Sapankataq wasinkuta ripurqanku. 1 Jesusqa Olivos orqotan rirqan. 2 Hinaspan pacha illarimuyta Dios yupaychana wasiman kutimurqan, hinan llapa runakuna Jesusman qayllaykurqanku, tiyaykuspataq paykunata yachachirqan. 3 Kamachikuy simita yachachiqkunan fariseokunapiwan wasanchay huchapi hap'isqa warmita Jesusman apamurqanku, hinaspan chawpipi sayaykachispa 4 payta nirqanku: –Yachachikuq, kay warmitan wasanchay hucha ruwashaqta hap'irqamuyku. 5 Moisesmi kamachikuy simipi kamachiwarqanku, chay hina warmikunataqa rumiwan ch'aqespa wañuchinaykupaq, qanri, ¿ima ninkitaq? nispa. 6 Chaytaqa nirqanku Jesusta wateqaspa huchachanankupaqmi. Jesustaq ichaqa pampaman k'umuykuspa hallp'a pampapi dedonwan qelqasharqan. 7 Anchatapuni tapupayaqtinkutaq sayarispa paykunata nirqan: –Mayqenniykichispas mana huchayoq kashaq ñawpaqta rumiwan kay warmita ch'aqeychis, nispa. 8 Hinaspan yapamanta pampaman k'umuykuspa, hallp'api qelqasharqan. 9 Paykunataq chayta uyarispa, concienciankuq huchachasqan ch'ulla-ch'ullamanta lloqsipurqanku, kurak runakunamantapacha qallarispa, Jesustaq sapallan qheparqan, warmipas kaq sayashasqanpi. 10 Hinan Jesusqa sayarispa mana pitapas rikurqanchu, aswanpas warmillata, chaymi nirqan: –Warmi, ¿maytaq chay huchachaqniykikunari? ¿Manachu pipas huchachasunki? nispa. 11 Warmitaq nirqan: –Señorníy, manan pipas huchachawanchu, nispa. Hinan Jesusqa payta nirqan: –Manan ñoqapas huchachaykichu, ripuy, amañataq astawan huchallikuychu, nispa.] 12 Jesusmi paykunata nillarqantaq: –Ñoqan lliw runakunapaq k'anchay kani, pipas qhepayta hamuqqa manan laqhayaqpichu purinqa, aswanmi kawsay k'anchayniyoq kanqa, nispa. 13 Hinaqtinmi fariseokunaqa payta nirqanku: –Qanqa kikiykimantan willakunki, willakusqaykiqa manan cheqaqchu, nispa. 14 Chaymi Jesusqa paykunata nirqan: –Ñoqa kikiymantaña willakuni chaypas, willakusqayqa cheqaqmi, yachanin maymantachus hamusqayta, maymanchus risqaytapas, qankunan ichaqa mana yachankichischu maymantachus hamusqayta, maymanchus rishasqaytapas. 15 Qankunaqa runakuna hinallan juzgankichis, ñoqaqa manan pitapas juzganichu. 16 Juzganiña chaypas, chaninchasqayqa cheqaqmi, manan sapallaychu kashani, aswanpas kachamuwaqniy Yayaypiwanmi. 17 Kamachikuy simi qelqaykichisman hinaqa iskay testigoq willakusqan tupaqtinqa cheqaqmi. 18 Ñoqan kani kikiymanta willakuqqa, kachamuwaqniy Yayapas ñoqamantataqmi willakun, nispa. 19 Chaymi payta nirqanku: –¿Maypitaq Yayaykiqa kashan? nispa. Jesustaq kutichirqan: –Manataq ñoqatapas reqsiwankichischu chayqa, manallataqmi Yayaytapas reqsinkichischu, ñoqata reqsiwankichisman chayqa, Yayaytapas reqsiwaqchismi, nispa. 20 Chay simikunatan Jesusqa Dios yupaychana wasipi yachachishaspa alcanciaq qayllanpi rimarqan, manataq pipas payta hap'irqanchu, tiempon manaraq chayamusqanrayku. 21 Jesusmi paykunata nillarqantaq: –Ñoqaqa ripusaqmi, qankunataq maskhawankichis, ñoqaq risqaymanqa manan riyta atiwaqchischu, huchaykichispin wañunkichis, nispa. 22 Hinan judío umallikunaqa nirqanku: –Pay kikinpaschá wañuchikunqa chaychá niwanchis, “ñoqaq risqaymanqa manan riyta atiwaqchischu”, nispa. 23 Chaymi Jesusqa paykunata nirqan: –Qankunaqa kaymantan kankichis, ñoqataq hanaq pachamanta kani. Qankunaqa kay pachamantan kankichis, ñoqaqa manan kay pachamantachu kani. 24 Chaymi nirqaykichis: Huchaykichispin wañunkichis, nispa. Pipas Ñoqa kasqayta mana iñinkichischu chayqa, huchaykichispin wañunkichis, nispa. 25 Hinan paykunaqa tapurqanku: –¿Pitaq qanri kanki? nispanku. Chaymi Jesusqa nirqan: –Pichus kasqaytaqa qallariymantapachañan nishaykichis. 26 Askhan qankunamanta rimanay kashan huchachanaypaq. Ichaqa kachamuwaqniymi cheqaqta riman, ñoqataq paypa niwasqallanta runakunaman willani, nispa. 27 Paykunaqa manan entienderqankuchu Yayamanta rimashasqanta. 28 Hinaqtinmi Jesusqa paykunata nirqan: –Runaq Churinta chakataspaykichisñan entiendenkichis pichus Ñoqa kasqaytaqa. Tukuy imatapas manan ñoqa kikillaymantachu ruwani, aswanpas Yayaq yachachiwasqallantan willaykichis. 29 Kachamuwaqniy Yayaqa ñoqawanmi kashan, manan sapallaytachu saqewan, ñoqaqa paypa sonqonman chayaqtapunin ruwani, nispa. 30 Chaykunata Jesús rimaqtinmi askha runa paypi iñirqanku. 31 Jesusqa nillarqantaqmi paypi iñiq judío runakunata: –Qankunachus rimasqayta hunt'ankichis chayqa, cheqaqtapunin yachachisqaykuna kankichis. 32 Cheqaqkaqtan reqsinkichis, chay cheqaqkaqtaqmi kacharichisunkichispas, nispa. 33 Chaymi paykunaqa nirqanku: –Abrahampa mirayninmi kayku, manan hayk'aqpas piqpa kamachinpas karqaykuchu. ¿Imaynataq qanri ninki: Kacharichisqan kankichis, nispayki? nispa. 34 Jesustaq paykunata nirqan: –Cheqaqtapunin niykichis, pipas huchallikuqqa huchaq kamachinmi. 35 Kamachiqa manataqmi familiawan wiñaypaqchu tiyan, churin ichaqa familianwan wiñaypaq tiyan. 36 Ahinaqa Churichus kacharichisunkichis chayqa, cheqaqtapunin kacharichisqa kankichis. 37 Ñoqaqa yachanin Abrahampa miraynin kasqaykichista, ichaqa wañuchiytapunin munashawankichis, simiyta sonqoykichispi mana hap'isqaykichisrayku. 38 Ñoqaqa rimani Yayaq qayllanpi rikusqaytan, qankunataq ruwankichis taytaykichismanta uyarisqallaykichista, nispa. 39 Hinan Jesusta nirqanku: –Ñoqaykuq taytaykuqa Abrahammi, nispa. Jesustaq paykunata nirqan: –Abrahampa wawankuna kaspaykichisqa, Abrahampa ruwasqantachá ruwawaqchis. 40 Manachá Diosmanta uyarisqay cheqaqkaqta qankunaman willashaqtiyqa wañuchiytapunichu munawankichisman. Abrahamqa manan chay hinataqa ruwarqanchu. 41 Qankunaqa taytaykichispa ruwasqankunatan ruwankichis, nispa. Chaymi payta nirqanku: –Ñoqaykuqa manan qhelli huchapi puriymanta paqariqchu kayku, taytaykuqa sapan Diosllan, nispa. 42 Jesustaq paykunata nirqan: –Dioschus taytaykichis kanman chayqa, munakuwankichismanchá. Ñoqaqa Diosmanta hamuspan kaypi kashani, manataqmi ñoqallamantachu hamuni, aswanpas paymi kachamuwarqan. 43 ¿Imaraykun rimasqayta mana reparankichischu? Simiytan mana uyariyta munankichischu, chaymi mana reparankichischu. 44 Qankunaqa saqraq wawankunan kankichis, chaymi taytaykichispa munayninta ruwayta munankichis. Payqa qallariymantapachan runa wañuchiq karqan, manataqmi cheqaq-kayqa sonqonpi kanchu, cheqaq-kay paypi mana kasqanrayku. Llullakuspaqa, pay kikinmantan riman llulla kasqanrayku, llullakunaq taytantaq kanpas. 45 Ñoqatataq cheqaqkaqta rimaqtiy mana creewankichischu. 46 ¿Mayqenniykichistaq huchayoq kasqayta sut'inchawankichisman? Cheqaqkaqta nishaqtiyqa, ¿imaraykun mana creewankichischu? 47 Diospa wawanqa Diospa siminkunatan uyarin. Chaymi qankunaqa mana chaykunata uyarinkichischu, mana Diospa wawanchu kasqaykichisrayku, nispa. 48 Hinaqtinmi judío runakunaqa Jesusta nirqanku: –Allintan ñoqaykuqa niykiku Samaria runa kasqaykita, supaypa hunt'aykusqan kasqaykitawan, nispa. 49 Jesustaq kutichirqan: –Manan supaypa hunt'aykusqanchu kashani, aswanpas Yayatan hatunchani, qankunataq ichaqa pisichawankichis. 50 Manan yupaychawanaykichistachu munashani, Diosmi yupaychasqa kanaytaqa munan, paymi juzgaqpas. 51 Cheqaqtapunin niykichis: Pipas simiyta hunt'an chayqa, manapunin hayk'aqpas wañunqachu, nispa. 52 Chaymi judío runakunaqa Jesusta nirqanku: –Kunanqa yachaykun supaypa hunt'aykusqanpuni kasqaykita. Abrahampas profetakunapas wañupurqankun, qantaq ninki: Pipas simiyta hunt'aqqa manapunin hayk'aqpas wañunqachu, nispa. 53 ¿Qanqa, Abraham taytaykumanta aswan kurakchu kanki? Payqa wañupunñan, profetakunapas wañupullantaqmi. ¿Pimantaq qanri tukunki? nispa. 54 Jesustaq kutichirqan: –Ñoqa kikiyta hatunchakuyman chayqa, yanqan kanman. Yayaymi hatunchawaqniyqa, paytan qankunaqa “Diosniyku” ninkichis. 55 Ichaqa manan payta reqsinkichischu. Ñoqan ichaqa payta reqsini. “Manan payta reqsinichu” niyman chayqa, qankuna hina llullachá kayman. Aswanpas paytaqa reqsinin, simintapas hunt'anin. 56 Taytaykichis Abrahamqa kusikurqanmi kay pachaman hamunay p'unchayta rikuyta yuyaspa. Rikuspataq anchatapuni q'ochukurqan, nispa. 57 Hinan judío runakunaqa Jesusta nirqanku: –Manaraqmi phisqa chunka watayoqpaschu kashanki, chaychu, ¿Abrahamta rikuwaq karqan? nispa. 58 Jesustaq nirqan: –Cheqaqtapunin niykichis: Manaraq Abrahampas kashaqtinmi Ñoqaqa kaniña, nispa. 59 Hinaqtinmi paykunaqa rumita hoqarirqanku Jesusta ch'aqenankupaq, paytaq pakaykukuspa, Dios yupaychana wasimanta lloqsipurqan. 1 Purishaspanmi Jesusqa rikurqan ñawsapuni naceq runata. 2 Yachachisqankunataq payta tapurqanku: –Yachachikuq, ¿imanaqtintaq kay runaqa ñawsa nacerqan? ¿Tayta-mamanpa huchanmantachu? Icha, ¿kikinpa huchanmantachu? nispa. 3 Jesustaq nirqan: –Manan kikinpa huchanmantachu, manataqmi tayta-mamanpa huchanmantapaschu ñawsaqa nacerqan, aswanpas Diospa ruwayninkuna paypi rikuchisqa kananpaqmi. 4 P'unchayraq kashaqtinmi kachamuwaqniy Diospa ruwanankunata llank'anaypuni, tutayaqtinmi ichaqa mana pipas llank'ayta atinqañachu. 5 Kay pachapi kashanaykamaqa kay pachaq k'anchayninmi kani, nispa. 6 Chayta nispataq pampaman thoqarqan, thoqayninwan t'uruchaspataq ñawsaq ñawinkunata t'uruwan llusiykurqan. 7 Hinaspan nirqan: –Phaway, Siloé estanquepi mayllikamuy, nispa (Siloé sutiqa “Kachasqa” ninantan nin). Chaymi ñawsaqa rispa mayllikamurqan, hinaspan qhawashaq kutimpurqan. 8 Hinaqtinmi wasi-masinkunaqa ñawpaq mañapakusqanta rikuqkunapiwan nirqanku: –¿Manachu kayqa tiyaykuspa limosna mañapakuq? nispa. 9 Wakinmi nirqanku: –Arí, paypunin, nispa. Wakintaq nirqanku: –Manan paychu, paymanqa rikch'akullanmi, nispa. Ñawsamanta qhawarichisqa runataq willakurqan: –Arí, ñoqapunin kani, nispa. 10 Hinan payta nirqanku: –¿Imaynatan ñawiykikunaqa kicharirqokurqan? nispa. 11 Chaymi payqa kutichirqan: –Jesús sutiyoq runan t'uruchaspa ñawiykunata llusiykuwarqan, hinaspan niwarqan: Siloeta rispa mayllikamuy, nispa. Rispaytaqmi mayllikamurqani, hinan qhawarirqapurqani, nispa. 12 Chaymi payta nirqanku: –¿Maypin chay runa kashan? nispa. Paytaq nirqan: –Manan yachanichu, nispa. 13 Jesuspa t'uruchaspa ñawsaq ñawinkunata qhawarichisqanqa samana p'unchaymi karqan. Chaymi ñawsamanta qhawarichisqa karqan chay runata fariseokunaman pusarqanku. 15 Hinan fariseokunaqa payta tapurqanku imaynatachus qhawarisqanta. Paytaq fariseokunata nirqan: –T'uruwanmi ñawiykunata llusiykuwarqan, hinan mayllikamuspay qhawapushani, nispa. 16 Chaymi wakin fariseokunaqa nirqanku: –Chay runaqa manan Diosmantachu, samana p'unchaytan mana waqaychanchu, nispa. Wakintaq nirqanku: –Huchasapa runaqa manan kay milagrokunata ruwayta atinmanchu, nispa. Paykunapuran yuyayninkuta mana tupachiyta atirqankuchu. 17 Chaymi ñawsa karqan chay runata wakmanta tapurqanku: –Qanri, ¿ima ninkitaq ñawiykikunata qhawarichiq runamanta? nispa. Hinan payqa nirqan: –Profetan, nispa. 18 Judío umallikunataq ichaqa mana payta creerqankuchu ñawsa kasqanta, manallataq qhawarisqantapas, chaymi tayta-mamanta waqyachimurqanku. 19 Hinaspan paykunata tapurqanku: –¿Kaypunichu ñawsa naceq wawaykichis? ¿Imaynataq kunanri qhawapushan? nispa. 20 Chaymi tayta-mamanqa nirqan: –Arí, yachaykun wawaykupuni kasqantaqa, ñawsapuni nacesqantapas. 21 Imaynachus kunan qhawashasqantan ichaqa mana yachaykuchu, pichus ñawinkunata kicharisqantapas manan yachaykuchu. Payqa machu runañan, payta tapuychis, kikinmi willasunkichis, nispa. 22 Tayta-mamanqa chayta nirqan judío umallikunata manchakuspanmi. Paykunaqa rimanakurqankuñan pillapas “Jesusqa Mesiasmi” niqtaqa sinagogamanta qarqonankupaq. 23 Chaymi tayta-mamanqa nirqan: –Machu runañan, payta tapuychis, nispa. 24 Hinan ñawsa karqan chay runata waqyallarqankutaq, hinaspan nirqanku: –Sut'inta Diospa qayllanpi niwayku. Ñoqaykuqa yachaykun chay runaqa huchasapa kasqanta, nispa. 25 Paytaq nirqan: –Huchasapachus icha manachus kasqantaqa manan yachanichu, huktan ichaqa yachani, ñoqan ñawsa kasharqani kunantaq qhawapushani, nispa. 26 Chaymi paytaqa nillarqankutaq: –¿Imanarqasunkitaq? ¿Imaynatan ñawiykikunata kicharirqan? nispa. 27 Hinan nirqan: –Willaykichisñan, manataqmi uyariwankichischu. ¿Imaraykun tapupayawankichis? ¿Qankunapas paypa yachachisqan kaytachu munankichis? nispa. 28 Hinan k'arakta phiñakuspa nirqanku: –Qanmi payta qatikuqqa kanki, ñoqaykuqa Moisesta qatikuqmi kayku. 29 Ñoqaykuqa yachaykun Moisesta Diospa rimaykusqanta, maymantachus chay runaq kasqantan ichaqa mana yachaykuchu, nispa. 30 Chaymi chay runaqa paykunata nirqan: –Musphanamá kayqa, maymantachus kasqanta qankunaq mana yachasqaykichisqa, ñoqatan ichaqa ñawiykunata qhawarichiwarqan. 31 Yachanchismi, Diosqa manan huchasapakunataqa uyarinchu, aswanpas pichus Diosta manchakuspa munayninta ruwan chayllatan uyarin. 32 Manan hayk'aqpas uyarikurqanchu ñawsapuni naceqpa ñawin kicharisqamantaqa. 33 Manachus Diosmanta pay kanman chayqa, manan imatapas ruwayta atinmanchu, nispa. 34 Chaymi judío umallikunaqa payta nirqanku: –Qanqa huchapipunin nacerqanki, chaychu, ¿ñoqaykuta yachachiwankikuman? nispa. Hinaspan hawaman qarqomurqanku. 35 Jesusqa chay runata qarqomusqankuta yachaspan, paywan tupaspa nirqan: –¿Runaq Churinpi iñinkichu? nispa. 36 Paytaq nirqan: –Wiraqocháy, willaykuway paypi iñinaypaq, nispa. 37 Jesustaq payta nirqan: –Rikushawankiñan, ñoqan kani, qanwan rimaq, nispa. 38 Chay runataq: –Señorníy, iñinin, nispa qonqoriykukuspa Jesusta yupaycharqan. 39 Jesustaq nirqan: –Ñoqaqa juzgaqmi kay pachaman hamurqani, mana rikuqkuna rikunankupaq, rikuqkunataq ñawsayanankupaq, nispa. 40 Wakin fariseokunataq chayta uyarispa Jesusta nirqanku: –¿Ñoqaykupas ñawsallataqchu kayku? nispa. 41 Jesustaq paykunata nirqan: –Ñawsa kaspaykichisqa mana huchayoqchá kawaqchis. Qankunan ninkichis: Qhawashaykun, nispa, chayraykun huchallayoqpuni kashankichis, nispa. 1 Jesusmi nirqan: –Cheqaqtapunin niykichis: Pipas oveja kanchaman mana punkunta haykuspa wakninta haykuqqa suwan, llat'anaqtaqmi. 2 Pipas punkunta haykuqmi ichaqa oveja michiq. 3 Pay haykunanpaqqa punku qhawaqmi punkuta kicharin, ovejakunapas kunkantaqa uyarinmi. Michiqtaq ovejankunata sutinmantakama waqyaspa hawaman pusamun. 4 Llapan ovejankunata hawaman pusamuspataq ñawpaqenkuta rin, ovejakunataq qhepanta rinku kunkanta reqsisqankurayku. 5 Mana reqsisqaq qhepantan ichaqa mana rinqakuchu, aswanmi paymanta ayqekunqaku, wak runakunaq kunkanta mana reqsisqankurayku, nispa. 6 Chay rikch'anachiy simitan Jesusqa paykunaman nirqan, paykunataq ichaqa imatachus nisqanta mana entienderqankuchu. 7 Jesusqa nillarqantaqmi: –Cheqaqtapunin niykichis: Ñoqan ovejakunapaq punku kani. 8 Manaraq ñoqa hamushaqtiy lliw hamuqkunaqa suwakunan llat'anaqkunan karqan, ovejakunan ichaqa mana paykunata kasurqankuchu. 9 Ñoqan punku kani, pipas ñoqanta haykuqqa qespichisqan kanqa, hinaspan haykunqa lloqsinqa, q'achutapas tarinqa. 10 Suwaqa hamun suwakunallanpaq, wañuchinallanpaq, tukunallanpaqwan, ñoqan ichaqa hamuni kawsanankupaq, t'ikarishaq kawsayniyoq kanankupaqwan. 11 Ñoqan allin michiqqa kani. Allin michiqqa ovejankunaraykun wañuytapas mana manchanchu. 12 Pagoraykulla michipakuqmi ichaqa ovejakunaq mana dueñon kaspa, loboq hamushasqanta rikuspa ovejakunata saqerparispa ayqerikapun, lobotaq ovejakunata hap'irqarispa ch'eqechin. 13 Ahinaqa, pagoraykulla michipakuqqa ayqenmi, pagasqa kasqanrayku, manataq ovejakunamantaqa imapas qokunchu. 14 Ñoqan allin michiqqa kani. Imaynan Yayaqa reqsiwan, ñoqapas Yayata reqsillanitaq, ahinatan ovejaykunata reqsini, ovejaykunapas reqsiwankutaq. Ovejaykunaraykun wañuytapas mana manchanichu. 16 Wak ovejaykunapas kallantaqmi, mana kay t'aqamanta kaqkuna, paykunatapas pusamunaymi, hinan kunkayta uyarinqaku, ch'ulla t'aqallataq kanqa, huk michiqnillayoq. 17 Ñoqaqa wañuspa kawsarimpunaypaq liston kashani, chaymi Yayaqa munakuwan. 18 Manan pipas kawsayniytaqa qechuwanqachu, aswanpas ñoqa kikiymi qoni. Atiyniyoqmi kani wañunaypaq, atiynillayoqtami kani kawsarimpunaypaqpas. Chay kamachikuytaqa Yayaymantan chaskirqani, nispa. 19 Hinan judío runakunaqa chay simikunata uyarispanku wakmanta yuyayninkuta mana tupachirqankuchu. 20 Askha runakunan nirqanku: –Supaypa hunt'aykusqanmi, waq'an, ¿imapaqmi uyarinkichis? nispanku. 21 Wakintaq nirqanku: –Kay simikunaqa manan supaypa hunt'aykusqan runaqchu, ¿atinmanchu supayqa ñawsakunaq ñawin kichariyta? nispa. 22 Paray tiempopin Jerusalén llaqtapi Dios yupaychana wasi Ch'uyanchay Fiesta karqan. 23 Jesustaq Dios yupaychana wasipi purisharqan, Salomón nisqa portalninta. 24 Chaymi runakunaqa Jesusta muyuykuspa nirqanku: –¿Hayk'aqkaman iskayrayachiwankiku? Cristopuni kaspaykiqa sut'inta willawayku, nispa. 25 Hinan Jesusqa paykunata nirqan: –Nirqaykichisñan, manataq creewarqankichischu. Yayaypa atiy qowasqanwanmi imaymanata ruwani, chaykunan ñoqamanta willakun. 26 Qankunan ichaqa mana iñinkichischu, mana ovejaykuna kasqaykichisrayku. 27 Ovejaykunaqa kunkaytan uyarinku, ñoqapas paykunataqa reqsinin, qhepaytataq purinkupas. 28 Ñoqan wiñay kawsayta paykunaman qoni, manapunin hayk'aqpas chinkanqakuchu, manataqmi pipas paykunataqa makiymanta qechuwanqachu. 29 Paykunata qowaqniy Yayayqa llapamanta atiyniyoqmi, Yayaypa makinmantaqa manataqmi pipas paykunata qechuyta atinmanchu. 30 Ñoqawan Yayawanqa hukllan kayku, nispa. 31 Chaymi judío runakunaqa wakmanta rumita hoqarirqanku payta ch'aqenankupaq. 32 Hinan Jesusqa paykunata nirqan: –Yayaypa atiy qowasqanwanmi askha allin ruwaykunata rikushasqaykichis ruwarqani, ¿mayqenkaqmantataq ch'aqewankichis? nispa. 33 Judío runakunataq payta nirqanku: –Manan allin ruwasqaykimantachu ch'aqesqaykiku, aswanpas Dios contra rimaspa pisichasqaykimantan, runalla kashaspa Dioswan kuskachakusqaykimantawanmi, nispa. 34 Jesustaq paykunata nirqan, kamachikuy simi qelqaykichispin nin: “Ñoqan nini qankunaqa dioskuna kasqaykichista”, nispa. 35 Diospa Simin Qelqaqa manan yanqayachisqa kanmanchu. Diospa Siminta uyariq runakunatan Diosqa “dioskuna” nispa suticharqan. 36 Ñoqatan Yayaqa sapaqchawaspa kay pachaman kachamuwarqan, chaymi ñoqaqa: Diospa Churinmi kani, nini. Chay hinaqa, ¿imanaqtintaq niwankichis: Dios contra rimaspan pisichanki, nispa? 37 Yayaypa ruwasqankunata mana ruwaqtiyqa, ama iñiwaychischu. 38 Ichaqa chaykunatachus ruwani chayqa, ruwasqaykunapiyá iñiychis manaña ñoqapi iñispapas, ahinapin Yayawan ñoqawanqa huklla kasqaykuta entiendenkichis, nispa. 39 Hinaqtinmi runakunaqa huktawan hap'irqoytapuni munarqanku, Jesustaq ichaqa qayllankumanta chinkarqapurqan. 40 Jesusqa Jordán mayuta chimpaspa kutillarqantaqmi ñawpaqta Juanpa bautizashasqan cheqasman, hinaspan chaypi qhepakurqan. 41 Askha runakunan Jesusman rirqanku, hinaspan nirqanku: –Juanqa manan ima milagrotapas ruwarqanchu, ichaqa Jesusmanta Juanpa tukuy ima nisqanmi cheqaqpuni karqan, nispa. 42 Chaypin askha runakuna Jesuspi iñirqanku. 1 Lázaro sutiyoq runan onqosharqan, paymi tiyarqan Betania llaqtapi panan Mariawan Martawan kuska. 2 Chay Marian Señor Jesusta q'apaq hawinawan hawirqan, hinaspan chukchanwan chakinta ch'akichirqan. 3 Lazaroq panankunan Jesusman willaqta kacharqanku: –Señor, munasqa amigoykin onqoshan, nispa. 4 Jesustaq chayta uyarispa nirqan: –Chay onqoyqa manan wañuchinallanpaqchu, aswanpas Diosta hatunchanapaqmi, chay onqoywanqa Diospa Churinmi hatunchasqa kanqa, nispa. 5 Jesusqa munakurqanmi Lazarota, Martata, ñañantawan. 6 Chaytukuywanpas onqosqa kashasqanta uyarispanmi iskay p'unchaytawanraq kasqanpi qhepakurqan. 7 Chaymantañan yachachisqankunata nirqan: –Haku Judea provinciata, nispa. 8 Yachachisqakunataq payta nirqanku: –Yachachikuq, manaraqmi unaychu Judeapi tiyaq runakunaq ch'aqeyta munasqasuykiqa, ¿chaychu Judeaman kutiwaq? nispa. 9 Chaymi Jesusqa nirqan: –P'unchayqa chunka iskayniyoq horayoqmi. Pipas p'unchaypi purispaqa manan misk'anchu, kay pachata k'anchaq k'anchasqanrayku. 10 Pipas tutayaqpi purispan ichaqa misk'akun, laqhayaqpi kasqanrayku. 11 Chayta nispataq yachachisqankunata nirqan: –Amigonchis Lazaron puñushan, payta rikch'arichimuqmi risaq, nispa. 12 Chaymi yachachisqankunaqa nirqanku: –Señor, puñushan chayqa, qhaliyanqan, nispa. 13 Aswanpas Jesusqa Lazaroq wañusqanmantan rimarqan, paykunataq yuyaykurqanku puñuyllamanta rimasqanta. 14 Chaymi Jesusqa paykunata sut'ita nirqan: –Lazaroqa wañupunmi, 15 chaypi mana kasqaymantataqmi kusikuni, chhaynapi qankunapas ñoqapi iñinaykichispaq, ichaqa haku payman risunchis, nispa. 16 Chaymi Mellizo nisqa Tomasqa nirqan yachachisqa-masinkunata: –Haku ñoqanchispas paywan kuska wañunanchispaq, nispa. 17 Jesuspa chayananpaqmi Lazaroqa tawa p'unchayña p'ampasqa karqan. 18 Betania llaqtaqa Jerusalén llaqtamanta qayllallan karqan, kuskan legua hina. 19 Askha judío runakunataq hamurqanku, Martata Mariatawan turankumanta sonqochaq. 20 Martaqa Jesuspa hamushasqanta uyarispa hinan Jesuswan tupaq lloqsirqan, Mariataq ichaqa wasipi kasharqan. 21 Hinan Martaqa Jesusta nirqan: –Señor, kaypi kashawaq karqan chayqa, turayqa manan wañunmanchu karqan. 22 Chaywanpas yachanin tukuy imatapas Diosmanta mañakuqtiykiqa Diospa qonasuykita, nispa. 23 Jesustaq payta nirqan: –Turaykiqa kawsarimpunqan, nispa. 24 Chaymi Martaqa payta nirqan: –P'uchukay p'unchay kawsarimpuypi kawsarimpunantaqa yachanin, nispa. 25 Hinan Jesusqa payta nirqan: –Ñoqan kawsarimpuypas kawsaypas kani. Ñoqapi iñiqqa, wañusqaña kashaspapas kawsanqan. 26 Pipas kawsashaspa ñoqapi iñiqqa, manan hayk'aqpas wañunqachu. ¿Iñinkichu chayta? nispa. 27 Martataq nirqan: –Arí, Señorníy. Ñoqaqa iñinin, qanqa Diospa Churin Criston kanki, kay pachaman hamunan karqan chaypunin kanki, nispa. 28 Chayta nispanmi wasiman kutispa ñañan Mariata ch'inlla waqyamurqan: –Yachachikuqmi kaypi kashan, waqyashasunkin, nispa. 29 Hinan Mariaqa chayta uyarispa usqhaylla sayarispa Jesusman phawamurqan. 30 (Jesusqa manaraqmi llaqtaman haykurqanchu, aswanpas Martawan tupasqan cheqasllapiraqmi kasharqan). 31 Mariata sonqochaspa wasipi kaq judío runakunataq, Mariaq usqhaylla lloqsisqanta rikuspa, qhepanta rirqanku: –Aya p'ampanatachá rishan chaypi waqaq, nispanku. 32 Mariataq Jesuspa kasqanman chayaspa, ñawpaqenpi qonqoriykukurqan: –Señorníy, kaypi kashawaq karqan chayqa, turayqa manan wañunmanchu karqan, nispa. 33 Hinan Jesusqa Mariata waqashaqta rikuspa, judío runakunatapas paywan kuska hamuspa waqashaqllatataq rikuspa sonqon “ch'allaq” nirqan, hinaspan sinchita llakikurqan. 34 Hinan nirqan: –¿Maymanmi p'amparqankichis? nispa. Chaymi nirqanku: –Señor, hamuy rikumunki, nispa. 35 Jesustaq waqarqan. 36 Chaymi runakunaqa ninakurqanku: –Qhawariychis, anchatapunin Lazarota munakusqa, nispa. 37 Wakinninkutaq nirqanku: –Kay runaqa ñawsatapas qhawarichirqanmi, ¿chaychu mana ima ruwaytapas atinman karqan Lazaroq mana wañunanpaq? nispa. 38 Jesusqa huktawan sonqonta “ch'allaq” nichikuspan aya p'ampana t'oqoman rirqan. Chayqa rumiwan wisq'aykusqa qaqa t'oqon karqan. 39 Hinaspan Jesusqa nirqan: –Rumita suchuchiychis, nispa. Wañuqpa panan Martataq nirqan: –Señorníy, asnashanñachá, tawa p'unchayñan karqon, nispa. 40 Jesustaq payta nirqan: –Manachu nirqayki: ¿Iñinki chayqa, Diospa atiynintan rikunki, nispa? nispa. 41 Chaymi rumita suchuchirqanku aya churasqanku t'oqomanta. Jesustaq hanaq pachata qhawarispa nirqan: –Yayáy, graciastan qoyki uyariwasqaykimanta. 42 Ñoqaqa yachanin uyariwaqpuni kasqaykita, ichaqa kayta nini ñoqawan kashaq runakuna kachamuwasqaykita iñinankupaqmi, nispa. 43 Chaykunata nispanmi kunkayoqta waqyarqan: –¡Lázaro, lloqsimuy! nispa. 44 Chaymi wañuq Lazaroqa lloqsimurqan, telawan chakin makin k'uyusqa, uyanpas pañowan p'istusqa. Hinan Jesusqa paykunata nirqan: –Paskaychis, purinanpaq, nispa. 45 Chaymi María watukuq riq askha judío runakunaqa Jesuspa ruwasqanta rikuspa paypi iñirqanku. 46 Wakinninkutaq ichaqa fariseokunaman rispa Jesuspa ruwasqanta willamurqanku. 47 Hinaqtinmi sacerdote umallikunaqa fariseokunapiwan hatun huñukuyman waqyarqanku, hinaspan nirqanku: –¡Imanasunmi! Kay runaqa askha milagrokunatan ruwashan. 48 Hinallata qhawasun chayqa, llapa runan paypi iñinqaku. Roma llaqta soldadokuna hamuspataq, Dios yupaychana wasinchista thuninqaku, suyunchistapas ch'usaqyachinqaku, nispa. 49 Paykuna ukhupi Caifasmi chay watapi uma sacerdote kasharqan, paymi nirqan: –Qankunaqa manan imatapas yachankichischu, 50 manataqmi reparankichispaschu. Aswan allinmi huk runalla wañunan llaqtanchispa rantinpi, suyuntin runakuna tukukunanmantaqa, nispa. 51 Chaytaqa manan pay kikinmantachu nirqan, aswanpas chay watapi uma sacerdote kaspanmi profetizarqan suyuntinpa rantinpi Jesuspa wañunanmanta, 52 manataq chay suyullapaqchu, aswanpas Diospa ch'eqesqa wawankunata hukllaman huñunanpaqwanmi. 53 Chay hinaqa, chay p'unchaymantapachan judío umallikunaqa rimanakurqanku Jesusta wañuchinankupaq. 54 Chaymi Jesusqa manaña sut'itachu purirqan Judeapi tiyaq runakuna ukhupi, aswanmi chaymanta ripurqan ch'inneq qaylla Efraín nisqa llaqtaman, chaypin yachachisqankunapiwan tiyamurqan. 55 Judío runakunaq Pascua Fiestantaq qayllaykamusharqanña, hinan askha runakuna Jerusalén llaqtaman wicharqanku, fiesta ñawpaqta ch'uyanchakunankupaq. 56 Jesustan maskharqanku, hinaspan Dios yupaychana wasiman chayaspa ninakurqanku: –¿Ima ninkichistaq? ¿Hamunqachu fiestaman? Icha, ¿manachu? nispanku. 57 Sacerdote umallikunan fariseokunapiwan kamachirqankuña, maypichus Jesuspa kashasqanta pipas yachanman chayqa, willakamunankupaq, ahinapi payta hap'inankupaq. 1 Pascua Fiestapaq soqta p'unchayraq kashaqtinmi, Jesusqa kawsarichisqan Lazaroq llaqtan Betaniata rirqan. 2 Chaypin cenayta Jesuspaq wayk'urqanku. Martan servirqan, Lazarotaq Jesuswan mikhunanpaq tiyaqkunapiwan kuska tiyarqan. 3 Mariataq ancha chaniyoq huk botella nardo q'apaq hawina aceitewan Jesuspa chakinta hawiykurqan, hinaspan chukchanwan ch'akichirqan. Wasimantaqmi hawinaq sumaq q'apaynin hunt'aykurqan. 4 Hinan Jesuspa yachachisqankunamanta huknin hap'ichinanpaq kaq, Judas Iscarioteqa nirqan: 5 –Kay q'apaq hawinaqa kinsa pachak jornal qolqemanmi vendekunman karqan, hinaspa wakchakunaman qosqa kanman karqan, nispa. 6 Chaytaqa nirqan manan wakchakunata khuyapayaspachu, aswanpas suwa kaspanmi. Paymi qolqe hap'iq karqan, hinaspan chay qolqemanta suwakullaqpuni. 7 Chaymi Jesusqa nirqan: –Ama kay warmita hark'aychu, p'ampasqa kanay p'unchaypaqmi kaytaqa waqaychasharqan. 8 Wakchakunaqa qankunawanpunin kashan, ñoqan ichaqa mana tukuy tiempochu qankunawan kasaq, nispa. 9 Askha judío runakunan yacharqanku Jesuspa Betaniapi kashasqanta, hinaspan rirqanku Jesusta qhawaq, wañusqanmanta kawsarichisqan Lazarotawan qhawaq. 10 Chaymi sacerdote umallikunaqa rimanakurqanku Lazarotapas wañuchinankupaq, 11 Lázaro hawa askha judío runakuna paykunamanta t'aqarikuspa Jesuspi iñisqankurayku. 12 Qhepantin p'unchaymi fiestaman riq askha runakuna Jerusalén llaqtaman Jesuspa chayamunanta yachaspa, 13 palma k'allma hap'intinkama payta chaskiq lloqsirqanku, hinaspan kunkayoqta nirqanku: –¡Yupaychasqa kachun qespichiqqa! ¡Saminchasqa kachun Señor Diospa sutinpi hamuqqa! ¡Saminchasqa kachun Israelpa Reyninqa! nispa. 14 Jesusmi malta asnota tarispa chaypi sillaykukurqan. Diospa Simin Qelqan nin: 15 “Sión llaqta ama manchakuychu, qhawariy, Reyniykin hamushan huk malta asnopi sillaykusqa”, nispa. 16 Chaykunatan yachachisqankunaqa chaypacha mana entienderqankuchu, ichaqa Jesús hanaq pachaman wicharipuqtinñan yuyarirqanku chaykunaqa paymanta qelqasqa kasqanta, chay ruwasqankupas Jesuspaq kasqantawan. 17 Jesuswan kashaq runakunan willakurqanku imaynatachus Jesusqa Lazarota aya p'ampana t'oqomanta waqyaspa wañusqanmanta kawsarichisqanta. 18 Chaymi askha runakuna Jesusman taripaq lloqsirqanku, chay milagro ruwasqanta yachasqankurayku. 19 Hinan fariseokunaqa ninakurqanku: –Rikushanchismi, manan ima ruwaytapas atinchischu. Qhawariychis, llapallanmi paypa qhepanta ripushanku, nispa. 20 Fiestapi yupaychanankupaq Jerusalenman wichariqkunataq wakin karqan Greciamanta kaq runakuna. 21 Paykunan Galileapi Betsaida llaqtayoq Felipeman asuykuspa valekurqanku: –Wiraqocháy, Jesustan rikuyta munashayku, nispa. 22 Hinan Felipeqa rispa Andresman willamurqan, Andrestaq Felipewan kuska rispa chayta Jesusman willamurqanku. 23 Chaymi Jesusqa paykunata nirqan: –Ñan tiempoña Runaq Churin hatunchasqa kananpaq. 24 Cheqaqtapunin niykichis, trigo ruruchus hallp'aman mana haykunchu, manataq wañunpaschu chayqa, sapallanmi qhepan, wañuspanmi ichaqa askhata rurun. 25 Kawsayninta munakuqqa chinkachinqan, kay pachapi kawsayninta cheqnikuqmi ichaqa wiñay kawsaypaq waqaychanqa. 26 Pipas serviwaqniyqa qhepayta hamuchun, serviqniyqa maypichus kasqaypin kallanqataq. Pipas serviwaqniytaqa Yayaymi hatunchanqa. 27 Kunanmi almayqa sinchi llakisqa kashan. ¿Ima nisaqtaq? Icha, ¿Yayáy, kay llakikuymanta qespichiway, nisaqchu? Manan, aswanpas ñak'ariqpunin hamurqani. 28 Yayalláy, sutiykita hatunchay, nispa. Hinan hanaq pachamanta huk kunka nimurqan: –Hatuncharqaniñan, wakmantataq hatunchasaq, nispa. 29 Chaypi kashaq runakunataq kunkata uyarispa nirqanku: –Q'aqyaqeqpa kunununuyninmi, nispa. Wakintaq nirqanku: –Angelmi payta rimaykamun, nispa. 30 Hinan Jesusqa nirqan: –Manan ñoqaraykuchu kay kunkaqa uyarikun, aswanpas qankunaraykun. 31 Kunanmi kay pachapi kaqkunaqa juzgasqa kanqa, kunanmi kay pachapi kamachikuq qollanapas qarqosqa kanqa. 32 Hallp'a patapi hoqarisqa kaspaymi llapa runata ñoqa kikiyman asuykachikamusaq, nispa. 33 Chaytaqa nirqan imaynatachus wañunanta entiendechispanmi. 34 Chaymi runakunaqa payta nirqanku: –Ñoqaykuqa kamachikuy simipin yacharqayku Cristoqa wiñaypaq kawsananta. ¿Imaynataq qanri ninki: Runaq Churinqa hoqarisqapunin kanan, nispayki? ¿Pitaq chay Runaq Churinqa? nispa. 35 Hinan Jesusqa paykunata nirqan: –Pisi tiempollatañan k'anchayqa qankunawan kanqa, k'anchay qankunawan kashaqtinraq puriychis ama laqhayaq hap'inasuykichispaq. Laqhayaqpi puriqqa manan yachanchu maytachus risqantapas. 36 K'anchay qankunawan kashaqtinqa k'anchaypi iñiychis, k'anchaypi kashaq runakuna kanaykichispaq, nispa. Chaykunatan Jesusqa rimarqan, hinaspan ripuspa paykunamanta pakakurqan. 37 Runakunaqa manan Jesuspi iñirqankuchu askha milagrokunataña ñawpaqenkupi ruwashaqtinpas. 38 Chaykunan karqan profeta Isaiaspa qelqasqan hunt'akunanpaq. Paymi nirqan: “Señor, ¿pitaq creerqan willasqaykuta? ¿Pimantaq Señor Diosqa atiyninta rikuchirqan?” nispa. 39 Chaymi mana iñiyta atirqankuchu. Isaiasqa nillarqantaqmi: 40 “Ñawinkutan ñawsayachirqani, sonqonkutan rumiyachirqani, ñawinkuwan ama rikunankupaq, sonqonkuwan ama entiendenankupaq, ahinapi ama kutirikamuwanankupaq, ama qhaliyachinaypaqwan”, nispa. 41 Chaykunatan Isaiasqa nirqan Jesuspa qhapaq-atiyninta rikuspa, chaymi paymanta rimarqan. 42 Chaywanpas, judío umallikunamantaqa askhan Jesuspi iñirqanku, ichaqa fariseokunata manchakuspankun mana rimarirqankuchu, sinagogamanta ama qarqosqa kanankupaq. 43 Paykunaqa runakunaq hatunchanallankutan munarqanku Diospa hatunchananmantaqa, nispa. 44 Jesusmi kunkayoqta nirqan: –Pipas ñoqapi iñiqqa manan ñoqallapichu iñin, kachamuwaqniypipas iñillantaqmi 45 Pipas ñoqata rikuqqa kachamuwaqniytapas rikunmi. 46 Ñoqa k'anchaymi kay pachaman hamuni, pipas ñoqapi iñiqqa manan laqhayaqpichu kanqa. 47 Pipas simiykunata uyarishaspa mana hunt'aqtaqa manan ñoqachu juzgasaq. Manan runakunata huchachanaypaqchu hamuni, aswanpas runakunata qespichinaypaqmi. 48 Pipas pisichawaspa simiykunata mana kasukunqachu chayqa, kanmi payta juzgaq. Rimasqay simin paytaqa p'uchukay p'unchaypi huchachanqa. 49 Manan ñoqaqa kikillaymantachu rimani, aswanpas kachamuwaqniy Yayan kamachiwarqan imaynatachus rimanayta imatachus ninaytapas. 50 Yachanitaqmi kamachikuyninqa wiñaypaq kawsachiq kasqanta. Chaymi rimaspayqa Yayaq kamachiwasqanman hina rimani, nispa. 1 Pascua Fiesta ñawpaqtaraqmi Jesusqa kay pachamanta Yayanman kutipunanpaq hora chayamusqanta yacharqan. Kay pachapi paypa kaqkunata imaynatachus munakurqan, chay hinallatapunin paykunataqa tukukuykamapas munakurqan. 2 Jesusqa yachachisqankunawan manaraq cenashaqtinkun, saqraqa Simonpa churin Judas Iscarioteta sonqonpi yuyaykachirqanña Jesusta hap'ichinanpaq. 3 Jesusqa yacharqanmi lliw atiyta Yayaq payman qosqanta, Diosmanta hamusqantapas, Diosman kutipunantapas. 4 Cenasqanmanta hatarispanmi pata p'achanta ch'utikuspa toallawan cinturanta wataykukurqan. 5 Hinaspan puruñaman unuta hich'aykuspa yachachisqakunaq chakin maylliyta qallarirqan, watakusqan toallawantaq ch'akichirqan. 6 Simón Pedroman qayllaykuqtintaq Pedroqa nirqan: –Señorníy, ¿imaynataq qanri chakiykunata maylliwankiman? nispa. 7 Jesustaq nirqan: –Kunanqa manan entiendenkichu kay ruwasqayta, qhepamanñan entiendenki, nispa. 8 Chaymi Pedroqa nirqan: –Manapunin chakiykunataqa maylliwankimanchu, nispa. Jesustaq payta nirqan: –Mana maylliqtiyqa manan ñoqawanñachu kawaq, nispa. 9 Hinan Simón Pedroqa nirqan: –Señorníy, ama chakiykunallatachu maylliway, aswanpas makiykunatawan umaytawan, nispa. 10 Jesustaq payta nirqan: –Bañasqa kaqqa limpioñan, chakinkunallatañan mayllikunan. Qankunaqa limpioñan kashankichis, ichaqa manan llapaykichischu, nispa. 11 (Jesusqa yacharqanmi pichus payta hap'ichinanta, chaymi nirqan: –Manan llapaykichischu limpioqa kashankichis, nispa). 12 Chakinkuta maylliyta tukuspataq pata p'achanwan churaykukuspa wakmanta tiyaykurqan, hinaspan paykunata nirqan: –¿Entiendenkichischu imatachus ruwarqaykichis chayta? 13 Qankunan niwankichis: Yachachikuq, Señor, nispa. Chaytaqa allintan ninkichis, chaypunin kani. 14 Ñoqa Señorpas, Yachachikuqpas kashaspa, chakiykichista maylliykichis chayqa, qankunapas chakiykichista mayllinakunaykichismi. 15 Yachaqakunaykichispaqmi rikuchiykichis, imaynan ñoqa ruwani ahinata qankunapas ruwanaykichispaq. 16 Cheqaqtapunin niykichis, kamachiqa manan patronninmanta aswan kurakchu, manallataq kachasqapas kachaqninmanta aswan kurakchu. 17 Kaykunata entiendespachus ruwankichis chayqa, kusisamiyoqmi kankichis. 18 Manan llapaykichismantachu rimani, ñoqan yachani pikunatachus akllasqayta, ichaqa kayta nini “T'anta mikhuqmasiymi ñoqa contra sayarirqan” niq Qelqa hunt'akunanpaqmi. 19 Kunanmantapachan kayta nishaykichis, manaraq chaykuna sucedeshaqtin, chaykuna sucedeqtinñataqmi pichus Ñoqa kasqayta creenkichis. 20 Cheqaqtapunin niykichis, pipas ñoqaq kachasqayta chaskiqqa, ñoqatan chaskiwan, ñoqata chaskiwaqtaq kachamuwaqniyta chaskin, nispa. 21 Jesusqa chayta nispanmi sonqonpi llakikurqan, hinaspan sut'inta nirqan: –Cheqaqtapunin niykichis, hukniykichismi hap'ichiwanqa, nispa. 22 Chaymi yachachisqakunaqa qhawanakurqanku pimantachus nisqanta mana yachaspa. 23 Jesuspa munakusqan huknin yachachisqantaq Jesusman k'iraykurisqa kasharqan. 24 Paytan Simón Pedroqa ch'illmirirqan, pimantachus Jesusqa nishan chayta tapunanpaq. 25 Chaymi payqa Jesusman k'iraykurisqa kaspa tapuykurqan: –Señorníy, ¿pitaq chayri? nispa. 26 Hinan Jesusqa nirqan: –Chay runaqa pimanchus t'antata challpuykuspa qosaq chaymi, nispa. T'antata challpuykuspataq Simonpa churin Judas Iscarioteman qorqan. 27 Chaymi t'antata mikhuykuqtin hina Satanasqa payman haykurqan, hinan Jesusqa Judasta nirqan: –Imachus ruwanaykitaqa usqhaylla ruway, nispa. 28 Ichaqa manan mayqenninkupas entienderqankuchu, imanaqtinchus chayta nisqanta. 29 Wakintaq yuyarqanku Judasqa qolqe hap'iq kaqtin Jesuspa: Fiestapaq munasqanchista rantimuy, otaq wakchakunaman qomuy, nispa payta nishasqanta. 30 Judasqa t'antata mikhuykuspan lloqsirqanpacha. Tutañataq karqan. 31 Judas lloqsiqtin hinan Jesusqa nirqan: –Kunanmi Runaq Churinqa hatunchasqa, paywantaq Diospas hatunchasqa kashan. 32 Dioschus Churiwan hatunchasqa kashan chayqa, kikin Diosmi Churita hatunchanqa, kunanmantapachataqmi hatunchanqa. 33 Wawallaykuna, pisillatañan qankunawan kasaq. Maskhawankichismi, ichaqa, imaynan judío runakunatapas nirqani: Ñoqaq risqaymanqa manan hamuyta atiwaqchischu, nispa, ahinatan qankunatapas kunanqa niykichis. 34 Mosoq kamachikuytan churapuykichis: Qankunapura munanakuychis. Imaynan ñoqapas munakuykichis, ahinata qankunapas munanakuychis. 35 Chhaynapin ñoqaq yachachisqaykuna kasqaykichista llapa yachanqaku qankuna munanakuqtiykichis, nispa. 36 Simón Pedron Jesusta nirqan: –Señorníy, ¿maytataq rinkiri? nispa. Jesustaq payta nirqan: –Ñoqaq risqaymanqa manaraqmi kunan hamuyta atiwaqchischu, qhepatañan ichaqa hamuyta atinkichis, nispa. 37 Pedrotaq nirqan: –Señorníy, ¿imaraykun kunanqa qhepayki hamuyta mana atiymanchu? Qanraykun wañusaqpas, nispa. 38 Chaymi Jesusqa payta nirqan: –¿Ñoqaraykuchu wañunki? Cheqaqtapunin niyki: Manaraq gallo waqashaqtinmi reqsiwasqaykita kinsa kutita negawanki, nispa. 1 Jesusmi nirqan: –Ama sonqoykichispi musphaychischu, Diospi iñiychis, ñoqapipas iñillaychistaq. 2 Yayaypa wasinpiqa askha wasikunan kashan, mana chay hina kaqtinqa niykichismanñan karqan. Chhaynaqa, risaqmi qankunapaq wasita wakichimuq. 3 Rispaymi qankunapaq wasita wakichimusaq, kutimuspataq pusakapusqaykichis, maypichus ñoqa kashani chayllapitaq qankunapas kanaykichispaq. 4 Maymanchus rishasqaytaqa yachankichismi, chayman riq ñantapas reqsinkichistaqmi, nispa. 5 Hinan Tomasqa Jesusta nirqan: –Señorníy, manan yachaykuchu maymanchus rishasqaykitaqa, ¿imaynatataq ñantapas reqsiykuman? nispa. 6 Jesustaq payta nirqan: –Ñoqan kani ñanpas, cheqaq-kaypas, kawsaypas. Pipas ñoqallantapunin Yayamanqa chayanqa. 7 Ñoqatachus reqsiwankichis chayqa, Yayaytapas reqsillankichistaqmi. Kunanmantapachan paytaqa reqsinkichis, rikunkichistaqmi, nispa. 8 Chaymi Felipeqa nirqan: –Señorníy, Yayata rikuchiwayku, chaywanqa sonqopas-sonqon kasaqku, nispa. 9 Jesustaq payta nirqan: –Unayñan qankunawanqa kashani, ¿manaraqchu reqsiwanki Felipe? Ñoqata rikuwaqqa Yayatan rikun. ¿Imaynataq qanri “Yayata rikuchiwayku” ninki? 10 ¿Manachu iñinki Yayawan huklla kashasqayta, Yayataq ñoqawan huklla kashasqanta? Qankunaman nisqay simikunataqa manan ñoqa kikillaymantachu rimani, aswanpas ñoqawan huklla kaq Yayan riman, payllataqmi ruwanakunatapas ruwan. 11 Iñiwaychis Yayawan huklla kashasqayta, Yayataq ñoqawan huklla kashasqantapas, mana chayqa ruwasqaykunarayku iñiwaychis. 12 Cheqaqtapunin niykichis: Ñoqaqa Yayamanmi ripushani. Chayrayku, ñoqapi iñiqqa ñoqaq ruwasqaykunatan ruwallanqataq, chaykunamantapas astawanraqmi ruwanqa. 13 Imatapas sutiypi mañakuqtiykichisqa ruwasaqmi, ñoqa hawa Yaya hatunchasqa kananpaq. 14 Imatapas sutiypi mañakuwaqtiykichisqa ñoqan chayta ruwasaq, nispa. 15 Munakuwaspaykichisqa kamachikuyniykunata hunt'aychis. 16 Ñoqan Yayata rogakusaq, paymi huk kallpachaqta kachamusunkichis, qankunawan wiñaypaq kashananpaq. 17 Payqa Cheqaq-kay Espiritun, paytan kay pacha runakunaqa mana chaskiyta atinkuchu, mana rikuspa mana reqsisqankurayku. Qankunan ichaqa payta reqsinkichis, qankunawan kashasqanrayku, qankunapitaqmi kashanqapas. 18 Manan sapallaykichistachu saqesqaykichis, kutimusaqmi qankunamanqa. 19 Runakunaqa pisi tiempollatañan rikuwanqaku, qankunan ichaqa rikuwankichisraq, kawsasqayraykutaqmi qankunapas kawsankichis. 20 Chay p'unchaymi qankunaqa yachankichis Yayawan ñoqa huklla kashasqayta, qankunataq ñoqawan huklla kashasqaykichista, ñoqapas qankunawan huklla kashasqaytawan. 21 Pichus kamachikuyniykunata yachaspa hunt'aqmi munakuwaqniyqa, munakuwaqniytaqa Yayaypas munakunqan, ñoqapas payta munakuspaymi payman reqsichikusaq, nispa. 22 Chaymi Judasqa (mana Iscariotechu) payta nirqan: –Señorníy, ¿imanaqtintaq ñoqallaykumanqa reqsichikuwankiku manataq wak runakunamanqa? nispa. 23 Hinan Jesusqa payta nirqan: –Pipas munakuwaqniyqa simiytan kasukunqa, Yayaytaq payta munakunqa, paymantaq hamusaqku, hinaspan paywan tiyasaqku. 24 Mana munakuwaqniyqa manan simiykunata kasukunchu. Uyarisqaykichis simiqa manan ñoqaqchu, aswanpas kachamuwaqniy Yayaqmi. 25 Chaykunataqa nishaykichis qankunawan kashaspaymi, 26 ichaqa kallpachaq Santo Espiritutan Yaya sutiypi kachamunqa, paymi tukuy imaymanata yachachisunkichis, yuyarichisunkichistaqmi tukuy imakunatachus qankunaman nisqaytapas. 27 Thak-kaytan qoykichis, thak-kayniytan saqeykichis, manan runakunaq qosqanta hinachu chaytaqa qoykichis. Ama sonqoykichispi musphaychischu, amataq manchapakuychispaschu. 28 Uyariwarqankichisñan: Risaqmi, hinaspan qankunaman kutimusaq, nispa nisqayta. Munakuwaspaykichisqa q'ochukuwaqchismi “Yayaman risaq” nisqaymantaqa. Yayaqa ñoqamanta aswan kurakmi. 29 Kunanmi chayta nishaykichis manaraq chaykuna sucedeshaqtin, chaykuna hunt'akuqtin iñinaykichispaq. 30 Manañan anchatachu qankunawan rimasaq. Kay pachapi kamachikuq qollanan hamushan, paypaqa manan ima atiyninpas ñoqapaqqa kanchu. 31 Aswanqa hinapunin kanan, chaymi kay pacha runakuna yachanqa Yayata munakusqayta, paypa kamachiwasqanta ruwasqaytapas. Sayariychis, haku kaymanta, nispa. 1 Jesusmi nirqan: –Ñoqan cheqaq uvas yuraqa kani, Yayaytaq uvas chakra llank'aq. 2 Mayqen k'allmapas ñoqapi mana ruruqtaqa wit'unmi, ruruq k'allmatataqmi kuchupan, astawan rurunanpaq. 3 Qankunaqa limpioñan kankichis, qankunaman rimaykusqay simikunawan. 4 Ñoqallawanpuni huklla kashaychis, ñoqapas qankunawan huklla kashasaq. Imaynan k'allmaqa kikillanmanta mana ruruyta atinchu, mana uvas yurapi kashaspaqa, chay hinan qankunapas mana atiwaqchischu manachus ñoqawan huklla kashawaqchis chayqa. 5 Ñoqan uvas yuraqa kani, qankunataq k'allmaykuna. Ñoqawan huklla kaqqa askhatan rurun. Ñoqamanta t'aqakuspan ichaqa mana ima ruwaytapas atiwaqchischu. 6 Pipas mana ñoqawan huklla kaqqa wit'usqa k'allma hinan wikch'usqa kanqa, hinaspan ch'akipunqa. Chaykunata huñuspan ninaman wikch'uykunku, chaypin ruphapun. 7 Ñoqawanchus huklla kashankichis chayqa, simiykunapas sonqoykichispi kashan chayqa, tukuy ima munasqaykichista mañakuychis, hinan qankunaman qosqa kanqa. 8 Allintapuni kawsasqaykichiswanmi Yayayqa hatunchasqa, chay hinapin yachachisqaykuna kasqaykichista sut'inchankichis. 9 Imaynan Yayaqa munakuwan, chay hinatan ñoqapas munakuykichis. Chay hinaqa, kamachikuyniykunata hunt'aychis qankunata munakushanallaypaq. 10 Kamachikuyninkunata hunt'ankichis chayqa, munakushallasqaykichispunin, imaynan Yayaypa kamachikuyninkunata hunt'aqtiy payqa munakuwan hinata. 11 Chaykunatan niykichis kusikuyniywan kusikunaykichispaq, chhaynapi kusisqallapuni kashanaykichispaq. 12 Kaytan kamachiykichis: Qankunapura munanakuychis, imaynan ñoqapas munakuykichis hinata. 13 Pillapas amigonkunarayku wañuspanmi aswan munakuq kasqantaqa rikuchikun. Chaymanta aswan munakuqqa manan kanchu. 14 Qankunachus kamachikuyniykunata hunt'ankichis chayqa, amigoykunan kankichis. 15 Manañan “kamachikuna” nisqaykichischu, kamachiqa manan yachanchu patronninpa ima ruwasqantapas, aswanpas “amigoykuna” nisqaykichismi, Yayaymanta lliw imaymana uyarisqayta qankunaman willasqayrayku. 16 Manan qankunachu ñoqataqa akllakuwarqankichis, aswanpas ñoqan qankunataqa akllakurqaykichis, hinaspan kamachirqaykichis rispa allinta kawsamunaykichispaq, allin kawsasqaykichis ruru hina kashanallanpaq. Chay hinapin Yayamanta sutiypi mañakuqtiykichis pay qosunkichis. 17 Kaytan kamachiykichis: Qankunapura munanakuychis. 18 Kay pacha runakunachus cheqnikusunkichis chayqa, yachaychis qankunamanta ñawpaqtaraq ñoqata cheqnikuwasqankuta. 19 Kay pachamanta kawaqchis chayqa, runakunaqa munakusunkichismanmi kaqninkutaqa, aswanpas ñoqan kay pachamanta akllakurqaykichis, chaymi runakunaqa cheqnikusunkichis manaña kay pachaqchu kasqaykichisrayku. 20 Manan kamachiqa patronninmanta kurakchu, nispa qankunaman nisqay simita yuyariychis. Ñoqata qatiykachawarqanku chayqa, qankunatapas qatiykachallasunkichistaqmi, simiyta hunt'arqanku chayqa, qankunaqtapas hunt'allanqakutaqmi. 21 Lliw chaykunataqa ñoqaraykun ruwasunkichis, kachamuwaqniyta mana reqsisqankurayku. 22 Manachus hamuyman karqan, manachus paykunata rimaykuyman karqan chayqa, manan huchayoqchu kankuman, kunanmi ichaqa huchankumanta mana ima niytapas atinkuchu. 23 Ñoqata cheqnikuwaqqa Yayaytapas cheqnikullantaqmi. 24 Mana piqpa ruwasqan ruwaykunata paykuna ukhupi mana ruwaymanchu karqan chayqa, manan huchayoqchu kankuman karqan, kunanmi ichaqa ruwasqaykunata rikushaspapas ñoqatapas Yayaytapas cheqnikuwanku. 25 Chayqa sucederqan “Yanqa qasin cheqnikuwarqanku” niq simi kamachikuy qelqankupi hunt'akunanpaqmi. 26 Diospa cheqaq-kayninta reqsichiq kallpachaq Espiritutan Yayamanta kachamusqaykichis, paymi Yayamanta hamun, paymi ñoqamanta willakunqa. 27 Qankunapas ñoqamanta willakunkichismi, qallariymantapacha ñoqawan kashasqaykichisrayku. 1 Chaykunatan niykichis, ñoqapi iñiyniykichis ama chiriyananpaq. 2 Sinagogakunamantan qarqomusunkichis, chayamunqan tiempo, chaypachan pipas qankunata wañuchiqqa Diosta servishasqanta yuyanqa. 3 Chaykunatan ruwasunkichis Yayatapas ñoqatapas mana reqsiwasqankurayku. 4 Chaykunatan niykichis, chay tiempo chayamuqtin ñoqaq nisqaykunata yuyarinaykichispaq. Chaytaqa manan qallariymantapachachu nirqaykichis qankunawan kashasqayrayku. 5 Kunanmi ichaqa kachamuwaqniyman ripushani, manataqmi mayqenniykichispas tapuwankichischu: ¿Maytan rishanki? nispaqa. 6 Aswanpas, chaykunata qankunaman rimaykusqayraykun sonqoykichispi mayta llakikushankichis. 7 Ichaqa cheqaqkaqtan niykichis: Ñoqa ripuqtiyqa qankunapaqmi allin kanqa, mana ripuqtiymi ichaqa kallpachaq mana hamusunkichischu, rispaymi ichaqa payta kachamusqaykichis. 8 Pay hamuspanmi kay pachapi llapallan runakunata reparachinqa huchayoq kasqankuta, pichus chanin kasqanta, Diosqa runakunata juzganantawan. 9 Paymi huchayoq kasqankuta reparachinqa ñoqapi mana iñisqankurayku. 10 Yayaman ñoqa ripuqtiymi pichus chanin kasqanta reparachinqa. Qankunaqa manañan rikuwankichischu. 11 Paymi runakunata juiciomanta reparachinqa kay pachapi kamachikuq qollanaqa huchachasqaña kasqanrayku. 12 Askharaqmi qankunaman ninay kashan, chaywanpas kunanqa sasa entiendeyraqmi kasunkichisman. 13 Diospa cheqaq-kayninta reqsichiq Santo Espíritu hamuspanmi ichaqa, tukuy cheqaqkaqta yachachisunkichis. Manan pay kikillanmantachu rimanqa, aswanpas Yayamanta tukuy ima uyarisqantan rimanqa, hinaspan qhepaman imachus kanankunata willasunkichis. 14 Paymi hatunchawanqa, hinaspan ñoqaq nisqayta uyarispa qankunaman willasunkichis. 15 Tukuy imapas Yayaq kaqninqa ñoqaqmi, chaymi nirqaykichis: Ñoqaq nisqayta uyarispan qankunaman willasunkichis, nispa. 16 Huk-ratomanqa manañan rikuwankichischu, chaymanta qhepamanmi ichaqa rikuwankichisraq, nispa. 17 Chaymi wakin yachachisqankunaqa paykunapura ninakurqanku: –¿Ima ninantataq nin: Huk-ratomanqa manañan rikuwankichischu, chaymanta qhepamanmi ichaqa rikuwankichis, nispaqa? ¿Ima ninantataq nillantaq: Yayaman rishasqayrayku, nispapas? 18 ¿Imataq kay “Huk-ratomanqa” nisqanri? Manan entiendenchischu imatachá rimakunpas, nispanku. 19 Jesusmi repararqan payta tapuykuyta munasqankuta, chaymi nirqan: –¿“Huk-ratomanqa manañan rikuwankichischu, chaymanta qhepamanmi ichaqa rikuwankichis”, nispa nisqaymantachu tapunakushankichis? 20 Cheqaqtapunin niykichis, qankunaqa waqankichismi, llakikunkichismi, kay pacha runakunataq kusikunqaku. Llakisqan kankichis, ichaqa chay llakikuyniykichismi kusikuyman tukupunqa. 21 Onqoq warmiqa wachakunan hora chayamuqtinmi nanayta muchun, wawata onqokuspañan ichaqa nanayninta mana yuyarinñachu, kay pachapi wawa paqarisqanmanta q'ochukusqanrayku. 22 Chay hinallataqmi qankunapas kunan nanayta muchushankichis, qankunata rikuq kutimuqtiymi ichaqa, sonqoykichispi anchata kusikunkichis, manataqmi pipas chay kusikuyniykichistaqa qechusunkichischu. 23 Chay p'unchaypiqa manan imatapas tapuwankichischu. Cheqaqtapunin niykichis, imatapas Yayamanta sutiypi mañakuqtiykichisqa, paymi qosunkichis. 24 Manan imatapas sutiypi kunankama mañakunkichisraqchu. Mañakuychis, chaskinkichismi, anchatapuni kusikunaykichispaq. 25 Chaykunatan rikch'anachiy simikunapi nirqaykichis, ichaqa tiempon chayamushan manaña rikch'anachiy simikunapi qankunaman ninaypaq, aswanpas sut'itapunin Yayamanta willasqaykichis. 26 Chay p'unchaypin qankuna sutiypi mañakunkichis, manañan ñoqachu Yayamanta mañapusqaykichis. 27 Kikin Yayan munakusunkichis qankuna munakuwasqaykichisrayku, Diosmanta hamusqayta creesqaykichisrayku ima. 28 Yayamantan lloqsimurqani, hinaspan kay pachaman hamurqani, kunantaq kay pachata saqespa Yayaman ripushani, nispa. 29 Yachachisqankunataq payta nirqanku: –Kunanqa sut'itapunin rimashanki, manañan rikch'anachiy simipiñachu. 30 Kunanqa entiendeykun lliw imaymana yachasqaykita, manañan pipas imatapas tapusunkimanñachu, chaymi creeyku Diosmanta lloqsimusqaykita, nispa. 31 Jesustaq paykunata nirqan: –¿Kunanqa creenkichischu? 32 Ñan hora chayarqamunña sapankaykichis tukuyneqman ch'eqechisqa kanaykichispaq, sapallayta saqewanaykichispaq. Ichaqa manan sapallaychu kashani, Yayaqa ñoqawanmi kashan. 33 Chaykunatan niykichis ñoqawan huklla kaspa thak-kayniyoq kanaykichispaq. Kay pachapiqa muchunkichismi, ichaqa kallpachakuychis, ñoqan kay pachapi mana allin kaqkunata atipaniña, nispa. 1 Chaykuna rimasqan qhepatan Jesusqa hanaq pachata qhawarispa nirqan: –Yayáy, horan chayamunña, Churiykita hatunchaway, Churiykipas qanta hatunchananpaq. 2 Qanmi payman atiyta qorqanki lliw runakunata kamachinanpaq, lliw qosqayki runakunaman wiñay kawsayta qonanpaqwan. 3 Chay wiñay kawsayqa kaymi: Qan sapallayki cheqaq Dios kasqaykita, kachamusqayki Jesucristotawan reqsinankupaq. 4 Ñoqan kay pachapi hatunchayki, ruwanaypaq kamachiwasqaykitan tukuniña. 5 Yayáy, kunanqa, qayllaykipi hatunchaway manaraq kay pacha kashaqtin hatunchawasqayki hatunchaywan. 6 Kay pachamanta qowasqayki runakunamanqa ñan willaniña pichus kasqaykita, qanpan karqanku, chaymi paykunata qowarqanki, simiykitataq kasukunku. 7 Kunanqa yachankuñan tukuy ima qowasqaykipas qanpa kasqanta. 8 Simiykikunatan paykunaman willaniña, hinan paykunaqa chaskikunku, qanmanta lloqsimusqaytapas cheqaqtapunin yachankuña, hinaspan qanpuni kachamuwasqaykita creenkuña. 9 Paykunapaqmi rogakuyki, manan kay pacha runakunapaqchu, aswanpas qowasqaykikunapaqmi rogakuyki, paykunaqa qanpan kanku. 10 Lliw kaqniykunaqa qanpan, qanpa kaqkunapas ñoqaqmi. Paykunan sut'inchanku hatunchasqa kasqayta. 11 Manan kay pachapiñachu kasaq, paykunan ichaqa kay pachapiraq kanqaku, ñoqaqa qanmanmi hampushaniña. Ch'uya Yayáy, atiyniykitan qowarqanki, qan kikiyki atiyniykiwan paykunata waqaychay, ñoqanchis hina hukllapuni kanankupaq. 12 Kay pachapiraq paykunawan kashaspayqa qowasqayki atiyniykiwanmi paykunata waqaycharqani, cuidarqani, manan mayqenninkupas chinkarqanchu, aswanpas chinkananpuni kaq runallan, Simiyki Qelqa hunt'akunanpaq. 13 Kunanqa qanmanmi hampushani. Kay pachapiraq kashaspaymi kaykunata rimani, kusikuyniywan anchatapuni kusikunankupaq. 14 Ñoqaqa ñan paykunaman simiykita willaniña, chaymi runakunaqa paykunata cheqnikun, mana kay pachamantachu kasqankurayku, ñoqapas manallataqmi kay pachamantachu kani. 15 Manan kay pachamanta paykunata horqonaykipaqchu mañakuyki, aswanpas saqramanta paykunata waqaychanaykipaqmi. 16 Manan kay pachamantachu kanku, ñoqapas manallataqmi kay pachamantachu kani. 17 Cheqaq-kayniykiwan paykunata t'aqay, simiykiqa cheqaq-kaypunin. 18 Imaynan kay pacha runakunaman kachamuwarqanki, chay hinatan ñoqapas paykunata kay pacha runakunaman kachashani. 19 Paykunaraykun ñoqa kikiyta t'aqakuni, paykunapas cheqaq-kaypi t'aqasqa kanankupaq. 20 Manan paykunallapaqchu rogakuyki, aswanpas paykunaq siminta uyarispa ñoqapi iñinqaku chaykunapaqwanmi. 21 Yayáy, llapallanku hukllapuniña kanankupaqmi mañakuyki, imaynan qanpas ñoqawan huklla kashanki, ñoqapas qanwan huklla kashani, chay hinallataq paykunapas ñoqanchiswan hukllapuniña kanankupaq, ahinapi kachamuwasqaykita runakuna creenankupaq. 22 Hatunchawasqaykiwanmi ñoqapas paykunata hatuncharqani, imaynan ñoqanchispas hukllapuni kanchis, chay hina paykunapas hukllapuni kanankupaq. 23 Chay hinallataq ñoqapas paykunawan huklla kasaq, qanpas ñoqawan huklla kanki, ahinapi hukllapuniña kanankupaq. Chay hina kaqtinqa runakunan kachamuwasqaykita yachanqaku, ñoqata munakuwasqaykita hina paykunata munakusqaykitapas yachanqaku. 24 Yayáy, qanmi paykunata qowarqanki, chaymi munani ñoqaq kasqaypi paykunapas ñoqawan kuska kashanankuta, ahinapi hatunchawasqaykita rikunankupaq. Manaraq kay pacha kamasqa kashaqtinmi munakuwaspa hatunchawarqanki. 25 Chanin Yayalláy, runakunaqa manan reqsisunkikuchu, ñoqan ichaqa reqsiyki, qowasqaykikunapas yachankun qanpa kachamuwasqaykitaqa. 26 Ñoqan paykunaman pichus kasqaykita yachachirqani, yachachisaqraqtaqmi kanpas, munakuwasqaykita hina paykunapas hukkunata munakunankupaq, ñoqapas paykunawan huklla kanaypaq, nispa. 1 Chaykuna nisqan qhepatan Jesusqa Cedrón wayq'onta chimpaman yachachisqankunapiwan rirqan. Chaypin huk huerta karqan, chaymanmi Jesusqa haykurqan yachachisqankunapiwan. 2 Payta hap'ichiq Judaspas chay cheqastaqa rikurqanmi. Chaypin Jesusqa yachachisqankunapiwan sapa kuti huñukullaqpuni. 3 Chay huertamanmi Judasqa pusarqan sacerdote umallikunaq fariseokunaq kachasqan Dios yupaychana wasi guardiakunata Roma llaqta soldadokunatawan. Paykunan rirqanku lamparakunantin, nina k'anchakunantin, armakunantin ima. 4 Chaymi Jesusqa tukuy imaymana payta sucedenanta yachaspa ñawpaqman lloqsimurqan, hinaspan paykunata tapurqan: –¿Pitan maskhashankichis? nispa. 5 Paykunataq nirqanku: –Nazaret llaqtayoq Jesustan, nispa. Jesustaq kutichirqan: –Ñoqan kani, nispa. Jesusta hap'ichiq Judaspas paykunawanmi kasharqan. 6 “Ñoqan kani” niqtintaq qhepanpamanta kutispa pampaman kumpakurqanku. 7 Jesusqa wakmantan tapullarqantaq: –¿Pitan maskhashankichis? nispa. Paykunataq nirqanku: –Nazaret llaqtayoq Jesustan, nispa. 8 Chaymi Jesusqa nirqan: –“Ñoqan kani” niykichisñataq. Ñoqata maskhawankichis chayqa, paykunaqa ripullachunku, nispa. 9 Chay hinapin hunt'akurqan: “Qowasqaykikunamantaqa manan mayqellantapas chinkachirqanichu”, nispa Jesuspa nisqan. 10 Hinaqtinmi Simón Pedroqa espadayoq kaspa, chaywan uma sacerdoteq kamachinta waqtaspa, paña ninrinta qhorurqorqan. Chay kamachiqa Malco sutiyoqmi karqan. 11 Chaymi Jesusqa Pedrota nirqan: –Espadaykita waqaychananman churapuy. Yayaypa qowasqan ñak'arinaytaqa, ¿manachu chaskiyman? nispa. 12 Hinaqtinmi soldadokunaqa, umallinkupiwan, Dios yupaychana wasi guardiakunapiwan Jesusta hap'ispa watarqanku, 13 hinaspa Caifaspa suegron Anaspamanraq aparqanku, Caifasqa chay wata uma sacerdoten kasharqan, 14 judío runakunatataq yuyaychasqa: Aswan allinmi huk runalla suyunchispa rantinpi wañunan, nispa. 15 Simón Pedron huknin yachachisqa-masinpiwan Jesuspa qhepanta rirqan. Chay yachachisqaqa uma sacerdoteq reqsisqanmi karqan, chaymi Jesuspa qhepanta uma sacerdoteq pationman haykurqan. 16 Pedrotaq ichaqa hawallapi sayasharqan, punku qayllapi. Hinan uma sacerdoteq reqsisqan kaq yachachisqaqa lloqsimuspa punku qhawaq warmita valekuspa Pedrota pusaykurqan. 17 Hinaqtinmi punku qhawaq warmi kamachiqa Pedrota nirqan: –¿Qanpas manachu chay runaq huknin yachachisqan kanki? nispa. Paytaq nirqan: –Manan ñoqachu kani, nispa. 18 Kamachikunataq Dios yupaychana wasi guardiakunapiwan chirimusqanrayku ninata hap'ichikuspa sayaykuspa q'oñikusharqanku. Pedropas paykunawanmi sayaykuspa q'oñikushallarqantaq. 19 Uma sacerdoten Jesusta tapurqan yachachisqankunamanta yachachikuyninmantawan. 20 Jesustaq payta nirqan: –Ñoqaqa sut'ipin lliw runaman rimarqani, hinallataq yachachirqani sinagogapipas, Dios yupaychana wasipipas, chaykunapin llapa judío runakuna huñukurqanku, manan imatapas pakapiqa rimarqanichu. 21 ¿Imaraykutaq ñoqata tapuwanki? Tapuy uyariwaqniy runakunata, imatachus paykunaman nisqayta. Paykunan yachanku ñoqaq ima nisqaytapas, nispa. 22 Chayta Jesús niqtinmi, Dios yupaychana wasi guardiamanta huknin chaypi kashaq Jesusta uyapi ch'aqlarqan: –¿Chay hinatachu uma sacerdoteta kutichinki? nispa. 23 Jesustaq payta nirqan: –Mana allinta rimani chayqa, niway mana allin rimasqayta, allintachus rimani chayri, ¿imanaqtinmi ch'aqlawanki? nispa. 24 Chaymatataq Anasqa watasqata Jesusta uma sacerdote Caifasman apachirqan. 25 Simón Pedroqa kaqllan sayaykuspa q'oñikusharqan. Hinan payta nirqanku: –¿Manachu qanpas chay runaq huknin yachachisqan kashanki? nispa. Pedrotaq negakuspa: –Manan ñoqachu kani, nirqan. 26 Chaymantataq uma sacerdoteq hukkaq kamachin payta nirqan: –¿Manachu Jesustawan huertapi rikurqayki? nispa. Chay kamachiqa Pedroq ninrita qhorusqan runaq ayllunmi karqan. 27 Chaymi Pedroqa wakmanta negakurqan. Chayllamanmi galloqa waqamurqan. 28 Caifaspa wasinmantan Jesustaqa Pilatoq kamachikunan wasiman aparqanku. Tutallamanta kaqtinmi judío runakunaqa chay wasiman mana haykurqankuchu, Pascua mikhunata mikhunankupaq mana qhellichakunankurayku. 29 Chaymi Pilatoqa paykunaman lloqsispa tapurqan: –¿Imamantan kay runata huchachankichis? nispa. 30 Paykunataq Pilatota nirqanku: –Allin ruwaq runa kaqtinqa, manachá entregaykikumanchu karqan, nispa. 31 Hinan Pilatoqa paykunata nirqan: –Qankuna payta apaspa kamachikuy simiykichisman hina juzgamuychis, nispa. Judío runakunataq payta nirqanku: –Ñoqaykuqa manan pitapas wañunanpaq huchachanaykupaqqa atiyniyoqchu kayku, nispa. 32 Chaymi karqan imaynatachus wañunanta entiendechispa Jesuspa nisqan simi hunt'akunanpaq. 33 Pilatotaq wakmanta kamachikunan wasiman haykurqan, hinaspan Jesusta waqyaspa tapurqan: –¿Qanchu judío runakunaq reynin kanki? nispa. 34 Jesustaq payta nirqan: –¿Qanchu chaytaqa nishawanki? Icha, ¿hukkunachu ñoqamanta nirqasunki? nispa. 35 Chaymi Pilatoqa nirqan: –¿Ñoqari judío runachu kani? Llaqta-masiykikunan sacerdote umallikunapiwan ñoqamanqa qanta entregawanku. ¿Imatataq ruwarqanki? nispa. 36 Jesustaq nirqan: –Qhapaqsuyuyqa manan kay pachamantachu, kay pachamanta kanman chayqa, serviqniykunachari maqanakunkuman, judío runakunaman mana entregasqa kanaypaq, aswanpas qhapaqsuyuyqa manan kay pachamantachu, nispa. 37 Chaymi Pilatoqa payta nirqan: –Chay hinaqa, ¿reypunichu qan kanki? nispa. Hinan Jesusqa nirqan: –Arí, ninkiñan rey kasqaytaqa. Cheqaq-kayta willanaypaqmi ñoqaqa nacerqani, chaypaqmi kay pachamanpas hamurqani. Pipas cheqaq-kaymanta kaqqa kunkaytan uyarin, nispa. 38 Chaymi Pilatoqa payta nirqan: –¿Imataq cheqaq-kayri? nispa. Hinaspan huktawan judío runakunaman lloqsispa nirqan: –Manan ima huchatapas kay runapiqa tarinichu. 39 Costumbreykichisman hinan Pascua Fiestapi huk presota kacharinay. ¿Munankichischu judío runakunaq reyninta kacharinayta? nispa. 40 Hinan wakmanta llapanku qaparirqanku: –Ama chay runataqa kachariychu, aswanpas Barrabasta kachariy, nispa. Barrabasqa suwan karqan. 1 Hinan Pilatoqa Jesusta hap'ichispa suq'achirqan. 2 Soldadokunataq khiska coronata simp'aspa umanman churarqanku, hinaspan sani-puka p'achawan p'achaykachirqanku. 3 Chaymantataq nirqanku: –¡Kawsachun judío runakunaq reynin! nispa, uyanpi ch'aqlarqanku. 4 Pilatotaq wakmanta hawaman lloqsispa runakunata nirqan: –Qhawariychis, qankunamanmi Jesusta horqomuni, mana ima huchachaytapas paypi tarisqayta yachanaykichispaq, nispa. 5 Jesustaq khiska coronayoq, sani-puka p'achayoq lloqsimurqan. Hinan Pilatoqa nirqan: –¡Kayqa kay runa! nispa. 6 Sacerdote umallikunataq Dios yupaychana wasi guardiakunapiwan Jesusta rikuspa qaparirqanku: –¡Chakatay, chakatay! nispa. Chaymi Pilatoqa paykunata nirqan: –Qankuna apaychis, hinaspa chakatamuychis, ñoqaqa manan ima huchatapas paypiqa tarinichu, nispa. 7 Runakunataq payta nirqanku: –Ñoqaykuqqa kanmi kamachikuy simiyku, chayman hinan wañunan, “Diospa Churinmi kani” nisqanmanta, nispa. 8 Pilatotaq chay nisqankuta uyarispa, astawan mancharikurqan. 9 Hinan kamachikunan wasiman kutiykuspa Jesusta tapurqan: –Qanqa, ¿maymantan kanki? nispa. Jesustaq ichaqa mana ima nirqanpaschu. 10 Hinan Pilatoqa payta nirqan: –¿Manachu kutichiwanki? ¿Manachu yachanki qanta kacharinaypaqpas chakatanaypaqpas atiyniyoq kasqayta? nispa. 11 Chaymi Jesusqa nirqan: –Manan ima atiyniykipas ñoqa contraqa kanmanchu, manachus Dios qosunkiman chayqa. Chay hinaqa, qanman entregawaqniyqa aswan huchayoqmi qanmantaqa, nispa. 12 Chaymantapachan Pilatoqa kacharipuytapuni munarqan, runakunataq ichaqa qaparkacharqanku: –Chay runata kacharinki chayqa, manan Roma rey Cesarpa amigonchu kanki. Pipas “reymi kani” niqqa rey César contran, nispa. 13 Hinaqtinmi Pilatoqa chayta uyarispa hawaman Jesusta pusarqan, hinaspan juzganapi tiyaykurqan, Rumiwan Mast'asqa nisqa cheqaspi, hebreo rimaypitaq Gabata nisqa. 14 Chayqa Pascua Fiesta ñawpaqnin p'unchaymi karqan, chawpi p'unchay hinaña. Pilaton judío runakunata nirqan: –¡Kayqa reyniykichis! nispa. 15 Paykunataq ichaqa qaparirqanku: –¡Wañuchun, wañuchun! ¡Chakatay! nispa. Chaymi Pilatoqa paykunata nirqan: –¿Reyniykichistachu chakatasaq? nispa. Sacerdote umallikunataq nirqanku: –Manan wak reyniykuqa kanchu, aswanpas rey Cesarllan, nispa. 16 Hinaqtinmi Pilatoqa soldadokunaman hap'iykachirqan chakatasqa kananpaq. Chaymi soldadokunaqa Jesusta aparqanku. 17 Jesustaq cruzninta apaspa, Calaverayoq Pata nisqaman lloqsirqan, chaytan hebreo rimaypiqa “Gólgota” ninku. 18 Chaypin Jesusta chakatarqanku iskay runa chawpipi, hukta pañanpi, huktataq lloq'enpi. 19 Pilaton huk qelqata qelqaspa cruz pataman churachirqan. Chay qelqan nirqan: “NAZARET LLAQTAYOQ JESÚS JUDÍO RUNAKUNAQ REYNIN”, nispa. 20 Jesusta chakatasqanku cheqasqa llaqta qayllan karqan, chaymi askha runakuna chay qelqasqata leerqanku. Chay qelqasqaqa karqan hebreo rimaypi, griego rimaypi, latín rimaypiwan. 21 Hinan sacerdote umallikunaqa Pilatota nirqanku: –Ama judío runakunaq Reynin, nispaqa qelqaychu, aswanpas paypa: “Judío runakunaq Reyninmi kani”, nisqanta qelqayqa, nispa. 22 Chaymi Pilatoqa nirqan: –Qelqasqayqa qelqasqan, nispa. 23 Soldadokunataq Jesusta chakataspaña, p'achankunata hap'ispa tawaman rakirqanku, sapanka soldadopaq huktakama. Hinallataq ukhuna p'achantapas hap'irqanku, chay ukhunaqa mana sirayniyoqmi karqan, wichaymantapacha huk awaylla. 24 Chaymi paykunaqa ninakurqanku: –Ama llik'isunchu, aswanpas sorteasun, mayqenpaqchá kanqa, nispa. Chay hinapin Diospa Simin hunt'akurqan, chaymi nin: “P'achaykunatan rakinakurqanku, p'achaypaqmi sortearqanku”, nispa. Soldadokunataq chay hinatapuni ruwarqanku. 25 Jesuspa cruznin qayllapin sayasharqanku Jesuspa mamanpas, mamanpa ñañanpas, Cleofaspa warmin Mariapas, Magdalá llaqtayoq Mariapas. 26 Hinan Jesusqa mamanta munasqa yachachisqantawan chaypi sayashaqta rikuspa mamanta nirqan: –Mamáy, kayqa wawayki, nispa. 27 Yachachisqantapas nillarqantaqmi: –Kayqa mamayki, nispa. Hinan yachachisqanqa chay ratopacha Mariata wasinman pusakapurqan. 28 Chay qhepatataq Jesusqa tukuy imaymana hunt'asqaña kasqanta yachaspa Diospa Simin Qelqa hunt'akunanpaq nirqan: –“Ch'akishawanmi”, nispa. 29 Chaypin kasharqan huk vaso hunt'a p'osqo vino, hinan paykunaqa esponjata chay p'osqo vinoman challpuykuspa huk k'aspipi Jesuspa siminman aypachirqanku. 30 Chaymi Jesusqa p'osqo vinota ch'onqaykuspaña nirqan: –Lliwmi tukusqaña, nispa. Umanta k'umuykuspataq wañukapurqan. 31 Chay p'unchayqa samana p'unchaypaq wakichikunan karqan, chay samana p'unchayqa hatun p'unchaymi karqan. Chaymi judío runakunaqa samana p'unchaypi ama cruzpi ayakuna qhepananpaq Pilatota valekurqanku, chakinkunata p'akispa apanankupaq. 32 Hinan soldadokunaqa hamuspa ñawpaqkaqpa chakinkunata p'akirqanku, hinallataq chay hukkaq chakatasqaq chakinkunatapas. 33 Jesusman asuykuspataq ichaqa, wañusqataña rikuspa manaña chakinkunata p'akirqankuchu. 34 Ichaqa huknin soldadon Jesuspa waqtanninta t'urpurqan, kaqratotaq phawamurqan yawarwan unuwan. 35 Chaytaqa rikuqpunin willakun, willakusqanqa cheqaqpunin, qankunapas iñinaykichispaq, paymi yachan cheqaq nisqanta. 36 Chaykunaqa sucederqan: “Manan tullunqa p'akisqachu kanqa”, niq Diospa Simin Qelqa hunt'akunanpaqmi. 37 Chay hinallataqmi huknin Qelqapas nin: “Qhawanqakun t'urpusqanku runataqa”, nispa. 38 Chaykuna qhepatataq Arimatea llaqtayoq Joseqa Pilatota valekurqan Jesuspa cuerponta apananpaq, chaymi Pilatoqa uyakurqan. Joseqa Jesuspa huknin yachachisqanmi karqan, ichaqa pakallapi, judío runakunata manchakusqanrayku. Hinan Joseqa rispa Jesuspa cuerponta aparqan. 39 Ñawpaqta Jesusman tutalla hamuq Nicodemopas rillarqantaqmi, qanchis chunka librata hina mirrata aloetawan chhaqrusqata aparikuspa. 40 Josewan Nicodemowanmi Jesuspa cuerponta wantuspa q'apaq hawinakunawan sumaq telakunapi p'istuykurqanku, judío runakunaq p'ampanakuyta yachasqankuman hina. 41 Chakatasqa kasqan cheqaspin huerta karqan, chaypin huk mosoq p'ampana t'oqo karqan, chaypiqa manaraqmi pipas p'ampasqachu karqan. 42 Chaymanmi Jesuspa cuerponta churaykurqanku chay p'ampana t'oqo qayllallapi kasqanrayku, samana p'unchaypaq wakichikuna p'unchay kashasqanraykupiwan. 1 Semana qallariy p'unchaymi Magdalá llaqtayoq Mariaqa aya p'ampanata rirqan, tutayaqllaraq kashaqtin, hinaspan aya p'ampana wisq'asqa rumi suchuchisqata rikurqan. 2 Chaymi phawaylla rirqan Simón Pedroman Jesuspa munakusqan hukkaq yachachisqanmanwan, hinaspan paykunata nirqan: –¡Señor Jesustan aya p'ampanamanta aparqosqaku, manan yachaykuchu maymanchus payta churamusqankutapas! nispa. 3 Pedrotaq hukkaq yachachisqapiwan lloqsispa aya p'ampanata rirqanku. 4 Iskayninkun kuskalla phawarqanku, hukkaq yachachisqataq ichaqa Pedromanta aswan usqhaylla phawaspa, ñawpaqta aya p'ampanaman chayarqan. 5 Hinaspan k'umuykuspa telakunata churarayashaqta rikurqan, ichaqa manan haykurqanchu. 6 Qhepanta riq Simón Pedrotaq chayaspa aya p'ampanaman haykurqan, hinaspan rikurqan telakunata churarayashaqta. 7 Jesuspa uman k'uyusqa pañotataq mana telakunawan kuska churarayashaqtachu rikurqan, aswanpas wakneqpi k'uyurayashaqta. 8 Chaymantataq aya p'ampanaman ñawpaqta chayaq yachachisqapas haykullarqantaq, rikuspataq creerqan. 9 Manaraqmi Diospa Simin Qelqata entienderqankuchu, Jesusqa wañusqanmanta kawsarimpunanpuni kasqanta. 10 Chay yachachisqakunataq wasinkuta kutipurqanku. 11 Mariataq sayasharqan aya p'ampana qayllapi waqaspa. Waqan-waqantaq aya p'ampanata qhawaykuq k'umuykurqan. 12 Hinaspan maypichus Jesuspa cuerpon churasqa karqan chaypi yuraq p'achayoq iskay angelkunata tiyashaqta rikurqan, hukninta uma ladopi, huknintataq chaki ladopi. 13 Angelkunataq Mariata nirqanku: –Warmi, ¿imamantan waqashanki? nispa. Mariataq nirqan: –Señorniyta apasqankumantan waqashani, manan yachanichu maymanchus churamusqankuta, nispa. 14 Chayta nispanmi qhepaman kutirispa Jesusta rikurqan chaypi sayashaqta, ichaqa manan yacharqanchu Jesús kasqanta. 15 Jesustaq payta nirqan: –¿Imamantan waqashanki? ¿Pitan maskhashanki? nispa. Chaymi Mariaqa huertapi llank'aq runapaq yuyaspa nirqan: –Wiraqocha, qan aparqanki chayqa, willaway maymanchus churamusqaykita, ñoqataq apakampusaq, nispa. 16 Hinan Jesusqa payta nirqan: –¡María! nispa. Chaymi Mariaqa hebreo rimaypi nirqan: –¡Raboni! nispa. (Chay simiqa “yachachikuq” ninantan nin). 17 Jesustaq payta nirqan: –Amaraq llamiykuwaychu, manaraqmi Yayayman wichanichu, nispa. Wawqeykunaman rispa willamuy, Señormi nin: “Ñoqan wichashani Yayayman Yayaykichisman, Diosniyman Diosniykichisman”, nispa. 18 Hinan Magdalá llaqtayoq Mariaqa yachachisqakunaman willamurqan Señor Jesusta rikumusqanta, imakunatachus payman nimusqantapas. 19 Chay kikin semana qallariy p'unchay ch'isiyashaqtinmi, yachachisqakunaqa wasi punkukunata wisq'aykukuspa kasharqanku judío runakunata manchakuspanku, hinan Jesusqa chawpinkupi sayaykuspa paykunata nirqan: –Sonqoykichispi thak-kay kachun, nispa. 20 Chayta nispanmi paykunaman rikuchirqan makinkunata waqtannintawan. Yachachisqakunataqmi Señor Jesusta rikuspa q'ochukurqanku. 21 Chaymi Jesusqa huktawan paykunata nirqan: –Sonqoykichispi thak-kay kachun. Imaynan Yaya ñoqata kachamuwarqan, chay hinallataqmi ñoqapas qankunata kachaykichis, nispa. 22 Chayta nispanmi paykunaman samaykurqan, hinaspan nirqan: –Santo Espirituta chaskiychis. 23 Pikunaq huchankutachus pampachankichis chayqa, pampachasqan kanqa, pikunaqtataqchus mana pampachankichis chayqa, manan pampachasqachu kanqa, nispa. 24 Mellizo nisqa Tomasmi chunka iskayniyoqmanta huknin karqan, paymi mana chaypichu kasharqan Jesús hamushaqtin. 25 Chaymi wakin yachachisqakunaqa payta nirqanku: –Señor Jesustan rikuyku, nispa. Tomastaq paykunata nirqan: –Manachus makinkunata clavokunaq t'oqosqanta rikusaq, dedoytapas clavokunaq haykusqanman mana winaykusaqchu, waqtannin t'urpusqamanpas mana makiyta winaykusaqchu chayqa, manan creesaqchu, nispa. 26 Pusaq p'unchay qhepatataq huktawan yachachisqankunaqa wasipi kasharqanku, Tomaspas paykunawanmi kasharqan. Punkukuna wisq'asqa kashaqtinmi Jesusqa hamuspa chawpinkupi sayaykuspa nirqan: –Sonqoykichispi thak-kay kachun, nispa. 27 Hinaspan Tomasta nirqan: –Qhawariy makiykunata, waqtanniytapas, dedoykita kayman winaykuy, makiykunatapas qhawariy, makiykita haywarimuspa waqtanniyman winaykuy, amaña iskayrayaychu, aswanpas iñiy, nispa. 28 Chaymi Tomasqa nirqan: –¡Señorníy, Diosníy! nispa. 29 Hinan Jesusqa payta nirqan: –Tomás, rikuwaspaykiraqmi qanqa iñinki, kusisamiyoqmi mana rikuspalla ñoqapi iñiqkunaqa, nispa. 30 Jesusqa ruwallarqantaqmi wak askha milagrokunatapas yachachisqankunaq qayllanpi, chaykunaqa kay qelqapi manan qelqasqachu kashan. 31 Kaykunan ichaqa qelqasqa kashan, Jesusqa Diospa Churin Cristo kasqanta iñinaykichispaq, paypi iñispataq kawsayniyoq kanaykichispaq, nispa. 1 Chaykuna qhepatan Jesusqa huktawan yachachisqankunaman Tiberias qocha cantopi kay hinata rikhurirqan. Chaypin huñunasqa kasharqanku: 2 Simón Pedro, Mellizo Tomás, Galileapi kaq Caná llaqtamanta Natanael, Zebedeoq churinkuna, iskay yachachisqankunapiwan. 3 Simón Pedron paykunata nirqan: –Challwaqmi rishani, nispa. Paykunataq nirqanku: –Ñoqaykupas qanwan risaqku, nispa. Rispataq boteman haykurqanku, ichaqa manan chay tuta huk challwallatapas hap'imurqankuchu. 4 Paqarimushaqtinñataq Jesusqa qocha cantopi sayasharqan, yachachisqakunataq ichaqa Jesús kasqanta mana reqsirqankuchu. 5 Chaymi Jesusqa paykunata nirqan: –Wawallaykuna, ¿manachu challwaykichis kan? nispa. Paykunataq: –Manan, nirqanku. 6 Jesustaq paykunata nirqan: –Boteq paña ladonman llikata wikch'uykuychis, chaypin hap'inkichis, nispa. Chaymi wikch'uykurqanku, ichaqa manan horqomuyta atirqankuchu askha challwata hap'isqankurayku. 7 Hinaqtinmi Jesuspa munasqan yachachisqaqa Pedrota nirqan: –¡Señor Jesustáq! nispa. Simón Pedrotaq Señor Jesús kasqanta uyarispa hina, q'ala wasalla kashasqanrayku p'achanwan churarqokuspa qochaman saltaykurqan. 8 Wakin yachachisqakunataq botepi hamurqanku challwantin llikata aysamuspa, qocha cantomanqa manan karupiñachu kasharqanku, aswanpas pachak metro hinallapiñan. 9 Qocha cantomanqa lloqsimuspataq nina sansa patapi rikurqanku huk challwata t'antatawan. 10 Jesustaq paykunata nirqan: –Hap'imusqaykichis challwata apamuychis, nispa. 11 Chaymi Simón Pedroqa boteman haykuspa llikata qocha cantoman aysamurqan, pachak phisqa chunka kinsayoq hatuchachaq challwakunantin hunt'ata, chay hinaña kashaqtinpas, manan llikaqa llik'ikurqanchu. 12 Jesustaq paykunata nirqan: –Hamuychis, mikhuychis, nispa. Manataqmi mayqenninkupas tapurqankuchu: –¿Pitaq qanri kanki? nispaqa. Paykunaqa yacharqankun Señor Jesús kasqanta. 13 Jesustaq paykunaman qayllaykuspa t'antata challwatawan paykunaman qorqan. 14 Kaywanmi kinsa kutiña karqan Jesuspa wañusqanmanta kawsarimpuspa yachachisqankunaman rikhurisqan. 15 Mikhuyta tukuqtinkuñan Jesusqa Simón Pedrota nirqan: –Juanpa churin Simón, ¿paykunamanta aswantachu munakuwanki? nispa. Paytaq nirqan: –Arí, Señor, qanta munakusqaytaqa yachankin, nispa. Hinan Jesusqa payta nirqan: –Corderoykunata michipuway, nispa. 16 Huktawan payta nirqan: –Juanpa churin Simón, ¿munakuwankichu? nispa. Paytaq nirqan: –Arí, Señor, qanmi yachanki munakusqayta, nispa. Hinan payta nirqan: –Ovejaykunata michipuway, nispa. 17 Kinsa kutipin payta nirqan: –Juanpa churin Simón, ¿munakuwankichu? nispa. Hinan Pedroqa kinsa kutipi “¿Munakuwankichu?” nisqanmanta llakirqokurqan, chaymi payta nirqan: –Señor, qanmi yachanki tukuy imaymanata, qanta munakusqaytapas yachallankitaqmi, nispa. Chaymi Jesusqa payta nirqan: –Ovejaykunata michipuway. 18 Cheqaqtapunin niyki: Waynallaraq kaspaykiqa qan kikiyki p'achakuspan may munasqaykita riq kanki, yuyaqña kaspaykin ichaqa makiykikunata mast'arinki, hinan huk p'achachisunki, hinaspan mana riy munasqaykiman apasunki, nispa. 19 (Chaytaqa nirqan imaynata wañuspachus Diosta hatunchananmanta entiendechispan). Chayta nispataq Pedrota: Qhepayta hamuy, nirqan. 20 Hinan Pedroqa qhepanta qhawarispa Jesuspa munasqa yachachisqan hamushaqta rikurqan, paymi cenapi Jesusman k'iraykurisqa kashaspa tapuykurqan: –Señor, ¿pitaq hap'ichiqniykiri? nispa. 21 Pedrotaq chay yachachisqata rikuspa Jesusta nirqan: –Señor, ¿imaynataq payri kanqa? nispa. 22 Jesustaq payta nirqan: –Munaqtiyqa payqa kawsanmanmi kutimunaykamapas, ¿imataq qanmanqa qokusunki? Qanqa qhepayta hamuy, nispa. 23 Hinaqtinmi iñiqkuna ukhupi wakin rimarqanku: –Chay yachachisqaqa manan wañunqachu, nispa. Jesusqa manan nirqanchu “manan wañunqachu” nispaqa, aswanpas nirqanmi: Munaqtiyqa payqa kawsanmanmi kutimunaykamapas, ¿imataq qanmanqa qokusunki? nispa. 24 Chay yachachisqanqa kaykunaq cheqaq kasqantan willakurqanpas qelqarqanpas. Yachanchistaqmi willakusqanqa cheqaq kasqanta. 25 Askharaqmi kashan Jesuspa tukuy imaymana ruwasqankunaqa, sapankachus qelqasqa kanman chayqa, yuyaykunin manan kay pachantinpas aypanmanchu chay qelqakunata churanapaq. 1 Wiraqocháy Teófilo, ñawpaq qelqamusqaypin willamurqaykiña Jesuspa llapan ruwasqanmanta yachachisqanmantawan, qallariymantapacha 2 hanaq pachaman hoqarisqa kasqan p'unchaykama. Manaraq hanaq pachaman hoqarisqa kashaspanmi akllakusqan apostolkunata Santo Espirituq atiyninwan kamachirqan. 3 Jesusmi wañusqanmanta kawsarimpuspa tawa chunka p'unchay ukhupi apostolkunaman sut'ita rikhurirqan, hinaspan Diospa qhapaqsuyunmanta yachachirqan. Chay hinapin apostolkunaqa yacharqanku cheqaqtapuni Jesusqa kawsashasqanta. 4 Paykunawan kashaspanmi, Jesusqa paykunata kamachirqan: –Amaraq Jerusalén llaqtamanta lloqsiychischu, aswanpas Yayaq prometesqanta nisqayman hina suyaychis. 5 Juanqa unuwanmi bautizarqan, qankunan ichaqa kay pisi p'unchaykunallamanta Santo Espirituwan bautizasqa kankichis, nispa. 6 Apostolkunan huñunakuspa Jesusta tapurqanku: –Señorniyku, ¿kay tiempopichu Israel suyuta wakmanta sayarichinki ñawpaq hina kananpaq? nispa. 7 Hinan paykunata nirqan: –Manan qankunamanchu chay yachayqa tupasunkichis, aswanpas kikin Yayallan tiempokunatapas p'unchaykunatapas akllananpaqqa atiyniyoq. 8 Qankunaman Santo Espíritu hamuqtinmi ichaqa atiyta chaskinkichis, hinaspan testigoykuna kankichis Jerusalén llaqtapi, lliw Judea provinciapi, Samaria provinciapi, kay pachaq k'uchunkunakamaraq, nispa. 9 Chaykunata nisqanmantañataq Jesusqa paykuna qhawashaqtinku hanaq pachaman hoqarisqa karqan. Hinan huk phuyu payta pakaykurqan. 10 Jesuspa hanaq pachaman ripushasqanta qhawashaqtinkutaq, yuraq p'achayoq iskay qharikuna paykunawanña kasharqanku. 11 Chay qharikunan paykunata nirqan: –Galileamanta kaq qharikuna, ¿imanaqtinmi hanaq pachata qhawashankichis? Qankunamanta hanaq pachaman ripuq kikin Jesusmi hanaq pachaman ripusqanta rikusqaykichis hinallatataq kutimunqa, nispa. 12 Hinaqtinmi apostolkunaqa Olivos nisqa orqomanta Jerusalén llaqtaman kutipurqanku, chay orqoqa Jerusalén llaqtamanta qayllallapin kashan, huk kilómetro hinalla. 13 Llaqtaman haykuspataq qorpachakusqanku altos wasiman wicharqanku, chaypin kasharqanku: Pedro, Jacobo, Juan, Andrés, Felipe, Tomás, Bartolomé, Mateo, Alfeoq churin Jacobo, Zelote nisqa t'aqamanta Simón, Jacoboq churin Judaspiwan. 14 Llapan chaykunan huk sonqolla Diosmanta mañakunankupaq huñukuqku, paykunawanmi kasharqan warmikunapas, Jesuspa maman Mariapas, wawqenkunapas. 15 Chay p'unchaykunapin pachak iskay chunkayoq hina iñiqkuna huñukurqanku. Hinan Pedroqa chawpinkupi sayaykuspa nirqan: 16 –Wawqe-panaykuna, Santo Espirituqa ñawpaqtañan Davidpa siminwan Judasmanta rimarqan. Diospa Simin Qelqaqa hunt'akunanpunin karqan. Judasmi karqan Jesusta hap'iqkuna pusaq. 17 Payqa ñoqanchiswan yupasqa kaspan kay ruwayninchispi ruwaysikuq karqan. 18 Paymi mana chanin ruwasqanmanta qolqe pagasqankuwan chakrata rantirqan, umanpamanta urmaykuspataq phatarqan, hinan lliw ch'unchulninkunapas tallikurqan. 19 Jerusalén llaqtapi llapa tiyaqkunataq chayta yachaspanku chay chakrata rimayninkupi suticharqanku: Aceldama, nispa. 20 Aceldamaqa Yawar Chakra ninantan nin. Salmos Qelqapin qelqasqa kashan: “Wasinpas purunyapuchun, amataq chaypi tiyaqpas kachunchu”, nisqa. Nillantaqmi: “Umalli kayninpipas wak runa llank'achun”, nispa. 21 Chay hinaqa, Señor Jesuswan kuska tukuy tiempo puriq-masinchis qharikunamanta hukninta akllasunchis. 22 Paykunan Juanpa Jesusta bautizasqanmantapacha ñoqanchiswan karqanku Jesuspa hanaq pachaman hoqarisqa kasqan p'unchaykama. Chay hinaqa, paykunamantan hukninta akllananchis Jesuspa kawsarimpusqanmanta testigomasinchis kananpaq, nispa. 23 Chaymi iskayta akllarqanku: Justo sutiyoq José Barsabasta, Matiastawan. 24 Hinaspan mañakurqanku: –Señorniyku, qanllan tukuy runaq sonqonta reqsinki, qanpuni reqsichiwayku mayqentachus kay iskayninmanta akllakusqaykita, 25 apostol-kaypi Judaspa rantinpi ruwanayoq kananpaq. Chay llank'anayoq kaymantaqa Judasmi lloqsipurqan, maypichus kananman ripunanpaq, nispa. 26 Hinaspan sortearqanku, suertetaq Matiasman chayarqan, chaymi chunka hukniyoq apostolkunaman yupasqa kapurqan. 1 Pentecostés Fiesta p'unchay chayamuqtinmi llapallanku huk sonqolla huñunasqa kasharqanku. 2 Hinan hanaq pachamanta qonqaylla huk suenay uyarikurqan, sinchi wayraq suenasqan hina, chay suenaymi tiyashasqanku wasiman hunt'aykurqan. 3 Hinaqtinmi paykunaqa nina qallushaq hina rawraykunata rikurqanku, chaykunan umanku pataman tiyaykurqan. 4 Chaymi llapallankuman Santo Espirituqa hunt'aykurqan, hinan wak rimaykunapi rimayta qallarirqanku, Santo Espirituq paykunata rimachisqanman hina. 5 Jerusalén llaqtapin kasharqanku kay pachapi hinantin suyukunamanta Dios sonqo judío runakuna. 6 Chay rimasqankuta uyarispanku askha huñurqakamurqanku, hinaspan sapankaq rimayninpi paykunaq rimasqanta uyarispanku muspharqanku. 7 Chaymi manchaytapuni musphaspa ninakurqanku: –¿Manachu llapan kay rimaqkunaqa Galilea runakuna kanku? 8 ¿Imaynataq sapankanchispa rimayninchispipuni rimasqankuta uyarinchis? 9 Kaypiqa kashanchis Partia suyumanta, Media suyumanta, Elam suyumanta, Mesopotamia suyumanta, Judea provinciamanta, Capadocia suyumanta, Ponto suyumanta, Asia suyumanta, 10 Frigia suyumanta, Panfilia suyumanta, Egipto suyumanta, hinallataq Cirene lado Libia cheqaskunapi tiyaqkunapas, Roma llaqtapi tiyaq judío runakunapas, judío runaman t'ikrakuqkunapas, 11 Creta islamanta kaqkunapas, Arabia suyumanta kaqkunapas. Chaywanpas Diospa musphana ruwasqankunatan rimayninchispipuni rimaqta uyarishanchis, nispa. 12 Hinaspan llapanku manchaytapuni musphaspa ninakurqanku: –¿Imataq kanqarí? nispanku. 13 Hukkunataq ichaqa asipayaspa nirqanku: –Vinowanmi machasqa kashanku, nispa. 14 Hinaqtinmi Pedroqa chunka hukniyoq apostolkunawan kuska sayarispa kunkayoqta runakunata nirqan: –Judiomasiykuna, Jerusalén llaqtapi llapallaykichis tiyaqkuna, makilla uyariwaychis, kunanmi sut'inchasqaykichis. 15 Qankunaqa machasqan nishankichismi, ichaqa manan kaykunaqa machasqachu kashanku, las nuevellaraqmi kashanpas. 16 Aswanpas kayqa profeta Joelpa nisqanmi hunt'akushan. Paymi nirqan: 17 “Diosmi nin: Qhepa p'unchaykunapin Espirituyta llapa runakunaman kachaykamusaq, hinan churiykichiskunapas ususiykichiskunapas sutiypi profetizanqaku, wayna churiykichiskunapas rikhuriykunatan rikunqaku, machu runaykichiskunapas mosqokuykunatan rikunqaku. 18 Chay p'unchaykunapiqa Espirituytaqa kachaykamullasaqtaqmi qhari kamachiykunamanpas warmi kamachiykunamanpas, hinan sutiypi profetizanqaku. 19 Hanaq pachapipas musphanakunatan rikhurichisaq, kay pachapipas milagrokunatan ruwasaq, runakunan wañuchinakunqaku, llaqtakunan ruphaykachisqa kanqaku, q'osñin phuyu hinaraq putuminqa. 20 Señorpa manchana hatun p'unchayniy manaraq sut'i chayamushaqtinmi inti tutayanqa, killataq yawar pukaman tukunqa, 21 chaymi pipas Señorpa sutinpi waqyakuqqa qespichisqa kanqa”, nispa. 22 Israel runakuna, kay simikunata uyariwaychis. Nazaret llaqtayoq Jesusmi hatun ruwaykunawan, musphanakunawan, milagrokunawan ima Diospa chaninpaq qhawarisqan qhariqa karqan, Diosmi qankuna ukhupi paywan chaykunata ruwarqan, imaynan yachankichis hinata. 23 Chay Jesusmi Diospa ñawpaqmantaraq yachasqanman yuyaykusqanman hina hap'ichisqa karqan. Paytan qankunaqa presota hap'irqankichis, hinaspan waqllisqa runakunawan chakataspa wañuchirqankichis. 24 Ichaqa Diosmi payta kawsarichimpurqan wañuymanta kacharichispa, paytaqa manapunin wañuyqa hap'irayayta atirqanchu. 25 Davidmi Jesusmanta nirqan: “Señortaqa ñawpaqeypin rikushallaqpuni kani, paña ladoypin payqa kashan, manan imapas urmachiwanqachu. 26 Chaymi ñoqaqa sonqoypi kusikuni, simiywanpas ancha kusisqan takini. Paypi suyakuspan cuerpoypas samakunqa. 27 Diosníy, Wañuy-pachapiqa manan saqerpariwankichu, Ch'uya Kamachiykiq cuerpontaqa manan ismurichinkichu. 28 Kawsay ñantan reqsichiwarqanki, ancha q'ochukuytan qayllaykipiqa qoykuwanki”, nispa. 29 Llaqtamasiykuna, ñawpa taytanchis Davidmantan sut'inta willaykichis, payqa wañupurqanmi, hinaspan p'ampasqa karqan, kunan p'unchaykamataqmi p'ampakusqan sepulturan kaypi kashan. 30 Paymi profeta kaspa juramentowan Diospa prometesqanta yacharqan mirayninmanta runa-kayman hina Cristoqa hamunanta, hinaspa paypa rantinpi kamachikuy tiyanapi tiyaykunanta. 31 Davidqa rikushanmanpas hinan Cristoq kawsarimpunanmanta ñawpaqtaña rimarqan sepulturapi mana saqesqachu kananta, manataq aychanpas ismunanta. 32 Chay Jesustan Diosqa kawsarichimpurqan, chaymantan llapayku testigokuna kayku. 33 Jesusqa Diospa paña ladonman hoqarisqan karqan, hinaspan Yayaq prometesqan Santo Espirituta chaskirqan, chaytan payqa ñoqaykuman kachaykamun, chaytataqmi qankunaqa rikushankichispas uyarishankichispas. 34 Manan Davidchu hanaq pachamanqa hoqarisqa karqan, chaywanpas paymi nirqan: “Señormi Señorniyta nirqan: Paña ladoypi tiyaykuy, 35 awqaykikunata chaki sarunaykiman churanaykama”, nispa. 36 Llapallan Israel miray runakuna, allintapuni yachaychis, qankunaq chakatasqaykichis Jesustan Diosqa churarqan Señor kananpaq, Cristo kananpaqwan, nispa. 37 Chayta uyariqtinkun sonqonku “ch'allaq” nirqan, chaymi Pedrota wakin apostolkunatawan nirqanku: –Wawqeykuna, ¿imatan ruwasaqku? nispa. 38 Hinan Pedroqa paykunata nirqan: –Huchaykichista saqepuspa Diosman kutirikuychis, hinaspa Jesucristoq sutinpi sapankaykichis bautizachikuychis, huchaykichis pampachasqa kananpaq, hinan Santo Espirituq atiy qokuyninta chaskinkichis. 39 Chaytaqa Señor Diosmi prometerqan qankunapaq, churiykichispaq, llapa karupi kaqkunapaqpas, lliw waqyasqankunapaqpas, nispa. 40 Ahinatan Pedroqa anchatapuni paykunata kunaykuspa kallpacharqan: –Kay waqllisqa miray runakunamanta t'aqakuychis, nispa. 41 Chaymi simita sonqonkupi chaskikuqkunaqa bautizasqa karqanku, hinan chay p'unchaypi iñiqkunaman yapakurqan kinsa waranqa hina runakuna. 42 Paykunaqa apostolkunaq yachachikuyninpin allinta sayaqku, huk sonqollan kawsaqku, t'antata phasmispan mikhuqku, Diosmantapas mañakuqku. 43 Apostolkunan askha milagrokunata señalkunata ima ruwarqanku, chaymi llapa runakuna anchata muspharqanku. 44 Llapallan iñiqkunaqa huk sonqollan karqanku, tukuy imankupas llapallankupaqmi karqan. 45 Hallp'ankutapas kaqninkutapas vendespan llapallankuman rakirqanku, sapankaq necesitasqanman hina. 46 Sapa p'unchaymi Dios yupaychana wasipi huk sonqolla huñukurqanku, hinallataq wasi-wasipipas t'antata phasmispa mikhurqanku, q'ochukuspa llamp'u sonqolla kuska mikhurqanku. 47 Paykunaqa Diostan hatuncharqanku, tukuy runakunaq allinpaq qhawasqantaq karqanku. Señortaq iglesiaman sapa p'unchay yapasharqan qespichisqa kaqkunata. 1 Pedrowan Juanpiwanmi Dios yupaychana wasiman risharqanku Diosmanta mañakuna las tres horasta. 2 Dios yupaychana wasimanmi such'u naceq runata runakuna apaqku, hinaspan “Munaycha Punku” nisqapi sapa p'unchay tiyachiqku, Dios yupaychana wasiman haykuqkunamanta limosnata mañakunanpaq. 3 Such'utaq Pedrota Juantawan Dios yupaychana wasiman haykushaqta rikuspa limosnata mañakurqan. 4 Chaymi Pedroqa Juanpiwan such'uta qhawaykuspa nirqanku: –Qhawarimuwayku, nispa. 5 Hinan such'uqa paykunata qhawarayarqan imallatapas chaskiyta suyakuspa. 6 Chaymi Pedroqa nirqan: –Manan qolqeypas qoriypas kanchu, aswanpas imachus kapuwaqniytan qosqayki. Nazaret llaqtayoq Jesucristoq sutinpin kamachiyki: Sayarispa puririy, nispa. 7 Chayta nispataq paña makinmanta aysarispa such'uta sayarichirqan, hinan chakinpas moqonpas kaqrato kallpachakurqan. 8 Chaymi saltaspa sayarirqospa puririrqan, paykunawantaq Dios yupaychana wasiman haykurqan, purispa, saltaspa, Diosta hatunchaspa ima. 9 Llapa runakunataq purishaqta, Diosta hatunchashaqta rikuspa 10 chay such'uta reqsirqanku Dios yupaychana wasiq “Munaycha Punku” nisqapi limosnata mañakuspa tiyaq kasqanta, chaymi anchata mancharikuspa muspharqanku. 11 Salomón portal nisqapin qhaliyachisqa such'uqa Pedrota Juantawan mana kacharispa hap'ipakurqan, chaymi sinchita musphaspa llapan runakuna paykunaman huñurqakamurqanku. 12 Paykunata rikuspan Pedroqa nirqan: –Israel runakuna, ¿imaraykun kaymanta sinchita musphashankichis? ¿Imaraykun ñoqaykuta qhawawankiku atiyniykuwanpas otaq Dios sonqo-kayniykuwanpas kay runata puririchiykuman karqan hinata? 13 Aswanpas ñawpa taytanchis Abrahampa, Isaacpa, Jacobpa Diosninmi, kamachin Jesusta anchatapuni hatuncharqan, paytan qankunaqa wañuchinapaq hap'ichirqankichis. Pilatoña kacharipuyta munashaqtinpas qankunaqa manan munarqankichischu. 14 Mana huchayoq chanin Jesusta kacharinanta mañakunaykichistaqa runa wañuchiqta kacharinantan mañakurqankichis. 15 Hinaspan qankunaqa kawsay qoqta wañuchirqankichis. Ichaqa Diosmi payta wañusqanmanta kawsarichimpurqan, ñoqaykutaq chay kawsarimpusqanmanta testigokuna kayku. 16 Kay runataqa rikunkichis reqsinkichismi riki, paymi Jesuspi iñispa kallpachakun. Chay iñiyninmi kay runata qhaliyarqachipun, imaynan kunan llapaykichis qhalita rikushankichis hina. 17 Llaqtamasiykuna, ñoqaqa yachanin qankunapas kamachikuqniykichiskunapas Jesusqa pichus kasqanta mana yachaspa wañuchisqaykichista. 18 Chay hina ruwasqaykichiswanmi Diosqa hunt'arqan Cristoq ñak'arinanmanta ñawpaqmantaña llapa profetankunawan willachisqanta. 19 Chay hinaqa, huchaykichista saqepuspa Diosman kutirikuychis huchaykichiskuna pichasqa kananpaq, ahinapin Señor Diosqa sumaq kawsaypi samarichisunkichis, 20 Jesusta kachamuspasuykichis. Paytan Diosqa ñawpaqmantaña akllarqan qankunapaq Cristo kananpaq. 21 Chaywanpas payqa hanaq pachapiraqmi qhepamunan, tukuy imaymanata Dios allichanankama. Chaykunatan Diosqa paypa ch'uya profetankunawan unaymantaña willachirqan. 22 Moisesmi nirqan: “Señor Diosniykichismi wawqeykichiskuna ukhumanta ñoqa hina profetata sayarichipusunkichis, paytan kasunkichis lliw imaymana nisqasuykichista. 23 Mayqen runapas chay profetata mana kasuqqa, Diospa llaqtan ukhumantan wikch'usqa kanqa”, nispa. 24 Hinallataq Samuelmantapacha qallarispa llapa profetakunapas kay p'unchaykunamanta willakurqanku. 25 Qankunaqa profetakunaq wawankunan kankichis Diosmi ñawpa taytanchiskunawan rimanakurqan, chaymi Abrahamta kay hinata nirqan: –“Mirayniykiwanmi llapallan kay pacha ayllukuna saminchasqa kanqaku”, nispa. 26 Diosqa kamachinta kawsarichispan qankunamanraq ñawpaqta kachamurqasunkichis, sapankata mana allin ruwasqaykichismanta t'aqaspa saminchanasuykichispaq, nispa. 1 Pedrowan Juanwan runakunaman rimaykushaqtinkun sacerdotekuna, Dios yupaychana wasi guardiakunaq umallin, saduceokunapiwan hamurqanku. 2 Paykunaqa sinchitan phiñakurqanku Pedroq Juanpiwan: Jesuspa kawsarimpusqanmanta, lliw wañuqkunapas kawsarimpunanmantawan yachachisqankumanta. 3 Hinaspan paykunata hap'ispa ch'isiña kaqtin carcelman qhepantin p'unchaykama churarqanku. 4 Chaywanpas paykunaq willasqanta uyariqkunaqa askhan Jesuspi iñirqanku. Chaymi qharikunalla yupasqa phisqa waranqa hina karqanku. 5 Qhepantin p'unchaytaq Jerusalén llaqtapi huñunakurqanku kamachikuqkuna, kurak runakuna, kamachikuy simita yachachiqkunapiwan. 6 Hinallataq chaypi kasharqanku: Uma sacerdote Anaspas, Caifaspas, Juanpas, Alejandropas, uma sacerdote ayllumanta wakinkunapiwan. 7 Hinaspan Pedrota Juantawan chawpinkupi sayaykachispa tapurqanku: –¿Ima atiywanmi, piqpa sutinpin, qankunaqa kayta ruwashankichis? nispa. 8 Chaymi Pedroqa Santo Espirituwan hunt'a kaspa paykunata nirqan: –Llaqta kamachiqkuna, Israelpi kurak runakuna, 9 qankunan tapushawankiku huk onqosqa runata allin ruwasqaykumanta imaynamantachus qhaliyachisqaykumantawan. 10 Chhaynaqa, qankunapas llapa Israel runakunapas yachaychis, Nazaret llaqtayoq Jesucristoq sutinpin kay runaqa qhaliyarqapun, chaymi qayllaykichispi sayashan. Chay Jesucristotan qankunaqa chakatarqankichis, ichaqa Diosmi payta wañusqanmanta kawsarichimpun. 11 Diospa Simin Qelqan nin: “Wasita perqashaspaykichis wikch'usqaykichis rumin kunanqa esquina hap'iq rumi kapun”, nispa. (Chay rumiqa Jesucriston). 12 Manan hukpiqa qespikuy kanchu, manataqmi kay pachapiqa huk sutipas kanchu runakuna qespichisqa kananchispaq, nispa. 13 Chaymi kamachikuqkunaqa Pedrota Juantawan mana manchakuspa rimasqankuta uyarispa, mana estudiaq runakunalla kasqankutawan yachaspa muspharqanku, hinan chayraq repararqanku Jesuspa puriqmasin kasqankuta. 14 Qhaliyachisqa runapas paykunawanmi sayasharqan, chaymi manaña imatapas paykuna contra rimarqankuchu. 15 Hinaspanmi umalli runakunaq huñunakuyninmanta Pedrota Juantawan hawaman lloqsichispanku paykunalla rimanakurqanku: 16 –¿Imanasuntaq kay runakunata? Jerusalén llaqta llapallan runakunan yachan kay musphana milagro ruwasqankutaqa, manataqmi chaytaqa negayta atisunmanchu. 17 Aswanpas, wakin runakuna amaña yachanankupaq paykunata manchachisunchis: Kunanmantaqa amañan pimanpas Jesuspa sutinpiqa rimankichischu, nispa. 18 Hinaspan kamachikuqkunaqa paykunata waqyaykuspa kamachirqanku: –Amañan Jesuspa sutinpiqa rimankichischu, amapunin pimanpas yachachinkichischu, nispa. 19 Chaymi Pedroqa Juanpiwan nirqanku: –Qankuna kikiykichis chaninchaychis, ¿Diospaqqa allinchu kanman payta mana kasukuspa qankunata kasukuyniyku? 20 Rikusqaykuta uyarisqaykuta willaytaqa manapunin upallakuykumanchu, nispa. 21 Chay qhaliyachisqamantaqa llapa runan Diosta hatuncharqanku, chaymi kamachikuqkunaqa mana imaynamantapas muchuchiyta atispa, paykunata manchachispalla kacharipurqanku. 22 Chay qhaliyachisqa runaqa tawa chunka kurak watayoqñan karqan. 23 Kacharisqa kaspankutaq Pedrowan Juanwan iñiq-masinkuqman ripurqanku, hinaspan sacerdote umallikunaq kurak runakunaq paykunaman imaynatachus nimusqankuta willakurqanku. 24 Chayta uyarispan paykunaqa huk sonqolla Diosmanta mañakurqanku: –Munaychakuq Señor Diosniyku, qanmi hanaq pachata, kay pachata, lamar-qochata, chaykunapi lliw kaqkunatapas kamarqanki. 25 Qanmi Santo Espirituwan ñawpa taytayku kamachiyki Davidta rimachirqanki: “¿Imaraykun hatun suyukunaqa awqa sayarinku? ¿Imaraykun llaqtakunaqa yanqanpaq yuyaychanakunku? 26 Kay pacha reykunan Señorpa contranpi sayarinku, Hawisqan Reypa contranpi sayarinku”, nispa. 27 Cheqaqtapunin Herodespas Poncio Pilatopas kay llaqtapi huñunakurqanku mana judío runakunawan Israel runakunapiwan mana huchayoq kamachiyki Jesuspa contranpi, paytan akllakurqanki Cristo kananpaq. 28 Chaytan paykunaqa ruwarqanku ñawpaqmantaña yuyaykusqaykiman hinapuni hunt'akunanpaq. 29 Kunanqa, Señor Diosniyku, qhawariy manchachiwasqankuta, kamachiykikunatapas kallpachawayku mana manchakuspa simiykita willanaykupaq. 30 Chhaynallataq atiyniykita rikuchiy mana huchayoq kamachiyki Jesuspa sutinpi onqosqakunata qhaliyachispa, señalkunatapas milagrokunatapas ruwaspayki, nispa. 31 Mañakuyta tukuqtinkutaq, huñukusqanku cheqasqa kuyurirqan, hinan llapankuman Santo Espirituqa hunt'aykurqan, chaymi mana manchakuspa Diospa siminta willarqanku. 32 Llapa iñiqkunan huk sonqolla huk yuyaylla karqanku. Manan pipas “ñoqaqmi” niqchu ima kaqninkunatapas, aswanqa tukuy imankupas llapallankupaqmi karqan. 33 Ancha atiywanmi apostolkunaqa Señor Jesuspa kawsarimpusqanta willasharqanku, Diostaq llapallankuta sumaqta qhawarispa samincharqan. 34 Manan pipas ima pisichikuqpas paykuna ukhupiqa karqanchu. Llapan kaqniyoqkunan hallp'ankuta wasinkuta vendespa, vendesqanku preciota apaspanku 35 apostolkunaman entregarqanku, chaymi sapankaman pisichikuqtin qoqku. 36 Leví ayllumantan Chipre islapi naceq José sutiyoq runa karqan, paytan apostolkunaqa Bernabé sutiwan suticharqanku, chay sutin “sonqochaq” ninanta nin. 37 Paymi hallp'anta venderqan hinaspan qolqeta apaspa apostolkunaman qorqan. 1 Huk runan karqan Ananías sutiyoq, warmintaq Safira. Paykunan hallp'ankuta venderqanku, 2 hinaspan warminwan rimanakuspa wakin qolqeta qhepachikurqanku, wakin qolqetataq apostolkunaman aparqan llapanpas kanman hinata. 3 Chaymi Pedroqa nirqan: –Ananías, ¿imaraykun Satanasqa sonqoykiman hunt'aykun Santo Espirituman llullakunaykipaq? ¿Imaraykun hallp'a vendesqayki wakin qolqetapas qhepachikurqanki? 4 Hallp'aqa manaraq vendeshaqtiyki qanpan karqan riki. Vendesqayki qolqepas qanpallataqmi karqan. ¿Imaraykun chay hinata sonqoykipi yuyaykurqanki? Manan runakunamanchu llullakunki, aswanpas Diosmanmi, nispa. 5 Chayta uyarispan Ananiasqa kumpakuspa wañurqan. Hinan chayta llapan uyariqkunaqa sinchita mancharikurqanku. 6 Waynakunataq Ananiaspa ayanta p'istuykuspa hawaman wanturqanku, hinaspa p'ampamurqanku. 7 Yaqa kinsa horamanta hinataq Ananiaspa warmin Safiraqa haykurqan imachus kasqanta mana yachaspa. 8 Hinan Pedroqa tapurqan: –Niway, ¿chay chhika qolqemanpunichu hallp'aykichista venderqankichis? nispa. Safirataq nirqan: –Arí, chay chhikamanpunin, nispa. 9 Chaymi Pedroqa nirqan: –¿Imaraykun qosaykiwan yachachinakurqankichis Señor Diospa Espiritunta wateqanaykichispaq? Qhawariy, qosaykita p'ampamuq waynakunaqa punkupiñan kashanku, qantapas hawamanmi wantusunkiku, nispa. 10 Chayta uyarispa hinan Safiraqa Pedroq ñawpaqenpi kumpakuspa wañurqan. Waynakunataq haykuspa wañusqataña tarispa hawaman wanturqanku, hinaspan qosanpa ladonman p'ampamurqanku. 11 Chaymi llapa iglesiapas uyariqkunapas chayta yachaspanku sinchitapuni mancharikurqanku. 12 Llapa iñiqkunan huk sonqolla huñukuqku Dios yupaychana wasiq Salomón nisqa portalninpi. Apostolkunan musphana askha milagrokunata runakuna ukhupi ruwarqanku. 13 Mana iñiqkunaqa manan mayqenpas iñiqkunawan huñukuyta munarqankuchu, hinaña llaqta runakuna allinpaq iñiqkunata qhawashaqtinkupas. 14 Chaywanpas askha runakunan qharipas warmipas Señor Jesuspi iñispa, iñiqkunaman yapakusharqanku. 15 Chay hinapin onqosqakunata calleman horqomuspa puñunakunapi wantunakunapi churarqanku, Pedro hamuqtin llanthullanpas wakinman llanthuykuspa qhaliyachinanpaq. 16 Jerusalén qaylla llaqtakunamantapas askha runakunan Jerusalén llaqtaman huñukamurqanku, onqosqakunata, mana allin espirituq ñak'arichisqankunatawan apamuspa, hinan llapanku qhaliyachisqa karqanku. 17 Uma sacerdotepas llapan runankunapas saduceo t'aqan karqanku. Paykunan sinchita envidiakuspa 18 apostolkunata hap'ispa llaqta carcelman apaykurqanku. 19 Ichaqa Señor Diospa angelninmi cárcel punkukunata tuta kichaspa, hawaman paykunata horqomuspa nirqan: 20 –Riychis, hinaspa Dios yupaychana wasi patioman haykuspa kay mosoq kawsaymanta llapallanta runakunaman willamuychis, nispa. 21 Chayta uyarispankun, tutallamanta Dios yupaychana wasi patioman haykuspa yachachirqanku. Chaykamataq uma sacerdoteqa runankunapiwan rispa Israel suyupi llapa kurak runakunata uma runakunaq huñunakuyninman waqyamurqanku. Hinaspan carcelman kacharqanku apostolkunata apamunankupaq. 22 Dios yupaychana wasi guardiakunataq ichaqa carcelman chayaspa paykunata mana tarimurqankuchu, hinaspan kutimuspanku willarqanku: 23 –Carceltaqa allin wisq'asqatan tarimuyku, guardiakunatapas punkukunapi kashaqta, kicharispaykun ichaqa mana pitapas ukhupi tarimuykuchu, nispa. 24 Chay simikunata uyarispankun uma sacerdote, Dios yupaychana wasi guardiakunaq umallin, sacerdote umallikunapiwan iskayrayarqanku: Kayqa imaynaraqchá kanqa, nispanku. 25 Chayllamanmi huk runa hamuspan paykunaman willarqan: –¡Carcelman churamusqaykichis qharikunaqa Dios yupaychana wasi patiopiñan runakunata yachachishanku! nispa. 26 Hinaqtinmi Dios yupaychana wasi guardiakunaq umallinqa guardiakunapiwan rispa, apostolkunata apamurqanku, ichaqa manan imanarqankupaschu runakunaq ch'aqenanta manchakuspanku. 27 Apostolkunata apamuspataq umalli runakunaq huñunakuynin chawpipi sayaykachirqanku, hinan uma sacerdoteqa paykunata nirqan: 28 –Ñoqaykuqa chunkay-chunkatan kamachirqaykiku ama Jesuspa sutinpi yachachinaykichispaq. Kunantaq Jerusalén llaqtaman yachachikuyniykichiswan hunt'aykachishankichis, chay runaq wañusqantapas ñoqaykuman wikch'uykuyta munankichis, nispa. 29 Hinan Pedroqa wakin apostolkunapiwan nirqanku: –Diostan ñawpaqtaqa kasunayku, manan runakunatachu. 30 Qankunan Jesusta chakataspa wañuchirqankichis, paytan ñawpa taytanchiskunaq Diosninqa kawsarichimpurqan. 31 Hinaspan Diosqa hatunchaspa paña ladonman churarqan Qollana kananpaq, Qespichiq kananpaq, Israel runakunata Diosman kutirichispa huchankunata pampachananpaqwan. 32 Ñoqaykun Santo Espiritupiwan kaykunamanta testigokuna kayku. Diosmi kasukuqninkunaman Santo Espirituta qon, nispa. 33 Chay umalli runakunataq chayta uyarispa k'utupakurqanku, hinaspan paykunata wañuchinankupaq rimanakurqanku. 34 Ichaqa huñunakuypi kashaq Gamaliel sutiyoq fariseon sayarispa kamachirqan ratochalla apostolkunata hawaman horqonankupaq. Payqa Diospa kamachikuy siminta yachachiq runan karqan, tukuy runakunaqpas respetasqanmi karqan. 35 Chay Gamalielmi paykunata nirqan: –Israel qharikuna, qankunaqa cuidakuychis kay runakunata imapas ruwanaykichismantaqa. 36 Yuyariychis, qayna watakunapin Teudas hatarispa umalli churakurqan. Paytan tawa pachak hina runakuna qatikurqanku. Teudasta wañuchiqtinkutaq llapan qatikuqkunaqa ch'eqechisqa kaspa ch'usaqyapurqanku. 37 Chay qhepatan Galilea runa Judasñataq runa yupay p'unchaykunapi hatarirqan, hinaspan askha runakunata huñurqan. Paytapas wañuchirqankun, hinan llapa qatikuqninkuna ch'eqechisqa karqanku. 38 Chaymi niykichis: Kay runakunataqa ama imanaspalla kacharipuychis. Kay yuyaykusqankupas kay ruwasqankupas runakunallamanta kashan chayqa, ch'inyapullanqan, 39 Diosmanta kaqtinmi ichaqa mana ch'inyachiyta atiwaqchischu. Paqtataq Dioswan churanakushawaqchis, nispa. 40 Hinan paypa nisqanta hap'ikurqanku. Apostolkunata waqyamuspataq suq'aykurqanku, hinaspan Jesuspa sutinpiqa amaña rimanankupaq kamachispa kacharipurqanku. 41 Apostolkunataq chay huñunakuymanta kusisqa ripurqanku, Jesuspa sutinrayku p'enqayta muchunankupaq akllasqa kasqankurayku. 42 Hinaspan Dios yupaychana wasipipas iñiqkunaq wasinkunapipas sapa p'unchay yachachishallaqkupuni Jesusqa Cristo kasqanmanta allin willakuykunata willashallaqkupuni. 1 Chay p'unchaykunapin Jesuspi iñiqkunaqa askhayarqanku. Griego rimaq judío runakunan hebreo rimaq judío runakuna contra rimarqanku viudankuman sapa p'unchay yanapay rakiypi mana allintachu qosqankumanta. 2 Hinaqtinmi chunka iskayniyoq apostolkunaqa lliw iñiqkunata huñuykuspa nirqanku: –Ñoqaykupaqqa manan chaninchu Diospa simin yachachiyta saqespa yanapay rakiypi llank'anaykuqa. 3 Wawqe-panaykuna, qankuna ukhumanta qanchis qharikunata akllaychis, Santo Espirituwan hunt'a kaqkunata, yachayniyoqta, allin kawsaqta, hinaspa paykunata kay ruwaypi churananchispaq. 4 Ahinapin ñoqaykuqa Diosmanta mañakuspallaña simintapas willaspallaña kasaqku, nispa. 5 Llapankutaq chay nisqata allinpaq hap'irqanku, hinaspan Estebanta akllarqanku. Paymi allin iñiyniyoq Santo Espirituwan hunt'a karqan. Akllallarqankutaq: Felipeta, Procorota, Nicanorta, Timonta, Parmenasta, Antioquía llaqtamanta judío t'aqaman t'ikrakuq Nicolastawan. 6 Paykunatan apostolkunaq qayllanman sayaykachirqanku, apostolkunataq Diosmanta mañakuspa paykuna pataman makinkuta churaykurqanku. 7 Ahinapin Diospa siminmanta willakuyqa hinantinman chayaq, Jesuspi iñiqkunapas Jerusalén llaqtapi aswan-aswanta askhayarqan. Sacerdotekunapas askhan Jesuspi iñirqanku. 8 Estebantaqa Diosmi saminchaykurqan atiyninwanpas hunt'aykurqan, chaymi payqa musphana milagrokunata runakuna ukhupi ruwarqan. 9 Jerusalén llaqtapin karqan “Kacharisqakunaq” nisqa sinagogan, chaypin huñukuqku Cirene llaqtamanta, Alejandría llaqtamanta, Cilicia provinciamanta, Asia provinciamantawan judío runakuna. Paykunan Esteban contra hatarispa churanakurqanku. 10 Ichaqa manan atipayta atirqankuchu allin yachaywan Santo Espirituq yanapayninwan Estebanpa rimasqanta. 11 Chaymi hukkunaman pagarqanku: Moisespa contranpi, Diospa contrapiwan mana allin simikuna rimaqtan uyariyku, nispa llullakunankupaq. 12 Chay hinatan llaqta runakunata, kurak umalli runakunata, kamachikuy simita yachachiqkunatawan ch'aqwanankupaq tanqarqanku. Estebanman phawaykuspataq hap'irqospa umalli runakunaq huñunakuyninman aysarqanku. 13 Chaypin llulla testigokunaqa nirqanku: –Kay runan Dios yupaychana ch'uya wasi contrata, kamachikuy simi contratawan millaykunata rimashallanpuni. 14 Uyariykun: Chay Nazaret llaqtayoq Jesusmi Dios yupaychana wasita thuninqa, Moisespa qowasqanchis yachasqa ruwaykunatapas hukman t'ikranqa, niqta nispa. 15 Hinaqtinmi umalli runakunaq huñunakuyninpi llapa tiyashaqkunaqa Estebanta allinta qhawaykuspa uyanta angelpa uyanta hina rikurqanku. 1 Uma sacerdoten Estebanta tapurqan: –¿Hinatapunichu rimarqanki? nispa. 2 Hinan Estebanqa nirqan: –Wawqeykuna, taytakuna, uyariykuwaychis: Atiyniyoq Diosmi ñawpa taytanchis Abrahamman rikhurirqan, Mesopotamia suyupi kashaqtin, manaraq Harán llaqtapi tiyashaqtin. 3 Hinaspan payta nirqan: “Ripuy hallp'aykimanta aylluykimantawan rikuchisqayki chay hallp'aman”, nispa. 4 Chaymi Caldea runakunaq suyunmanta lloqsispa Haranpi tiyarqan, chaymantataq taytan wañukapuqtin, kay tiyashasqanchis hallp'aman Dios pusamurqan. 5 Kaypiqa manan Diosqa chakin saruykunallanpaqpas herenciata qorqanchu, chaywanpas payqa Abrahammanmi prometerqan kay hallp'ata qonanpaq qhepa mirayninpa kapunanpaqwan. Chaytan Diosqa prometesqa Abrahaman manaraq wawayoq kashaqtin. 6 Hinaspan Diosqa Abrahamta nirqan: “Mirayniykin wak suyupi forastero tiyamunqaku, chaypin tawa pachak watata kamachi kaspa ñak'arinqaku”, nispa. 7 Diosqa payta nillarqantaqmi: “Ñoqan mirayniykita kamachipaq hap'iq runakunata muchuchisaq. Chay qhepata, chay suyumanta lloqsimuspankutaq kay hallp'api yupaychawanqaku”, nispa. 8 Hinaspan Diosqa qhari-kaynin qaracha kuchuqayta kamachirqan Abrahamwan rimanakusqanku señal kananpaq. Chaymi Abrahamqa Isaac churin naceqtin pusaq p'unchaymanta qhari-kaynin qarachata señalarqan. Isaacpas Jacob churinta señalarqan, Jacobpas chunka iskayniyoq churinkunata señalarqan. Paykunan ñawpa taytanchiskuna karqan. 9 Jacobpa churinkunataq envidiakuspa wawqenku Joseta venderqanku Egipto suyuman apanankupaq. Diosmi ichaqa Josewan kasharqan, 10 tukuy llakikuyninmantataq horqorqan. Hinaspan payman yachayta qospa Egipto rey Faraonwan sumaqta qhawarichirqan. Chaymi rey Faraonqa kamachikunan wasipipas Egipto suyupipas kamachikuq kananpaq payta churarqan. 11 Egipto suyuntinpin Canaán suyuntinpin yarqaypas manchay llakikuypas karqan, chaymi ñawpa taytanchiskunaqa mikhunata mana tarirqankuchu. 12 Hinan Jacobqa Egiptopi trigo kasqanta yachaspa, ñawpaq kutita chay ñawpa taytanchiskunata kacharqan. 13 Iskaykaq kutipitaq Joseqa wawqenkunaman reqsichikurqan. Hinan Josepa ayllunta rey Faraonqa reqsirqan. 14 Chaymi Joseqa kamachirqan taytan Jacobta lliw aylluntawan pusamunankupaq, qanchis chunka phisqayoq runakunata. 15 Hinan Jacobqa Egiptoman uraykurqan, chaypitaq wañukapurqan, kaqllataq ñawpa taytanchiskunapas wañukapurqanku. 16 Ayankunatan Shehem llaqtaman aparqanku, hinaspan Hamorpa churinkunamanta Abrahampa rantikusqan aya p'ampanaman churaykurqanku. 17 Abrahamman Diospa juraspa prometesqan tiempo sispaykamusqanman hinan, Israel runakunaqa Egiptopi miraspa askhayarqanku, 18 chaypachan Joseta mana reqsiq wak rey Egiptopi kamachikuyta qallarirqan. 19 Chay reymi ñawpa taytanchiskunata q'otuspa khuyayta ñak'arichirqan, ñuñuq wawankutapas wikch'uchirqan wañunankupaq. 20 Chay kikin tiempopin Moisesqa nacerqan, paymi Diospaq ancha sumaq karqan, tayta-mamantaq wasinkupi kinsa killata uywarqanku. 21 Wikch'usqa kaqtintaq rey Faraonpa ususinqa apakuspa wawanta hina uywakurqan. 22 Chaymi Moisesmanqa Egipto runakunaq tukuy yachayninta yachachirqanku. Hinan kusa rimaq allin ruwaq karqan. 23 Tawa chunka watayoq kashaspataq, Israel llaqta-masinkunata watukuyta yuyaykurqan. 24 Hinan huknin llaqtamasinta Egipto runa maqashaqta rikuspa, Israel runata amacharqan, hinaspan maqasqa runamanta sayakuspa chay Egipto runata wañurqochirqan. 25 Moisesqa yuyarqanmi wawqenkunaq entiendenanpaq, paywan Israel runakunata Diospa qespichinanta. Paykunataq ichaqa mana chayta entiendesqakuchu. 26 Qhepantin p'unchaytaq Moisesqa Israel iskay runakuna maqanakushaqman asuykuspa allipunachiyta munarqan: Qharimasikuna, qankunaqa wawqentinmi kankichis, ¿imanaqtinmi maqanakushankichis? nispa. 27 Llaqtamasinta maqaqtaq ichaqa Moisesta tanqarparirqan: ¿Pitaq qanta churarqasunki kamachiwanaykikupaq juzgawanaykikupaqpas? 28 ¿Qayna p'unchay Egipto runata wañuchisqaykita hinachu wañuchiwayta munanki? nispa. 29 Chayta uyarispan Moisesqa ayqekuspa Madián suyuman ripurqan, chaypin forastero tiyamurqan, iskay churintaq chaypi nacerqan. 30 Tawa chunka wataña kaqtintaq Sinaí orqo qaylla ch'inneqpi huk t'ankar khiska nina rawraypi huk angelqa Moisesman rikhurirqan. 31 Chaymi payqa chay rikhuriyta rikuspa muspharqan. Chayta qhawananpaq asuykuspataq Señor Diospa kunkanta uyarirqan: 32 Ñoqan kani ñawpa taytaykichiskunaq Diosnin, Abrahampa Diosnin, Isaacpa Diosnin, Jacobpa Diosnin, nispa niqta. Hinan Moisesqa manchakuspa khatatatarqan, manan qhawariyllatapas atirqanchu. 33 Chaymi Señor Diosqa nirqan: –Usut'aykita ch'utikuy, sarusqayki cheqasqa ch'uyan. 34 Egipto suyupi kaq llaqtaypa ñak'arichisqa kasqantaqa allintapunin yachani, sonqo nanay waqasqankutapas uyarinin, chaymi paykunata qespichinaypaq uraykamuni. Kunanqa hamuy, Egipto suyumanmi kachasqayki, nispa. 35 Chay Moisestan runakunaqa mana munaspa nisqaku: ¿Pitaq qanta churarqasunki kamachiwanaykikupaqpas juzgawanaykikupaqpas? nispa. Paytan Diosqa t'ankar khiskapi rikhuriq angelwan kamachirqan paykunaq kamachiqninku kacharichiqninku kananpaq. 36 Paymi Israel runakunata Egipto suyumanta horqomurqan, chay suyupipas, Puka Qochapipas, ch'inneqpipas musphana milagrokunata tawa chunka watantin ruwaspa. 37 Chay Moisesmi Israel runakunata nirqan: “Diosmi qankuna ukhullamantataq ñoqa hina profetata rikhurichinqa”, nispa. 38 Chay Moisesmi ch'inneqpi huñunakuypi ñawpa taytanchiskunawan karqan, hinallataq Sinaí orqopi rimapayaqnin angelwanpas karqan. Paymi kawsaq simikunatapas chaskirqan qowananchispaq. 39 Paytan ñawpa taytanchiskunaqa mana kasuyta munarqankuchu, aswanmi payta qhawarparirqanku, sonqonkupipas Egiptomanmi kutipuyta munarqanku, chaymi Aaronta nirqanku: 40 “Ñawpaqeykuta rinanpaq dioskunata ruwapuwayku. Egipto suyumanta horqomuwaqniyku Moisesmantaqa manan yachaykuchu imachus sucedesqanta”, nispa. 41 Chay p'unchaykunapin waka uñaman rikch'akuq idolota ruwarqanku, hinaspan chayman sacrificiota haywaspanku, makinkuq ruwasqanwan q'ochukurqanku. 42 Chay hawan Diosqa paykunamanta t'aqakurqan, hinaspan cielopi ch'askakunata yupaychanankupaq saqerparirqan. Profetakunaq qelqasqan qelqapin nin: “Israelpa mirayninkuna, ¿ñoqamanchu sacrificiokunatapas ofrendakunatapas tawa chunka watantin ch'inneqpi haywawarqankichis? ¡Manan! 43 Aswanmi Moloc nisqa diospa karpanta aparqankichis, Refán nisqa diosniykichispa ch'askanta aparqankichis, chaykunaq rikch'aynintan yupaychanaykichispaq ruwakurqankichis. Chaymi qankunata Babiloniaq aswan haqayninkamaraq apachisqaykichis”, nispa. 44 Ch'inneqpi ñawpa taytanchiskuna kashaqtinkun, Dioswan Tupana Karpapas chaypi karqan, chay karpatan Moisesqa Diospa rikuchisqanman hinapuni ruwachirqan. 45 Chay karpatan ñawpa taytanchiskunaqa taytankumanta chaskirqanku. Hinaspan Josuepa kamachisqan kaspa kay suyuman karpata apaykamurqanku. Kaypi tiyaq runakunatan Diosqa qayllankumanta qarqorqan, hinan paykunaqa kay suyuta hap'ikapurqanku. Ahinapin karpaqa chaypi kasharqan rey Davidpa tiemponkama. 46 Davidmi Diospa saminchasqan kaspa, Jacobpa Diosninpaq yupaychana wasita ruwananpaq mañakurqan. 47 Salomonmi ichaqa Dios yupaychana wasita sayarichipurqan. 48 Chaywanpas Ancha Hatun Diosqa manan runaq ruwasqan wasikunapichu tiyan. Profetan nirqan: 49 “Hanaq pachan kamachikuy tiyanayqa, hallp'a pachataq chakiypa samananqa. ¿Imayna wasitan sayarichipuwankichis? ¿Mayneqpitaq samaykuyman? 50 Tukuy chaykunataqa ñoqan ruwarqani”, nispa. 51 Rumi sonqo runakuna, qankunaqa Diosta mana kasukuq mana uyarikuq runakunan kankichis. Qankunaqa ñawpa taytaykichiskuna hinan Santo Espirituman k'ulluchakushallankichispuni. 52 Ñawpa taytaykichiskunaqa llapa profetakunatan qatiykacharqanku. Chanin Runa Jesuspa hamunanmanta willakuqkunatapas wañuchirqankun. Kunantaq qankunaqa payta hap'ichispa wañuchirqankichis. 53 Qankunamanmi Diosqa angelninkunawan kamachikuy simita qorqasunkichis, ichaqa manan chayta kasurqankichischu, nispa. 54 Umalli runakunataq chaykunata uyarispa k'araktapuni phiñakuspa, Esteban contra k'utupakurqanku. 55 Estebantaq ichaqa Santo Espirituwan hunt'a kaspa, hanaq pachata qhawarispa Diospa lliphlli-kayninta rikurqan, Jesustapas Diospa paña ladonpi sayashaqta rikurqan. 56 Hinaspan nirqan: –¡Qhawariychis! Hanaq pachatan kicharayashaqta rikushani, Jesucristotataq Diospa paña ladonpi sayashaqta, nispa. 57 Hinaqtinmi paykunaqa sinchita qaparispa, ninrinkuta wisq'akuspanku, huk-nisqalla Estebanman phawaykurqanku. 58 Llaqta hawaman aysaspankutaq Estebanta rumiwan ch'aqerqanku. Huchachaq testigokunataq Saulo sutiyoq waynaq ñawpaqenman p'achankuta saqeykurqanku ch'aqemunankukama. 59 Ch'aqeshaqtinkutaq Estebanqa mañakurqan: –Señor Jesuslláy, espirituyta chaskiykuway, nispa. 60 Hinaspan qonqoriykukuspa kunkayoqta waqyakurqan: –¡Señornilláy, kay huchankumantaqa ama paykunata huchachaychu! nispa. Chayta nispataq wañukapurqan. 1 Sauloqa Estebanta wañuchisqankutan allinpaq hap'irqan. Chay p'unchaymantapachan Jerusalén llaqtapi iglesiata sinchita qatiykachayta qallarirqanku. Chaymi llapanku Judea provinciantinman Samaria provinciantinman ch'eqechisqa karqanku, apostolkunallan kaqpi qhepakurqanku. 2 Estebantataq Dios sonqo qharikuna wantuspa p'ampapurqanku, hinaspan paymanta mayta waqarqanku. 3 Saulotaq iglesiata ch'inyachinanpaq, wasin-wasinta haykuspa, qharikunatapas warmikunatapas aysaspa carcelman churachirqan. 4 Jerusalén llaqtamanta ch'eqechisqa iñiqkunan ichaqa hinantinta purirqanku Jesucristomanta allin willakuykunata willaspa. 5 Felipetaq Samariapi huk llaqtaman uraykuspa paykunaman Cristomanta willarqan. 6 Hinan runakunaqa Felipeta uyarispanku musphana milagrokuna ruwasqanta rikuspanku makilla tukuy sonqo uyarirqanku. 7 Askha runakunata ñak'arichiq mana allin espiritukunan, paykunamanta sinchita qaparispa lloqsirqanku. Askha such'ukunapas wist'ukunapas qhaliyachisqan karqanku. 8 Hinan chay llaqtapi anchata q'ochukurqanku. 9 Chay llaqtapin huk qhari Simón sutiyoq karqan. Paymi ñawpamantaña layqa karqan. Layqakuyninkunawanmi Samaria llaqta runakunata musphachirqan: –Ñoqaqa atiyniyoq runan kani, nispa. 10 Paytan llapa runa huch'uypas hatunpas maki uyariqku: –Kaymá Diospa hatun atiyninqa, nispanku. 11 Makillan paytaqa uyariqku, unaytaña layqakuyninkunawan paykunata musphachisqanrayku. 12 Ichaqa Diospa qhapaqsuyunmanta allin willakuykunata Jesucristoq sutinmantawan Felipe willaqtinmi, runakunaqa iñispanku qharikunapas warmikunapas bautizachikurqanku. 13 Kikin Simonpas iñillarqantaqmi, bautizachikuspataq Felipewan kuska kasharqan. Ancha musphana milagrokunatawan ruwasqanta rikuspataq Simonqa muspharqan. 14 Jerusalén llaqtapi kaq apostolkunan Samaria runakunaq Diospa siminta chaskisqanta uyarispanku, paykunaman Pedrota Juantawan kacharqanku. 15 Paykunan Samariaman chayaspa, iñiqkunapaq Diosmanta mañapurqanku Santo Espirituta chaskinankupaq. 16 Manaraqmi mayqenninkumanpas Santo Espirituqa uraykamusqachu, Señor Jesuspa sutillanpiraqmi bautizasqa kasqaku. 17 Chaymi Pedrowan Juanwan makinkuta paykuna pataman churaqtinku, Santo Espirituta chaskirqanku. 18 Simontaq apostolkunaq makinku churasqanwan Santo Espirituta chaskiqta rikuspa, paykunaman qolqeta haywarqan: 19 –Ñoqamanpas kay atiyta qoykuwaychis, pimanpas makiyta churaykuqtiy Santo Espirituta chaskinanpaq, nispa. 20 Hinaqtinmi Pedroqa payta nirqan: –¡Qolqeykiqa supay wasimanmi q'epiykusunki, Diospa atiy qokuyninta qolqewan rantiyta yuyasqaykirayku! 21 Kay atiyqa manan qanpaqchu, manan tupasunkipaschu, Diospa qayllanpi sonqoyki mana chanin kasqanrayku. 22 Kay mana allin yuyaykusqaykimanta Diosman kutirikuy, hinaspa Diosta rogakuy, ichapas sonqoykipi mana chanin yuyaykusqayki pampachasqa kanman. 23 Rikushaykin envidiosollaña kaspa huchaq watasqan kasqaykita, nispa. 24 Chaymi Simonqa nirqan: –Qankuna Señormanta mañaykapuwaychis, nisqaykichiskuna ama imapas chayamuwananpaq, nispa. 25 Pedrowan Juanwanmi Jesucristomanta willakuspankuña, Diospa simintapas yachachispankuña, Samaria runakunaq askha huch'uy llaqtankunapipas Jesucristomanta allin willakuykunata willaspanku Jerusalén llaqtaman kutipurqanku. 26 Señor Diospa angelninmi Felipeta nirqan: –Sayarispayki uray ladoman riy, Jerusalén llaqtamanta Gaza llaqtaman uraykuna ch'inneq ñanninta, nispa. 27 Chaymi Felipeqa rirqan. Rishaspataq Etiopía suyupi kamachikuq eunuco qhariwan tuparqan. Paymi karqan Etiopía suyupi reina Candaceq tesoreron umalli runa. 28 Paymi Jerusalén llaqtaman yupaychaq risqanmanta carretanpi tiyaykuspa kutipusharqan profeta Isaiaspa qelqasqanta leespa. 29 Santo Espiritun Felipeta nirqan: –Chay carretaman qayllaykuy, nispa. 30 Hinan Felipeqa qayllaykuspa profeta Isaiaspa qelqan leesqanta uyarirqan, chaymi nirqan: –¿Entiendenkichu leesqaykita? nispa. 31 Paytaq nirqan: –¿Imaynatan entiendeyman mana pipas yachachishawaqtin? nispa. Hinaspan Felipeta valekurqan carretaman wichaspa paywan kuska tiyaykunanpaq. 32 Diospa Simin Qelqa leesqan cheqasmi kay hinata nirqan: “Wañuchinapaqmi oveja hina apasqa karqan, millman rutuqninpa qayllanpi upallakuq Cordero hinan paypas mana rimarirqanchu. 33 Huch'uyyaykukuqtinpas, manan chaninchayta ruwapurqankuchu, paytaqa kay pachapi wañuchirqankun, mirayninmantaqa ¿pitaq willakunman?” nispa. 34 Chaymi kamachikuq eunuco runaqa Felipeta nirqan: –Ama hinachu kay, willaykuway, ¿pimantan profetaqa kayta nin? ¿Pay kikinmantachu? Icha, ¿hukmantachu? nispa. 35 Hinaqtinmi Felipeqa chay qelqamantapacha qallarispa Jesusmanta allin willakuykunata payman willarqan. 36 Ñanta rishaspataq unuq kasqanman chayarqanku, hinan kamachikuq eunuco runaqa nirqan: –Kaypin unu kashan, ¿manachu bautizasqa kayta atiyman? nispa. [ 37 Chaymi Felipeqa nirqan: –Tukuy sonqochus Jesuspi iñinki chayqa atinkin, nispa. Hinan nirqan: –Arí, iñinin Jesucristoqa Diospa Churin kasqanta, nispa.] 38 Kamachikuq eunuco runataq carretanta sayachinanpaq kamachirqan, hinaspa iskayninku unuman uraykurqanku, chaypin Felipeqa payta bautizarqan. 39 Unumanta lloqsimuqtinku hinataq, Señor Diospa Espiritunqa Felipeta aparikapurqan, chaymi kamachikuq eunuco runaqa manaña payta rikurqanchu, chaywanpas ancha kusisqan ripurqan. 40 Felipetaq ichaqa Azoto llaqtapi rikhurirqan, hinaspan llapan llaqtakunapi Jesucristomanta allin willakuykunata willaspa purirqan Cesarea llaqtaman chayanankama. 1 Chaykamataqmi Sauloqa Señor Jesuspi iñiqkunata wañuchinanpaq amenazarqan, hinaspan uma sacerdoteman qayllaykuspa 2 ordenkunata mañakurqan Damasco llaqtapi judío runakunaq sinagogankunapaq, Jesucristopi iñiqkunata pillatapas tarispaqa qharikunatapas warmikunatapas, watasqata Jerusalén llaqtaman apamunanpaq. 3 Ñanta rishaspa Damasco llaqtaman qayllaykushaqtintaqmi hanaq pachamanta k'anchay qonqaylla Sauloman lliphllikiykurqan. 4 Hinan pampaman wikch'ukuspa huk kunkata uyarirqan: –¡Saulo! ¡Saulo! ¿Imanaqtinmi qatiykachawanki? niqta. 5 Chaymi Sauloqa nirqan: –Señor, ¿pitaq kanki? nispa. Hinan chay kunkaqa nimurqan: –Ñoqaqa qatiykachasqayki Jesusmi kani. 6 Sayariy, hinaspa llaqtaman haykuy, chaypin ima ruwanaykitapas nisunkiku, nispa. 7 Chaykamataq Sauloq puriqmasin runakunaqa mana pitapas rikurqankuchu, aswanpas kunkallatan uyarirqanku, chaymi mancharisqa uparaq sayarqanku. 8 Chaymantan Sauloqa pampamanta sayarirqan, qhawarispataq ñawsa kapushasqa. Chaymi makinmanta aysaspanku Damasco llaqtaman pusaykurqanku, 9 chaypin kinsa p'unchay karqan mana rikuspa, mana mikhuspa, mana ukyaspa. 10 Damasco llaqtapin Ananías sutiyoq iñiq runa tiyarqan, paytan Señorqa rikhuriypi nirqan: –¡Ananías! nispa. Chaymi payqa nirqan: –Kaypin kashani, Señorníy, nispa. 11 Señortaq payta nirqan: –Sayariy, hinaspa “Cheqan” nisqa calleta rispa Judaspa wasinpi Tarso llaqtayoq Saulo runata maskhamuy, payqa ñoqamanta mañakuspan 12 rikhuriypi rikushasunki paypa kasqanman haykushaqta, hinaspa ñawin qhawarinanpaq makiykita pay pataman churaykushaqta, nispa. 13 Chaymi Ananiasqa nirqan: –Señorníy, chay runamantaqa askhañan willawanku, Jerusalén llaqtapi qanpi iñiqkunata imaymana mana allinkunata ruwasqanta. 14 Kay llaqtamanpas sacerdote umallikunaq kamachisqallantaqmi hamun, llapan qanpi iñiqkunata presota apananpaq, nispa. 15 Señortaq payta nirqan: –Rillay, payqa serviwananpaq akllakusqaymi, chaymi ñoqamanta willanqa wak suyu runakunaman, reykunaman, Israel runakunamanpas. 16 Ñoqan paytaqa yachachisaq ñoqarayku imaymanata ñak'arinanta, nispa. 17 Chaymi Ananiasqa rirqan, Sauloq kasqan wasiman haykuspataq payman makinta churaykuspa nirqan: –Wawqéy Saulo, hamusqayki ñanpi rikhurisuqniyki Señor Jesusmi kachamuwan qanta qhawarichinaypaq, chay hinallataq Santo Espirituwan hunt'a kanaykipaq, nispa. 18 Kaq ratotaq ñawinmanta challwa sarpha hina t'akakuqtin rikurqan, hinan sayarispa bautizachikurqan. 19 Mikhuspataq kallpachakurqan. Hinaspan chay p'unchaykunata qhepakurqan Damasco llaqtapi tiyaq iñiqkunawan. 20 Sinagogakunapitaq Jesusmanta willarqanpacha: Jesusqa Diospa Churinmi, nispa. 21 Chaymi llapa uyariqninkunaqa musphaspa nirqanku: ¿Manachu kay runaqa Jerusalén llaqtapi Jesusta yupaychaqkunata muchuchiq? ¿Manachu sacerdote umallikunaman watasqata apananpaq kaymanpas hamusharqan payqa? nispa. 22 Saulotaq ichaqa aswan-aswan kallpawan willaspa Jesuspuni Cristoqa kasqanta sut'incharqan, chay hinapin Damasco llaqtapi tiyaq judío runakunata upallachirqan. 23 Askha p'unchaykunamantataq judío runakunaqa paykunapura rimanakurqanku Saulota wañuchinankupaq. 24 Hinaspan judío runakunaqa tuta-p'unchay llaqta punkukunata qhawaqku payta wañuchinankupaq, ichaqa chay yuyaykusqankutan Sauloqa yacharqorqan. 25 Hinaqtinmi iñiqkunaqa tutalla hatun canastapi warkuykuspa llaqta muyuriq perqa t'oqonta uraykachirqanku. 26 Jerusalén llaqtaman chayaspanmi Sauloqa iñiqkunawan huñukuyta munarqan, ichaqa llapankun payta manchakurqanku, Jesucristopi iñisqanta mana creespanku. 27 Chaymi Bernabeqa Saulota pusarqan apostolkunaman reqsichinanpaq, hinaspan paykunaman Saulomanta willarqan imaynatachus payqa Señor Jesusta ñanpi rikusqanta, imaynatachus Señor Jesuspa rimaykusqanta, Damasco llaqtapipas Jesusmanta mana manchakuspa rimasqantawan. 28 Chaymi Sauloqa paykunawan qhepakurqan, hinaspan Jerusalén llaqtantinpi purispa Señor Jesusmanta mana manchakuspa willarqan. 29 Griego rimaq judío runakunawanpas rimaspa churanakurqan, paykunataq ichaqa Saulota wañuchiytapuni munarqanku. 30 Iñiqkunataq chayta yachaspa, Cesarea llaqtakama payta pusarqanku, chaymantataq Tarso llaqtaman kachapurqanku. 31 Chaymi llapa iglesiakunaqa samarirqanku qatiykachasqa kaymanta tukuy Judea provinciantinpi, Galilea provinciantinpi, Samaria provinciantinpi ima. Santo Espirituq kallpachasqan kaspataq iñiyninkupi wiñaspa askhayarqanku, ahinapin Señor Diosta manchakuspanku kawsarqanku. 32 Pedroqa hinantinta purishaspan Lida llaqtapi tiyaq iñiqkunaman watukuq rirqan. 33 Chaypin tarirqan Eneas sutiyoq runata, paymi pusaq wataña puñunapi kasharqan such'uyaspa. 34 Hinan Pedroqa payta nirqan: –Eneas, Jesucriston qhaliyachisunki, hatariy, hinaspa puñunaykita hoqariy, nispa. Chaymi Eneasqa sayarirqanpacha. 35 Lida llaqtapi Sarón nisqa pampapi llapa tiyaqkunan Eneasta rikuspa Señor Jesuspi iñirqanku. 36 Tabita sutiyoq yachachisqa warmin Jope llaqtapi tiyarqan, chay sutiqa griego rimaypi Dorcas ninantan nin. Chay warmin ancha allinkunata ruwaq, wakchakunatapas yanapaq. 37 Chay p'unchaykunan Dorcasqa onqoykuspa wañukapurqan. Hinan ayanta maqchispa altos wasiman chutaykurqanku. 38 Jope llaqtamanta Lida llaqtamanqa qayllallan karqan. Chaymi iñiqkunaqa Pedroq Lida llaqtapi kashasqanta uyarispanku iskay runata payman kacharqanku: –Usqhaylla hamuriwayku, nispa valekamunankupaq. 39 Hinan Pedroqa paykunawan rirqan, chayaqtintaq altos wasiman pusarqanku, chaypin llapa viudakunaqa waqaspa payman qayllaykurqanku, kawsashasparaq camisakunata p'achakunata Dorcaspa ruwasqanta qhawachispanku. 40 Hinaqtinmi Pedroqa llapankuta hawaman lloqsichirqan, qonqoriykukuspataq Diosmanta mañakurqan. Ayaman kutirispataq nirqan: –Tabita, hatariy, nispa. Hinan payqa qhawarirqan, Pedrota rikuspataq tiyarirqan. 41 Chaymi Pedroqa makinmanta aysarispa sayarichirqan. Hinaspan wawqe-panakunata, viudakunatawan waqyaspa kawsashaqta paykunaman rikuchirqan. 42 Chaytan Jope llaqtapi llapa runakuna yacharqanku, chaymi askha runa Señor Jesuspi iñirqanku. 43 Pedroqa askha p'unchaykunatan qhepakurqan Jope llaqtapi suela ruwaq Simonpa wasinpi. 1 Cesarea llaqtapin Cornelio sutiyoq qhari karqan, Italia suyumanta hamuq soldadokunaq capitannin. 2 Paymi Dios sonqo runa kaspa, llapa familianpiwan Diosta yupaychaqku, hinallataq wakcha runakunatapas mana mich'akuspa yanapaq, Diosmantapas mañakushallaqpuni. 3 Huk p'unchaymi Cornelioqa las tres horasta rikhuriypi Diospa angelnin payman asuykushaqta sut'itapuni rikurqan, hinan payta angelqa nirqan: –¡Cornelio! nispa. 4 Chaymi Cornelioqa mancharikuspa angelta qhawaykurqan, hinaspan tapuykurqan: –¿Imaninkin Señor? nispa. Hinan payta nirqan: –Diosmanta mañakusqaykitapas wakchakunaman yanapayta qosqaykitapas Diosmi chaskin, chaymi Diosqa yuyarisunki. 5 Kunanqa Jope llaqtaman runakunata kachay, hinaspa Pedro sutiyoq Simonta pusachimuy. 6 Payqa lamar-qocha patapi wasiyoq suela ruwaq Simonpapi qorpachasqan kashan, paymi nisunki imatachus ruwanaykita, nispa. 7 Rimapayaqnin ángel ripuqtinmi Cornelioqa iskay kamachinkunata waqyarqan, yanapaqninkunamanta Dios sonqo soldadotawan. 8 Hinaspan lliw sucedesqanta paykunaman willaspa Jope llaqtaman kacharqan. 9 Qhepantin p'unchaytaq kachasqankunaqa llaqtamanña qayllaykushaqtinku, Pedroqa chawpi p'unchayta hina wasi pataman wicharqan Diosmanta mañakunanpaq. 10 Payqa yarqaqtinmi mikhunata munarqan, mikhunata wayk'ushanankukamataq mosqoypi hina karqorqan. 11 Hinaspanmi hanaq pachata kicharisqata rikurqan, huk hatun llikllata hina tawantin ch'ullpanmanta warkusqa kay pachaman uraykamushaqta. 12 Chaypitaq kay pachapi imaymana rikch'aq tawa chakiyoq animalkuna, suchuq animalkuna, alton phalaq animalkuna ima karqan. 13 Hinan Pedroqa huk kunkata uyarirqan: –Pedro, sayariy, kaykunata wañuchispa mikhuy, nishaqta. 14 Chaymi Pedroqa nirqan: –Señorníy, amapuni, manan hayk'aqpas mikhurqanichu mana mikhuna kaqtapas, qhelli kaqtapas, nispa. 15 Hinan chay kunkaqa payta nimullarqantaq: –Diospa ch'uyanchasqantaqa aman “qhelli” ninkichu, nispa. 16 Chhaynatan kinsa kutikama rikhurimurqan, hinaspan chay llikllaqa hanaq pachaman kaqta aysasqa kapurqan. 17 Chay rikhuriy rikusqanmanta Pedro musphashallaqtinraqmi, Cornelioq kachamusqan runakunaqa Simonpa wasinta tapukuspa punkupiña kasharqanku. 18 Hinaspan waqyakuspa tapukurqanku: –¿Kaypichu Pedro sutiyoq Simonqa qorpachasqa kashan? nispa. 19 Chay rikhuriymanta Pedro yuyaykushaqtinmi Santo Espirituqa payta nirqan: –Qhawariy, kinsa runakunan maskhamushasunki. 20 Sayarispa uraykuy, hinaspa paykunawan riy, ama iskayrayaspa, ñoqan paykunata kachamurqani, nispa. 21 Hinaqtinmi Pedroqa uraykuspa Cornelioq kachamusqan runakunata nirqan: –Ñoqan kani maskhasqaykichis runaqa. ¿Imamantaq hamurqankichis? nispa. 22 Paykunataq nirqanku: –Capitán Cornelioq kachamusqanmi hamushayku, payqa Dios manchakuq chanin qharin, paytaqa llapa judío runakunapas allintan qhawarinku. Diosmi santo angelninwan Cornelioman willachisqa, qanta wasinman pusachinasuykipaq, hinaspa nisqaykikunata uyarinanpaq, nispa. 23 Chaymi paykunata ukhuman pusaykuspa qorpacharqan. Qhepantin p'unchay hatarispanmi Pedroqa paykunawan rirqan, hinan Jope llaqtapi tiyaq wakin wawqekunapas riysirqanku. 24 Qhepantin p'unchaytaq Cesarea llaqtaman haykurqanku. Chaypin Cornelioqa paykunata suyasharqan, familianta munasqan amigonkunatawan huñuykuspa. 25 Pedro haykushaqtintaq Cornelioqa chaskiykuq lloqsimurqan, hinaspan ñawpaqenpi qonqoriykukuspa k'umuykukurqan yupaychananpaq. 26 Pedrotaq ichaqa payta nirqan: –Sayariy, ñoqapas qan hina runallan kani, nispa. 27 Pedroqa Corneliowan rimaspañan wasiman haykurqan, chaypitaq askha huñunasqa runata tarirqan. 28 Hinaspan Pedroqa paykunata nirqan: –Qankunaqa yachankichismi, judío runapaqqa manan chaninchu wak llaqtayoqkunawan rimananpas wasinman haykuykunanpas. Ichaqa Diosmi yachachiwan ama pitapas “millaymi, qhellin” nispa qhawanaypaq. 29 Chayraykun waqyachimuwaqtiykichis, mana iskayrayaspa hamuni. Chay hinaqa, yachaytan munani: ¿Imapaqtaq waqyachimuwankichis? nispa. 30 Chaymi Cornelioqa nirqan: –Tawa p'unchayñan karqon, kunan hina las tresta kay wasiypi Diosmanta mañakusharqani, chayllamanmi k'ancharishaq p'achayoq qhari ñawpaqeypi sayaykuspa 31 niwarqan: Cornelio, mañakusqaykitan Dios uyarin, wakchakunaman yanapay qosqaykitapas yuyarillantaqmi. 32 Chay hinaqa, Jope llaqtaman runakunata kachay, hinaspa Pedro sutiyoq Simonta pusachimuy. Payqa lamar-qocha patapi wasiyoq suela ruwaq Simonpapin qorpachasqa kashan, nispa. 33 Chaymi qanman kaq rato kachamurqani. Allinpuni hamuwankiku. Kaypin Diospa qayllanpi llapayku kashayku, Diospa tukuy kamachisqasuykita uyarinaykupaq, nispa. 34 Hinaqtinmi Pedroqa nirqan: –Kunanraqmi entiendeni, Diosqa manan mayqen runatapas rikch'ayninta qhawaspachu akllan, 35 aswanpas may suyupipas payta yupaychaspa chanin-kayta ruwaqtaqa chaskinmi. 36 Diosqa Israel runakunaq mirayninmanmi rimaykurqan, Jesucristorayku Dioswan allipunasqanmanta allin willakuykunata willachimuspa, Jesucristoqa llapanchispa Señorninchismi. 37 Qankunaqa yachankichismi Juanpa bautismomanta willasqan qhepata Galilea provinciamantapacha qallarispa, Judea provinciantinpi tukuy imaymanakuna sucedesqanta. 38 Nazaret llaqtayoq Jesustan Diosqa Santo Espirituwan hawiykuspa atiyta qorqan. Jesusmi allinkunata ruwaspa purirqan, saqraq llapallan munaychakusqankunatapas qhaliyachispa, chaytaqa ruwarqan Dios paywan kasqanraykun. 39 Ñoqaykutaq testigokuna kayku Judea provinciapi, Jerusalén llaqtapipas Jesuspa lliw imaymana ruwasqanmanta. Paytan chakataspanku wañuchirqanku. 40 Diosmi ichaqa kinsakaq p'unchaypi kawsarichimpurqan, hinaspan sut'ita rikuchiwarqanku. 41 Manan llapan runakunamanchu rikhurirqan, aswanpas ñoqallaykumanmi. Ñoqaykuqa ñawpaqmantaña Diospa akllasqan testigokunan kayku. Wañusqanmanta kawsarimpuqtinqa paywanmi mikhurqayku ukyarqayku. 42 Paymi ñoqaykuta kamachiwarqanku llapa runaman allin willakuykunata willanaykupaq, kawsaqkunaqpas wañuqkunaqpas Diospa churasqan Juez Jesusqa kasqanta willanaykupaqwan. 43 Jesusmantan llapa profetakunaqa willakurqankuña: “Paypi llapa iñiqkunaqa huchankumanta pampachayta sutinpi chaskinqaku”, nispa. 44 Chaykunata Pedro rimashallaqtinraqmi, llapan uyariqkunaman Santo Espíritu uraykamurqan. 45 Chaymi Pedrowan hamuq iñiq judío runakunaqa muspharqanku, mana judío runakunamanpas Santo Espirituq qokuynin hamusqanmanta. 46 Wak rimaykunapi rimaqtan uyarirqanku, Diostapas hatunchasqankuta ima. 47 Chaymi Pedroqa nirqan: –Kay runakunaqa ñoqanchis hinallataqmi Santo Espirituta chaskinku, ¿pitaq bautizasqa kanankutaqa hark'akunman? nispa. 48 Hinaspan Señor Jesuspa sutinpi bautizasqa kanankupaq kamachirqan. Chaymantataq Pedrota valekurqanku pisi p'unchaykunatawan paykunawan qhepakunanpaq. 1 Judea provinciantinpi kaq apostolkunataq iñiqkunapiwan uyarirqanku mana judío runakunapas Diospa siminta chaskisqankuta. 2 Pedro Jerusalén llaqtaman wichariqtintaq, iñiq judío runakunaqa paywan churanakuspa 3 nirqanku: –¿Imanaqtinmi mana judío runakunaqman rispayki paykunawan mikhumurqanki? nispanku. 4 Hinaqtinmi Pedroqa lliw imakunachus sucedesqanta llapallanta willayta qallarirqan: 5 –Ñoqan Jope llaqtapi kashaspay Diosmanta mañakuspa mosqoypi hina huk rikhuriyta rikurqani. Chay rikhuriypi huk hatun lliklla hina tawantin ch'ullpanmanta warkuykusqa hanaq pachamanta ñoqaq kasqayman uraykamushaqta rikurqani. 6 Chayta allinta qhawaspaymi rikurqani kay pachapi kaq tawa chakiyoq animalkunata, salqa animalkunata, pampan suchuq animalkunata, phalaq animalkunatawan. 7 Huk kunkatataq uyarirqani: Pedro, sayariy, kaykunata wañuchispa mikhuy, nishawaqta. 8 Chaymi nirqani: –Señorníy, amapuni, manan hayk'aqpas mikhurqanichu mana mikhuna kaqtapas, qhelli kaqtapas, nispay. 9 Hinan chay kunkaqa hanaq pachamanta huktawan nimuwarqan: Diospa ch'uyanchasqantaqa aman “qhelli” ninkichu, nispa. 10 Chhaynatan kinsa kutita rikhurimurqan, hinaspan kaqta hanaq pachaman kutipurqan. 11 Chay ratopachan qorpachakusqay wasiman chayamurqanku Cesarea llaqtamanta ñoqaman kachamusqa kinsa runakuna. 12 Hinan Santo Espirituqa niwarqan: Ama iskayrayaspa paykunawan riy, nispa. Ñoqawanmi kay soqta wawqekunapas rirqanku, hinaspan Cornelioq wasinman haykurqayku. 13 Paytaq willawarqanku imaynatachus sayashaq angelta wasinpi rikusqanta, chay angelsi nisqa: Jope llaqtaman kachay, hinaspa Pedro sutiyoq Simonta pusachimuy. 14 Paymi willasunkichis imaynatachus qanpas llapa familiaykipas qespichisqa kanaykichista, nispa. 15 Rimayta qallariqtiytaq Santo Espíritu paykunaman uraykamurqan, imaynan ñoqanchismanpas ñawpaqta uraykamurqan hinata. 16 Chaymi yuyarirqani Señor Jesuspa nisqanta, paymi nirqan: “Juanqa cheqaqtapunin unuwan bautizarqan, qankunan ichaqa Santo Espirituwan bautizasqa kankichis”, nispa. 17 Ñoqanchismanqa Jesucristopi iñiqtinchismi Santo Espirituta qowarqanchis, chay hinaqa kikin Espiritullatataq paykunamanpas Dios qoshaqtinqa, ¿pitaq ñoqari kani Diosta hark'akunaypaq? nispa. 18 Chayta uyarispataq Jerusalenpi kaq iñiqkunaqa upallakapurqanku, hinaspan Diosta hatunchaspa nirqanku: –¡Chay hinaqa, mana judío runatapas Diosqa munanmi payman kutirikuspa wiñay kawsayniyoq kanankuta! nispa. 19 Estebanta wañuchisqanku qhepatan iñiqkunata qatiykachaspa ch'eqechirqanku. Hinan wakinkuna chayarqanku Fenicia hap'iyman, Chipre islaman, Antioquía llaqtamanwan, judío runakunallaman Jesucristomanta willaspa. 20 Ichaqa wakin iñiqkunan Chipre islamanta Cirene llaqtamanta qharikuna karqanku, paykunan Antioquía llaqtaman chayaspa, mana judío runakunamanpas Señor Jesusmanta allin willakuykunata willallarqankutaq. 21 Señor Diosmi anchatapuni paykunata yanaparqan, chaymi askha runa Jesuspi iñispa Diosman kutirikurqanku. 22 Chay willakuyta Jerusalén llaqtapi kashaq iglesia uyarispataq Bernabeta kacharqanku Antioquía llaqtaman rinanpaq. 23 Paymi chay llaqtaman chayaspa, Diospa saminchasqanta rikuspa mayta kusikurqan, hinaspan llapankuta kallpacharqan Señorman hap'ipakuspa tukuy sonqo servinankupaq. 24 Bernabeqa sumaq runan karqan, allin iñiyniyoq, Santo Espirituwanpas hunt'a. Askha runakunataq Señorman hap'ipakurqanku. 25 Chaymantataq Bernabeqa Tarso llaqtata rirqan Saulota maskhamuq, tarimuspataq Antioquía llaqtaman pusamurqan. 26 Chaypin huk wata hunt'a iglesiawan huñunakuspa askha runata yachachirqanku. Antioquía llaqtapitaq Jesucristopi iñiqkunata chaymantapacha Cristiano nispa suticharqanku. 27 Chay p'unchaykunapin wakin profetakunaqa Jerusalén llaqtamanta Antioquía llaqtaman uraykurqanku. 28 Hukninkun karqan Agabo sutiyoq, paymi sayarispa Santo Espirituq yuyaychasqan kaspa kay pachapi manchay yarqay kananmanta willakusqa. Chay yarqaymi Roma rey Claudioq tiemponpi hunt'akurqan. 29 Chaymi Antioquiapi kaq iñiqkunaqa sapankanku imachus kapusqanman hina Judea provinciapi tiyaq wawqe-panakunaman yanapayta apachinankupaq rimanakurqanku. 30 Ahinatan ruwarqanku. Chay yanapaytan apachirqanku Bernabewan Saulowan Judeapi iñiqkuna ukhupi umalli runakunaman qonankupaq. 1 Chay tiempopin rey Herodesqa wakin iñiqkunata hap'ichirqan ñak'arichinanpaq. 2 Juanpa wawqen Jacobotataq espadawan sipichirqan. 3 Mana Qonchuyoq T'anta Fiesta p'unchaykunataq karqan. Hinan Herodesqa judío runakuna chay ruwasqanwan kusikusqankuta rikuspa Pedrotapas hap'ichillarqantaq. 4 Hinaspan carcelman Pedrota churachispa tawa t'aqa soldadokunaman entregarqan, tawa-tawamanta cuidanankupaq. Pascua Fiesta qhepatataq Herodesqa runakunaq qayllanman horqomuspa juzgayta yuyaykurqan. 5 Chaymi Pedroqa carcelpi allin waqaychasqa kasharqan. Iglesiataq tukuy sonqowan paypaq Diosmanta mañakusharqanku. 6 Herodes payta horqomunan kashaqtintaq chay tuta Pedroqa iskay soldadokunaq chawpinpi puñusharqan, sapankaman cadenawan watasqa, guardiakunapas punku qayllapi carcelta makilla cuidasharqanku. 7 Chayllamanmi Señor Diospa angelninqa rikhurirqan, hinan huk k'anchay carcelpi k'ancharirqan. Angeltaq Pedrota waqtanninmanta kuyurichispa rikch'achirqan: –Usqhaylla hatariy, nispa. Chay raton cadenakunaqa makinmanta urmarqan. 8 Angeltaq nirqan: –P'achakuy, usut'aykiwanpas churakuy, nispa. Chayta ruwaqtintaq angelqa nirqan: –Capaykiwan churakuspa qhepayta hamuy, nispa. 9 Chaymi Pedroqa lloqsispa angelpa qhepanta rirqan. Manataq yacharqanchu angelpa ruwasqanqa cheqaq kasqanta, aswanmi yuyarqan rikhuriyta rikushasqallanta. 10 Ñawpaqkaq guardiatapas qhepakaq guardiatapas pasarqospañataq, llaqtaman lloqsina fierro punkuman chayarqanku, chay punkun kikillanmanta paykunapaq kicharikurqan, lloqsispankutaq calleta purirqanku, hinaspanmi angelqa qayllanmanta chinkarqapurqan. 11 Chayraqmi Pedroqa yuyayninta hap'ikuspa nirqan: –Kunanqa cheqaqtapunin yachani Señor Diosqa angelninta kachamuwasqanta, hinaspa Herodespa makinmanta lliw judío runakunaq mana allin ruwawananmantawan librawasqanta, nispa. 12 Chayta reparaspanmi Pedroqa Marcos sutiyoq Juanpa maman Mariaq wasinman rirqan, chaypin askha huñunasqa mañakusharqanku. 13 Calle punkuta takaqtintaq, huk warmi kamachi Rode sutiyoq uyariq lloqsimurqan. 14 Paytaq Pedroq kunkanta reqsirqospa punkutapas manaraq kichaspa, kusisqa ukhuman phawaykuspa willamurqan: –¡Pedron punkupi kashan! nispa. 15 Chaymi paykunaqa nirqanku: –Waq'ayarqonkichá, nispanku. Rodetaq ichaqa nirqan: –Pedropunin kashan, nispa. Chaymi paykunaqa: –Angelninchá, nirqanku. 16 Chaykamataq Pedroqa takapayasharqan. Kichaspankutaq payta rikuspa muspharqanku. 17 Paytaq ichaqa makinwan ch'inyachispa, paykunaman willarqan imaynatachus Señorqa payta carcelmanta horqomusqanta. Nirqantaq: –Kayta willamuychis Jacoboman iñiq-masinchiskunamanwan, nispa. Chaymanta lloqsispataq wak ladoman ripurqan. 18 P'unchayamuqtintaq soldadokunaqa sinchita ch'aqwasharqanku: Pedroq mana kapusqanmanta. 19 Herodesmi Pedrota maskhachimurqan, mana tarimuqtinkutaq guardiakunata allin-allinta tapurqan, hinaspanmi kamachikurqan chay guardiakunata apaspa wañuchimunankupaq. Hinaspataq Judea ladomanta Cesarea llaqtaman uraykuspa, chaypi huk tiempo tiyarqan. 20 Herodesmi Tiro llaqtapi Sidón llaqtapi tiyaqkunaq contranpi phiñasqa kasharqan. Chay llaqtayoqkunataq ichaqa reypa suyunmanta mikhunata rantikuqku, chaymi reypa mayordomon Blastowan amigota ruwarqospanku Herodesman huk-nisqalla rirqanku, paywan allipunayta mañakunankupaq. 21 Waqyachisqan p'unchaytaq Herodesqa rey p'achawan p'achaykukuspa kamachikunan tiyanapi tiyaykurqan, hinaspan paykunaman rimaykurqan. 22 Hinaqtinmi runakunaqa qaparirqanku: –¡Kayqa manan runallachu rimashan, aswanpas diosmi! nispanku. 23 Hinan kaq rato Señor Diospa angelninqa payta onqorqachirqan Diosta mana hatunchasqanrayku, chaymi kuruq tukusqan wañurqan. 24 Diospa simintaq hinantinman mast'arikuspa willasqa karqan. 25 Bernabewan Saulowanmi ruwanankuta tukuspa Jerusalén llaqtamanta Antioquía llaqtaman kutirqanku Marcos sutiyoq Juantawan pusarikuspanku. 1 Antioquía llaqta iglesiapin karqan profetakuna yachachiqkuna ima: Bernabé, Yana runa nisqa Simón, Cirene llaqtayoq Lucio, kamachikuq Herodeswan kuska uywasqa Manaén, hinallataq Saulopas. 2 Paykuna Señorta yupaychaspa ayunashaqtinkutaq, Santo Espirituqa nirqan: –Bernabeta Saulotawan t'aqapuwaychis, allin willakuykunata willanankupaqmi paykunata akllakurqani, nispa. 3 Chaymi ayunasqanku mañakusqanku qhepata Bernabeman Saulomanwan makinkuta churaykurqanku, hinaspa paykunata kacharparirqanku. 4 Bernabewan Saulowanmi Santo Espirituq kachasqan kaspa Seleucia llaqtaman uraykurqanku, chaymantataq barcopi Chipre islaman rirqanku. 5 Salamina llaqtaman chayaspankutaq judío runakunaq sinagogankunapi Diospa siminta willarqanku. Marcos sutiyoq Juantan yanapakuqpaq pusarqanku. 6 Islantinta purispankun Pafos llaqtapi tuparqanku Barjesús sutiyoq layqawan, paymi judío runa karqan, “profetan kani” nirqantaq kanpas. 7 Chay layqan kasharqan islapi kamachikuq yuyaysapa Sergio Paulowan. Chay kamachikuqmi Diospa siminta uyariyta munaspa Bernabeta Saulotawan waqyachikurqan. 8 Barjesús sutiqa griego rimaypi Elimas ninmi. Paymi apostolkuna contra sayarirqan chay llaqtapi kamachikuq Jesuspi iñinanta hark'akuspa. 9 Chaymi Pablo sutiyoq Sauloqa Santo Espirituwan hunt'a kaspa layqata allinta qhawaykuspa 10 nirqan: –¡Yaw, supaypa churin! ¡Tukuy mana allin ruwayta q'otuyllatawanmi yachanki! ¡Lliw chanin-kaykunata cheqnikuq runan kanki! ¿Hayk'aqkamataq Señor Diospa cheqaq ñanninkunata q'ewichinki? 11 Kunanqa Señor Diosmi muchuchisunki, ñawsayaspaykin huk tiempo intiq k'anchayninta mana rikunkichu, nispa. Hinaqtinmi yana phuyu hina payman tutayaykamurqanpacha, chaymi thampiykachaspa maskharqan pillapas makinmanta aysananpaq. 12 Hinaqtinmi llaqta kamachikuqqa chay hina kasqanta rikuspa, Señormanta Pabloq yachachisqanmanta musphaspa Jesuspi iñirqan. 13 Pablotaq puriq-masinkunapiwan Pafos llaqtamanta barcopi rispanku, Panfilia hap'iypi Perge llaqtaman chayarqanku. Marcos sutiyoq Juanmi ichaqa paykunamanta t'aqakuspa Jerusalén llaqtaman kutirikapurqan. 14 Pablowan Bernabewanmi Perge llaqtamanta rispanku, Pisidia provinciapi Antioquía llaqtaman chayarqanku. Hinaspan judío runakunaq sinagoganman samana p'unchaypi haykuspa tiyaykurqanku. 15 Diospa kamachikuynin simitapas profetakunaq qelqasqankunatapas leespankuñan chay sinagogapi kamachikuqkunaqa paykunaman willachirqanku: –Wawqeykuna, ima simillapas kallpachaykuwanaykikupaq kaqtinqa, kunan rimaykuwayku, nispa. 16 Chaymi Pabloqa sayarispa makinwan ch'inyachispa nirqan: –Israel llaqtamasiykuna, Diosta yupaychaq mana judío runakunapas uyariychis. 17 Israel runakunaq Diosninmi ñawpa taytanchiskunata akllarqan, hinaspan paykunata askhayachirqan Egipto suyupi mana llaqtayoq kashaqtinku. Chaymantan atiyninwan horqomurqan, 18 hinaspan tawa chunka watata hina ch'inneqpi paykunaq mana kasukusqankuta Diosqa muchurqan. 19 Canaán hallp'api qanchis suyukunata atipaspataq hallp'ankuta Israel llaqtanman rakirqan. 20 Lliw chaykunan tawa pachak phisqa chunka wata hina karqan. Chaymantataq Diosqa umalli qollanakunata paykunapaq churarqan profeta Samuelpa tiemponkama. 21 Reyniyoq kayta munaqtinkutaq Diosqa tawa chunka watapaq Benjamín ayllumanta Cispa churin Saulta reyninku kananpaq churarqan. 22 Diostaq Saulta wikch'uspa, Davidta reyninku kananpaq churarqan. Davidmantan Diosqa nirqan: “Isaipa churin Davidtan tarini sonqoypaq hina runata, paymi lliw munasqayta ruwanqa”, nispa. 23 Paypa mirayninmantan Diosqa prometesqanman hina Israel runakunapaq Qespichiq Jesusta kachamurqan. 24 Manaraq Jesús hamushaqtinmi Bautizaq Juanqa llapan Israel runakunaman Diosman kutirikuspa bautizachikunankuta willarqan. 25 Juanqa ruwananta tukushaspañan nirqan: ¿Pi kasqaytataq yuyankichis? Manan suyasqaykichis runachu ñoqaqa kani. Aswanmi ñoqaq qhepayta huk hamushan, paypa chakinmanta usut'ankunallatapas manan paskanaypaq hinachu kani, nispa. 26 Wawqeykuna, Abrahampa miraynin runakuna, Diosta yupaychaq mana judío runakunapas, Diospa qespichinanmanta willakuyqa ñoqanchispaqmi. 27 Jerusalén llaqtapi tiyaqkunan kamachikuqninkunapiwan Jesusqa pichus kasqanta mana reqsirqankuchu, sapa samana p'unchaypi leesqa profetakunaq nisqantapas manallataq entienderqankuchu. Chaymi Jesusta huchachaspa profetakunaq nisqanta hunt'arqanku. 28 Wañuchinapaq hina mana ima huchatapas paypi tarishaspankupas, kamachikuq Pilatotan valekurqanku Jesusta wañuchinapaq. 29 Jesusmanta llapallan qelqasqa kaqkunata hunt'aspankutaq, cruzmanta uraykachispa aya p'ampanaman churarqanku. 30 Diostaq ichaqa wañusqanmanta kawsarichimpurqan. 31 Chaymi Jesusqa askha p'unchayta rikhurirqan paywan kuska Galileamanta Jerusalén llaqtaman puriysiq-masinkunaman. Paykunan kunanqa Israel llaqta-masinchiskunaman Jesusmanta willaqkuna kanku. 32 Ñoqaykupas kay allin willakuykunata willashaykiku, Diospa ñawpa taytanchiskunaman prometesqanta, 33 ñoqanchis mirayninkunapaq Jesusta kawsarichimpuspa hunt'asqanta. Iskaykaq Salmopipas kay hinatan nin: “Qanmi Churiy kanki, kay p'unchaymi ñoqa churiyayki”, nispa. 34 Diosmi wañusqanmanta payta kawsarichimpurqan manapuni hayk'aqpas ismunanpaq. Chaytan kay Qelqaqa sut'inchan: “Davidman prometesqay ancha allin samikunataqa qosqaykichispunin”, nispa. 35 Chaymi huk cheqas Qelqapipas nillantaq: “Manan ch'uya kamachiykiq cuerpontaqa ismurichinkichu”, nispa. 36 Chhaynataqmi Davidpas kawsayninpi Diospa munayninman hina servirqan, wañukapuspataq ñawpa taytankunawan p'ampasqa karqan, hinan ismuripurqan. 37 Diospa kawsarichimpusqan Jesusmi ichaqa mana ismurqanchu. 38 Chay hinaqa, wawqeykuna, yachaychis, Jesusllapin hucha pampachayqa kan, chaytan willashaykichis. 39 Moisespa kamachikuynin simiman hinaqa manan huchamanta kacharichiy atikunchu, Jesuspi iñiqmi ichaqa llapa huchanmanta kacharichisqaña kashan. 40 Ahinaqa cuidakuychis, paqtataq profetakunaq qelqanpi nisqa simikuna qankunaman chayamunman, paykunan nirqanku: 41 “Qhawariychis Diosta pisichaqkuna, musphaychis hinaspa ch'usaqyapuychis. Huk ruwanatan kay p'unchayniykichiskunapi ruwani, piña chayta willasuqtiykichispas manan creewaqchischu”, nispa. 42 Judío runakunaq sinagoganmanta lloqsishaqtinkutaq, runakunaqa Pablota Bernabetawan valekurqanku hamuq samana p'unchaypipas chaykunata aswanta willaykunankupaq. 43 Huñunakuq ch'eqeriqtintaq, askha judío runakuna, judío t'aqaman t'ikrakuspa Diosta yupaychaqkunapiwan Pablota Bernabetawan qatikurqanku. Hinan paykunaqa rimapayaspa kallpacharqanku khuyapayakuq Diospi hap'ipakuspa kawsanankupaq. 44 Hamuq samana p'unchaypitaq yaqa llaqtallantin huñunakurqan Diospa siminta uyarinankupaq. 45 Judío runakunataq ichaqa askha runakunata rikuspa sinchita envidiakurqanku, hinaspan Pabloq yachachisqan contra rimaspa k'amirqanku. 46 Hinaqtinmi Pabloqa Bernabepiwan mana manchakuspa nirqanku: –Qankunamanraqmi Diospa simintaqa willanaykupuni karqan, qankunataq ichaqa mana chaskiyta munankichischu, manallataq wiñay kawsaytapas munankichischu, chaymi mana judío runakunaman willaq ripushayku. 47 Kay hinatan Señor Diosqa kamachiwarqanku: “Wak suyu runakunata k'anchaqpaqmi churayki, kay pachantin runakunaman qespikuymanta willanaykipaqmi churayki”, nispa, nispanku. 48 Chayta uyarispataq mana judío runakunaqa kusikuspanku Señorpa simintapas “allinmi” nirqanku. Hinaspan llapallan wiñay kawsaypaq akllasqa kaqkuna iñirqanku. 49 Chay hinatan Señorpa siminqa chay provinciantinpi willakurqan. 50 Judío runakunataq ichaqa Diosta yupaychaq allichachaq warmikunata, llaqtapi kamachikuq qharikunatawan yuyaychaspa tanqarqanku, hinan paykunaqa Pablo contra Bernabé contra qatiykachayta hatarichirqanku, hinaspan llaqtankumanta qarqorqanku. 51 Chaymi paykunaqa chakinkupi hallp'ata paykuna contra chhaphchispa Iconio llaqtaman rirqanku. 52 Chaywanpas Antioquía llaqtapi tiyaq iñiqkunaqa may kusisqapunin Santo Espirituwan hunt'a kasharqanku. 1 Iconio llaqtapin judío runakunaq sinagogaman Pablowan Bernabewan kuska haykuspanku sumaqtapuni willarqanku. Hinan ancha askha judío runakunapas mana judío runakunapas Jesuspi iñirqanku. 2 Iñiyta mana munaq judío runakunan ichaqa mana judío runakunata yachaykachispa tanqarqanku iñiqkuna contra sayarinankupaq. 3 Chayraykun apostolkunaqa unaytaraq chaypi qhepakurqanku, Señormanta mana manchakuspa rimaspanku. Señormi paykunamanqa atiyta qorqan musphana milagrokunata ruwanankupaq, chay hinapin sut'incharqan Diospa khuyakuyninmanta willakusqankuqa cheqaq kasqanta. 4 Llaqta runakunataq ichaqa t'aqanakurqan, wakinmi judío runakunaman sayakurqan, wakintaq apostolkunaman sayakurqan. 5 Judío runakunan mana judío runakunapiwan kamachikuqninkunantin apostolkunata k'irinankupaq ch'aqenankupaqwan rimanakurqanku. 6 Chayta yachaspan Pablowan Bernabewan Licaonia ladopi Listra llaqtaman Derbe llaqtaman lliw muyuriqnintinmanwan ayqerqanku. 7 Chaypipas Jesusmanta allin willakuykunataqa willarqankun. 8 Listra llaqtapin wist'upuniña naceq runa tiyasharqan, payqa manan hayk'aqpas puririqchu. 9 Paymi Pabloq rimasqanta uyarisharqan. Pablotaq payta allinta qhawaykurqan, hinaspan qhaliyananpaq iñiyniyoq kasqanta reparaspa 10 kunkayoqta nirqan: –¡Sayariy allinta! nispa. Chay runataq saltarqan, hinaspan puririrqan. 11 Chaymi runakunaqa Pabloq ruwasqanta rikuspa, Licaonia rimaypi kunkayoqta nirqanku: –¡Dioskunan runakunaman tukuspa uraykamuwanchis! nispanku. 12 Bernabetan Júpiter nispa suticharqanku, Pablotataq ñawpaq rimaq kasqanrayku Mercurio nispa suticharqanku. 13 Llaqtanku chimpapin Júpiter dios yupaychananku wasi kasharqan. Chaymi Jupiterpa sacerdotenqa torokunata t'ika pillukunatawan llaqta punkuman apamuspa, runakunawan kuska sacrificiota apostolkunaman haywayta munarqan. 14 Hinan apóstol Bernabewan Pablowan chayta reparaspanku, p'achankuta llik'ikuspa runakuna ukhuman qaparispa phawaykurqanku: 15 –¿Imaraykun kayta ruwankichis? Ñoqaykupas qankuna hina runallataqmi kayku, Diosmanta allin willakuykunatan willaykiku kay yanqa ruwaykunamanta kawsaq Diosman kutirikunaykichispaq. Paymi ruwarqan hanaq pachata kay pachata, lamar-qochata, chaykunapi tukuy ima kaqtapas. 16 Paytaqmi ñawpa p'unchaykunapi llapan runakunata ñanninkupi puriqta hinallata qhawarqan. 17 Chaywanpas Diosqa imapas allinta ruwasqanwanmi reqsichikurqan. Paymi parachimun, chakrakunatapas tiemponpi ruruchin, mikhunatapas askhata qowanchis, sonqonchistapas anchata kusichin, nispa. 18 Chaykunata nispataq ñak'ayta runakunata hark'arqanku, paykunaman sacrificiota ama haywanankupaq. 19 Chaymantañataqmi Antioquía llaqtamanta Iconio llaqtamantawan judío runakuna chayamurqanku, hinaspan runakunata yuyaychaspa tanqarqanku. Chaymi Pablota ch'aqerqanku, wañusqaña kasqanta yuyaspataq llaqta hawaman aysarqanku. 20 Iñiqkuna muyuykuqtinkutaq Pabloqa hatarispa llaqtaman haykurqan, hinaspan qhepantin p'unchayta Bernabepiwan Derbe llaqtaman puririrqanku. 21 Chay llaqtapi Jesusmanta allin willakuykunata willaqtinkun askha runa iñirqanku. Chay qhepatataq Listra llaqtaman, Iconio llaqtaman, Antioquía llaqtamanwan kutiripurqanku. 22 Chaykunapin iñiqkunata kallpacharqanku, Jesuspi iñiyninkupi qaqata sayanankupaq. Hinaspan paykunata nirqanku: –Imaymana sasachakuytan muchunanchis Diospa qhapaqsuyunman haykunanchispaqqa, nispa. 23 Sapanka iglesiapitaq ayunaspa mañakuspa ima umalli runakunata akllarqanku, hinaspan iñisqanku Señorman paykunata hap'iykachirqanku. 24 Pisidia provincianta rispataq Panfilia provinciaman chayarqanku. 25 Diospa siminta Perge llaqtapi willaspankuñataq Atalia llaqtaman uraykurqanku. 26 Chaymantataq Antioquía llaqtaman barcopi kutirqanku. Chay llaqtapin iñiqkunaqa khuyapayakuq Diospa makinman paykunata hap'iykachisqaku Diospa llank'ananta ruwanankupaq, chaytan kunan hunt'amurqankuña. 27 Antioquía llaqtaman chayaspataq iglesiata huñuspa willarqanku lliw imaymanata paykunawan Diospa ruwasqanta, imaynatachus mana judío runakunaq iñinankupaq punkuta kicharisqantapas. 28 Chaypin paykunaqa iñiqkunawan unayta tiyarqanku. 1 Chay p'unchaykunan Judea provinciamanta Antioquía llaqtaman wakin runakuna uraykamurqanku, hinaspan iñiqkunata yachachirqanku: –Manachus Moisespa kamachikuy siminman hina qhari-kayniykichis qarachata señalakunkichis chayqa, manan Diosqa qespichisunkichischu, nispanku. 2 Chaymi Pabloqa Bernabepiwan paykunawan sinchita churanakurqanku, hinan iñiqkunaqa Pablota Bernabeta wakinninkutawan akllarqanku, chay churanakuymanta Jerusalén llaqtapi apostolkunawan umalli runakunawan ima rimanakamunankupaq. 3 Hinaspan iglesiaqa paykunata kacharparirqan, chaymi rirqanku Fenicia hap'iyninta Samaria provinciantawan mana judío runakunaq Diosman kutirikusqankuta iñiqkunaman willaspa. Chaymi llapan iñiqkunaqa anchata kusikurqanku. 4 Jerusalén llaqtaman chayaqtinkun iñiqkuna, apostolkuna, umalli runakunapiwan paykunata sumaqta chaskirqanku. Hinan kachasqakunaqa willarqanku lliw imaymanata paykunawan Diospa ruwasqanta. 5 Ichaqa fariseokunaq t'aqanmanta iñiqkunan sayarispa nirqanku: –Mana judío kaq iñiqkunataqa qhari-kayninku qarachata señalanapunin, hinaspa Moisespa kamachikuy siminta hunt'anankupaq kamachina, nispanku. 6 Chaymi apostolkunaqa umalli runakunapiwan huñunakurqanku chay churanakuymanta rimanankupaq. 7 Unaytaña churanakuqtinkutaq Pedroqa sayarispa paykunata nirqan: –Wawqeykuna, yachankichismi riki unay tiempoña qankuna ukhumanta Diospa akllakuwasqanta, ñoqa willaqtiy Jesucristomanta allin willakuykunata mana judío runakuna uyarinankupaq, hinaspa iñinankupaq. 8 Runakunaq sonqon reqsiq Diosmi paykunamanpas Santo Espirituta qorqan, ahinapin ñoqanchista hina paykunata chaskisqanta sut'incharqan. 9 Diosqa ñoqanchistapas paykunatapas kaqtakamallan munakuwanchis, chaymi paypi iñiqtinku sonqonkutapas ch'uyancharqan. 10 Kunanri, ¿imaraykutaq Diosta wateqankichis, ñawpa taytanchiskunaqpas ñoqanchispapas mana hunt'ay atisqanchis kamachikuyta iñiqkunaman hunt'anankupaq kamachispa? 11 Ñoqanchisqa yachanchispunin Señor Jesuspa khuyapayakuynillanwan Diospa qespichisqan kasqanchista, chay hinallataqmi paykunapas qespichisqa kanku, nispa. 12 Chaymantataq Bernabewan Pablowan willakurqanku may hatun milagrokunata señalkunatawan mana judío runakuna ukhupi Dios paykunawan ruwasqanmanta, hinan llapanku ch'inlla uyarirqanku. 13 Paykuna rimayta tukuqtinkutaq Jacoboqa nirqan: –Wawqeykuna, uyariwaychis: 14 Simonmi willakunña imaynatachus Diosqa mana judío runakunamanta paypaq runakunata akllakuspa chayllaraq paykunata yuyarikusqanta. 15 Chaywantaqmi profetakunaq nisqanpas tupan. Diospa Simin Qelqan nin: 16 “Chay qhepatañan kutimusaq, wakmantan Davidpa mirayninta sayarichisaq, wasi thunikuqtin perqaq hinan wakmanta hatarichisaq 17 wakin runakunapas maskhawanankupaq, sutiywan sutichasqa llapan wak suyu runakunapas maskhawanankupaq. Tukuy chaykunata ruwaq ñoqa Señor Diosmi chaytaqa nini. 18 Ñawpamantañan chaykunataqa reqsichirqani”, nispa. 19 Chayraykun ñoqaqa yuyaykuni Diosman kutirikuq mana judío runakunataqa amaña musphachisunchischu. 20 Aswanpas paykunaman qelqasunchis idolokunaman haywasqa mikhunata ama mikhunankupaq, qhelli huchapi ama purinankupaq, seq'osqa aychatapas yawartapas ama mikhunankupaq. 21 Moisespa kamachikuy simintaqa ñawpa tiempomantañan sapanka llaqtapi yachachinku, sapa samana p'unchaypitaq sinagogakunapipas leenku, nispa. 22 Chaymi apostolkunaqa, umalli runakunapiwan, llapa iglesiapiwan yuyaykurqanku paykuna ukhumanta qharikunata akllaspa Pablotawan Bernabetawan kuskata Antioquía llaqtaman kachanankupaq. Hinaspan akllarqanku umalli qharikuna Barsabás sutiyoq Judasta Silastawan. 23 Chay qhepatan apanankupaq kay hinata cartata qelqarqanku: Ñoqayku iñiq-masiykichis apostolkunan, umalli runakunan, Antioquía llaqtapi, Siria provinciapi, Cilicia provinciapi kaq mana judío wawqe-panakunata napaykamuykiku. 24 Yachaykun wakinniyku mana kamachishaqtiyku qankunaman hamusqanta. Paykunan yachachikuyninkuwan pantachispa iskayrayachirqasunkichis. [Kamachisunkichistaq qhari-kayniykichis qarachata kuchuqakuychis, Moisespa kamachikuy siminta hunt'aychis, nispa.] 25 Chaymi huk-nisqalla huñukuspayku allinta yuyaykurqayku, wakin qharikunata akllaspa, munasqanchis Bernabetawan Pablotawan kuskata qankunaman kachamuyta. 26 Paykunaqa Señorninchis Jesucristoq sutinraykun wañuytapas mana manchakurqankuchu. 27 Chaymi Judasta Silastawan kachamuykiku, paykunapas chay hinallatataq simipi willanasuykichispaq. 28 Santo Espiritumanpas ñoqaykumanpas allinmi rikch'akuwanku qankunaman ama ima sasatapas kamachinaykupaq, aswanpas kaykunallatan hunt'anaykichistaqa munayku: 29 Aman idolokunaman haywasqa mikhunata mikhunkichischu, aman seq'osqa aychatapas yawartapas mikhunkichischu, aman qhelli huchapipas purinkichischu. Chaykunamantachus cuidakunkichis chayqa allintan ruwankichis. Allillanpuni kashaychis, nispa. 30 Hinaspan tawantin kamachisqa qharikunaqa, Antioquía llaqtaman uraykurqanku, chaypin iñiqkunata huñuykuspa cartata haywarqanku. 31 Chayta leespankutaq iñiqkunaqa sonqonku tiyaykuqtin kusikurqanku. 32 Judaspas Silaspas profeta kaspankun, allin-allinta rimaykuspa iñiqkunata sonqochaspa kallpacharqanku. 33 Chaypi unay p'unchaykunaña kasqankumantan iñiqkunaqa: –Sumaqllaña kutipuychis, nispa kacharparipurqanku. [ 34 Silastaq ichaqa chaypi qhepakurqan.] 35 Pablotaq Bernabepiwan Antioquía llaqtapi qhepakurqanku, chaypin paykunapas askha iñiqkunapiwan yachachispa Señor Jesucristomanta willarqanku. 36 Pisi p'unchaykuna qhepatataq Pabloqa Bernabeta nirqan: –Kutisunchis Señor Jesucristomanta willamusqanchis lliw llaqtakunapi wawqe-panakunata watukamuq, imaynachá kashankupas, nispa. 37 Hinan Bernabeqa Marcos sutiyoq Juanta paykunawan pusayta munarqan. 38 Pablotaq ichaqa mana pusayta munarqanchu, Panfilia hap'iymantapacha paykunamanta t'aqakuspa llank'ayninkupi mana puriysisqanmanta. 39 Paykunaqa sinchita churanakuspankun t'aqanakurqanku, chaymi Bernabeqa Marcosta pusarikuspa Chipre islata barcopi ripurqan. 40 Pablotaq Silasta akllakurqan, hinan iñiqkunaqa khuyapayakuq Señorpa makinman hap'iykachirqanku, chaymi puririrqanku. 41 Hinaspan iglesiakunata kallpachaspa Siria provincianta Cilicia provincianta purirqanku. 1 Chaymantataq Pablowan Silaswan Derbe llaqtaman chayarqanku, hinaspataq Listra llaqtaman chayarqanku. Listra llaqtapin karqan Jesucristopi iñiq Timoteo sutiyoq, mamanmi karqan Jesucristopi iñiq judía warmi, taytantaq karqan Grecia suyu runa. 2 Listra llaqtapi Iconio llaqtapi kaq wawqe-panakunan Timoteomanta allinta rimarqanku. 3 Pablon Timoteota pusayta munaspa qhari-kaynin qarachata señalarqan, chay hap'iypi judío runakunata ama phiñachinankupaq. Llapa judío runan yacharqan taytanqa Grecia suyu runa kasqanta. 4 Llaqtan-llaqtanta purispankutaq iñiqkunaman willarqanku Jerusalén llaqtapi kaq apostolkunaq umalli runakunaqpiwan rimanakusqan kamachikuykunata hunt'anankupaq. 5 Chay hinapin iglesiakunata Jesucristopi iñiyninkupi qaqata sayanankupaq kallpacharqanku. Sapa p'unchaytaq iñiqkunaqa askhayarqanku. 6 Pablota, puriysiq-masinkunatawan, Asia provinciapi Diospa siminta willanankutan Santo Espíritu hark'arqan, chaymi Frigia provincianta Galacia provinciantawan purirqanku. 7 Misia provinciaman chayaspankutaq Bitinia hap'iyman riytapuni munarqanku, ichaqa Jesuspa Espiritunmi paykunata hark'arqan. 8 Misia provincianta pasaspataq, Troas llaqtaman uraykurqanku. 9 Chaypi tuta puñushaspataq rikhuriyta Pabloqa rikurqan. Macedonia provincia runa sayaykuspa payta valekushasqa: Macedoniaman chimpamuspa yanapawayku, nispa. 10 Chay rikhuriyta rikurqospa hinan Macedoniaman rinaykupaq q'epichakurqayku, paykunaman allin willakuykunata willamunaykupaq Diospuni waqyawasqankuta yachaspayku. 11 Troas llaqtamanta barcopi puririspaykun Samotracia islaman cheqanta rirqayku, qhepantin p'unchaytaq Neápolis llaqtaman barcopi rirqayku. 12 Chaymantataq Macedonia provinciaq allinnin hap'iypi Filipos llaqtaman rirqayku. Chaypin Roma llaqtayoq runakuna tiyaqku. Chay llaqtapin iskay-kinsa p'unchayta qhepakurqayku. 13 Samana p'unchaypin llaqtamanta lloqsispa mayu pataman rirqayku, chaypi judío runakunaq Diosmanta mañakushasqankuta yuyaspa. Chayaspaykutaq tiyaykuspa huñunasqa warmikunaman allin willakuykunata willarqayku. 14 Hukkaq warmin Tiatira llaqtamanta Lidia sutiyoq karqan, paymi Dios yupaychaq karqan, sani-puka sumaq awasqakunatan qhatuq. Paypa sonqontan Señorqa kicharirqan Pabloq nisqanta tukuy sonqo uyarinanpaq. 15 Hinan Lidiaqa wasinpi kaqkunantin bautizasqa kaspa valekuwarqanku: –Señorpi cheqaq iñiq kasqayta rikuwaspaykichisqa, wasiyman haykuykamuychis qorpachakuq, nispa. Hinaspan pusaykuwarqankupuni. 16 Huk kutinmi Diosmanta mañakamuq rishaqtiyku watuq espirituq hunt'aykusqan sipas ñoqaykuwan tupaq lloqsimurqan. Paymi watusqanwan sinchita patronninkunata qolqecharqan. 17 Chay sipasmi Pablota ñoqaykutawan qatipakuwaspanku qaparkachaq: –¡Kay runakunaqa Ancha Hatun Diospa kamachinkunan kanku, paykunan imaynatachus qespichisqa kanaykichismanta willashasunkichis! nispa. 18 Chay hinatan askha p'unchaykunaña qaparkachaq, Pablotaq ichaqa manaña uyariyta munaspa chay espirituman kutirispa nirqan: –¡Jesucristoq sutinpin kamachiyki, paymanta lloqsiy! nispa. Chaymi kaq ratopacha lloqsirqan. 19 Sipaspa patronninkunataq manaña gananankupaq kasqanta reparaspa Pablota Silastawan hap'irqanku, hinaspan plazaman aysarqanku kamachikuqkunaman. 20 Juezkunaman paykunata apaspataq nirqanku: –Kay runakunan judío runa kashaspanku, llaqtanchista ch'aqwachishanku. 21 Paykunaqa yachachinku kamachikuyninchispa hark'asqan wak costumbrekunatan, ñoqanchisqa Roma llaqtayoq runakunan kanchis, chaymi yachachikuyninkutaqa mana chaskisunmanpaschu ruwasunmanpaschu, nispanku. 22 Runakunataq Pablo contra Silas contrapiwan huk-nisqalla hatarirqanku, chaymi juezkunaqa paykunaq p'achanta ch'utispa varakunawan paykunata waqtanankupaq kamachirqanku. 23 Sinchita waqtaspa k'irispankutaq carcelman wisq'arqanku, hinaspan carcelerota kamachirqanku allintapuni paykunata waqaychananpaq. 24 Carcelerotaq chhayna kamachisqa kaspa ukhukaq carcelman apaykurqan, hinaspan chakinkuta cepopi hap'iykachirqan. 25 Kuska tutata hinataq Pabloqa Silaswan Diosmanta mañakusharqanku, himnokunatapas takisharqanku, chaytan preso-masinkupas uyarisharqanku. 26 Hinaqtinmi qonqaylla sinchita pacha chhaphchikurqan, carcelpa teqsintapas chhaphchirqanraq. Hinan llapan punkukuna kicharparikurqan, sapankaq cadenawan watasqankupas paskarparikurqan. 27 Carcelerotaq rikch'arispa, cárcel punkukuna kicharayashaqta rikuspa, espadanta horqokuspa wañurqochikuyta munarqan, presokunaq ayqekusqankuta yuyaspa. 28 Chaymi Pabloqa kunkayoqta nirqan: –¡Ama imanakuypaschu, llapallaykun kaypi kashayku! nispa. 29 Hinan carceleroqa k'anchayta mañakuspa ukhuman phawaykurqan, hinaspan khatatataspa Pabloq Silaspa ñawpaqenman qonqoriykukurqan. 30 Hawaman paykunata pusaspataq nirqan: –Wiraqochaykuna, ¿imatataq ruwasaq qespisqa kanaypaq? nispa. 31 Chaymi paykunaqa nirqanku: –Señor Jesucristopi iñiy, qespisqan kanki, qanpas wasiykipi kaqkunapas, nispa. 32 Chaymantataq Señorpa siminta payman willarqanku, wasinpi llapan kaqkunamanwan. 33 Hinaqtinmi carceleroqa chay kikin tutapacha paykunata pusaykuspa k'irinkuta mayllirqan, hinaspan payqa bautizachikurqan llapan familianpiwan. 34 Chaymantataq paykunata wasinman pusaykuspa mikhuchirqan, wasinpi llapan familianpiwan Diospi iñisqanmantataq q'ochukurqan. 35 Tutamantataq juezkunaqa guardiakunata carceleroman kacharqanku: –Chay runakunata kacharimpuychis, nispa. 36 Hinan carceleroqa chay simikunata Pabloman willarqan: –Juezkunan qantawan Silastawan kacharipunaypaq kamachimuwanku, chay hinaqa, lloqsipuspaykichis allillanña ripuychis, nispa. 37 Chaymi Pabloqa guardiakunata nirqan: –Roma llaqtayoq runakuna kashaqtiyku, mana huchachasqata runa qayllapi waqtawaspanku, carcelman wisq'ashawaspankuchu, ¿kunanri pakallapi kacharirqoshawanku? Manan hinachu kanan, aswanpas kikinku hamuspa horqowachunku, nispa. 38 Chaymi guardiakunaqa kutispa Pabloq nisqanta juezkunaman willamurqanku. Hinaqtinmi Roma llaqtayoq runakuna kasqankuta uyarispa mancharikurqanku. 39 Hinaspan juezkunaqa rispa Pablota Silastawan valekurqanku pampachaykunankupaq, horqomuspankutaq valekurqanku llaqtamanta ripunankupaq. 40 Paykunataq carcelmanta lloqsipuspanku Lidiaq wasinman haykurqanku, chaypi wawqe-panakunawan tupaspataq kallpachaykuspa ripurqanku. 1 Pablowan Silaswanmi Anfípolis llaqtanta Apolonia llaqtanta rispa, Tesalónica llaqtaman chayarqanku, chaypin judío runakunaq sinagogan karqan. 2 Chaymi Pabloqa imaynan haykullaqpuni hina, chaymanpas haykullarqantaq, kinsa samana p'unchaykunapitaq Diospa Simin Qelqakunamanta paykunawan tapunakuspa rimarqanku. 3 Hinan Pabloqa entiendechirqan Cristoqa ñak'arispapuni wañusqanmanta kawsarimpunanta sut'inchaspa. Paymi nirqan: –Ñoqaq qankunaman willasqay Jesuspunin Cristoqa, nispa. 4 Chaymi wakin judío runakunaqa iñispa Pablowan Silaswan huñukurqanku, Diosta yupaychaq Grecia suyu runakunapas allichachaq warmikunapas askhapuni iñirqanku. 5 Mana iñiq judío runakunataq ichaqa envidiakuspa, wakin qella tomaqaya millay runakunata pusarqanku, hinaspan askhata huñuspa llaqtata ch'aqwachirqanku. Jasonpa wasinman phawaykuspataq runakunaman Pablota Silastawan horqomuytapuni munarqanku. 6 Paykunata mana tarispataq, Jasonta wakin iñiqkunatawan llaqtapi kamachikuqkunaman aysarqanku qaparkachaspa: –¡Kay pachantinpi tiyaqkunata ch'aqwachiqkunan kaymanpas chayamullantaq, 7 chay runakunatan Jasonqa wasinpi chaskisqa! Paykunaqa llapankun Roma rey Cesarpa kamachikuynin contra ruwanku. Jesús nisqa wak reymi kan, nispa, rimaspanku. 8 Chaykunata uyarispan runakunapas llaqtapi kamachikuqkunapas ch'aqwarqanku. 9 Jasonmanta wakin iñiqkunamantawan garantía qolqeta chaskispataq kacharipurqanku. 10 Hinaqtinmi iñiqkunaqa tutayaykuqtin hina Pablota Silastawan Berea llaqtaman kacharparirqanku. Paykunataq chayaspa judío runakunaq sinagoganman rirqanku. 11 Chay Berea llaqtapi kaqkunan Tesalónica llaqtapi kaqkunamantaqa aswan sumaq sonqo runakuna karqanku. Paykunan Diospa siminta tukuy sonqo chaskikurqanku, chaykunaqa hinapunichus kasqantataq Diospa Simin Qelqakunapi sapa p'unchay t'aqwirqanku. 12 Chaymi paykunamanta askha iñirqanku, Grecia suyu allichachaq warmikunapas, askha qharikunapas. 13 Ichaqa Tesalónica llaqta judío runakunan Berea llaqtapipas Diospa siminta Pablo willashasqanta yachaspa hamurqanku, hinaspan chaypipas runakunata yuyaychaspa tanqarqanku ch'aqwanankupaq. 14 Hinaqtinmi iñiqkunaqa Pablota kaq rato lamar-qochakama kacharparirqanku. Silaswan Timoteowantaq ichaqa Berea llaqtapi qhepakurqanku. 15 Pablota pusaq qharikunataq Atenas llaqtakama riysirqanku, hinan Pabloqa pusaqnin qharikuna kutipushaqtinku valekurqan: –Silaswan Timoteowan usqhaylla hamuchunku, nispa nimunankupaq. 16 Pablon Silasta Timoteotawan Atenas llaqtapi suyasharqan, hinaspan llaqtata idolokunawan hunt'aykusqata rikuspa sonqonta nanachikurqan. 17 Chaymi sinagogapi judío runakunawan Diosta yupaychaqkunawan tapunakuspa rimarqan, hinallataqmi sapa p'unchay plazapi paywan tupaqkunawanpas tapunakurqan. 18 Epicureo t'aqamanta Estoico t'aqamantawan wakin yachayniyoqkunan Pablowan churanakurqanku. Wakinmi nirqanku: –¿Imatataq riman kay thawtiqri? nispa. Wakintaq nirqanku: –Wak dioskunamanta willakuqmanmi rikch'akun, nispanku. Chaytaqa nirqanku Jesusmanta allin willakuykunata kawsarimpuytawan willakuqtinmi. 19 Chaymi payta moqo patapi Areópago nisqa huñukuyman pusarqanku: –¿Willawankikumanchu kay mosoq yachachikuyniyki imachus kasqanta? 20 Mana hayk'aq yachasqaykutan uyarichiwankiku, chaymi imachus kay kasqanta yachayta munayku, nispanku. 21 Atenas llaqtayoq runakunapas chaypi tiyaq wak llaqtayoq runakunapas mosoq willakuykunata uyarispa tapunakuspallapunin kaqku. 22 Chaymi Pabloqa Areópago huñukuy chawpipi sayaykuspa nirqan: –Atenas llaqta runakuna, lliw imaymanapin reparani dioskunata tukuy sonqo yupaychaq kasqaykichista. 23 Purishaspaymi yupaychanaykichiskunata qhawaspa, huk altarpi tarimurqani: “Mana Reqsisqa Diospa Altarnin”, nispa qelqasqata. Qankunaq mana reqsispalla yupaychasqaykichis, chay Diosmantan ñoqaqa willashaykichis. 24 Chay mana reqsisqaykichis Diosmi kay pachata chaypi tukuy imaymana kaqtapas kamaqqa, paymi hanaq pachaqpas kay pachaqpas dueñonqa. Chaymi payqa mana runakunaq ruwasqan wasikunapichu tiyan. 25 Manallataqmi Diosqa imapipas runaq yanapayninta suyanchu, aswanmi payqa llapanchista kawsachiwanchis, samaytapas, tukuy imatapas qowanchis. 26 Ch'ulla runallamantan lliw runakunatapas mirachirqan kay pachantinpi tiyanankupaq, hinaspan paykunapaq tiempokunatapas, tiyanankuq qorpankunatapas churapurqan. 27 Chaytan Diosqa ruwarqan runakuna payta maskhanankupaq, ichapas imaynallamantapas reparaspa payta tarinkuman. Chaywanpas Diosqa manan sapankanchismantaqa karupichu kashan. 28 Imaynan ninku hina: Paypin kawsanchispas, purinchispas, kashanchispas, nispa. Wakin harawi qelqaqniykichispas nillantaqmi: Paypa mirayninmi ñoqanchispas kanchis, nispa. 29 Diospa miraynin kashaspanchisqa manan yuyananchischu Diosqa qoriman, qolqeman, rumiman rikch'akuq kasqantaqa, manallataqmi runaq yuyasqanman hina llut'asqa kasqantapas yuyananchischu. 30 Diosqa ñawpa tiempopi runakunaq mana yachaspa huchallikusqankutan hinallata qhawarqan, kunanmi ichaqa hinantinpi llapallan runakunata kamachin huchata saqepuspa Diosman kutirikunankupaq. 31 Diosqa huk p'unchaytan churanña, chay p'unchaypin akllasqan Jesuswan kay pachapi tiyaqkunata chaninninpi juzganqa. Chay hina kasqantaqa lliw runamanmi reqsichin, wañusqanmanta payta kawsarichimpuspan, nispa. 32 Wañusqakunaq kawsarimpunanta uyarispankutaq wakin asikurqanku, wakintaq nirqanku: –Kaymantaqa hukpiñan uyarisqaykiku, nispa. 33 Chaymi Pabloqa paykuna ukhumanta lloqsipurqan. 34 Wakintaq ichaqa Pablowan huñukuspa iñirqanku. Hukninkun karqan Areópago huñukuypi kaq Dionicio, hinallataq Dámaris sutiyoq warmipas, hukkunapas iñillarqankutaqmi. 1 Chaykuna qhepatan, Pabloqa Atenas llaqtamanta lloqsispa Corinto llaqtaman rirqan. 2 Chaypin tuparqan Ponto suyumanta judío runa Aquilawan. Paymi chayllaraq Italia suyumanta warmin Priscilapiwan chayamurqanku, Roma llaqtamanta llapan judío runakunata lloqsinanpaq Roma rey Claudio kamachikusqanrayku. 3 Chaymi Pabloqa kasqankama llank'anayoq kaspa paykunawan qhepaspa kuska llank'arqan. Paykunaqa toldo ruwaqmi karqanku. 4 Sapa samana p'unchaypitaq sinagogapi Pabloqa tapunakuspa rimaq judío runakunawanpas mana judío runakunawanpas, paykunata iñichiyta munaspa. 5 Silaswan Timoteowan Macedonia provinciamanta chayamuqtinkutaq Pabloqa Diospa siminta willaspallaña purirqan, Jesusqa Cristopuni kasqanta judío runakunaman willaspa. 6 Paykuna Pablota cheqnipakuqtinkun, k'amiqtinkun Pabloqa p'achanta paykuna contra chhaphchispa nirqan: –Qankuna kikiykichismi wañunaykichispaq huchachakunkichis, ñoqaqa manan ima huchayoqpaschu kani, kunanmantaqa mana judío runakunamanmi ripusaq, nispa. 7 Sinagogamanta lloqsipuspataq, Dios yupaychaq Justo sutiyoq runaq wasinman haykurqan qayllallapi kasqanrayku. 8 Sinagogapi umalli runa Crispotaq Señor Jesuspi iñirqan, wasinpi lliw kaqkunapiwan. Askhataq Corinto llaqtapi kaqkunapas Diospa siminta uyarispa iñirqanku, hinaspan bautizachikurqanku. 9 Señor Jesusmi huk tuta rikhuriypi Pablota nirqan: –Ama manchakuychu, aswanpas rimallay, amataq upallaychu, 10 ñoqan qanwan kashani, manan pipas imanasunkipaschu, kay llaqtapiqa askhan ñoqapi iñiqkuna kashan, nispa. 11 Pabloqa Corinto llaqtapin wata soqta killayoqta tiyarqan Diospa siminta paykunaman yachachispa. 12 Acaya provinciapi Galión kamachikuq kashaqtinmi judío runakunaqa huk-nisqalla Pablo contra hatarirqanku, hinaspan juzganaman payta apaspa nirqanku: 13 –Kaymi runakunata yachachishan, kamachikuy simita p'akispa huk-hinanmanta Diosta yupaychanankupaq, nispanku. 14 Pablo rimarinanña kashaqtinmi Galionqa judío runakunata nirqan: –Judío runakuna, ima mana allin ruwaypas, hatun huchapas kallaqtinmi qankunataqa uyariykichisman. 15 Aswanpas kunanqa rimaykunamanta, sutikunamanta, kamachikuy simiykichiskunamantawan churanakuy kashan chayqa, qankunan chaytaqa yachakunkichis. Ñoqaqa manan chaykunamanta juez kaytaqa munanichu, nispa 16 juzganamanta paykunata qarqorqan. 17 Hinaqtinmi judío runakunaq sinagoganpi umalli runa Sostenesta llapamanta hap'ispa, Galionpa ñawpaqenpi maqarqanku. Galiontaq mana reparaqpas tukurqanchu. 18 Pabloqa unaytaraqmi Corinto llaqtapi qhepakurqan. Chaymantataq iñiqkunaqa payta kacharparipurqan, hinan Siria provinciapi Antioquía llaqtaman barcopi rirqan, paywanmi rirqanku Priscilapas Aquilapas. Pabloqa manaraq barcopi puririshaspanmi Cencrea llaqtapi kashaspa Diosman prometekusqanta hunt'ananpaq chukchanta rutuchikurqan. 19 Efeso llaqtaman chayaspataq Pabloqa Priscilata Aquilatawan chayman saqerqan, hinaspan sinagogaman haykuspa judío runakunawan tapunakuspa rimarqanku. 20 Chaymi iñiqkunaqa unaytaraq paykunawan qhepakunanpaq valekurqanku, Pablotaq ichaqa mana uyakurqanchu. 21 Aswanmi pasapushaspa paykunata nirqan: –Dios munaqtinqa huktawanmi watukuq kutimusqaykichis, nispa. Hinaspanmi Efeso llaqtamanta puririrqan. 22 Cesarea llaqtaman chayaspanmi Jerusalén llaqtapi iglesiata napaykuq wicharirqan, chaymantataq Antioquía llaqtaman rirqan. 23 Huk tiempo chaypi tiyarispañataq llaqtan-llaqtanta purirqan Galacia provinciantinpi, Frigia provinciantinpi kaq iñiqkunata kallpachaspa. 24 Chaypachan Efeso llaqtaman chayarqan Alejandría llaqtayoq Apolos sutiyoq judío runa, paymi karqan kusa rimaq qhari, Diospa Simin Qelqakunata allinta yachaq. 25 Paymi Señorpa ñanninpi yachachisqa karqan, chaymi Jesusmanta iman kaqtapuni tukuy sonqo rimaqpas yachachiqpas, hinaña Juanpa bautismollanta yachashaspapas. 26 Apolosmi judío runakunaq sinagoganpi mana manchakuspa rimayta qallarirqan. Priscilawan Aquilawantaq Apolospa rimasqanta uyarispa wasinkuman payta pusarqanku, hinaspan aswan sut'itapuni Diospa ñanninta yachachirqanku. 27 Apolosqa Acaya provinciaman riyta munaqtinmi Efesopi kaq iñiqkuna payta kallpacharqanku, hinaspan Acayapi kaq iñiq-masikunaman qelqarqanku Apolosta allinta chaskinankupaq. Paytaq chayaspan Diospa khuyapayakuyninrayku iñiqkunata anchata yanaparqan. 28 Apolosqa ancha atiywan rimaspan llapa runaq qayllanpi judío runakunata atiparqan, Jesuspuni Cristoqa kasqanta Diospa Simin Qelqakunawan sut'inchaspa. 1 Apolos Corinto llaqtapi kashaqtinmi Pabloqa orqo-orqonta purispa Efeso llaqtaman chayarqan. Chaypi wakin iñiqkunawan tupaspa, 2 paykunata nirqan: –¿Iñispaykichisqa chaskirqankichischu Santo Espirituta? nispa. Paykunataq nirqanku: –Manapunin uyarillarqaykupaschu Santo Espirituq kasqantaqa, nispa. 3 Chaymi Pabloqa nillarqantaq: –¿Imayna bautismopitaq bautizachikurqankichis? nispa. Paykunataq nirqanku: –Juanpa yachachisqanman hinan bautizachikurqayku, nispanku. 4 Pablotaq nirqan: –Juanqa yachachirqan huchata saqepuspa Diosman kutirikuspa bautizachikuytan. Juanqa runakunatapas nillarqantaqmi: “Qhepayta hamuq Señor Jesuspi iñiychis”, nispa. 5 Chayta uyarispankutaq Señor Jesuspa sutinpi bautizasqa karqanku. 6 Makinta paykunaman Pablo churaykuqtintaq Santo Espirituqa paykunaman uraykamurqan, hinan wak rimaykunapi rimarqanku profetizarqanku ima. 7 Llapan qharikunataq chunka iskayniyoq hina karqan. 8 Pabloqa judío runakunaq sinagoganman haykuspanmi kinsa killantin mana manchakuspa rimarqan, Diospa qhapaqsuyunmanta willaspa, paykunata iñichiyta munaspa. 9 Wakintaq sonqonkuta rumiyaykachikuspa mana iñiyta munaspa askha runaq qayllanpi Jesucristopi iñiymanta mana allinta rimarqanku. Chaymi Pabloqa paykunamanta t'aqakuspa iñiqkunata wakman pusarqan, Tiranno sutiyoq runaq yachachinan wasipi sapa p'unchay yachachimunanpaq. 10 Chay hinan karqan iskay watantin, chaymi Asia provinciapi llapan judío runakunapas mana judío runakunapas Señor Jesusmanta willakuyta uyarirqanku. 11 Diosqa Pablowanmi mana rikusqa milagrokunata ruwachirqan. 12 Chaymi Pabloman tupaykuq pañuelokunatapas p'achakunatapas onqosqakunaman apaqtinku, onqoyniyoqkunaqa qhaliyarqanku, kaqllataq mana allin espiritukunapas lloqsirqanku. 13 Wakin judío runakunan mana allin espiritukunata qarqospa hinantinta puriqku, paykunan runakunamanta mana allin espiritukunata qarqoyta munaspa Señor Jesuspa sutinta hoqarispa nirqanku: –Pabloq willakusqan Jesuspa sutinpin kamachiykichis: ¡Lloqsiychis paymanta! nispa. 14 Judío runakunaq umalli sacerdote Escevaq qanchis churinkunan chaytaqa ruwaqku. 15 Chayta niqtinkun chay mana allin espirituqa kutichirqan: –Jesustaqa reqsinin, Pablopas pichus kasqantaqa yachanin. Qankunari, ¿pitaq kankichis? nispa. 16 Hinan mana allin espirituq hunt'aykusqan runaqa paykunaman phawaykuspa llapankuta maqaspa atiparqan, chaymi paykunaqa sinchi k'irisqa q'alallaña chay wasimanta ayqerqanku. 17 Chayta yachaspanmi Efeso llaqtapi judío runakunapas mana judío runakunapas llapallanku anchatapuni mancharikurqanku. Ahinapin Señor Jesusta hatuncharqanku. 18 Chaymi iñiqkunaqa askha hamurqanku manaraq iñiq kashaspa millay ruwasqankuta sut'ita willakuspa. 19 Kaqllataq wakin iñiqkunapas layqakunanku libronkuta apamuspa llapankuq qayllanpi kanaykurqanku, paykunan ñawpaqqa layqa kasqaku. Chay kanasqa librokunaq precionmi karqan phisqa chunka waranqa jornal qolqe. 20 Ahinapin Señor Jesusmanta willakuyqa hinantinman mast'arikurqan, askhapunitaq iñirqankupas. 21 Chaykuna qhepatan Pabloqa sonqonpi yuyaykurqan Macedonia provincianta Acaya provinciantawan purispaña Jerusalén llaqtaman rinanpaq: –Chaymantaqa Roma llaqtatapas risaqpunin, nispa. 22 Hinaspan yanapaqnin Timoteota Erastotawan Macedoniaman kacharqan, paytaq huk tiempota Asia provinciapi qhepakurqan. 23 Chay tiempopin sinchipuni ch'aqway karqan Jesucristopi iñiymanta. 24 Demetrio sutiyoq qolqe takaq runan Artemisa diosa yupaychana wasiq rikch'aynin wasichakunata qolqemanta ruwaspa sinchitapuni ganaqku ruwaq-masinkunapiwan. 25 Chaymi Demetrioqa llank'aq-masinkunata chay oficiopi llank'aqkunatawan huñuykuspa nirqan: –Wiraqochaykuna, yachanchismi, kay llank'asqanchiswanmi allinta ganakushanchis. 26 Ichaqa rikushankichismi uyarishankichismi kay Pabloq rimasqanta. Paymi nin: Runaq ruwasqanqa manan dioschu, nispa. Chaytaqa manan Efeso llaqtallapichu nin, aswanpas yaqa Asia provinciantinpin askha runakunataña iñirqachispa pantachishan. 27 Chay hinaqa, llank'ananchismi qollupunman, Artemisa diosaq yupaychana wasinmi pisichasqa kanman, mentasqa kayninpas chinkapunmanmi. Yachanchis hinapas Artemisa diosataqa Asia provinciantinpipas, kay pachantinpipas llapallan yupaychanku, nispa. 28 Chaykunata uyarispataq paykunaqa k'arak phiñasqa qaparkacharqanku: –¡Hatunmi Efeso llaqta runakunaq diosan Artemisaqa! nispanku. 29 Hinaqtinmi llaqtantin ch'aqwarqanku, hinaspan Pabloq puriqmasin Macedonia llaqtayoq Gayota Aristarcotawan hap'irqospa huñukunanku cheqasman huk-nisqalla aysarqanku. 30 Pablopas munarqanmi runakunaq kasqanman rispa rimapayayta, ichaqa iñiqkunan payta hark'arqanku. 31 Asia provinciapi kamachikuq wakin amigonkunapas Pabloman kachallarqankutaq huñukunanku cheqasman ama rikhurinanpaq valekuspanku. 32 Chaykamataq huñukunanku cheqaspi hatun ch'aqway karqan, wakinmi hukta rimaspa qaparirqanku, wakintaq huk-hinata rimaspa qaparirqanku, yaqa llapantaq mana yacharqankuchu imaraykuchus huñunakusqankuta. 33 Hinan judío runakunaqa tanqaspalla Alejandrota runakunaq ñawpaqenman horqorqanku. Runakunaqa yuyarqankun Alejandroq rimaykuy munasqanta. Alejandrotaq upallanankupaq makinwan señascharqan defiendekunanpaq. 34 Judío runa kasqanta reqsispataq ichaqa, llapallanku huk kunkalla yaqa iskay horata hina qaparkacharqanku: –¡Hatunmi Efeso llaqta runakunaq diosan Artemisaqa! nispanku. 35 Chay llaqtaq umalli qelqaqninmi runakunata upallachispaña nirqan: –Llaqtamasiykuna, llapa runan yachan Efeso llaqtaq hatun diosan Artemisaq yupaychana wasinta waqaychaq kasqanchista, hinallataq hanaq pachamanta uraykamuq rikch'ayninta waqaychaq kasqanchistapas. 36 Mana negay atina kashaqtinqa upallakunaykichismi, amataq imatapas hawan-ukhuntaqa ruwaychischu. 37 Kay runakunataqa apamunkichis manan yupaychana wasita suwakusqanmantachu, manallataq diosaykichis contra rimasqanmantachu. 38 Chay hinaqa, Demetrioqchus llank'aq-masinkunapiwan pitapas quejakunan kan chayqa, kanmi juezkunapas llaqta kamachiqkunapas, chaypi sapankanku quejanakuchunku. 39 Imatawanpas quejakunkichis chayqa, juzgana huñunakuypin sut'inchasqa kanqa. 40 Kunan p'unchay ch'aqwaymantaqa paqtan Roma suyu soldadokuna huchachawasunman, kay huñunakuymanta tupapakunanchispaq mana imapas kaqtin, nispa. 41 Chayta nispataq llapa runata wasinkuman kachapurqan. 1 Ch'aqway tukukuqtintaq Pabloqa iñiqkunata waqyachimuspa paykunata kallpacharqan. Hinaspan paykunamanta kacharparikuspa puriripurqan Macedonia provinciaman rinanpaq. 2 Chayninta purispanmi iñiqkunata allinta kallpachaykuspaña Grecia suyuman chayarqan. 3 Chaypi kinsa killa kasqanmantañataq Siria provinciaman barcopi rinan kasharqan, hinaspan judío runakunaq pay contra mana allin yuyaykusqankuta yacharqorqan, chaymi Macedonianta kutipunanpaq yuyaykukurqan. 4 Pablotan riysirqanku: Berea llaqtayoq Pirroq churin Sópater, Tesalónica llaqtayoq Aristarco, Segundopiwan, Derbe llaqtayoq Gayo, Timoteopiwan. Hinallataq Asia provinciamanta Tíquico, Trofimopiwan. 5 Wakinmi ñawpaspa Troas llaqtapi suyamuwarqanku. 6 Ñoqaykutaq Mana Qonchuyoq T'anta Mikhuna Fiesta qhepata Filipos llaqtaman barcopi rispa, Troas llaqtaman phisqa p'unchaypi paykunaman ayparqayku, chaypin qanchis p'unchayta paykunawan karqayku. 7 Semana qallariy p'unchaytan iñiqkunaqa t'anta phasmiq huñunakurqayku, hinan Pabloqa paykunata yachachirqan. Qhepantin p'unchay puririnan kaqtintaq kuska tutakama unayta rimarqan. 8 Huñunakusqayku altos wasipin askha lamparakuna k'anchasharqan. 9 Ventanapitaq Eutico sutiyoq wayna tiyasharqan. Pablo unayta rimaqtintaq waynaqa puñuywan aysachikurqan. Misk'ita puñurqapuspan kinsa pata altosmanta pampaman urmaykurqan, chaymi wañusqata hoqarirqanku. 10 Hinan Pabloqa uraykuspa waynata oqllaykurqan, marq'arikuspataq nirqan: –Ama mancharikuychischu, waynaqa kawsashanmi, nispa. 11 Kaqta wichaspataq Pabloqa t'antata phasmirqan, mikhuspataq sut'iyamunankama unayta parlallarqantaq, chaymantataq puriripurqan. 12 Waynata kawsashaqta wasiman pusaspankutaq iñiqkunaqa mayta kusikurqanku. 13 Ñoqaykutaq barcoman ñawpaspayku Asón llaqtaman barcopi rirqayku, chaypi Pablowan tupanaykupaq, payqa chakillapi rinanpaqmi yuyaykukurqan. 14 Asón llaqtapi paywan tupaqtiykutaq Pabloqa barcoman wichamurqan, hinaspan Mitilene llaqtaman rirqayku. 15 Chaymanta barcopi rispaykutaq, qhepantin p'unchayta Quío isla chimpaman chayarqayku. Qhepakaq p'unchaytaq Samos islaman chimparqayku, qhepantin p'unchaytaq Mileto llaqtaman chayarqayku. 16 Pabloqa manan Efeso llaqtaman chayayta munarqanchu, Asia provinciapi manaña qhepananrayku, chaymi chimpallanta barcopi pasananpaq yuyaykukurqan. Payqa usqhasharqanmi, atikuqtinqa Jerusalén llaqtapi Pentecostés p'unchayta kananrayku. 17 Mileto llaqtapi kashaspataq Pabloqa waqyachimurqan Efeso llaqtapi iglesia umalli runakunata. 18 Chayamuqtinkutaq paykunata nirqan: –Asia provinciaman chayamusqay p'unchaymantapachan qankunaqa yachankichis imaynatachus tukuy tiempo qankuna ukhupi purisqayta. 19 Tukuypi huch'uyyaykukuspa mayta waqaspa Señorta servirqani, hinaña judío runakuna ñoqa contra imaymanata yuyaykusharqanku chaypas. 20 Yachallankichistaqmi runa qayllapipas wasi-wasipipas imapas qankunapaq allin kaqtaqa yachachinaypaq listollapuni kashasqayta. 21 Judío runakunamanpas mana judío runakunamanpas tukuy sonqon willarqani: Huchata saqepuspa Diosman kutirikuychis, Señorninchis Jesucristopipas iñiychis, nispa. 22 Kunanqa Santo Espirituq pusasqanpunin Jerusalén llaqtaman rishani, chaypi imachus sucedewananta mana yachaspa. 23 Ichaqa Santo Espiritullan sapanka llaqtapi willamuwan carcelman haykunayta ñak'arinaytawan. 24 Manataqmi imaraykupas kawsayniytaqa ñoqa kikiypaq ancha chaniyoqpaqchu qhawarikuni, aswanpas kayllatan munani: Señor Jesusmanta chaskisqay llank'anata kusikuywan tukuyllatapuni. Kay llank'anaqa Diospa khuyapayakuyninmanta allin willakuykunata willanaymi. 25 Diospa qhapaqsuyunmanta qankunaman willaspaymi purirqani, kunanqa yachanin, manan mayqenniykichispas uyayta rikuwankichisñachu. 26 Chaymi kunan sut'inchaykichis: Ñoqaqa manañan huchayoqchu kani pillapas wiñaypaq huchachasqa kananmantaqa. 27 Diospa lliw yuyaykusqantaqa mana pakaykuspan willarqaykichis. 28 Chayrayku cuidakuychis kikiykichista, hinallataq lliw iñiqkunatapas cuidaychis, paykunata cuidaqpaqmi Santo Espíritu churarqasunkichis. Diospa iglesianta michiychis, chay iglesiantan Jesucristoq yawarninwan rantikurqan. 29 Yachanin ripusqay qhepata q'otuqkuna yarqasqa lobokuna hina qankunaman haykumunanta, paykunaqa iñiqkunatan tukurqoyta munanqaku. 30 Qankuna ukhullamantataqmi waqllisqa rimaq runakunaqa hatarinqa, iñiqkunata q'otuspa aysaqanankupaq. 31 Chayrayku rikch'ashallaychispuni, kinsa watantin tuta-p'unchay sapankata waqayniywan mana samaspa anyasqayta yuyarispaykichis. 32 Kunanqa, wawqeykuna, Diosmanmi hap'iykachiykichis, paypa khuyapayakuyninmanta simitataq sonqoykichispi hap'iychis, chayqa atiyniyoqmi kallpachanasuykichispaq, chay hinapi Diospa lliw akllakusqankunawan kuska herenciata Diosmanta chaskinaykichispaq. 33 Manan piqpa qolqentapas qorintapas p'achantapas munapayarqanichu. 34 Qankunaqa yachankichisñan kay makiykunawan llank'aqtiy ñoqapaqpas ñoqawan kaqkunapaqpas mana imapas pisiwasqankuta. 35 Tukuy ruwasqaypin rikuchirqaykichis, chay hinata llank'aspa pisichikuqkunata yanapanapuni kasqanta. Señor Jesuspa siminkunata yuyariychis, pay kikinmi nirqan: “Aswan kusisamiyoqqa qoqmi chaskiqmantaqa”, nispa. 36 Chaykunata nispañan llapankuwan qonqoriykukuspa mañakurqan. 37 Chaymi llapallanku khuyayta waqarqanku, hinaspan Pablota abrazaykuspa much'aykurqanku, 38 manañan uyaytaqa rikunkichisñachu, nisqanmanta khuyaytapuni llakikuspanku. Hinaspan barcoman riysirqanku. 1 Paykunawan t'aqarinakuspaykun barcoman haykuspa Cos nisqa islaman cheqanta rirqayku, qhepantin p'unchaytaq Rodas islaman, chaymantataq Pátara llaqtaman rirqayku. 2 Fenicia hap'iyman riq barcota tarispataq chayman haykuspayku puririrqayku. 3 Rishaspataq lloq'e ladopi Chipre islata rikurqayku, hinaspan Siria provinciaman pasaspa Tiro llaqtaman chayarqayku, chaypi barcoqa cargata saqenan kaqtin. 4 Iñiqkunata chay llaqtapi tarispaykutaq qanchis p'unchayta qheparqayku. Chaymi paykunaqa Santo Espirituq willasqan kaspa Pablota hark'arqanku: –Amaña Jerusalén llaqtaman riychu, nispa. 5 Chaywanpas, chay p'unchaykuna qhepatan lloqsirqayku, llapallankun warmintin wawakunantin llaqta hawakama pusawarqanku. Hinaspan lamar-qocha patapi qonqoriykukuspa mañakurqayku. 6 Abrazaykunakusqayku qhepatan barcoman haykurqayku, paykunataq wasinkuman kutipurqanku. 7 Ñoqaykutaq Tiro llaqtamanta barcopi purimuspaña Tolemaida llaqtaman chayarqayku. Chaypi wawqe-panakunata napaykuspaykun paykunawan huk p'unchayta qhepakurqayku. 8 Chaymantataq qhepantin p'unchay puririspayku Cesarea llaqtaman chayarqayku. Allin willakuykunata willaq Felipeq wasinpitaq qorpachakurqayku, payqa akllasqa qanchis diaconokunamanta hukninmi karqan. 9 Paymi tawa doncella ususiyoq karqan, paykunan profetizaqku. 10 Chaypi pisi p'unchaykuna kashaqtiykutaq Agabo sutiyoq profeta Judea provinciamanta uraykamurqan, 11 paymi asuykamuwaspanku Pabloq chumpinwan chakinta makintawan watakuspa nirqan: –Kay hinatan Santo Espirituqa nin: Ahinatan judío runakunaqa Jerusalén llaqtapi kay chumpiyoq qharita watanqaku, hinaspan wak suyu runakunaman hap'iykachinqaku, nispa. 12 Chayta uyarispaykun ñoqaykupas chaypi kaqkunapas Pablota valekurqayku Jerusalén llaqtaman amaña rinanpaq. 13 Chaymi Pabloqa nirqan: –¿Imatan kay hinata waqaspa sonqoyta “ch'allaq” nichiwankichis? Ñoqaqa manan watasqa kanallaypaqchu listo kashani, aswanpas Señor Jesuspa sutinrayku Jerusalén llaqtapi wañunaypaqwanmi listo kashani, nispa. 14 Chaymi mana hark'achikuyta munaqtin upallakapurqayku, hinaspan nirqayku: –Señorpa munaynin ruwasqa kachun, nispa. 15 Chay p'unchaykuna qhepataña q'epichakuspayku Jerusalén llaqtaman wicharqayku. 16 Hinan Cesarea llaqtamantapas wakin iñiqkunaqa riysillawarqankutaq, paykunan Chipre islamanta Mnasón sutiyoq ñawpa iñiqpa wasinman pusawarqanku, chaypi qorpachakunaykupaq. 17 Jerusalén llaqtaman chayaqtiykun wawqe-panakunaqa kusisqa chaskiwarqanku. 18 Qhepantin p'unchaytaq Pabloqa ñoqaykupiwan Jacoboqta rirqan, chaypin iglesiapi umalli runakuna llapanku huñuykusqa kasharqanku. 19 Paykunata napaykusqanmantañataq Pabloqa llapachallanta willarqan, imaynatachus Diosqa mana judío runakuna ukhupi paywan ruwasqanta. 20 Hinan paykunaqa chayta uyarispa Diosta hatuncharqanku, hinaspataq Pablota nirqanku: –Rikushankin, wawqéy, askha waranqanpi judío runakunaq iñisqanta, llapankutaqmi Moisespa kamachikuy siminman sinchitapuni k'askakuqkuna kanku. 21 Qanmantataqsi rimaqta uyarinku: Mana judío runakuna ukhupi tiyaq judío runakunatas yachachishanki, Moisespa kamachikuy siminta mana kasunankupaq, churinkuq qhari-kaynin qarachatapas ama señalanankupaq, amallataq costumbrenchisman hinapas purinankupaqwan, nispa. 22 ¡Kunanri, imanaykusuntaq! Chayamusqaykitaqa yachanqakupunin. 23 Chay hinaqa, kay nisqaykuta ruway: Ñoqayku ukhupin Diosman prometekuq tawa qharikuna kashan. 24 Paykunata pusaspayki paykunawan kuska Dios yupaychana wasipi ch'uyanchakamuy, hinaspa paykunaman gastonta pagay chukchankuta rutuchikamunankupaq. Ahinapin llapanku yachanqaku qanmanta willakusqankuqa mana cheqaqpunichu kasqanta, aswanpas yachanqaku qanpas Moisespa kamachikuy siminta hunt'aspa purimusqaykita. 25 Iñiq mana judío runakunamanqa ñan qelqarqanchisña rimanakusqanchista: Aman mikhunkichischu idolokunaman haywasqa mikhunatapas, yawartapas, seq'osqa aychatapas, amallataq qhelli huchapipas purinkichischu, nispa. 26 Hinaqtinmi Pabloqa chay runakunata pusarikuspa qhepantin p'unchayta paykunawan kuska ch'uyanchakurqan, chaymantataq Dios yupaychana wasiman haykurqan, ch'uyanchakuyninku p'unchaykuna hayk'aqchus hunt'akunanta willakuq, hayk'aqtaqchus sapankanku ofrendankuta haywanankutawan willakuq. 27 Qanchis p'unchayña hunt'akunan kashaqtintaq, Asia provinciamanta wakin judío runakunaqa Dios yupaychana wasipi Pablota rikuspa, llapallan runata ch'aqwachirqanku, payta hap'irqospataq qaparirqanku: 28 ¡Israel qharikuna, yanapawayku! Kay runan hinantinpi yachachimun Israel llaqta contra, Moisespa kamachikuy simin contra, Dios yupaychana wasi contrapiwan, chaymantapas mana judío runakunatan Dios yupaychana wasiman pusaykun, hinaspan kay ch'uya cheqasta qhellichanku, nispanku. 29 Ñawpaqtan Efeso llaqtayoq Trofimota paywan kuskata llaqtapi rikurqanku, chaymi yuyarqanku Dios yupaychana wasiman Pabloq pusaykusqanta. 30 Hinan llaqtallantin ch'aqwaspa runakunaqa huñunarqokurqanku, hinaspan Pablota hap'ispa Dios yupaychana wasimanta hawaman aysaspa punkukunatapas wisq'arqapurqanku. 31 Pablota wañurqachiytapuni munashaqtinkun Roma soldado comandanteman willarqanku: –Jerusalenpin lliw runakuna manchanata ch'aqwashanku, nispa. 32 Chaymi comandanteqa soldadokunata capitankunatawan usqhaylla pusarikuspa paykunaman phawarirqan. Hinan comandanteta soldadokunatawan rikuspanku manaña Pablota maqarqankuchu. 33 Hinaqtinmi comandanteqa Pablota hap'ispa, kamachirqan iskay cadenawan payta watanankupaq. Hinaspan tapurqan pichus kasqanta imatachus ruwasqantawan. 34 Runakuna ukhumantataq qaparimurqanku, wakin hukta, wakintaq wakta, chaymi ch'aqwasqankurayku mana imatapas sut'ita yachaspan Pablota cuartelman apachirqan. 35 Gradasman chayaqtintaq soldadokunaqa Pablota wanturqanku, runakuna phawaykamusqanrayku. 36 Runakunaqa ancha askhan qatimurqanku: –¡Wañuchun! nispa qaparkachaspanku. 37 Pablota cuartelmanña apaykushaqtinkutaq, Pabloqa comandanteta nirqan: –¿Huk ratochallapas rimapayaykimanchu? nispa. Comandantetaq nirqan: –¿Yachankichu griego rimayta? 38 ¿Manachu qanqa kashanki chay Egipto runa? Paymi kay ñawpaq p'unchaykunallapi runakunata hatarichispa ch'aqwachirqan, hinaspa runa wañuchiqkunata tawa waranqata ch'inneqman pusarqan, nispa. 39 Chaymi Pabloqa nirqan: –Ñoqaqa judío runapunin kani, Cilicia provinciapi ancha reqsisqa, Tarso llaqtapi naceq. Kunanmi valekuyki runakunaman rimaykachiwanaykipaq, nispa. 40 Comandante: –Arí, niqtintaq, Pabloqa gradaspi sayaykuspa, runakunata makinwan ch'inyachirqan, allinta upallaqtinkutaq hebreo rimaypi paykunata nirqan: 1 –Wawqeykuna, taytakuna, kunan uyariykuwaychis rimarikuyniyta, nispa. 2 Chaymi hebreo rimaypi Pabloq rimasqanta uyarispa astawan upallarqanku. Hinan payqa nirqan: 3 –Ñoqaqa Cilicia provinciapi kaq Tarso llaqtapi naceq judío runapunin kani, ichaqa kay Jerusalén llaqtapin wiñarqani, yachachiqniytaqmi Gamaliel karqan, paymi allinta yachachiwarqan ñawpa taytanchiskunaq kamachikuy siminta. Diosninchistan tukuy sonqoywan servirqani, imaynan kunan llapallaykichis servishankichis hina. 4 Jesucristopi iñiqkunatan wañuchinaykama qatiykacharqani, qharikunatapas warmikunatapas wataspa carcelkunaman apaspay. 5 Chaytaqa yachankun uma sacerdotepas lliw umalli runakunapas. Paykunamantan ordenkunata mañakurqani Damasco llaqtapi judío kamachiq-masinchiskunapaq. Hinaspan rirqani Jesuspi iñiqkunata watasqata Jerusalén llaqtaman apamuspay hasut'ichinaypaq. 6 Ichaqa Damasco llaqtaman qayllaykushaqtiymi chawpi p'unchayta hina hanaq pachamanta qonqaylla sinchita k'anchaykamuwarqan. 7 Chaymi pampaman wikch'ukuspay huk kunkata uyarirqani: ¡Saulo! ¡Saulo! ¿Imaraykun qatiykachawanki? nishawaqta. 8 Ñoqataq nirqani: Señor, ¿pitaq kanki? nispa. Hinan niwarqan: Ñoqaqa qatiykachawasqayki Nazaret llaqtayoq Jesusmi kani, nispa. 9 Ñoqawan riqkunapas k'anchaytaqa rikurqankun, ichaqa manan entienderqankuchu rimapayawaqniypa kunkantaqa. 10 Ñoqataq nirqani: Señor, ¿imatan ruwasaq? nispa. Señortaq niwarqan: Sayarispa Damasco llaqtaman haykuy, chaypin nisunkiku imatachus ruwanaykita, nispa. 11 Chay sinchi k'anchaypa ñawsayachisqan manaña rikuqtiymi, puriq-masiykuna makiymanta pusaspa Damasco llaqtaman chayachiwarqanku. 12 Chaypin tiyarqan Ananías sutiyoq runa. Paymi kamachikuy siminchista kasukuq karqan, chaymi llapa judío runakuna allinpaq qhawarqanku. 13 Paymi watukuq hamuwaspa niwarqan: Wawqéy Saulo, wakmanta qhawariy, nispa. Chaymi kaq ratopacha qhawarispa payta rikurqani. 14 Hinan payqa niwarqan: Ñawpa taytanchiskunaq Diosninmi ñawpaqmantaña akllakurqasunki munayninta yachanaykipaq, chay Chanin Jesusta rikunaykipaq, paypa siminmantapuni kunkanta uyarinaykipaqwan. 15 Qanmi Jesusmanta llapa runakunaman willamunki imatachus rikusqaykita uyarisqaykitawan. 16 Chay hinaqa, ¿imatataq suyanki? Sayarispa bautizachikullayña, huchaykikunamanta pampachayta mañakuy, Señor Jesuspa sutinta waqyakuspa, nispa. 17 Jerusalén llaqtaman kutispaymi Dios yupaychana wasipi mañakushaspay, mosqoypi hina karqani. 18 Hinaspan Señor Jesusta rikurqani, paymi niwarqan: Usqhayllapuni Jerusalén llaqtamanta lloqsiy, ñoqamanta willakusqaykitaqa manan uyarinqakuchu, nispa. 19 Chaymi ñoqaqa nirqani: Señor, paykunaqa yachankun iñiqkunata sapanka sinagogapi suq'aspa carcelman wisq'asqayta. 20 Hinallataqmi qanmanta willakuq Estebanta wañuchishaqtinku ñoqapas chaypi kasharqani, wañuchinankuta munaspa, payta wañuchiqkunaq p'achantapas qhawaspay, nispa. 21 Chaymi Señor Jesusqa niwarqan: Riy, karu llaqtapi mana judío runakunamanmi kachasqayki, nispa. 22 Chaykamallan Pabloq rimasqanta uyarirqanku, chaymantataq qaparirqanku: –¡Chay hina runataqa wañuchiy, amapuni kawsachunchu! nispa. 23 Paykuna qaparkachaqtinku, p'achankutapas chanqaqtinku, hallp'atapas altoman hach'iqtinku, 24 comandanteqa cuartelman Pablota apanankupaq kamachikurqan, suq'ashaspalla tapunankupaqwan, imaraykuchus pay contra chay hinata qaparkachasqankuta yachananpaqwan. 25 Lazokunawan watashaqtinkutaq Pabloqa chaypi kashaq soldadokunaq capitanninta nirqan: –¿Atikullanchu Roma suyu runata mana huchachasqa kashaqtin suq'ayniykichisqa? nispa. 26 Chayta uyarispataq capitanqa comandanteman rispa willamurqan: –¿Kunanri imanankitaq? Chay runaqa Roma suyu runan kasqa, nispa. 27 Comandantetaq asuykuspa Pablota tapurqan: –Willaway, ¿Roma suyu runapunichu kanki? nispa. Pablotaq: –Arí, nirqan. 28 Hinan comandanteqa nirqan: –Ñoqaqa askha qolqewanmi Roma suyu runa kayta rantikurqani, nispa. Chaymi Pabloqa nirqan: –Ñoqaqa Roma suyu runapuniñan nacerqani, nispa. 29 Hinan Pablota suq'ashaspalla tapunankupaq kamachisqakunaqa qayllanmanta kaq rato ayqeripurqanku. Comandantepas watachisqanmanta mancharikurqan, Roma suyu runa kasqanta yachaspa. 30 Qhepantin p'unchaytaq comandanteqa imamantachus judío runakuna Pablota huchachasqanta cheqaqtapuni yachayta munaspa, payta paskarqan, hinaspan sacerdote umallikunata llapan umalli runakunaq huñunakuynintawan waqyachirqan. Pablota horqomuspataq paykunaq qayllanpi sayaykachirqan. 1 Hinaqtinmi Pabloqa umalli runakunata allinta qhawaykuspa nirqan: –Wawqeykuna, ñoqaqa ch'uya sonqoywanmi Diospa qayllanpi kay p'unchaykama kawsani, nispa. 2 Chaymi uma sacerdote Ananiasqa Pabloq ladonpi kaqkunata kamachirqan siminpi ch'aqlanankupaq. 3 Hinan Pabloqa payta nirqan: –¡Yaw, iskay uya, qantaqa Diosñataqmi ch'aqlasunki! ¿Kamachikuy simiman hina juzgawanaykipaq tiyashaspaykichu kamachikuy simi contra kamachishanki ch'aqlawanankupaq? nispa. 4 Qayllanpi sayashaqkunataq nirqanku: –¿Chay hinatachu Diospa uma sacerdotenta k'aminki? nispa. 5 Pablotaq nirqan: –Wawqeykuna, manan yacharqanichu uma sacerdote kasqantaqa. Diospa Simin Qelqan nin: “Llaqtaykipi kamachikuqmantaqa aman mana allintaqa rimankichu”, nispa. 6 Pabloqa wakin saduceokuna wakintaq fariseokuna kasqanta reparaspanmi umalli runakunaq huñunakuyninpi kunkayoqta nirqan: –Wawqeykuna, ñoqaqa fariseon kani, fariseoq churin. Wañusqakunaq kawsarimpunanta suyakusqay hawan ñoqaqa juzgasqa kashani, nispa. 7 Chay hinata niqtinmi, fariseokunaqa saduceokunawan churanakuyta qallarirqanku, hinan huñunakuyqa t'aqanasqa karqan. 8 Saduceokunaqa ninkun: Manan kawsarimpuypas, angelpas, espiritupas kanchu, nispa. Fariseokunan ichaqa: Chaykunaqa kanmi, ninku. 9 Sinchi qapariy kaqtinmi fariseokuna t'aqamanta kamachikuy simita wakin yachachiqkuna sayarispa churapakurqanku: –Kay runapiqa manan ima mana allintapas tariykuchu. Espiritupaschá angelpaschá paytaqa rimaykun, nispa. 10 Sinchi churanakuy kaqtintaq comandanteqa, Pablota llik'irqarinankuta manchakuspa kamachikurqan soldadokuna uraykamuspa, chawpinkumanta Pablota usqhaylla qechurqospa cuartelman apaykunankupaq. 11 Qhepantin tutataq Señorqa Pabloman rikhurispa nirqan: –¡Kallpachakuy Pablo! Imaynan Jerusalén llaqtapi ñoqamanta willakurqanki, ahinallatataqmi Roma llaqtapipas willallankitaq, nispa. 12 Qhepantin p'unchaytaq wakin judío runakunaqa huñunakuspa jurarqanku: –Pablota wañuchinanchiskama ama mikhusunpaschu ukyasunpaschu, nispa. 13 Chay juramento ruwaqkunan karqan tawa chunka kurak. 14 Paykunan sacerdote umallikunaman kurak runakunamanwan rispa nirqanku: –Ñoqaykuqa juramuykun Pablota wañuchinaykukama mana imatapas mallinaykupaq. 15 Kunanqa, qankuna umalli runakunapiwan comandantemanta mañachimuychis paqarin qankunaman Pablota pusachimunanpaq, paymanta aswan sut'ita imatapas yachayta munaq tukuspallaykichis, ñoqaykutaq manaraq pay chayamushaqtin wañuchinaykupaq makillaña suyashasaqku, nispa. 16 Ichaqa Pabloq pananpa churinmi rimanakusqankuta uyarirqan, hinaspan cuartelman haykuspa Pabloman willamurqan. 17 Chaymi Pabloqa capitankunamanta hukninta waqyarispa nirqan: –Kay waynachata comandanteman pusaripuway, huk willakuymi willamunan kashan, nispa. 18 Hinan payqa waynachata comandanteman pusaykuspa nirqan: –Kaypi preso kashaq Pablon waqyariwaspa valekamuwan kay waynachata qanman pusamunaypaq, huk willakuyta willanasuykipaq, nispa. 19 Comandantetaq makinmanta hap'iykuspa wakllaman pusarispa waynachata tapurqan: –¿Imatan willawanki? nispa. 20 Chaymi waynachaqa nirqan: –Judío runakunan rimanakushanku: Paqarin comandanteta valekusun Pablota umalli runakunaq huñunakuyninman pusananpaq paymanta aswan sut'itapuni imatapas yachaq tukuspalla, nispanku. 21 Ichaqa aman paykunata creenkichu, paykunamantaqa tawa chunka kurak hina qharikunan Pablota suyapashanku. Chay runakunan juranku payta wañuchinankukama mana mikhunankupaq, mana ukyanankupaq. Chaymi kunan listollaña kashanku, chay hinatapuni kamachinaykita suyaspanku, nispa. 22 Hinaqtinmi comandanteqa waynachata kachapuspa kamachirqan: –Kay willawasqaykitaqa aman pimanpas rimarinkichu, nispa. 23 Hinan comandanteqa iskay capitanninta waqyaspa kamachirqan: Iskay pachak chakillapi puriq soldadokunata, qanchis chunka caballería soldadokunata, iskay pachaktataq lanzakunayoqta alistamuychis, las nueve horas tutata Cesarea llaqtaman rinaykichispaq. 24 Hinallataq caballokunatapas alistamuychis, Pablota sillaykachispa kamachikuq Felixman allin waqaychasqata apanaykichispaq, nispa. 25 Hinaspan kay hina cartata paykunawan apachirqan: 26 Ñoqa Claudio Lisiasmi, qan ancha respetasqa kamachikuq Felixta napaykamuyki. 27 Kay qharitan judío runakuna hap'irqanku, hinaspan wañuchinankupaqña kashaqtinku, soldadoykunawan qechuchirqani Roma suyu runa kasqanta yachaspa. 28 Imamantachus payta huchachasqankuta yachayta munaspaymi judío umalli runakunaq huñunakuyninman pusarqani, 29 hinaspan yachamurqani paykunaq kamachikuy siminku contra ruwasqallanmanta payta huchachasqankuta, ichaqa manan ima huchatapas paypiqa tarirqanichu, wañunanpaq hinapas carcelpi kananpaq hinapas. 30 Chaywanpas Pablota wañuchinankupaq judío runakunaq rimanakusqankuta yacharqospaymi qanman payta apachimushayki. Payta huchachaqkunatapas kamachillanitaq imapas contranpi kaqtinqa qayllaykipiña uyanpi ninankupaq, nispa. 31 Hinan soldadokunaqa kamachisqaman hina tutalla Antípatris llaqtaman Pablota pusarqanku. 32 Qhepantin p'unchaytaq chakipi puriq soldadokunaqa cuartelman kutipurqanku, caballería soldadokunallaña Pablowan rirqanku. 33 Cesarea llaqtaman chayaspankutaq kamachikuq Felixman carta apasqankuta qospa Pablotapas qayllanman pusaykurqanku. 34 Kamachikuq Felixtaq cartata leespa Pablota tapurqan may provinciamantachus kasqanta. Cilicia provinciamanta kasqanta yachaspataq 35 nirqan: –Huchachaqniykikuna chayamuqtinña uyarisqayki, nispa. Hinaspan rey Herodespa kamachikunan wasipi wisq'amunankupaq kamachikurqan. 1 Phisqa p'unchay qhepatataq uma sacerdote Ananiasqa wakin kurak runakunawan Tértulo sutiyoq abogadopiwan chayamurqan, hinaspan kamachikuq Felixman Pablo contra willarqanku. 2 Pablota waqyamuqtinkutaq Tertuloqa huchachayta qallarinanpaq Felixta nirqan: –Ancha respetasqa wiraqocha Félix, qan kaqtiykin sumaq thak-kaypi kawsashayku, allin yuyayniyoq kasqaykiraykutaqmi kay suyupaq lliw imapas allinta ruwakushan. Chaymi tukuy tiempopipas tukuy hinantinpipas anchata agradecekuspayku chaskikuykiku. 4 Ichaqa ama anchata sayk'uchinaypaq valekuyki, llamp'u sonqo kayniykiwan huk ratolla uyariykuwanaykikupaq. 5 Yachaykun kay runaqa millay onqoy hina kasqanta. Hinantinpin llapallan judío runakunata ch'aqwachin, Nazaret t'aqa runakunaq umallintaqmi kanpas. 6 Payqa Dios yupaychana wasitapas qhellichaytan munarqan, chaymi hap'ispayku [kamachikuy simiykuman hina juzgayta munarqayku. 7 Ichaqa comandante Lisiasmi hamuspa makiykumantaña qechurqowarqanku, 8 hinaspan niwarqanku qanpa qayllaykipiña huchachanaykupaq]. Qan kikiyki payta allintapuni tapuykuy huchachasqayku cheqaq kasqanta yachanaykipaq, nispa. 9 Tértulo rimayta tukuqtinmi judío runakunapas: –Hinapunin chaykunaqa, nirqanku. 10 Hinaqtinmi kamachikuq Felixqa Pablota: –Rimarikuy, nirqan. Hinan Pabloqa nirqan: –Kay suyupi unay wataña juez kasqaykita yachaspan mana manchakuspa confianzawan rimarikusaq. 11 Dios yupaychanaypaq Jerusalén llaqtaman risqayqa chunka iskayniyoq p'unchay hinallaraqmi kashan, yachayta munaspaqa qan kikiyki tapuykuy hinachus manachus kasqanta. 12 Kay huchachawaqniykunaqa manan Dios yupaychana wasipi piwanpas churanakushaqtachu tariwarqanku, manallataq sinagogakunapipas llaqtaq may cheqasninpipas runakunata ch'aqwachishaqtachu tariwarqanku. 13 Manallataqmi kunan huchachashawanku chaykunataqa probayta atinkumanchu. 14 Chaywanpas sut'itan nini, ñoqaqa ñawpa taytaykunaq Diosnintan yupaychani Jesucristoq yachachikuyninman hina, chaytan paykunaqa sutichanku “wak t'aqa” nispa. Ichaqa ñoqapas iñinin Moisespa lliw kamachikuy siminpipas profetakunaq qelqasqanpipas. 15 Paykuna hinallataqmi ñoqapas Diospi suyakuni chaninkunatapas mana chaninkunatapas wañusqankumanta Diospa kawsarichimpunanta. 16 Chayraykun ñoqapas Diospa qayllanpipas runakunaq qayllanpipas tukuy tiempo mana huchachana ch'uya sonqoyoq kawsaytapuni munani. 17 Unay watamantañan Jerusalenman kutirqani llaqtamasiy wakcha runakunapaq yanapay qolqeta apaspay, ofrendakunata Diosman haywanaypaqwan. 18 Dios yupaychana wasipi ruwayniykunaman hina ch'uyanchasqatañan Asia provinciamanta hamuq judío runakunaqa tariwarqanku. Ichaqa manan askha runawan kashaqtachu, manallataq ch'aqwachishaqtapaschu. 19 Chay runakunan qayllaykiman chayamunanku, hinaspan imapas contraypi kaqtinqa paykuna uyaypi niwananku. 20 Mana chayqa kaypi kaqkuna niwachunku umalli runakunaq huñunakuyninpa qayllanpi kashaqtiy ima mana allin ruwasqaytapas tarinku chayqa. 21 Ichapas paykunaq qayllankupi qaparispa: Wañusqakunan kawsarimpunqaku, nisqallaymanta kunan paykunaqa huchachashawankuman, nispa. 22 Hinaqtinmi Felixqa Jesucristomanta yachachikuyta sut'itapuni yachaspa, chay asuntota saqespa nirqan: –Comandante Lisias hamuqtinñan asuntoykichistaqa imayna kanantapas sut'inchasqaykichis, nispa. 23 Capitantataq kamachirqan: –Pablota kacharisqallata waqaychamuy, amataq pi amigontapas hamuspa servinantaqa hark'aychu, nispa. 24 Pisi p'unchaykuna qhepatan Felixqa judía warmin Drusilapiwan hamurqan, hinaspan Pablota waqyachispa Jesucristopi iñiymanta payta uyarirqan. 25 Chanin kawsaymanta, cuerpota kamachiymanta, hamuq juicio p'unchaymantawan Pablo rimariqtintaqmi Felixqa mancharikuspa nirqan: –Kunanqa ripullayraq, tiempoy kaqtinña waqyachimullasqaykitaq, nispa. 26 Chaywanpas Pabloq qolqe lluk'iykunantan suyasharqan kacharipunanpaq, chaymi sapa kuti waqyachimuspa paywan parlallaqpuni. 27 Iskay wata hunt'akuqtintaqmi Felixpa rantinpi Porcio Festo kamachikuq haykurqan. Felixtaq judío runakunawan allinpi kawsayta munaspa Pablotaqa presollatapuni saqerqan. 1 Feston Cesarea llaqtaman kamachikuq chayamuspa kinsa p'unchaymanta Jerusalén llaqtaman wicharqan. 2 Chaypin sacerdote umallikuna judío kurak runakunapiwan Festoman hamuspa Pablo contra willarqanku, hinaspan valekurqanku: 3 –Ama hinachu kay, Pablota Jerusalén llaqtaman pusachimuy, nispa. Paykunaqa ñanpi Pablota wañuchinankupaqmi suyapayta yuyaykurqanku. 4 Festotaq ichaqa paykunata nirqan: –Pabloqa Cesarea llaqtapin preso kashan, ñoqapas manan unaymantachu Cesareamanqa kutisaq. 5 Chay hinaqa, qankunamanta kamachikuq runakuna ñoqawan richunku, hinaspa chay qhari ima mana allintapas ruwarqan chayqa uyanpi nimuchunku, nispa. 6 Festotaq Jerusalén llaqtapi yaqa chunka p'unchayta qhepakuspa Cesarea llaqtaman kutirqan, hinaspan qhepantin p'unchayta juzganapi tiyaykuspa, Pablota pusamunapaq kamachikurqan. 7 Pablo haykuqtintaq Jerusalén llaqtamanta hamuq judío runakunaqa Pablota muyuykurqanku, hinaspan payta imaymanamanta huchachaykurqanku, chay rimasqanku cheqaq kasqantaqa manataqmi probayta atirqankuchu. 8 Chaymi Pabloqa defiendekuspa nirqan: –Manan judío runakunaq kamachikuy simin contrapaschu Dios yupaychana wasi contrapaschu, Roma rey Cesarpa contrapaschu huchallikurqani, nispa. 9 Hinan kamachikuq Festoqa judío runakunawan allinpi kawsayta munaspa Pablota tapurqan: –¿Munawaqchu Jerusalén llaqtaman riyta, hinaspa chaypi chaykunamanta juzgamunayta? nispa. 10 Chaymi Pabloqa nirqan manan: –Roma rey Cesarpa juzgananpin kashani, kaypin juzgasqa kanay. Qanpa allinta yachasqaykiman hinapas manan judío runakunataqa ima mana allintapas ruwarqanichu. 11 Wañunaypaq hina ima mana allintapas ruwarqani chayqa, manan manchakunichu wañuytaqa. Huchachawasqanku mana cheqaq kaqtinqa manan pipas judío runakunaman entregawayta atinmanchu. Chay hinaqa, kikin Roma rey Cesarpa juzgawanantan mañakuni, nispa. 12 Chaymi Festoqa yuyaychaqninkunawan rimaspaña Pablota nirqan: –Roma rey Cesarpa juzgananta mañakunki chayqa, Cesarmanmi rinki, nispa. 13 Pisi p'unchaykuna qhepatan rey Agripaqa warmin Berenicepiwan Cesarea llaqtaman rirqanku kamachikuq Festota napaykunankupaq. 14 Askha p'unchaykunata chaypi qhepaqtinkutaq Festoqa Pabloq asuntonmanta reyman willarqan: –Kaypin Felixpa preso saqesqan huk runa kashan. 15 Paymantan Jerusalén llaqtapi kashaqtiy sacerdote umallikuna judío kurak runakunapiwan Pablo contra willawarqanku, hinaspan payta juzgaspa wañuchinaypaq mañakurqanku. 16 Hinan paykunata nirqani: Roma suyu kamachikuqkunaqa manan pitapas wañuchiykumanchu, huchachaqninkunaq qayllanpi huchachasqankumanta manaraq defendekushaqtinqa, nispa. 17 Chaymi kayman paykuna hamuqtinku, usqhaylla qhepantin p'unchaypacha juzganapi tiyaykurqani, hinaspan kamachikurqani chay qharita pusamunapaq. 18 Huchachaqninkuna huñukamuspataq Pablotaqa mana imamantapas sut'ita huchacharqankuchu, ñoqaq yuyaykusqayman hinaqa. 19 Aswanpas paytaqa huchacharqanku religionninkumanta churanakuy kaqkunallamantan, hinallataq wañupurqan chay Jesusta Pabloq “kawsashanmi” nisqallanmantawan. 20 Chaymi ñoqaqa chay churanakuykunamanta iskayrayaspay, payta tapurqani: ¿Munawaqchu Jerusalén llaqtaman riyta, hinaspa chaypi chaykunamanta juzgamunayta? nispa. 21 Ichaqa Pablon mañakurqan Roma suyu kamachikuqpuni juzgananta, chaymi Roma rey Cesarman apachinaykama preso kananpaq kamachikurqani, nispa. 22 Hinan Agripaqa Festota nirqan: –Ñoqapas munaymanmi chay runa uyariykuyta, nispa. Hinan payqa nirqan: –Paqarinmi uyarinki, nispa. 23 Qhepantin p'unchaytaqmi Agripaqa warmin Berenicepiwan sumaq allichasqa p'achayoq hamuspa comandantekunapiwan llaqtapi umalli runakunapiwan juzgana wasiman haykurqanku. Hinan Festo kamachikuqtin Pablota pusamurqanku. 24 Hinaqtinmi Festoqa nirqan: –Rey Agripa, kaypi kashaq llapa wiraqochakuna, kaymi chay runa. Paymantan llapallan judío runakuna huñunakuspa, Jerusalén llaqtapipas kaypipas mañakuwanku: ¡Wañuchunpuni! nispa qaparkachaspanku. 25 Ichaqa manan imatapas wañunanpaq hina ruwasqantaqa tarirqanichu. Pay kikintaqmi Roma suyu kamachikuqman rinanpaq mañakurqan, chaymi payman apachinaypaq yuyaykuniña. 26 Ichaqa manan imatapas kay runamantaqa sut'ita yachanichu wiraqochay rey Cesarman qelqanaypaq, chaymi qayllaykichisman apachimuni, astawanqa, rey Agripa qanmanmi apachimuni, payta tapuykapuway, ahinapi sut'ita yachaspa imallapas qelqanaypaq. 27 Ñoqamanqa manan allinchu rikch'akuwan huk presota apachishaspa, imamantachus huchachasqa kasqanta mana willaymanchu chayqa, nispa. 1 Chaymi rey Agripaqa Pablota nirqan: –Qan kikiyki rimarikuy, nispa. Hinan Pabloqa makinta hoqarispa defiendekuyta qallarirqan: 2 –Reyníy Agripa, kusisqan kashani tukuy imaymanamanta judío runakunaq huchachawasqanmanta kunan qayllaykipi defiendekunaypaq kashaspa. 3 Judío runakuna ukhupi lliw costumbremantapas churanakuy kaqkunamantapas qanmi astawanraqqa yachanki, chaymi valekuyki pacienciawan uyariykuwanaykipaq. 4 Huch'uy kasqaymantapachan suyuypipas Jerusalén llaqtaypipas kawsayniytaqa llapa judío runakuna yachanku. 5 Paykunaqa yachallankutaqmi qallariymantapacha fariseo kaspa, Diosta yupaychayniykupi aswan hunt'aq t'aqaman hina kawsasqayta. Chaymanta rimariyta munaspaqa kikinku rimarichunku. 6 Kunanqa ñawpa taytaykuman Diospa prometesqanta suyakusqayraykun juzgasqa kanaypaq kaypi kashani, 7 chay prometesqa hunt'akunantan Israelpa chunka iskayniyoq ayllunkunapas suyakushanku, tuta-p'unchay tukuy sonqo Diosta yupaychaspa. Reyníy Agripa, chay suyakuyllamantan judío runakunaq huchachasqan kashani. 8 ¿Imanaqtintaq qankunaqa mana creeyta munankichischu wañusqakunata Diospa kawsarichimunanta? 9 Ñawpaqtaqa ñoqapas yuyaykurqanin Nazaret llaqtayoq Jesús contra imaymana ruwayta. 10 Chay hinatapunin Jerusalén llaqtapipas ruwarqani, sacerdote umallikunaq kamachisqanmi Jesuspi iñiqkunata askhata carcelkunaman wisq'arqani, wañuchishaqtinkupas ñoqaqa “allinmi” nirqanin. 11 Askha kutitaqmi llapan sinagogakunapi paykunata muchuchispay Señor Jesusta negachirqani. Paykuna contra sinchi k'arakta phiñakuspaymi maskharqani karu llaqtakunapipas. 12 Chayta yuyaykuspan sacerdote umallikunaq kamachisqan kaspa Damasco llaqtaman risharqani. 13 Ichaqa, reyníy, chawpi p'unchayta ñanta rishaspaymi hanaq pachamanta k'anchayta rikurqani, inti k'anchaymantapas aswan k'anchaqtaraq, chay k'anchaymi puriq-masiykunatawan k'anchaykuwarqan. 14 Hinan llapayku pampaman urmarqayku, ñoqataq hebreo rimaypi huk kunkata uyarirqani: ¡Saulo! ¡Saulo! ¿Imanaqtinmi qatiykachawanki? Kikiykitan nanachikunki t'urpunata hayt'aykachaspaykiqa, nispa, nishaqta. 15 Chaymi ñoqaqa nirqani: Señor, ¿pitaq kanki? nispa. Hinan chay kunkaqa niwarqan: Ñoqaqa qatiykachasqayki Jesusmi kani. 16 Sayariy, kamachiy kanaykipaqmi ñoqaqa rikhuriyki, kunan rikusqaykitapas qhepa p'unchaykunapi rikuchisqayki chaykunatapas willakunaykipaq. 17 Ñoqan waqaychasqayki judío runakunamantapas mana judío runakunamantapas. Paykunaman rinaykipaqmi kunan kamachiyki, 18 ñawinkuta kicharimunaykipaq, laqhayaqmanta k'anchayman lloqsinankupaq, Satanaspa munaychakuyninmantapas Diosman kutirikunankupaq. Ñoqapi iñisqankuraykun huchanku pampachasqa kanqa, Diospa akllakusqankunawan kuska herenciata chaskinankupaq, nispa. 19 Chayraykun reyníy Agripa, hanaq pachamanta Jesuspa kamachiwasqanta kasukurqani. 20 Chaymi ñawpaqtaqa Damasco llaqtapi, chaymantataq Jerusalén llaqtapipas, Judea provinciantinpipas, mana judío runakunamanpas willarqani: Huchata saqepuspa Diosman kutirikuychis, allinkunata ruwaspa Diosman kutirikusqaykichista rikuchiychis, nispa. 21 Chay hawan judío runakunaqa Dios yupaychana wasipi hap'iwaspa wañuchiytapuni munawarqanku. 22 Ichaqa Diospa yanapayninwanmi kunankama huch'uymanpas hatunmanpas Diosmanta willashani. Profetakunaqpas Moisespapas imachus kananta nisqallankutan rimani. 23 Paykunan nirqan: Cristoqa ñak'arispan wañunqa, hinaspan ñawpaqkaq kawsarimpuq kanqa, Diospa k'anchaynin chayamusqanta judío runakunamanpas mana judío runakunamanpas willananpaq, nispanku, nispa. 24 Pablo defiendekuspa chaykunata niqtinmi Festoqa kunkayoqta nirqan: –Pablo, waq'ayarqonkin, sinchi yachayniykin waq'ayachisunki, nispa. 25 Chaymi Pabloqa nirqan: –Manan waq'achu kashani, ancha respetasqa Festo, aswanmi allin chayasqa cheqaq simikunata rimashani. 26 Rey Agripaqa chaykunata yachanmi, chaymi paypa ñawpaqenpi sut'itapuni rimashani. Lliw chaykunata paypa yachasqantaqa yachanin, chaykunaqa manan pakapichu ruwasqa karqan. 27 Reyníy Agripa, ¿creenkichu profetakunaq nisqanta? Yachanin creesqaykita, nispa. 28 Hinan Agripaqa Pablota nirqan: –¿Pisi tiempollapichu cristianoman tukuchiwankiman? nispa. 29 Chaymi Pabloqa nirqan: –Dios munachun, pisi tiempopipas unaypipas, ama qanllachu, aswanqa kunan lliw uyariwaqniykunapas Jesucristopi ñoqa hina iñiq kanaykichista, kay hina watasqa kayllata amaqa, nispa. 30 Chaykunata Pablo niqtinmi rey Agripaqa sayarirqan, hinallataq kamachikuq Festopas Berenicepas paykunawan tiyaqkunapas sayarirqanku. 31 Hinaspan wakllaman anchhurispanku ninakurqanku: –Kay runaqa manan imatapas wañunanpaq hinaqa ruwasqachu, manallataqmi presopas kanmanchu, nispa. 32 Agripataq Festota nirqan: –Kay runataqa kacharipusunmanmi karqan, manachus Roma rey Cesarpa juzgananpaq mañakunman karqan chayqa, nispa. 1 Italia suyuman barcopi apawanankupaq rimanakuqtinkutaq Pablota entregarqanku wakin presokunatawan Augusto nisqa soldado tropapi Julio sutiyoq capitanman. 2 Adramitio llaqtamanta barcoman haykuspataq puririrqayku Asia provincia puertokunaman rinaykupaq. Macedonia provinciapi Tesalónica llaqtayoq Aristarcopas puriysiwarqankun. 3 Qhepantin p'unchaytaq Sidón llaqtaman chayarqayku, hinan capitán Julioqa sumaq runa kaspa Pablota mana hark'arqanchu amigonkunaman rinanta, chay hinapi payta yanapaykunankupaq. 4 Chaymanta lloqsispaykutaq ñawpaqeykumanta wayramuqtin Chipre islaq pisi wayrana ladonta rirqayku. 5 Cilicia provinciaq Panfilia provinciaq qayllanta lamar-qochanta rispaykutaq, Licia provinciapi Mira llaqtaman chayarqayku. 6 Chaypin capitanqa tarirqan Alejandría llaqtamanta hamuspa Italiaman riq barcota. Hinaspan chayman pusaykuwarqanku Italiaman apawanankupaq. 7 Allillamanta askha p'unchaykunaña barcopi rispaykutaq, Gnido llaqta chimpaman ñak'ayta chayarqayku, ñawpaqeykumanta wayramusqanraykutaq mana cheqanta riyta atirqaykuchu, chaymi Salmón chupata pasaspa Creta islaq pisi wayrana ladonta muyuykurqayku. 8 Hallp'a qayllanta ñak'ayta rispaykutaq “Buenos Puertos” nisqa k'uchuman chayarqayku. Chay qayllapin Lasea llaqta karqan. 9 Mana usqhayta puririqtiykutaq paray tiempo chayamurqanña, hinan lamar-qochanta puriyqa sinchi sasaña karqan. Chaymi Pabloqa paykunata nirqan: 10 –Wiraqochaykuna, allintan reparashani barcopi puriyninchisqa sinchi sasallaña kananta, manan cargallatachu barcollatapaschu chinkachisun, ñoqanchispas sinchi sasapin rikukusun, nispa. 11 Ichaqa capitanmi Pabloq nisqanta mana kasurqanchu, aswanmi kasurqan barco purichiqta barcoyoqtawan. 12 Paray tiempota barco chaypi samananpaq mana allin kaqtintaq, yaqa llapallanku yuyaykurqanku chaymanta lloqsispa Fenice puertoman imaynallamantapas chayayta. Chay Fenice llaqtan Creta islapi kashan, inti haykuy lado qhawashaq, chaypin paray tiempo samayta munarqanku. 13 Uraymanta llamp'ullata wayrarimuqtinmi rinankupaq yuyaykusqanku allinña rikch'akurqan. Chaymi barco sayachina fierro anclata qochamanta aysarqospa Creta isla qayllanta rirqanku. 14 Manaraq karuta rishaqtiykutaq Creta ladomanta manchay hatun wayra wayramurqan. 15 Barcoman wayra waqtakuqtintaq mana imaynamantapas barcota cheqanchayta atispa hinallataña wayrawan apachikurqayku. 16 “Cauda” nisqa huch'uy islaq pisi wayrana ladonta pasarqayku, chaypin barcoq aysasqan boteta ñak'ayta watarqayku. 17 Hinan barcopi llank'aqkuna barco pataman boteta aysaspa, barcota uranmanta waskhakunawan mat'irqanku. Libia suyu qayllapi “Sirte” nisqa kuyuq aqoman winaykachiyta manchakuspataq, barcoq purinanpaq wayraq tanqanan telakunata paskaspa hinallaña apachikurqayku. 18 Qhepantin p'unchaytaq wayra manapuni thaniqtin cargakunata qochaman wikch'uykuyta qallarirqanku. 19 Kinsakaq p'unchaypitaq barcoq imaymanankunata makinkuwanpuni wikch'uykapurqanku. 20 Askha p'unchayña intipas qoyllurkunapas manaña rikukuqtinmi lamar-qochapas sinchitaña phoqchiqeqtinmi, manaña qespikuyta yuyarqaykuñachu. 21 Unayña paykuna mana mikhusqa kaqtinkutaq Pabloqa chawpinkupi sayaykuspa nirqan: –Wiraqochaykuna, kasullawankichisman karqan Cretapi qhepakunanchispaq chayqa, manan kay hinata ñak'arisunmanchu karqan, manataq tukuy imanchistapas wikch'usunmanchu karqan. 22 Chaywanpas kunanqa ama pisi kallpayaychischu, manan mayqenniykichispas wañunkichischu, aswanpas barcollan p'akikapunqa. 23 Yupaychasqay Diosniypa angelninmi ch'isi tuta rikhuriwaspa 24 niwarqan: Pablo, ama manchakuychu, Roma rey Cesarpa ñawpaqenmanqa chayankipunin. Barcopi puriq-masiykikunatapas llapantan qanrayku Dios khuyapayaspa qespichinqa, nispa. 25 Chay hinaqa, wiraqochaykuna, kallpachakuychis, ñoqaqa Diospin confiakuni niwasqanman hina hunt'akunanta. 26 Chaywanpas huk islamanpunin wayraqa chayachiwasunchis, nispa. 27 “Adriático” nisqa lamar-qochapi wayraq apaykachasqan kasqayku chunka tawayoq tutaña kashaqtintaq, kuska tutata barcopi llank'aqkunaqa repararqanku hallp'aman qayllaykushasqaykuta. 28 Hinaspan titiyoq tupuna waskhata unuman kachaykuspa kinsa chunka soqtayoq metrota tarirqanku. Astawan ñawpaqman rispankutaq huk kutitawan kachaykuspanku iskay chunka qanchisniyoq metrollataña tarirqanku. 29 Qaqa-qaqaman haykuyta manchakuspataq, barcoq qhepanmanta tawa fierro anclakunata kachaykurqanku, hinaspan illarimunallantaña maytapuni munasharqanku. 30 Barcopi llank'aqkunataq rimanakurqanku barcomanta ayqekuyta munaspa, barcoq ñawpaqenmanta fierro anclakunata kachaykuq tumpalla boteta uraykachisharqanku. 31 Ichaqa Pablon capitán Juliota soldadonkunatawan nirqan: –Barcopi llank'aqkunachus barcopi mana qhepakunqaku chayqa, manan qankunaqa qespikuyta atinkichischu, nispa. 32 Hinan soldadokunaqa boteq waskhankunata kuchurqarispa boteta unuman wikch'uykurqanku. 33 Illarimushanankamataq Pabloqa llapankuta kamachirqan mikhunankupaq: –Kunanwanmi chunka tawayoq p'unchayña mana mikhusqa mana puñusqa kasqaykichis. 34 Chaymi valekuykichis kallpachakunaykichispaq imallatapas mikhunaykichispaq, manan mayqenniykichispapas huk chukchallaykichispas chinkanqachu, nispa. 35 Chayta nispataq t'antata hap'iykuspa llapankuq qayllanpi Diosman graciasta qorqan, hinaspan phasmispa mikhurqan. 36 Chaymi paykunapas llapanku kallpachakuspa mikhullarqankutaq. 37 Barcopiqa llapayku karqayku iskay pachak qanchis chunka soqtayoq runakunan. 38 Saksaykuspataqmi lamar-qochaman trigota wikch'uykurqanku barcota mana llasananpaq. 39 P'unchayamuqtintaq barco purichiqkunaqa chay hallp'a maychus kasqanta mana yacharqankuchu, ichaqa rikurqankun aqo pampayoq hatun qocha patata, hinaspan rimanakurqanku atispankuqa chayman barcota chayachinankupaq. 40 Barcoq fierro anclankunaq waskhankunata kuchurparispataq lamar-qochapi wikch'upurqanku, hinallataq timón watanakunatapas paskarqospa, wayraq tanqanan ñawpaqkaq telata wayraman hoqarispa aqo pampaman qayllaykurqanku. 41 Ichaqa iskay ladomanta unuq tupanakusqanman chayaqtinkun barcoqa umanpamanta aqoman winakurqan, chaymi manaña kuyuriqtin barcoq qhepanqa unuq sinchi phoqchiqesqanwan p'akikurqan. 42 Hinaqtinmi soldadokunaqa yachachinakurqanku presokunata wañuchinankupaq, ama mayqenpas nadaspa ayqekunankupaq. 43 Capitantaq ichaqa Pablota qespichiyta munaspa wañuchiy munasqankuta hark'akurqan, hinaspan kamachikurqan naday atiqkunaqa ñawpaqta unuman wikch'uykukuspa hallp'a pataman lloqsinankupaq. 44 Wakintataq kamachirqan tablakunapi otaq barcoq imankunallapipas hap'ipakuspa lloqsinankupaq. Chay hinatan llapanku hallp'a pataman allillan lloqsirqanku. 1 Hallp'a pataman lloqsispaykuñan yacharqayku chay islaqa “Malta” nisqa kasqanta. 2 Chaypi tiyaqkunataq khuyapayawaspanku sumaqta rikuwarqanku. Chaymi para chayaqtin chirisqanrayku ninata hap'ichispa q'oñikunaykupaq llapaykuta pusaykuwarqanku. 3 Pablo llant'ata pallamuspa ninaman churaykuqtin, picaq mach'aqway nina rawraymanta ayqespa, makinman wank'irqokurqan. 4 Hinan chay islapi tiyaqkunaqa picakuq mach'aqwayta makinpi wank'isqata rikuspa ninakurqanku: –Kay runaqa runa wañuchiqpunin kanman, chaymi lamar-qochamantaña qespikun chaypas, “Chanin-Kay” nisqa diosaqa mana munanchu kawsananta, nispanku. 5 Ichaqa Pablon makinman wank'ikuq mach'aqwayta ninaman chhaphchiykurqan, manataq imanasqallapaschu karqan. 6 Paykunataq Pablota qhawasharqanku: –Kunallanmi punkirinqachus wañusqachus wikch'ukunqapas, nispa. Unayta suyashaqtinku mana imapas kaqtintaq, huk-hinataña yuyaykuspa nirqanku: –Kay runaqa huk diosmi kanman, nispa. 7 Maypichus kasharqayku chay qayllapi hallp'aqa islapi umalli runa Publio sutiyoqpa hallp'anmi karqan, paymi wasinpi sumaqta chaskiykuwaspanku kinsa p'unchay qorpachawarqanku. 8 Chaypachan Publioq taytanqa fiebre onqoywan disenteriapiwan onqosqa puñunapi kasharqan, paymanmi Pabloqa watuykukuq haykurqan, hinaspan Diosmanta mañakuspaña makinta churaykuspa qhaliyachirqan. 9 Chayta yacharqospan islapi tiyaq wakin onqoyniyoqkunapas hamurqanku. Hinan qhaliyachisqa karqanku. 10 Chaymi paykunaqa askha regalokunata qoykuwarqanku, hinaspan puririshaqtiyku tukuy imaymanata barcoman churaykapuwarqanku. 11 Chay islapi kinsa killa kasqaykumantañan Alejandría llaqtamanta hamuq barcopi ripurqayku. Chay barcoqa paray tiempo pasanankaman chaypi kasharqan. Barcoq ñawpaqenpitaq “Mellizo” nisqa diosninkuq rikch'ayninkuna llaqllasqa karqan. 12 Siracusa llaqtaman chayaspataq, chaypi kinsa p'unchayta qheparqayku. 13 Chaymanta qocha cantonta muyurimuspa, Regio llaqtaman chayarqayku. Qhepantin p'unchay uray wayra wayramuqtintaq iskay p'unchaymanta Puteoli llaqtaman chayarqayku. 14 Chaypi wawqe-panakunawan tupaqtiykutaq valekuwarqanku qanchis p'unchayta paykunawan qhepakunaykupaq. Chaymantataq Roma llaqtaman rirqayku. 15 Roma llaqtapi tiyaq iñiqkunaqa ñoqaykumanta uyarispankun Apio Foro llaqtakama aypamuwarqanku, wakintaq “Kinsa Tambo” nisqakama. Pablotaq paykunata rikuspa Diosman graciasta qorqan, hinaspan kallpachakurqan. 16 Roma llaqtaman chayaqtiykutaq, kamachikuqkunaqa Pablota, pay cuidaq soldadotawan sapaqpi tiyananpaq saqellarqanku. 17 Kinsa p'unchaymantataq Pabloqa judío umalli runakunata waqyachimurqan. Huñukamuqtinkutaq paykunata nirqan: –Wawqeykuna, ñoqaqa manan imatapas llaqtanchis contrapas, ñawpa taytanchiskunaq costumbren contrapas ruwarqanichu. Chaywanpas Jerusalén llaqtapin llaqta-masinchiskuna Roma suyu kamachikuqkunaman presota hap'ichiwarqanku. 18 Chaymi kamachikuqkunaqa allinta tapuwaspaña ñoqapi mana ima huchachaypas wañunaypaq hina kaqtin kacharipuyta munawarqanku. 19 Ichaqa judío runakuna ñoqa contra rimaqtinkun Roma rey Cesarpa juzgawanantapuni mañakurqani, chaywanpas manan imamantapas llaqta-masinchiskunata huchachanaypaqchu. 20 Chayraykun waqyachimurqaykichis qankunawan tupaykuspa rimanaypaq. Israel suyuq suyakuyninraykun kay cadenawan watasqa kashani, nispa. 21 Chaymi paykunaqa nirqanku: –Ñoqaykuqa manan ima cartatapas Judea hap'iymantaqa contraykipi chaskiykuchu, manataqmi mayqen judiomasinchis hamuqpas qanmantaqa imatapas mana allintaqa willakunchu, manan rimarillankupaschu. 22 Chaywanpas imatachus yuyaykusqaykitan uyariyta munayku. Yachaykun chay t'aqa contra hinantinpi rimasqankuta, nispa. 23 Chaymanta rimanankupaqmi huk p'unchayta akllarqanku, chaymi Pabloq chayakusqan wasiman aswan askha hamurqanku. Paykunamanmi p'unchay-ch'isiyaqta yachachirqan Diospa qhapaqsuyunmanta willaspa. Chay hinatan Moisespa kamachikuy siminta profetakunaq qelqasqanta sut'inchaspa, Jesuspi iñichiytapuni munarqan. 24 Hinaqtinmi wakinqa Pabloq nisqankunata allinpaq hap'irqanku, wakintaq ichaqa mana creerqankuchu. 25 Chaymi paykunapura yuyayta mana tupachispa ripushaqtinku Pabloqa nirqan: –Allintan Santo Espirituqa profeta Isaiaswan ñawpa taytanchiskunaman nirqan: 26 “Phaway kay runakunata nimuy: Anchataña uyarishaspapas manan entiendenkichischu, allintaña qhawashaspapas manan reparankichischu. 27 Kay runakunaq sonqonqa rumiyasqan, ninrinkupas roqt'uyasqan, ñawinkupas ñawsayasqan, ñawinkuwan mana rikunankupaq, ninrinkuwan mana uyarinankupaq, sonqonkuwan mana entiendenankupaq. Ahinapin ñoqaman mana kutirikamuwanqakuchu, manataq qhaliyachisqapaschu kanqaku”, nispa. 28 Chay hinaqa, yachaychis, kunanmantaqa Diospa qespichiyninqa mana judío runakunamanmi willasqa kanqa, paykunan ichaqa uyarinqaku, nispa. [ 29 Chayta niqtintaq judío runakunaqa lloqsirqanku, paykunapura manchayta churanakuspa]. 30 Pabloqa arriendakusqan wasipin iskay watantin tiyarqan, chaypin chaskirqan llapan payta watukamuqkunata. 31 Pabloqa mana manchakuspan Diospa qhapaqsuyunmanta willarqan, Señor Jesucristomantapas yachachirqan, manataq pipas paytaqa hark'arqanchu. 1 Jesucristoq kamachin ñoqa Pablon, apóstol kanaypaq akllasqa kani, paymanta allin willakuykunata willanaypaq t'aqasqa. 2 Chay allin willakuykunatan Diosqa ñawpaqmantaña profetankunawan Ch'uya Qelqakunapi prometerqan. 3 Chay willakuykunaqa Diospa Churin Jesucristomantan karqan, paymi runa kayninman hinaqa Davidpa miraynin karqan. 4 Diosmi Santo Espirituq atiyninwan wañusqanmanta payta kawsarichimpurqan, hinaspan atiywan Diospa Churin kasqanta sut'incharqan. Paymi Señorninchis Jesucristoqa. 5 Dios khuyakuwaqtinmi Jesucristo akllakuwarqan apostolnin kanaypaq, chay hinapi llapa suyukunapi runakuna Jesucristopi iñispa kasukunankupaq, ahinapi paypa sutinta yupaychanankupaq. 6 Qankunatapas Diosmi akllakurqasunkichis Jesucristoq kanaykichispaq. 7 Chaymi Roma llaqtapi kaqkunaman qelqamuykichis. Diosmi qankunatapas munakuspa ch'uya llaqtan kanaykichispaq akllakurqasunkichis: Dios Yayanchismi Señorninchis Jesucristopiwan anchata khuyapayasunkichis thak-kaynintapas qosunkichis. 8 Ñawpaqtaqa, llapallaykichismantan Jesucristoq sutinpi Diosniymanraq graciasta qoni, Jesucristopi iñisqaykichis kay pachantinpi willasqa kasqanmanta. 9 Diostan tukuy sonqo servini, Churinmanta allin willakuykunata willaspa. Diosmi yachan sapa kuti mañakuyniypi qankunata yuyarisqayta. 10 Diosmantan mañakushani, ichapas pay munaqtinqa imaynallamantapas qankuna watukuq hamuyman. 11 Qankunawan tupaykuytaqa munashanipunin, Santo Espirituq saminchayninwan qankunata yanapaykunaypaq, ahinapi iñiypi qaqatapuni sayanaykichispaq. 12 Chay hinaqa, iñiyniykichismi kallpachawanqa, ñoqaq iñiyniytaq qankunata kallpachasunkichis. 13 Wawqe-panaykuna, yachanaykichistan munani, askha kutiñan qankuna watukuq hamuyta munarqani, wak suyukunapi hina qankuna ukhupipas runakunata Jesucristopi iñichinaypaq, ichaqa manan kunankama atimushanichu. 14 Ñoqaqa llapallan runamanmi willanay mana judío runakunamanpas, ch'unchukunamanpas, yachayniyoqkunamanpas, mana yachayniyoqkunamanpas. 15 Chaymi ñoqaqa maytapuni munashani allin willakuykunata qankuna Roma llaqtapi tiyaqkunamanpas willayta. 16 Jesucristomanta allin willakuykunamantaqa manan p'enqakunichu. Chay willakuykunaqa Diospa atiyninmi, llapallan iñiqkuna qespichisqa kananpaq, ñawpaqtaqa judío runakunapaq, chaymantataq mana judío runakunapaq. 17 Chay willakuykunan reqsichin imaynatachus Diosqa runata chaninchasqanta. Chay chaninchayqa iñiyllawanpunin. Diospa Simin Qelqan nin: “Chanin runaqa iñiyllawanmi kawsanqa”, nispa. 18 Diosqa hanaq pachamantan phiñakuyninta rikuchimun payta mana manchakuq llapa runakunaman, mana chanin kawsaq runakunamanwan. Paykunan mana chanin kawsayninkuwan cheqaq-kay reqsinata hark'ashanku. 19 Imachus Diosmanta yachakuqtaqa paykunaqa yachankun, Diospuni paykunaman sut'inchasqanrayku. 20 Kay pacha qallariymantapachan runakunaqa sut'ita yachanku Diosqa wiñay atiyniyoq kasqanta, payqa Diospuni kasqantapas. Chaykunataqa manan runakunaqa rikunchu, aswanpas Diosqa kamasqankunapin sut'ita reqsichikun. Chay hinaqa, manan pipas: Manan yacharqanichu, ninmanchu. 21 Diosta reqsishaspankupas, manan Diosta hinachu yupaycharqanku, manallataqmi graciastapas qorqankuchu, aswanmi yanqa yuyayniyoq kapurqanku, mana entiendeq sonqonkupas laqhayaykapurqan. 22 Yachaysapamanmi tukurqanku, ichaqa mana yuyayniyoqmi kapurqanku. 23 Chaymi wiñay kawsaq Diosta hatunchanankutaqa wañuq runaq rikch'aynin ruwasqa idolokunata yupaycharqanku, hinallataq phalaq animalkunaq, uywakunaq, mach'aqwaykunaq rikch'ayninkunatapas yupaycharqanku. 24 Chayraykun Diosqa sonqonkuq munasqan sinchi mana chanin ruwayman saqerparirqan. Chaymi paykunapura sinchi p'enqayta ruwaspa qhellichanakurqanku. 25 Manan Diospa cheqaq yachachikuyninkunapiqa iñirqankuchu, aswanmi llulla yachachikuykunapi iñirqanku, hinaspan kamasqakunata yupaycharqanku servirqanku, manataq Kamaq Diostachu yupaycharqankupas servirqankupas. ¡Paytaqa wiñay-wiñaypaqmi hatunchananchis! Amén. 26 Chaymi Diosqa paykunata saqerparirqan sinchi millay p'enqay ruwaykunaman. Chay hinapin warmikunapas qharita manaña munarqankuchu, aswanpas warmipuran t'inkinakurqanku, 27 hinallataq qharikunapas warmita manaña munarqankuchu, aswanpas aychankuq munayninpi rawrarispan qharipura p'enqayta t'inkinakurqanku, hinaspan kikin cuerponkupi mana chanin p'enqay ruwasqankumanta ñak'ariyta chaskirqanku. 28 Diosta reqsiyta mana munaqtinkun, Diosqa paykunatapas waqllisqa yuyayninkuman saqerparirqan mana ruwanakunata ruwanankupaq. 29 Paykunaqa tukuy mana chanin ruwaqkunan kanku: millaykuna, hillukuna, mana allinkuna, envidiakuqkuna, runa wañuchiqkuna, churanakuqkuna, q'otuqkuna, simi apakuna. 30 Hinallataq runamasin contra rimaqkuna kanku, Diosta cheqnikuqkuna, usqhaylla phiñakuqkuna, pay-payman tukuqkuna, hatunchakuqkuna, mana allinkaqta paqarichiqkuna, tayta-mamankuta mana kasuqkuna, 31 mana yuyayniyoqkuna, rimasqankuta mana hunt'aqkuna, mana munakuyniyoqkuna, saltaq sonqokuna, mana khuyapayaqkuna ima. 32 Paykunaqa yachankun Diospa chanin kamachikuynin chay hina ruwaqkunataqa wañuchinapaq huchachananta, chaywanpas paykunaqa manan ruwallankuchu, aswanraqmi chhayna millay ruwaqkunataqa “allinmi” ninku. 1 Chayrayku, qanqa pipas kakuy, hukkunata huchachaspaykiqa qan kikiykitan huchachakunki, qanpas chay huchachasqayki runakuna hinallataqmi ruwashanki, chaymi manaña ima nispapas tupapakuyta atiwaqchu. 2 Yachanchismi chay hina ruwaq runakunataqa cheqaq-kayman hinan Diosqa huchachanqa. 3 Chay hina ruwaq runakunata huchachaq kashaspayki qanpas chay hinallatataq ruwashanki chayqa, ¿Diospa huchachayninmantaqa ayqekuyta yuyankichu? 4 Icha, ¿pisichankichu Diospa mana tukukuq sumaq sonqo-kayninta, muchukuq sonqo-kayninta, pacienciantapas? ¿Manachu reparanki Diospa sumaq sonqo-kayninqa payman kutirichiqniyki kasqanta? 5 Qanqa rumi sonqo kaspaykin Diosman mana kutirikuspayki ñak'ariy p'unchaypaq phiñakuyta qan kikiykipaq huñushanki, chaypachan Diosqa phiñakuspa chanintapuni huchachanqa, 6 maychus ruwasqanman hinataqmi sapankamanpas pagapunqa. 7 Wakinmi allinkaqllatapuni ruwaspa, hatunchayta, yupaychayta, mana wañuq-kaytawan munanku, chaykunamanmi Diosqa wiñay kawsayta qonqa. 8 Wakintaq ichaqa paykunallapaq kawsaspa cheqaq-kayta mana kasuspa mana chaninta ruwashallanku, paykunamanmi Diosqa k'arak phiñakuyninta chayachinqa. 9 Llapan mana chanin ruwaqkunapaqmi ñak'ariypas llakikuypas kanqa, ñawpaqtaqa judío runakunapaq, chaymantataq mana judío runakunapaqpas. 10 Llapa allinkaq ruwaqkunatan ichaqa Dios qhapaqchanqa, hatunchanqa, thak-kaytapas qonqa, ñawpaqtaqa judío runakunaman chaymantataq mana judío runakunamanpas. 11 Diosqa manan mayqen runamanpas sayapakunchu. 12 Moisespa kamachikusqan simita mana yachaspa huchallikuqkunaqa, mana chay kamachikuyta reqsispallan wañupunqaku. Moisespa kamachikusqan simita yachashaspa huchallikuqkunan ichaqa chay kamachikuy simiman hina huchachasqa kanqaku. 13 Manan kamachikuy simita uyariqkunachu Diospa qayllanpiqa chaninchasqa kanku, aswanpas Diospa kamachikuy siminta hunt'aqkunallan chaninchasqa kanku. 14 Mana judío runakunaqa Diospa kamachikuy siminta manan yachankuchu. Chaywanpas sonqonkuq yuyaychasqan kaspan Diospa kamachikuy siminta hunt'anku, chayta ruwaspan paykuna kikinkupaq kamachikuy simi kanku, manaña Diospa kamachikuy siminta yachanku chaypas. 15 Kawsayninkupin rikuchinku kamachikuy simi sonqonkupi qelqasqa kasqanta. Kikinkuq conciencianmi chaytaqa willan, chaymi kikinkuq yuyayninkupuni paykunataqa “huchan” ninqapas, “manan huchachu” ninqapas. 16 Chay hinaqa, Jesucristomanta allin willakuykunata willasqayman hinan Diosqa taripay p'unchaypi runakunaq sonqollankupi yuyaykusqankuta Jesucristowan huchachachinqa. 17 Qanqa: Judío runan kani, nispaykin Moisespa kamachikuy siminman hap'ipakunki, Diosniykimantapas alabakunki, 18 munaynintapas yachanki, kamachikuy simitaq yachachisunki imapas aswan allinkaqta akllakunaykipaq. 19 Qanqa yuyankin ñawsakunata allin pusaq kasqaykita, laqhayaqpi kaqkunapaqtaq k'anchay kasqaykita, 20 mana yuyayniyoqkunata yuyaychaq kasqaykita, wawakunata yachachiq kasqaykita. Chay hinatan qanqa yuyaykunki Diospa kamachikuy siminpi llapa yachaytapas cheqaq-kaytapas tarisqaykirayku. 21 Chhaynaqa, hukkunata qan yachachishaspaykiqa, ¿manachu qan kikiykita yachachikunki? “Manan suwakunachu” nishaspachu, ¿suwakushanki? 22 “Manan wasanchanachu” nishaspachu, ¿wasanchashanki? Idolokunata cheqnikushaspachu, ¿ídolo yupaychana wasimanta imatapas suwakushanki? 23 Diospa kamachikuy siminman hap'ipakushaspachu, ¿kamachikuy simita p'akispa Diosta p'enqayman churanki? 24 Diospa Simin Qelqapin nin: “Qankuna hawan mana judío runakunaqa Diosta k'aminku”, nispa. 25 Kamachikuy simita hunt'aqtiykiqa allinmi qhari-kayniykipi señalasqa kayniykiqa, kamachikuy simita p'akiqtiykin ichaqa qhari-kayniykipi señalasqa kayqa mana imapaqpas valenchu. 26 Chayraykun qhari-kaynin mana señalasqa runa kamachikuy simita hunt'an chayqa, ¿manachu Diospa qayllanpiqa qhari-kaynin señalasqa runa hina kapunqa, manaña señalasqachu karqan chaypas? 27 Chhaynaqa, cuerponpi mana señalasqa kashaspa kamachikuy simita hunt'aqmi qanta huchachasunki, kamachikuy simita yachashaspa qhari-kayniykipas señalasqa kashaqtin mana kasukusqaykimanta. 28 Manan cheqaq judío runachu hawa sonqolla kaqqa, rikunallapaq qhari-kaynin señalachikuqpas manallataqmi cheqaq señalasqachu. 29 Aswanpas cheqaq judío runaqa tukuy sonqomanta kaqmi, señalasqa kayninpas Santo Espirituq ch'uyanchasqan sonqoyoq-kaymi, manan kamachikuy simiman hina ruwayllachu. Chay hina runataqa manan runachu alaban, aswanpas Diosmi alaban. 1 Chhaynaqa, ¿imapaqtaq judío runa kayqa valen? Qhari-kaynin señalasqa kasqanpas, ¿imapaqtaq valen? 2 ¡Imaymanapaqmi valen! Ñawpaqtaqa judío runakunamanmi Diosqa siminta hap'ichirqan. 3 Wakin judío runakuna mana hunt'aqtinri, ¿imaynataq kanqa? ¿Paykuna hawachu Diosqa mana hunt'aq kanqa? 4 ¡Manapunin imaynamantapas! Diosqa cheqaq hunt'aqpunin llapa runaña llulla kashaqtinpas. Diospa Simin Qelqan nin: “Cheqaq rimaq kasqaykitan reqsisunkiku, Juzgasqa kaspaykipas atipankipunin”, nispa. 5 Ñoqanchispa mana chanin-kayninchistaq Diospa chanin-kayninta aswan sut'itaraq rikuchin chayqa, ¿imanisunchistaq? ¿Mana chanin kaspachu Diosqa muchuchiwanchis? Runa hinallan kaytaqa rimani. 6 ¡Chayqa manan hinachu! Diosqa manataq chaninchu kanman chayqa, ¿imaynatataq payqa runakunata juzganman? 7 Pipas ninman: Llullakusqaywanmi Diospa cheqaq-kayninta rikuchisaq pay hatunchasqa kananpaq nispa chayqa, ¿imanaqtintaq Diosqa huchasapata hina huchachawan? 8 Chhayna kaqtinqa, ¿manachu nisunman: Mana allinkaqkunatayá ruwasun allinkaqkuna kananpaqqa, nispa? “Chay hinatan Pabloqa yachachishan” nispan wakinkuna llullakuspa tumpawanku. Ichaqa, chay hina yachachiqkunataqa Diosmi huchachanqa, ahinapunin chaninqa kanan. 9 Chay hinaqa, ¿mana judío runakunamanta aswan allinchu ñoqanchis judío runakunaqa kanchis? ¡Manapunin hinachu! Ñan huchachanchisña judío runakunatapas mana judío runakunatapas llapallanku huchapi kashasqankuta. 10 Diospa Simin Qelqan nin: “Manan pipas chanin ruwaqqa kanchu, manapunin ch'ullallapas kanchu. 11 Manan pipas entiendeq kanchu, manan ch'ullallapas Diosta maskhaqqa kanchu. 12 Llapallanmi pantaykapunku, llapallanmi mana valeq kapunku. Manan pipas allinkaqta ruwaqqa kanchu, manapunin ch'ullallapas kanchu. 13 Kicharayaq sepultura hinan kunkankuqa, qallunkuwanmi llullakuspa q'otunku, siminkumantan mach'aqwaypa venenon hinaraq lloqsimun, 14 siminkuqa ñakashallanpunin k'arakllatapunin rimashan. 15 Chakinkuqa usqhayllan runa wañuchiq phawarin, 16 ñanninkupiqa wañuchinakuyllan qechunakuyllan. 17 Thak kawsaytaqa manan yachankuchu. 18 Manapunin hayk'aqpas Dios manchakuytaqa yachankuchu”, nispa. 19 Ichaqa yachanchismi kamachikuy simiq tukuy nisqanqa kamachikuy simipi kaqkunapaq kasqanta, llapa runa upallananpaq, hinaspa tukuy runa Diospa huchachasqan kananpaq. 20 Kamachikuy simiq nisqankunata pipas hunt'aqtaqa manan Diosqa chaninpaqchu hap'inqa, aswanmi kamachikuy simiqa huchayoq kasqanchista reqsichiwanchis. 21 Kunanmi ichaqa mana kamachikuy simillawan Diosqa chaninchayninta rikuchin, chaytataqmi kamachikuy simipas profetakunapas willanku. 22 Diosqa Jesucristopi iñisqankuraykun llapa iñiqkunataqa chaninchan. Llapa runapas paypaqqa kaqkamallan. 23 Llapallanmi huchallikurqanku, chaymi Diospa k'anchashaq qayllanmanta karupi kashanku. 24 Diosmi ichaqa runakunata khuyapayaspa mana imaraykulla chaninchan Jesucristo wañuspa kacharichisqanrayku. 25 Diosmi Jesucristota churarqan runakunarayku yawarninta hich'aspa wañunanpaq. Chayraykun payqa runakunata khuyapayaspa huchankuta pampachan. Chaytaqa yawarta hich'aspa wañusqanpi iñispan runakunaqa chaskinku. Chhaynapin Diosqa chaninchayninta rikuchin. Payqa pacienciayoq kaspanmi ñawpa tiempopi huchallikusqakunata hinallata qhawarqan. 26 Kunanmi ichaqa Diosqa mana hinallatachu qhawan, aswanmi chaninchayninta rikuchin, pay chanin kananpaq, hinallataq Jesuspi iñiqkunata chaninchaq kananpaqwan. 27 Chhaynaqa, ¿maytaq runaq alabakuyninri? ¡Manan kanñachu! ¿Mayqen kamachikuytaq chinkachipun? Manan kamachikuy simita hunt'aywanchu, aswanpas iñiywanmi. 28 Chhaynaqa, rikunchismi runaqa iñiywan chaninchasqa kasqanta, manan kamachikuy simiq nisqanta hunt'aywanchu. 29 Diosqa, ¿judío runakunaq Diosnillanchu? ¿Manachu mana judío runakunaqpas Diosnillantaq? Arí, Diosqa llapa runaq Diosninmi. 30 Manan wak Diosqa kanchu. Pay sapallan Diosmi, qhari-kaynin señalasqakunatapas mana señalasqakunatapas iñiyrayku chaninchaqqa. 31 Chhaynaqa, ¿iñiywanchu kamachikuy simita mana valeqman tukuchipunchis? ¡Manan hinachu! Aswanmi kamachikuy simitaqa allinta sayachinchis. 1 ¿Imanisunchistaq ñawpa taytanchis Abrahammanta? ¿Imatataq payqa tarirqan? 2 Ruwasqankunawanchus Abraham chaninchasqa kanman karqan chayqa, atinmanmi alabakuyta, ichaqa manan Diospa qayllanpiqa. 3 Diospa Simin Qelqan nin: “Abrahammi Diospi iñirqan, chaymi payqa chaninchasqa karqan”, nispa. 4 Llank'aqpa pagonqa manan regalo hina qosqachu, aswanpas manumanta pagasqa hinan. 5 Pipas llank'asqankunapi mana hap'ipakunchu, aswanpas huchasapata chaninchaq Diospi iñin chayqa, iñiynin hawan Diosqa chay runata chaninchapun. 6 Chay hinatan Davidpas rimarqan mana ima ruwasqanraykulla Diospa chaninchasqan runaqa kusisamiyoq kasqanta. Paymi nirqan: 7 “Kusisamiyoqmi mana chanin ruwasqankumanta pampachasqaña runakunaqa, kusisamiyoqmi huchankupas qonqasqaña runakunaqa, 8 kusisamiyoqmi Diospa mana huchachasqan runaqa”, nispa. 9 ¿Chay kusisamiyoq kayqa qhari-kaynin señalasqa kaqkunallapaqchu? Icha, ¿mana señalasqa kaqkunapaqwanchu? Abrahammi iñisqanrayku Diospa chaninchasqan karqan ninchis chayqa, 10 ¿hayk'aqtaq chaninchasqari karqan? ¿Qhari-kaynin señalasqa kaqtinñachu? Icha, ¿manaraq señalasqa kashaqtinchu? Manan qhari-kaynin señalasqa kaqtinñachu, aswanpas manaraq señalasqa kashaqtinmi payqa chaninchasqaña karqan. 11 Abrahamqa manaraq señalasqa kashaspanmi Diospi iñisqanrayku chaninchasqa karqan, chayta sut'inchananpaqmi señalachikurqan sello hina kananpaq. Ahinapin Abrahamqa qhari-kaynin mana señalasqa kashaspa llapa iñiqkunaq taytan kapun, paykunatapas Diosmi chaninchan. 12 Abrahamqa qhari-kaynin señalasqa runakunaqpas taytallantaqmi, paykunaqa manan señalasqallachu, aswanpas imaynan Abrahamqa manaraq qhari-kaynin señalasqa kashaspa iñirqan, chay hinata iñispan paykunapas kawsallankutaq. 13 Diosmi kay pachata herenciata hina chaskinanpaq Abrahamman mirayninmanwan prometerqan, manan kamachikuy simita hunt'aspachu chaskirqan, aswanpas iñisqanraykun Diospa chaninchasqan kaspa chaskirqan. 14 Kamachikuy simita hunt'aqkunallachus herencia chaskiq kanman chayqa, yanqapaqchá iñiypas Diospa prometesqanpas kanman. 15 Kamachikuy simiqa Diospa phiñakuynintan runakunaman chayachin, kamachikuy simiq mana kasqanpin ichaqa kamachikuy simi p'akiypas mana kanchu. 16 Chhaynaqa, iñiyraykun Diospa prometesqanqa qosqa karqan mana imaraykulla kananpaq, ahinapin Abrahampa llapa mirayninman prometesqaqa qaqata sayanqa. Diospa prometesqanqa manan kamachikuy simita kasuqkunallapaqchu, aswanpas Abraham hina llapa iñiqkunapaqwanmi. Paymi llapanchispa taytanchisqa. 17 Diospa Simin Qelqan nin: “Askha suyukunaq taytan kanaykipaqmi churayki”, nispa. Chay hinapin payqa iñisqan Diospa qayllanpi llapanchispa taytanchis. Diosqa wañusqakunata kawsarichiqmi, mana kaqkunatapas rimarispalla paqarichiqmi. 18 Abrahamqa manaña suyakunapaq hina kaqta iñispanmi suyakurqan. Ahinapin askha suyukunaq taytan kapurqan: “Sinchi askhan mirayniyki kanqa”, nispa Diospa nisqanman hina. 19 Abrahamqa manan iñiyninpi pisiyarqanchu pachak watayoq hinaña kashaspapas, cuerponta wañusqata hina qhawashaspapas, warmin Saraq manaña wachakunanta yachashaspapas. 20 Diospa prometesqanpiqa manan iskayrayarqanchu, manallataq pisicharqanpaschu, aswanmi iñiypi kallpachakuspa Diosta yupaycharqan. 21 Abrahamqa cheqaqllatañan hap'irqan, Diosqa prometesqanta hunt'ananpaq atiyniyoq kasqanta. 22 Chaymi Diospa Simin Qelqaqa nin: “Payqa chaninchasqan karqan”, nispa. 23 Chay “chaninchasqan karqan” niq simikunaqa manan Abrahamllapaqchu qelqasqa karqan, 24 aswanpas ñoqanchispaqwanmi qelqasqa karqan. Señorninchis Jesusta kawsarichimpuq Diospi iñiqtillanchismi Diosqa chaninpaq hap'iwanchis. 25 Jesusmi huchanchiskunarayku wañupuwarqanchis, hinaspan chaninchasqa kananchispaq kawsarimpurqan. 1 Chhaynaqa, iñisqanchisrayku chaninchasqa kaspan Señorninchis Jesucristorayku Dioswan thak-kaypi kawsanchis. 2 Paypi iñispallan Diospa sumaq chaskiykusqanqa kanchis. Chaypin qaqata sayashanchis, hinaspan kusikushanchis Diospa qhapaq k'anchayninpi kuska kananchista suyakuspa. 3 Manan chayllachu, aswanpas ñak'ariykunapipas kusikullanchistaqmi. Yachanchismi ñak'ariykunaqa pacienciakunanchispaq kallpachawasqanchista. 4 Pacienciakuspan allinpaq hap'isqa kanchis, allinpaq hap'isqa kaytaq suyakuyta yachachiwanchis. 5 Suyakuyqa manan p'enqachiwanchischu, qowasqanchis Santo Espirituwan Diospa munakuynin sonqonchispi hunt'a kasqanrayku. 6 Kikinchista qespikunanchispaq manapuni kallpayoq kashaqtinchismi Cristoqa tiemponpipuni wañurqan huchasapakunarayku. 7 Huk chanin runaq rantinpi wañuyqa sinchi sasan, ichapaschá pillapas wañunman sumaq runaq rantinpiqa. 8 Diosmi ichaqa munakuyninta rikuchiwanchis, huchasaparaq kashaqtinchis Cristoq wañupuwasqanchiswan. 9 Chhaynaqa, Cristoq yawarninwanchus chaninchasqa kashanchis chayqa, astawanpunin payqa p'uchukay p'unchaypi Diospa phiñakuyninmanta qespichiwasunchis. 10 Diospa awqan kashaqtinchistaq payqa Churinpa wañusqanwan sumaqta chaskiykapuwarqanchis chayqa, aswantaraqmi paywan allipunachisqaña kashaspanchisqa, kawsayninwan qespichisqa kasunchis. 11 Manan chayllachu, aswanpas Diospin kusikullanchistaq Señorninchis Jesucristo Dioswan allipunachiwasqanchismanta. 12 Imaynan huk runallawan huchaqa kay pachapi qallarirqan, huchawantaq wañuypas rikhurirqan, chay hinallataqmi, wañuyqa llapa runaman chayarqan llapallan huchallikusqankurayku. 13 Manaraq kamachikuy simi kashaqtinmi huchaqa kay pachapi kasharqanña, chaywanpas kamachikuy simi mana kaqtinqa manaraqmi runaqa huchachasqachu karqan. 14 Wañuytaq ichaqa Adanpa tiemponmanta Moisespa tiemponkama llapa runata munaychakurqan, manaña Adán hinachu kamachikuy simita p'akispa huchallikurqanku chaypas. Adanqa hamunan karqan chaypa rikch'aynillanmi karqan. 15 Diospa qokuyninmi ichaqa mana Adanpa huchallikusqan hinachu karqan. Huk runaq huchallikusqan hawa askha runa wañurqan chayqa, sapallan Jesucristo runawan mana imaraykulla qespichiwaspanchisqa, astawanraqmi Diospa khuyapayakuyninqa askha runakunaq allinninpaq karqan. 16 Diospa qokuyninqa manan chay huk runaq huchallikusqan hinachu karqan, ch'ulla huchallamantan Diosqa juzgaspa runakunata huchacharqan, ichaqa askha huchakunamantan Diosqa mana imaraykulla qospa runakunata chaninpaq hap'irqan. 17 Ch'ulla runaq huchallikusqanraykuchus runakunata wañuy munaychakurqan chayqa, astawanraqmi Diospa mana imaraykulla chaninchasqan runakunaqa mosoq kawsaypi sapallan Jesucristoq ruwasqanrayku kamachikunqaku. Diosqa anchatapunin paykunata khuyapayarqan, qokuynintapas qorqan. 18 Chhaynaqa, imaynan Adanpa huchallikusqanwan llapa runa huchachasqa karqanku, chay hinallataqmi Jesucristoq chanin ruwasqanwan llapa runa kawsanankupaq chaninchasqa karqanku. 19 Imaynan ch'ulla runaq mana kasukusqan hawa, askha runa huchasapapaq hap'isqa kapurqanku, chay hinallataqmi ch'ulla runaq kasukusqan hawa askha runa chaninpaq hap'isqa kanqaku. 20 Kamachikuy simiqa churasqa karqan hucha astawan askhayananpaqmi, ichaqa hucha astawan rikhuriqtinmi, aswan hatunraq Diospa khuyapayakuyninqa karqan. 21 Chaymi, imaynan huchaqa wañunapaq munaychakurqan, chay hinallataq Diospa khuyapayakuyninpas munaychakun. Ahinapin Diosqa runakunata chaninpaq hap'ispa wiñaypaq kawsachin Señorninchis Jesucristoq ruwasqanrayku. 1 Chay hinari, ¿imanisunchistaq? ¿Huchallapipunichu kashasun aswan-aswanta Dios khuyapayawananchispaq? 2 ¡Manapunin imaynamantapas! Ñoqanchisqa huchapaq wañusqañan kanchis, ¿imaynataq huchallikuspallaqa kawsashasunman? 3 ¿Manachu yachankichis llapallanchis Jesucristowan hukllachasqa kananchispaq bautizasqa kaqkunaqa wañuyninpi bautizasqa kasqanchista? 4 Bautizasqa kaspanchismi Cristowan kuska wañuyninpi p'ampasqa kanchis. Imaynan Yayaqa hatun atiyninwan Cristota wañusqanmanta kawsarichimpurqan, chay hinallatataqmi ñoqanchistapas mosoq kawsaypi purinanchispaq kawsarichiwarqanchis. 5 Cristowan kuska wañuspachus paywan hukllachakurqanchis chayqa, cheqaqtapunin paypa kawsarimpusqanpi paywan kuska hukllachasqa kasunchis. 6 Yachanchismi ñawpa kawsayninchisqa Cristowan kuska chakatasqa kasqanta, huchallikuylla munaq-kayninchis atipasqapuni kananpaq, ahinapi manaña astawan huchaq kamachin kananchispaq. 7 Pipas wañunña chayqa, huchamanta kacharichisqañan. 8 Cristowanchus wañurqanchis chayqa, creenchismi paywan kawsananchistapas. 9 Yachanchismi, Cristoqa wañusqanmanta kawsarimpuspa manaña wañunanta. Wañuyqa manañan paytaqa munaychakunqañachu. 10 Cristoqa huk kutillatan huchapaq wañurqan tukuy huchata atipananpaq, kawsaspataq Diosllapaqña kawsashan. 11 Ahinallataq qankunapas huchapaqqa wañusqapuniña kasqaykichista yuyaychis, Diospaqtaq ichaqa Señorninchis Jesucristowan hukllachasqa kawsashasqaykichista yuyaychis. 12 Chayrayku, huchaqa amaña wañuq aycha cuerpoykichispi munaychakuchunñachu, cuerpoq munasqanta amaña kasunaykichispaq. 13 Amataq cuerpoykichistapas huchaman hap'ichiychischu mana chanin kaqkunata ruwananpaqqa, aswanpas Diosman wikch'uykakapuychis wañusqamanta kawsarimpuq runa hina, llapa cuerpoykichista Diosman hap'iykachiychis chaninkaqta ruwananpaq. 14 Huchaqa manan qankunata atipasunkichisñachu, manan kamachikuy simipiñachu kashankichis, aswanpas Diospa khuyapayakuyninpiñan kashankichis. 15 Chay hinari, ¿imanasuntaq? Manataq kamachikuy simipiñachu kashanchis, aswanpas Diospa khuyapayakuyninpitaq chayqa, ¿huchallikushallasunchu? ¡Manapunin imaynamantapas! 16 Qankunaqa allintan yachankichis, pipas kamachi kananpaq huk runaman k'askaykakapun chayqa, chay runaq kamachinmi kapun, paytan kasunpas. Chay hinan, huchata kasuqqa wañunqa, Diosta kasuqtaq chaninchasqa kanqa. 17 Ichaqa Diosman gracias kachun, qankunan ñawpaqqa huchaq kamachin karqankichis, kunantaqmi tukuy sonqoña kasukushankichis, imayna yachachikuytachus chaskisqaykichisman hina. 18 Kaqllataq huchaq kamachinmanta kacharichisqaña kaspa, qankunaqa chanin kawsaypa kamachinña kashankichis. 19 Runakuna hinallan rimani, pisitaraq entiendeq runalla kasqaykichisrayku. Chhaynaqa, imaynan llapa cuerpoykichista qhelli kawsayman millay-kayman tukuy mana allinkaqta ruwananpaq qoykapurqankichis, chay hinallataq kunanpas llapa cuerpoykichista chanin kawsay ruwayman qoykapuychis, Diosllapaqña ch'uyatapuni kawsanaykichispaq. 20 Huchaq kamachin kashaspaykichisqa, chanin-kaymantaqa libren karqankichis. 21 Chay ruwasqaykichismanta kunan p'enqakunkichis, chayri, ¿ima allintataq chay kawsaypi tarirqankichis? Aswanpas chaykunaqa wañuyllamanmi q'epiykun. 22 Kunanmi ichaqa huchamanta kacharichisqa kaspa Diospa kamachinña kashankichis, ahinapin Diospaq t'aqasqapuni kaspa wiñay kawsayniyoq kashankichis. 23 Huchaq pagayninqa wañuymi, Diospa qokuyninmi ichaqa Señorninchis Jesucristopi wiñay kawsay. 1 Kamachikuy simita yachaq wawqe-panaykuna, qankunaqa allintan yachankichis kamachikuy simiqa kawsanankamalla runata kamachisqanta. 2 Casarasqa warmiqa qosan kawsanankamallan kamachikuy simiwan qosanman hukllachasqa kashan, qosan wañukapuqtinmi ichaqa chay hukllachaqnin kamachikuy simimanta kacharisqaña kapun. 3 Chay hinaqa, huk warmichus qosan kawsashaqtin wak qhariyoq kanman chayqa, “wasanchaq warmi” nisqan kanqa. Qosan wañukapuqtinmi ichaqa chay kamachikuy simimantaqa kacharisqaña kapunqa, wak qosayoqña kanqa chaypas manan “wasanchaq warmi” nisqañachu kanqa. 4 Ahinallataqmi qankunapas, wawqe-panaykuna, Cristoq cuerponwan hukllachasqa kaspa kamachikuy simipaq wañurqankichis, wak qosayoqña kapunaykichispaq. Wañusqanmanta kawsarimpuq Cristowan hukllachasqañan kashankichis allinta ruwaspa Diosllapaqña llank'ananchispaq. 5 Sonqonchispa munasqallanman hina kawsashaqtinchisqa kamachikuy simin cuerponchista millaykunata ruwananpaq tanqarqan, chaytaqmi wañuyman aysawarqanchis. 6 Kunanmi ichaqa, watawaqninchis kamachikuy simipaq wañuspa kamachikuy simimanta kacharichisqaña kapunchis, ahinapin Santo Espirituq yanapasqan mosoq kawsaypi Diosta servishanchis, manañan ñawpa qelqasqa kamachikuy simiman hinañachu servishanchis. 7 Chay hinaqa, ¿imanisunchistaq? ¿Kamachikuy simiqa huchachu? ¡Manapunin imaynamantapas! Kamachikuy simi mana kaqtinqa manan hucha kasqanta yachaymanchu karqan. Manallataqmi yachaymanchu karqan imachus munapayay kasqantapas, manachus kamachikuy simi: “Aman runamasiykiq kaqninta munapayankichu”, nispa ninman karqan chayqa. 8 Huchan ichaqa kamachikuy simita yuyarichiq tumpalla tukuy mana allin munapayayta sonqoypi rikch'arichirqan. Kamachikuy simi mana kaqtinqa huchaqa wañusqan. 9 Ñawpaqmi ñoqaqa kamachikuy simita mana yachaspa kawsasharqani, kamachikuy simita yachaqtiymi ichaqa ñoqapi hucha kawsarirqan, hinan wañupurqani. 10 Ahinapin tarirqani kawsanaypaq kaq kamachikuy simiqa wañuchiwaqniy kasqanta. 11 Huchaqa kamachikuy simita yuyarichiq tumpallan q'otuwarqan, chay kikin kamachikuy simiwanmi wañuchiwarqanpas. 12 Chay hinaqa, kamachikuy simiqa ch'uyapunin, sapanka kamachisqa simiqa ch'uyan, chaninmi, allinmi. 13 Chayri, ¿chay allinkaqchu ñoqaq wañunaypaq kapurqan? ¡Manapunin imaynamantapas! Aswanqa huchan wañuchiwarqan, huchapuni kasqanta rikuchikunanpaq. Chay kamachikuy simiman hap'ipakuspan ñoqata wañuchiwarqan. Ahinapin kamachikuy simiqa huchaq sinchi mana allinpuni kasqanta rikuchin. 14 Yachanchismi Diospa kamachikuy siminqa espiritual kasqanta, ñoqan ichaqa aycha runalla kani, huchaq kamachin kanaypaq vendesqa. 15 Manan entiendenichu imatachus ruwashasqaytaqa, imatachus munasqaytaqa manan ruwanichu, aswanpas mana munasqaytan ruwani. 16 Mana munasqaytachus ruwani chayqa, kamachikuy simiq allin kasqantan “allinmi” nini. 17 Chay hinaqa, manan ñoqañachu chay ruwaqqa kani, aswanpas ñoqapi kashaq huchan chaytaqa ruwan. 18 Ñoqaqa yachanin sonqoypa munaynillanman hina kawsaqtiyqa, ñoqapi manapuni ima allinpas kasqanta. Allinkaq ruwaytaqa maytan munani, ruwaytan ichaqa mana atinichu. 19 Allinkaq ruway munasqaytaqa manan ruwanichu, aswanpas cheqnisqay mana allinkaqtan ruwani. 20 Mana munasqayta ruwaspayqa manan ñoqañachu chay ruwaqqa kani, aswanpas ñoqapi kashaq huchan chaytaqa ruwan. 21 Chay hinaqa, kaytan tarini: allinkaqta ruwayta munashaqtiy mana allinkaq ñoqapi kashasqanta. 22 Sonqoypiqa Diospa kamachikuy siminwanmi kusikuni. 23 Cuerpoypin ichaqa wak kamachikuq kasqanta reparakuni, chayqa huchan. Chay huchaqa munayniypa contranmi hatarin, hinaspan cuerpoypi kaq kamachikuqman hap'iykachiwan. 24 ¡Ay, ñoqa runamanta! ¿Pitaq kay wañuyman aysaqniy cuerpomanta kacharichiwanqa? 25 Manan pipas, aswanqa Diosllapunin Señorninchis Jesucristowan kacharichiwan. Chaymantan Diosman graciasta qoni. Chay hinaqa, ñoqa kikiymi yuyayniywan Diospa kamachikuy siminta kasuni, aychaywantaqmi huchaq kamachikusqanta kasuni. 1 Kunanqa, manan ima huchachaypas kanñachu Jesucristowan hukllachasqa kashaqkunapaqqa. 2 Jesucristowan hukllachasqata kawsachiwaqniy Santo Espiritun atiyninwan kacharichiwarqan huchaq kamachiwasqanmanta wañuymantawan. 3 Runaqa hucha munaq sonqoyoq kaqtinmi kamachikuy simiqa mana kallpayoq kapurqan, chaymi Diosqa kamachikuy simiq mana ruway atisqanta ruwarqan. Payqa sapan Churintan kachamurqan huchayoq runaman rikch'akuqta, huchamanta sacrificasqa kananpaq. Chay hinatan Jesuspa cuerponpi Diosqa huchata castigarqan. 4 Chaytan ruwarqan kamachikuy simiq chanin kamachikusqanta hunt'ananchispaq. Ñoqanchisqa manan sonqonchispa munayninman hinachu purishanchis, aswanpas Santo Espirituq munayninman hinañan purishanchis. 5 Sonqoq munayninman hinalla kawsaqkunaqa sonqoq munayninman hinallataqmi imatapas yuyanku. Santo Espirituq munayninman hina kawsaqkunan ichaqa Espirituq munayninman hina imatapas yuyanku. 6 Sonqoq munasqanman hina yuyayqa wañuymanmi apaykun, Santo Espirituq munasqanman hina yuyaymi ichaqa sumaq kawsay thak-kaypiwan. 7 Chaymi sonqoq munayninkunaman hina yuyaqqa Diospa contran sayarin, manan kamachikuy simitapas kasunchu, manallataqmi atinpaschu. 8 Sonqoq munasqankunallapi kawsaqkunaqa manan Diospa munayninta ruwayta atinkuchu. 9 Diospa Espiritunchus qankunapi kashan chayqa, manan sonqoykichispa munasqankunaman hinañachu kawsashankichis, aswanpas Santo Espirituq munasqanman hinan kawsashankichis. Mayqenpichus Cristoq Espiritun mana kanchu chayqa, manan Cristoqchu. 10 Cristochus qankunapi kashan chayqa, cuerpoykichisña hucha hawa wañunanpaq kashan chaypas, Diospa Espiritunqa kawsachisunkichismi Diospa chaninchasqan kasqaykichisrayku. 11 Wañusqanmanta Jesucristota kawsarichimpuq Diospa Espiritunchus qankunapi tiyan chayqa, wañuq cuerpoykichistapas Diosmi qankunapi tiyaq Espiritunwan kawsarichimpullanqataq. 12 Chay hinaqa, wawqe-panaykuna, manan sonqonchispa munayninman hinañachu kawsananchis. 13 Sonqoykichispa munaynillanman hinachus kawsankichis chayqa, wañunkichispunin, ichaqa mana allin yuyaykuyniykichiskunatachus Santo Espirituq yanapayninwan chinkachinkichis chayqa, kawsankichismi. 14 Pikunachus Diospa Espiritunpa pusasqankunaqa Diospa wawankunan kanku. 15 Santo Espiritutaqa chaskirqankichis manan yapamanta manchapakuypa kamachin kanaykichispaqchu, aswanpas Diospa wawankuna nisqa kaytan chaskirqankichis, chaymi Diosmantaqa mañakunkichis: ¡Yayalláy! nispa. 16 Santo Espiritullataqmi espiritunchiswan kuska willakun Diospa wawankunapuniña kasqanchista. 17 Wawankunachus kanchis chayqa, Diospa prometewasqanchis herenciatapas chaskisunmi. Chay herenciatan chaskisun Cristowan kuska. Cristowan kuskachus ñak'arinchis chayqa, paywan kuskallataqmi hatunchasqa kapusunchis. 18 Yachanin, kunan kay ñak'arisqanchiskunaqa manan imapasraqchu qhepa tiempopi Diospa hatunchasqan kananchiswan tupachiqtinchisqa. 19 Tukuy imaymana kamasqakunaqa makillañan suyashanku Diosqa wawankunata sut'ita rikhurichinanta. 20 Tukuy imaymana kamasqakunaqa manan paykunallamantachu mana valeqman tukupurqanku, aswanpas Diospuni chay hinata unanchaqtinmi, chaywanpas kamasqakunapaqqa suyakuyqa karqanpunin. 21 Kikin kamasqakunatapas ismuqpaq nisqa kaymantan Diosqa kacharichinqa, chaymi Diospa wawankunawan kuska kacharichisqa hatunchayninpi kanqaku. 22 Yachanchismi Diospa tukuy imaymana kamasqankunaqa kunankama waqasqankuta muchusqankutapas, imaynan wachakuq warmi nanayta muchun hinata. 23 Manan kamasqakunallachu waqashan, ñoqanchispas Santo Espiritutaña ñawpaq rikhuriq ruruta hina chaskiqkunapas, llakikuspan waqashanchis, hinallataq makillaña suyakushanchis Diospa adoptasqa wawankunata chaskikapuwananchis p'unchayta, cuerponchis kacharichisqa kananta. 24 Chayta suyakunanchispaqmi Diosqa qespichiwarqanchis. Suyasqanchista chaskispaqa manañan suyanchisñachu. Pipas chaskispañaqa, ¿imapaqñataq suyakunman? 25 Aswanpas mana chaskisqanchistachus suyakunchis chayqa, pacienciawanmi chaytaqa suyakunchis. 26 Chay hinallataqmi Santo Espiritupas pisi kallpa kaqtinchis yanapawanchis. Manan yachanchischu imayna mañakunachus kasqantaqa, ichaqa kikin Santo Espiritun mana rimay atina anchiywan ñoqanchispaq Diosmanta mañapuwanchis. 27 Llapa runaq sonqonta allintapuni reqsiq Diosqa yachanmi imachus Espirituq yuyaynin kasqanta, Espirituqa Diospa munayninman hinan iñiqkunapaq mañapun. 28 Diosmi yuyaykusqanta hunt'ananpaq runakunata waqyarqan. Chaymi yachanchis Diosqa munakuqninkunata tukuy ima sucedesqanwan allinninpaq yanapasqanta. 29 Diosqa ñawpaqmantaña reqsisqankunataqa qallariyllapiraqmi t'aqarqan Churinman rikch'akuq kanankupaq, askha wawqe-panakuna ukhupi Churin phiwi kananpaq. 30 Qallariypi t'aqasqankunataqa waqyarqanmi, waqyasqankunatapas chaninchallarqantaqmi, chaninchasqankunatapas hatunchallarqantaqmi. 31 Chay hinaqa, ¿imanisunmanñataq? Diostaq ñoqanchiswan kashan chayqa, ¿pitaq imanawasunmanpas? 32 Diosqa kikin Churintapas mana hark'akuspan llapanchisrayku wañunanpaq entregarqan chayqa, ¿manachu Churintapas qoshawaspanchisqa paywan kuska tukuy imatapas mana imaraykulla qowasunchis? 33 ¿Pitaq Diospa akllakusqankunataqa tumpaykunman? Diosmi chaninchaqqa. 34 ¿Pitaq paykunataqa huchachanman? Jesucriston wañurqan, chaymantataq wañusqanmanta kawsarimpurqan, paymi Diospa paña ladonpipas kashan ñoqanchispaq Diosmanta mañapuwaspanchis. 35 ¿Pitaq Cristoq munakuyninmantaqa t'aqawasunman? ¿Ñak'ariychu? ¿Llakikuychu? ¿Qatiykachasqa kaychu? ¿Yarqaychu? ¿Mana p'achayoq kaychu? ¿Wañuchinapaq kaychu? ¿Espadawan wañurqachisqa kaychu? 36 Kay ñak'ariymantaqa Diospa Simin Qelqapas nirqanñan: “Qanraykun sapa p'unchay wañuchinapaq nisqa kashayku, nak'anapaq ovejakuna hina qhawasqan kashayku”, nispa. 37 Ichaqa tukuy chaykunapin munakuwaqninchis Cristoq yanapasqan kaspa aswan atipaqllapuni kanchis. 38 Chayraykun allintapuni yachani: Manan wañuypas, kawsaypas, angelkunapas, kamachikuqkunapas, atiyniyoqkunapas, kunankaqpas, hamuqkaqpas, 39 hanaq pachapi kaqpas, Ukhu-pachapi kaqpas, ima kamasqapas Señorninchis Jesucristopi Diospa munakuyninmantaqa t'aqawasunchischu. 1 Cristopi iñispaymi cheqaqta rimani, manan llullakunichu. Concienciaypas Santo Espirituq yuyaychasqanmi cheqaq rimashasqayta sut'itapuni willawan. 2 Sinchi llakisqan kashani, sonqoypin waqashani. 3 Ñoqa kikiymi munayman ñakasqa kayta, Cristomanta t'aqasqa kaytapas, llaqtamasiy judío runakunata yanapaykunayrayku. 4 Paykunaqa Diospa adoptasqa wawankuna Israelpa mirayninmi kanku, paykunamanmi Diosqa qhapaq-atiyninta rikuchirqan, paykunawantaqmi Diosqa rimanakurqanpas, paykunamanmi qorqan kamachikuy simitapas, Diosta imayna yupaychaytapas yachachirqan, paykunan Diospa prometesqankunatapas chaskirqanku. 5 Paykunan ñawpa taytanchiskunaq miraynin kanku, paykuna miraymantan Cristopas runa-kayninman hinaqa nacemurqan. Paymi lliwpa Qollanan Diosqa, ¡wiñay-wiñaypaq yupaychasqa kachun! Amén. 6 Chayta nispaqa manan: Diosqa prometekusqankunata mana hunt'aqmi, nishanichu, aswanmi nishani ñawpa taytanchis Israelpa mirayninkunaqa manan llapanchu Diospa akllasqan kanku, 7 manallataqmi Abrahampa miraynin kasqankuraykuchu llapankupas paypa wawanpuni kanku, nispa. Aswanpas Diosmi Abrahamta nirqan: “Isaac churiykimantan mirayniyki kanqa”, nispa. 8 Chay hinaqa, aychaman hina naceqkunaqa manan Diospa wawankuna kayta atinchu, aswanpas Diospa prometesqanman hina naceqkunallan Abrahampa cheqaq wawankunaqa kanku. 9 Kay hinatan Diosqa Abrahamman prometerqan: “Kunan hina tiempotan kutimusaq, warmiyki Sarataq qhari wawayoq kanqa”, nispa. 10 Manataqmi chayllachu, Rebecaq iskaynin churinkunaqa ch'ulla taytallayoqmi karqan, paymi ñawpa taytanchis Isaacqa karqan. 11 Ichaqa wawakuna manaraq naceshaspa, allintapas mana allintapas manaraq ruwashaqtinkun, (Diospa yuyaykusqanman hina akllakusqanqa kashallanpuni, paymi runaq ruwasqanta mana qhawaspalla munasqanman hina waqyaspa pitapas akllakun) 12 Rebecatan Diosqa nirqan: “Kurakkaqmi sullk'akaqta servinqa”, nispa. 13 Qelqaqa nillantaqmi: “Jacobtan munakurqani, Esautataq cheqnikurqani”, nispa. 14 Chay hinaqa, ¿imanisuntaq? ¿“Diosqa manan chaninchu” nisunchu? ¡Manapunin imaynamantapas! 15 Diosmi Moisesta nirqan: “Pitachus khuyapayaytapas munani chaytan khuyapayasaq, pitachus llakipayaytapas munani chaytan llakipayasaq”, nispa. 16 Chay hinaqa, Diosqa runakunataqa akllan khuyapayaspallanmi, manan runakuna munaqtinkuchu nitaq kallpachakuqtinkupaschu. 17 Chaymi Qelqapi Diosqa Egipto reyta nin: “Qanpi atiyniyta rikuchinaypaqpunin reyta churarqayki, lliw runakunaman ñoqamanta kay pachantinpi willasqa kananpaq”, nispa. 18 Chay hinaqa, pitachus khuyapayayta munan chaytan Diosqa khuyapayan, pitachus sonqonta rumiyachiyta munan chaytan rumiyachinpas. 19 Niwankichispaschá: Chay hinaqa, ¿imanaqtintaq Diosqa runata huchachan? nispa. Chayri, ¿pitaq Diospa munaynin contra sayarinman? 20 ¿Pitaq qanri kanki Dioswan churanakunaykipaq? T'uru mankaqa ruwaqninta ninmanchu: ¿Imanaqtinmi khaynata ruwawarqanki? nispa. 21 Manka ruwaqqa atiyniyoqmi ima munasqanta t'urumanta ruwananpaq. Kikin t'urumantan ruwan hukta sumaq waqaychana mankata, huktataq sapa p'unchay apaykachana mankata. 22 Diosqa phiñakuynintapas atiynintapas reqsichiyta munaspan phiñakuyninwan muchuchinapaq kaq runakunata ancha pacienciawan hinallata qhawasharqan. ¿Imanisunmantaq chaymanta? 23 Kaqllataqmi Diosqa ancha sumaq-kayninta rikuchiyta munaspa ñoqanchistapas khuyapayawarqanchis. ¿Imanisunmantaq chaymanta? Ñawpaqmantañan wakichiwarqanchis payman rikch'akuq sumaqpuni kananchispaq. 24 Chay hinatan Diosqa waqyawarqanchis, wakinta judío runakunamanta wakintataq mana judío runakunamanta. 25 Profeta Oseaspa qelqasqanpipas ninmi: “Mana llaqtaytan llaqtaymi nisaq, mana munakusqaytan munakusqaymi” nisaq, nispa. 26 Nillantaqmi: “Qankunaqa manan llaqtaychu kankichis nisqa cheqaspin, kawsaq Diospa wawankuna nisqa kankichis”, nispa. 27 Isaiaspas Israel runakunamantaqa nirqanmi: “Israelpa miraynin lamar-qocha aqo hina askhaña kanqa chaypas, puchuqllanmi qespichisqa kanqa. 28 Señor Diosqa usqhayllan kay pachantinpi simintaqa hunt'anqapuni”, nispa. 29 Isaiasqa ñawpaqtapas nillarqantaqmi: “Tukuy-atiyniyoq Señor Dioschus mirayninchista mana puchuchinmanchu karqan chayqa, Sodoma llaqta hinan kasunman karqan, Gomorra llaqtamantaq rikch'akusunmanpas karqan”, nispa. 30 Chay hinaqa, ¿imanisuntaq? Kaytan nisunchis: Chaninchayta mana maskhaq mana judío runakunan Diospi iñispa chaninchasqa karqanku. 31 Ichaqa Israel runakunan kamachikuy simita maskharqanku, chayta hunt'aspa Diospa chaninchasqan kanankupaq, manataqmi chaytaqa tarirqankuchu. 32 ¿Imanaqtintaq mana tarirqankuchu? Mana iñiywan maskhasqankuraykun, aswanpas ruwaykunawan maskhasqankuraykun. Chaymi misk'ana rumi nisqapi misk'akurqanku. 33 Diospa Simin Qelqan nin: “Sionpin churani misk'ana rumita, Sionpin churani urmana qaqata, paypi iñiqqa manan p'enqaypichu kanqa”, nispa. 1 Wawqe-panaykuna, tukuy sonqoywan munaspan Diosmanta mañakushani Israel runakuna qespichisqa kanankupaq. 2 Paykunamantan rimarini, Israel runakunaqa tukuy sonqon Diosta serviyta munashanku, ichaqa manan imayna servinata hinachu. 3 Imaynatachus Diosqa runata chaninchasqanta mana yachaspan, paykunaqa munayninkuman hina chaninchakuyta munarqanku. Chaymi Diospa chaninchayninta mana kasurqankuchu. 4 Kamachikuy simitaqa Criston tukupun llapa paypi iñiqkuna chaninchasqa kanankupaq. 5 Kamachikuy simita hunt'aspa chaninchasqa kanamantaqa Moisespas qelqarqanñan: “Pipas kamachikuy simita hunt'aqqa chaykunawanmi kawsanqa”, nispa. 6 Iñiywan chaninchasqa kanamantan ichaqa kay hinata nin: “Ama sonqoykipi niychu: ¿Pitaq hanaq pachamanri wichanqa?” nispa. (Chayqa Cristota uraykachimunapaqmi) 7 “Chayri, ¿pitaq Ukhu-pachamanri uraykunqa?” nispa. (Chayqa Cristota wañusqanmanta kawsarichimunapaqmi) 8 Chay hinaqa, ¿imanintaq? Kay hinatan nin: “Diospa siminqa qayllaykipin kashan, simillaykipiña sonqollaykipiña”, nispa. Kaymi iñiymanta willasqayku simiqa: 9 Simiykiwanchus “Jesusqa Señormi” ninki chayqa, sonqoykipipas wañusqanmanta Diospa kawsarichimpusqanta iñinki chayqa, qespichisqan kanki. 10 Sonqoykiwan iñiqtiykin Diosqa chaninchasunki, simiykiwan “Jesusqa Señormi” niqtiykin Diosqa qespichisunki. 11 Diospa Simin Qelqan nin: “Pipas paypi iñiqqa manan p'enqachisqachu kanqa”, nispa. 12 Judío runakunapas mana judío runakunapas kaqkamallan kanku, kikin Señormi llapaq Señornin, payqa llapan mañakuqninkunatapas anchatan saminchan. 13 Diospa Simin Qelqan nillantaq: “Pipas Señorpa sutinta waqyakuqqa qespichisqan kanqa”, nispa. 14 Ichaqa, ¿imaynatan mañakunkuman paypi mana iñispankuqa? ¿Imaynatan paypi iñinkuman paymanta willakuyta mana uyarishaspaqa? ¿Imaynatan uyarinkuman pipas paykunaman mana willashaqtinqa? 15 ¿Imaynatan willaq rinkuman pipas paykunata mana kachashaqtinqa? Diospa Simin Qelqapin nin: “¡Ima sumaqmi allin willakuykunata willaqkunaq puriyninqa!” nispa. 16 Ichaqa manan llapachu allin willakuykunataqa kasukunku, chaymi profeta Isaiaspas nirqan: “Señor Diosníy, ¿pitaq willakusqaykutari uyarirqan?” nispa. 17 Chay hinaqa, iñiyqa uyariywanmi hamun, uyariytaq Cristoq siminmanta hamun. 18 Ichaqa tapukunin: ¿Manachu willakuytaqa uyarirqanku? nispa. Arí, uyarirqankupunin, Diospa Simin Qelqapin nin: “Lliw kay pachantinpin willaqkunaq kunkanqa uyarikurqan, teqsimuyuntinmanmi paykunaq siminqa chayarqan”, nispa. 19 Tapukullanitaqmi: ¿Manachu Israel llaqtaqa chayta yacharqan? nispa. Moisesmi ñawpaqtaraq nirqan: “Pisipaq qhawasqa runakunamantan envidiakunkichis, mana yuyayniyoq llaqtatan phiñapayankichis”, nispa. 20 Isaiaspas mana mancharikuspan nin: “Mana maskhawaqniykunan tariwarqanku, ñoqamanta mana tapukuqkunamanmi rikuchikurqani”, nispa. 21 Israel llaqtamantan Isaiasqa nillantaq: “Ch'isiyaq p'unchaymi makiykunata mast'arispa waqyarqani mana kasukuq k'ullu runakunata”, nispa. 1 Chay hinaqa, tapukunin: ¿Diosqa Israel llaqtanta wikch'urqanchu? ¡Manapunin! Ñoqapas Israel runan kani, Abrahampa miraynin, Benjamín ayllumanta. 2 Diosqa ñawpaqmantaña reqsisqan llaqtantaqa manan wikch'urqanchu. Icha, ¿manachu yachankichis imatachus Eliasmanta Diospa Simin Qelqapi willakusqanta? Eliasmi Israel llaqta contra Diosman willakuspa nirqan: 3 “Señor Diosníy, profetaykikunatan wañuchinku, altarniykikunatan thuninku, ñoqa sapallayñan qhepani, ñoqatapas wañuchiytan munashawanku”, nispa. 4 Hinan Diosqa payman kutichimurqan: “Qanchis waranqa runakunatan ñoqapaq qhepachikuni, paykunaqa manan Baal diosmanqa qonqorikurqankuchu”, nispa. 5 Chay hinallataqmi kunanpas Israel runakunamanta pisi qhepaqkunalla kashanku, Diospa khuyapayakuyninwan akllakusqankunalla. 6 Diosqa khuyapayaspanmi paykunata akllakurqan, manan paykuna imatapas ruwasqankuraykuchu, mana chayqa, Diospa khuyapayakuyninqa manachá khuyapayakuyñachu kanman. 7 Chay hinaqa, Israel llaqtaqa imatachus maskhasqanta manan tarirqanchu, Diospa akllakusqankunan ichaqa tarirqanku. Wakinpa sonqontaq rumiyachisqa karqan. 8 Diospa Simin Qelqan nin: “Diosmi paykunata tunuyachirqan mana imatapas reparanankupaq, paykunatan ñawsayachirqan mana rikunankupaq, roqt'uyachirqan mana uyarinankupaq, chay hinan kunan p'unchaykama kashanku”, nispa. 9 Davidpas nillantaqmi: “Hatun mikhuyninkupas toqllaman tukuchun, llikaman tukuchun, misk'anaman tukuchun, urmaspanku muchuchisqa kanankupaq. 10 Ñawinkupas tutayachun amaña rikunankupaq, wasankupas qhopuyachun wiñaypaq”, nispa. 11 Ñoqan tapukuni: ¿Israel runakunaqa misk'aspanku pasaqtachu urmapurqanku? nispa. ¡Manapunin imaynamantapas! Aswanpas paykunaq urmasqankuraykun mana judío runakunata Diosqa qespichin, chay hinapi Israel runakuna paykunata envidiakunankupaq. 12 Chay hinaqa, paykunaq urmasqankuchus kay pachaq ancha allinninpaq karqan, pisi kallpayasqankupas mana judío runakunaq ancha allinninpaq karqan chayqa, ¡may hina allinraqmi kanqa llapanku judío runakuna wakmanta Diosman kutirikuqtinkuqa! 13 Chaytaqa niykichis qankuna mana judío runakunamanmi. Qankunaq apostolniykichis kasqayraykun llank'anaytaqa ancha chaniyoqpaq qhawani. 14 Ahinapi ichapas llaqtamasiy judío runakunata envidiachispa wakinta qespichiyman. 15 Israel runakunaq wikch'usqa kasqankutaq wak runakunaq Dioswan allipunananpaq karqan chayqa, ¿imaynaraqtaq kanman paykuna Diospa chaskisqan kaqtinkuqa? ¡Wañuymanta kawsarimpuq hinaraqmi kanman! 16 Ñawpaqkaq chapusqa masachus Diospaq t'aqasqa kan chayqa, llapan masan ch'uya kapun. Hinallataq sach'aq saphinchus Diospaq t'aqasqa chayqa, llapan k'allmankunapas ch'uyallataqmi kapun. 17 Wakin judío runakunan olivo sach'aq k'allman wit'usqa hina karqanku, qantaq k'ita olivo k'allma hina kashaspa chay wit'usqaman ch'antasqa karqanki. Ahinapin, chay olivo sach'aq saphinwan alimentasqa karqanki. 18 Ichaqa ama yuyaychu kikin k'allmakunamanta aswan allin kasqaykitaqa. Hatunchakunkichus chayqa, allinta yachay, manan qanchu saphitaqa kawsachishanki, aswanpas saphin qantaqa kawsachishasunki. 19 Qanqa ninkipaschá: Chay olivo sach'a k'allmakunaqa, chayman ñoqa ch'antasqa kanaypaqmi wit'usqa karqan, nispa. 20 Arí, mana iñisqankuraykun wit'usqa karqanku, qanmi ichaqa iñisqaykirayku chaypi qaqata sayashanki. Chay hinaqa, ama hatunchakuychu, aswanpas Diosta manchakuy. 21 Kikin k'allmakunatapas Diosqa manan hinallatachu wiñachirqan, ¿chaychu qanta hinallata wiñachisunkiman? 22 Qhawariy, Diospa imayna sumaq sonqochus kasqanta, chaninninpipuni huchachaq kasqantapas. Urmaqkunatan chaninninpi huchachan, qantan ichaqa sumaq sonqowan chaskiykusunki, sumaq sonqo-kayninpi sayaqtiyki. Mana hinaqa, qanpas wit'usqallataqmi kanki. 23 Israel runakunachus wakmanta iñinqaku chayqa, paykunan wakmanta sach'aman ch'antasqa kanqaku. Diosqa atiyniyoqmi wakmanta paykunata ch'antananpaq. 24 Qanpas k'ita olivo sach'amanta wit'uqasqa kaspa mana kanayki cheqaq olivo sach'aman ch'antasqa karqanki chayqa, astawanraqmi kikin k'allmakunaqa cheqaq olivo sach'ankuman ch'antasqa kanqaku. 25 Wawqe-panaykuna, kay pakasqa yachayta yachanaykichistan munani, ahinapi qankuna kikiykichis ama yachaysapaman tukuq kanaykichispaq. Israel runakunaq mana kasukuq k'ullu kasqankuqa manan wiñaypaqchu, aswanpas mana judío runakunaq hayk'achus qespichisqa kanankukamallan. 26 Chay hina kaqtinmi llapallan Israel runakunaqa qespichisqa kanqa. Diospa Simin Qelqan nin: “Sión llaqtamantan Qespichiqqa hamunqa, Jacobmantan Diosta mana manchakuq-kayta qechunqa. 27 Paykunawanmi rimanakusaq: Huchankuta pampachaspa”, nispa. 28 Allin willakuykunaman hinaqa Diospa awqanmi Israel runakunaqa kanku qankunaq allinniykichispaq. Chaywanpas Diosqa paykunata munakunraqmi, ñawpa taytankumantaraq akllakusqanrayku. 29 Diosqa runakunata akllakuspapas atiy qokuykunata qospapas yuyaykusqanta mana cambiaqmi. 30 Qankuna mana judío runakunan ñawpa tiempopiqa Diosta mana kasukurqankichischu, kunanmi ichaqa Israel runakuna mana kasukusqanku hawa qankunata Dios khuyapayasunkichis. 31 Chay hinallataqmi, paykunaña kunan mana kasukuq kanku chaypas, Diosqa paykunata khuyapayallanqapunin, qankunata khuyapayasqasuykichisrayku. 32 Diosqa llapa runakunatan mana kasukuqpaq hap'irqan, llapallankuta khuyapayananpaq. 33 ¡May hatunpunin Diospa qhapaq-kayninpas, yachayninpas, yuyayninpas! Yuyaykusqankunapas mana sut'inchay atinapunin, ruwasqankunapas mana entiendey atinapunin. 34 ¿Pitaq Señor Diospa yuyaynintaqa reqsin? ¿Pitaq payta yuyaychaqninri? 35 ¿Pitaq Señor Diosman ñawpaqta imatapas qorqan Dios payman kutichipunapaqri? 36 Tukuy imapas Diospa kamasqanmi, paymi hap'ishan, paypaqtaqmi kanpas. ¡Diosninchis wiñay-wiñaypaq hatunchasqa kachun! Amén. 1 Chay hinaqa, wawqe-panaykuna, Diospa khuyapayawasqanchisraykun valekuykichis: Cuerpoykichista Diosman haywaychis kawsashaq ofrendata, ch'uyata, Diospa sonqonman chayaq kananpaq. Chaymi cheqaq sonqowan Diosta yupaychayniykichisqa. 2 Amaña runakunaq imaynatachus kawsashasqanta hinaqa kawsaychischu, aswanpas mosoqyachisqa yuyayniykichisman tupaqtapuni kawsaychis. Ahinapin mayqenchus Diospa munaynin kasqanta reparankichis, paypa munayninqa allinmi, sumaqmi, hunt'asqapunin. 3 Diospa qowasqan khuyapayakuyninraykun llapaykichista niykichis, ama pipas aswan allinpuni kasqanta yuyakuchunchu, aswanpas pay kikin imaynachus kasqallanta yuyakuchun, sapankaman Diospa qosqasuykichis iñiyniykichisman hina. 4 Imaynan runaq cuerponpiqa miembronkuna kan, ichaqa manan llapanchu huk ruwaynillayoq kanku, 5 ahinallataqmi ñoqanchispas askhaña kaspapas huk cuerpolla Cristowan hukllachasqa kanchis, hinallataq hukkuna hukkunawanpas hukllachasqa kashanchis. 6 Diosqa imaymana atiy qokuykunatan qowanchis, imatachus sapankaman qoyta munawasqanchisman hina. Chay hinaqa, profetizay atiy qokuyta chaskiqqa iñiyninpa kasqanman hina profetizachun, 7 hukkunata serviqpas allinta servichun, yachachiqpas allinta yachachichun, 8 kallpachaqpas kallpachachun, qoqpas tukuy sonqowan qochun, kamachiqpas allin yuyaywan kamachichun, pisichikuqkunata yanapaqpas kusisqa yanapachun. 9 Hukkuna hukkunawan tukuy sonqo munanakuychis. Mana allinkaqta cheqnikuychis, allinkaqtataq ruwaychis. 10 Wawqe-panantin hinapuni munanakuychis, respetanakuspa hukkuna-hukkunawan aswan allinpaq qhawanakuychis. 11 K'uchi kaychis, ama qellakuychischu, rawrashaq sonqowan Señorta serviychis. 12 Señorta suyakuypiqa kusisqalla kawsaychis, ñak'arispaykichisqa pacienciakuychis, Diosmantaqa mañakushallaychispuni. 13 Iñiqkunata pisichikuyninkupi yanapaykuychis, watukamuqniykichiskunatapas qorpachallaychispuni. 14 Qatiykachaqniykichiskunata saminchaychis, amataq paykunata ñakaychischu. 15 Kusikuqkunawan kusikuychis, waqaqkunawanpas waqaychis. 16 Qankunapura huk sonqolla kawsaychis, ama hatunchakuychischu, aswanpas pisichasqa runakunawan kuskachakuychis. Ama qankuna kikiykichis yachaysapaman tukuychischu. 17 Ama pimanpas mana allinmantaqa mana allinllawantaq kutichiychischu. Llapa runaq qayllanpi allin ruwayllatapuni munaychis. 18 Atisqaykichisman hina allinllatapuni ruwaychis llapa runawan sumaqpi kawsanaykichispaq. 19 Munasqa wawqe-panaykuna, ama qankuna kikiykichisqa vengakuychischu, aswanpas Diosman chaytaqa saqeychis pay muchuchinanpaq. Diospa Simin Qelqan nin: “Ñoqamanmi tupawan vengakunayqa, ñoqañan kutichipusaq, ninmi Señorqa”. 20 Qelqaqa nillantaqmi: “Awqaykichus yarqachikun chayqa, mikhuchiy, ch'akichikuqtinpas ukyachiy. Chay hinata ruwaqtiykiqa, awqaykiq uyanmi p'enqakuymanta pukamanraq tukunqa”, nispa. 21 Mana allinkaqwanqa ama atipachikuychu, aswanpas mana allinkaqtaqa allinkaqwan atipay. 1 Kamachikuqkunataqa llapa runan kasukunan. Kamachikuy atiyqa Diospa qosqanmi, kamachikuqkunaqa Diospa churasqanmi. 2 Chay hinaqa, pipas kamachikuqkunapaq k'ulluchakun chayqa, Diospa churasqan contran k'ulluchakun, ahinapin paykuna kikinkuman huchachayta chayachikunku. 3 Kamachikuqkunaqa manan allin ruwaq runata manchachinanpaqchu, aswanpas mana allin ruwaq runata manchachinanpaqmi. Kamachikuqta mana manchakuspa kawsayta munanki chayqa, allinkaqta ruway, hinan kamachikuqqa “allinmi” nisunki. 4 Payqa Diospa kamachisqantan ruwan qanpa allinniykipaq. Mana allinta ruwaspaykiqa manchakunaykin, payqa manan yanqapaqchu kamachikuqpaq churasqa kashan, atinmi muchuchiyta. Payqa Diospa kamachinmi, mana allin ruwaqta Diospa rantinpi muchuchinanpaq. 5 Chayrayku, kamachikuqkunataqa kasukunanchispunin, manan muchuchinata manchakuspallachu, aswanpas conciencianchispi chanin kasqanta yachaspan. 6 Chaymi qankunaqa contribuciontapas pagankichis. Kamachikuqkunaqa chay hinapin Diosta servinku, paypaq llank'aspallapuni. 7 Pimanpas qonaykichis kaqtaqa qoychis: Contribución paganaykichis kaqtinqa pagapuychis, impuesto paganaykichis kaqtinqa pagapuychis, pitapas respetanaykichis kaqtinqa respetaychis, hatunchanapaq kaqtaqa hatunchaychis. 8 Ama pimanpas ima manupas kaychischu, aswanpas qankunapura munanakuy manulla kaychis. Pipas runamasinta munakuqqa Diospa kamachikuy simintan hunt'anña. 9 Chay kamachikuy simikunan nin: “Aman wasanchankichu, aman pitapas wañuchinkichu, aman suwakunkichu, [aman yanqa-qasi runamasiykita tumpankichu] aman munapayankichu”, nispa. Chay kamachikuykunapas wakin kamachikuykunapas hukllamanmi huñukun: “Runamasiykitan qan kikiykita hina munakunki, niq simiman”. 10 Munakuqqa manan runamasinta ima mana allintapas ruwanchu, chayraykun munakuyqa kamachikuy simita hunt'ay. 11 Chaykunatan ruwanaykichis ima tiempopichus kasqaykichista reparaspa, puñuymanta rikch'arinaykichis tiempoñan. Kunanqa iñisqaykichis tiempomanta aswan sispapiñan Diospa qespichinasuykichis tiempoqa kashan. 12 Tutaqa tukukapushanñan, ñan illarimushanña. Chayrayku tutayaqpi hina ruwasqanchiskunata wikch'upuspa k'anchaypi maqanakuna armakunata hap'isun. 13 P'unchaypi hina allintapuni kawsasun. Ama machasunchu, ama hatun mikhuykunapi waqllispachu purisun, ama qhelli huchakunapichu purisun, ama viciokunapichu purisun, ama churanakusunchu, ama envidiakusunchu. 14 Aswanpas p'achawan hina Señor Jesucristowan churakuychis. Amataq sonqoykichispa munasqankunataqa ruwaychisñachu. 1 Chaskiychis pisi iñiyniyoq runata, ichaqa ima iskayrayanamantapas ama paywan churanakuspa. 2 Wakinmi tukuy imapas mikhunalla kasqanta creenku, wakintaq pisi iñiyniyoq kaspa aychata mana mikhunkuchu. 3 Chay hinaqa, tukuy imapas mikhuqqa ama pisichachunchu aychata mana mikhuq runataqa. Amataq aychata mana mikhuqpas tukuy imaymana mikhuqtaqa huchachachunchu, paytapas Diosqa chaskinmi. 4 ¿Pitaq qanqa kanki hukpa kamachinta huchachanaykipaqri? Patronninmi niyta atin allin kasqantapas, mana allin kasqantapas, ichaqa Señor Jesucriston atiyniyoq allinta sayachinanpaq, chaymi kamachiqa allinta sayanqa. 5 Wakinmi huk p'unchayta allinpaq hap'in hukkaq p'unchaymantaqa, wakintaq llapa p'unchaykunatapas kaqkamapaq hap'in. Sapanka kikinpa yuyaykusqanta sut'ita entiendespa ruwachun. 6 P'unchayta waqaychaqqa, Señorta hatunchananpaqmi waqaychan, [p'unchayta mana waqaychaqpas Señorta hatunchananpaqmi mana waqaychanchu]. Aychata mikhuqpas Señorta hatunchananpaqmi mikhun Diosman graciasta qospa, aychata mana mikhuqpas Señorta hatunchananpaqmi mana mikhunchu Diosman graciasta qospa. 7 Manan mayqenninchispas kikillanchispaqchu kawsashanchis, manallataqmi kikillanchispaqchu wañunchispas. 8 Kawsanchischus chayqa Señorpaqmi kawsashanchis, wañupunchischus chaypas Señorpaqmi wañupunchis. Chay hinaqa, kawsaspapas wañuspapas Señorpan kanchis. 9 Chaypaqmi Cristoqa wañurqan, hinaspa kawsarimpurqan, wañusqakunaqpas kawsaqkunaqpas Señornin kananpaq. 10 Qanri, ¿imanaqtintaq wawqeykita huchachanki? Qanpas, ¿imanaqtintaq wawqeykita pisichanki? Llapallanchismi Diospa ñawpaqenman asuykusun juzgasqa kananchispaq. 11 Qelqasqan kashan: “Señor Diosqa ninmi, ñoqaqa kawsashanin, ñoqamanmi llapa qonqorikamuwanqaku, ñoqatan llapa runa yupaychawanqaku”, nispa. 12 Chay hinaqa, sapankanchismi kikinchismanta Diosman cuentata qosun. 13 Chayrayku, amaña hukkuna hukkunawan huchachanakusunchu, aswanpas khaynata yuyaykukuychis: Ama iñiqmasita imapipas misk'achiyta, nitaq urmachiyta. 14 Ñoqaqa Señor Jesuspi iñiq kaspaymi cheqaqtapuni yachani ima mikhunapas kikillanmantaqa mana qhelli kasqanta, ichaqa pichus chay mikhunata qhellipaq yuyan chayqa, paypaqqa qhellin. 15 Qanpa mikhusqayki hawachus iñiqmasiyki llakisqa kashan chayqa, manan munakuyman hinañachu purishanki. Ama pitapas imatachus mikhusqaykiwanqa urmachiychu, paypaqwanmi Cristoqa wañurqan. 16 Amayá allinpaq hap'isqaykichistaqa mana allinpaq qhawachiychischu. 17 Diospa qhapaqsuyunqa manan mikhunachu, manan ukyanachu, aswanpas Santo Espirituq yanapasqan chanin-kaymi, thak-kaymi, kusisqa kawsaymi. 18 Chay hinapi Cristota serviqqa Diostan kusichin, runakunaq allinpaq qhawasqantaqmi kanpas. 19 Chay hinaqa, hukkunaq thak-kaypi kawsanankupaq llank'asun, iñiq-masinchiskunawan wiñachinakunanchispaq kallpachakusun. 20 Diospa ruwasqantaqa ama mikhusqayki hawa waqllichiychu. Ima mikhunapas manan qhellichu, ichaqa manan allinchu mikhusqaykiwan hukkunata huchallichiyniykiqa. 21 Aswan allinmi aychata mana mikhuypas, vinota mana ukyaypas, ima hayk'ata mana ruwaypas iñiqmasita ama misk'achinapaq. 22 Chaykunapi creesqaykitaqa Diosman willaspa sonqollaykipi hap'iy. Kusisamiyoqmi kanki allinpaq hap'isqaykita ruwashaqtiyki concienciayki mana huchachasunkichu chayqa. 23 Pipas iskayrayaspa mikhuqmi ichaqa huchallikun, mana iñispa mikhusqanrayku. Tukuy imapas mana iñiywan ruwayqa huchan. 1 Chay hinaqa, ñoqanchis iñiypi kallpayoq kashaqkunan iñiypi pisi kallpayoqkunata sasachayninkupi yanapaykunanchis, amayá ñoqanchispa allinnillanchistachu maskhasun. 2 Sapankanchismi runa-masinchispa sonqonman chayaqta ruwananchis paypa allinninpaq, ahinapi payta iñiyninpi wiñachinanchispaq. 3 Cristopas manan pay kikinpa allinnintachu maskharqan, aswanpas Diospa Simin Qelqan nin: “K'amiqniykikunaq k'amikuyninmi ñoqaman chayawarqan”, nispa. 4 Ñawpa tiempopi Qelqasqakunaqa yachaqananchispaqmi qelqasqa karqan, ahinapi chay Qelqakunaq takyachisqan sonqochasqan kaspa suyakuyniyoq kananchispaq. 5 Paciencia qowaqninchis, sonqochawaqninchis Diosmi yanapasunkichis, Jesucristoq yachachisqanman hina huk sonqolla qankunapura kawsanaykichispaq, 6 huk-nisqalla, ch'ulla kunkalla Señorninchis Jesucristoq Yayan Diosta yupaychanaykichispaq. 7 Chay hinaqa, Diosninchis yupaychasqa kananpaq sumaqtapuni chaskiykunakuychis imaynan Cristopas chaskiykuwarqanchis hinata. 8 Niykichismi, Jesucristoqa judío runakunata serviqmi hamurqan, ñawpa taytanchiskunaman Diospa prometesqankunata hunt'ananpaq, ahinapi Diosqa hunt'aq kasqanta rikuchinanpaq. 9 Hinallataq Cristoqa hamurqan paykunata Diospa khuyapayasqan hawa mana judío runakunapas Diosta yupaychanankupaq. Diospa Simin Qelqan nin: “Chayraykun suyukuna ukhupi yupaychasqayki, sutiykita hatunchaspan takisaq”, nispa. 10 Diospa Simin Qelqaqa nillantaqmi: “Suyukuna, Señor Diospa llaqtanwan kuska q'ochukuychis”, nispa. 11 Qelqaqa nillantaqmi: “Llapa suyukuna, Señor Diosta yupaychaychis, llapa llaqtakuna, payta hatunchaychis”, nispa. 12 Profeta Isaiaspas nillantaqmi: “Isaipa mirayninmi rikhurimunqa, suyukunata kamachinanpaqmi hamunqa, chay suyukunan payman hap'ipakuspa suyakunqaku”, nispa. 13 Suyakusqanchis Diosmi iñiyniykichispi hunt'aykusunkichis kusikuywan thak-kaywan ima, Santo Espirituq atiyninwan suyakuyniykichis phoqchirinanpaq. 14 Wawqe-panaykuna, ñoqaqa manan iskayrayanichu qankunaq sumaq sonqo kasqaykichismanta, hunt'asqata yachasqaykichismantapas, yachankichistaqmi qankunapura yuyaychanakuytapas. 15 Ichaqa, sut'i simi-kayniywanmi chaykunata qelqamuykichis yuyarinaykichispaq. Chay hinataqa niykichis mana judío runakuna ukhupi Jesucristota servinaypaq Diospa churawasqanraykun. 16 Sacerdote hina servispan Diosmanta allin willakuykunata willani, ahinapin mana judío runakunata Santo Espirituq ch'uyanchasqan ofrendata hina Diospa sonqonman chayaqta qayllaykachinaypaq. 17 Chaymi Jesucristowan hukllachasqa kaspa, Diosta servisqaymanta mayta kusikuni. 18 Manan imatapas sapaqtaqa rimaymanchu, aswanpas kikin Cristo ñoqawan ruwarqan mana judío runakuna Diosta kasukunanpaq chayllatan rimani. Chaykunan ruwasqa karqan rimasqaywan, ruwasqaywan, 19 atiyniyoq señalkunawan, milagrokunawan, Santo Espirituq atiyninpiwan. Chay hinapin Cristomanta allin willakuykunata hinantinman hunt'aykachini, Jerusalenmanta qallarispa Ilírico hap'iykama purispa. 20 Chay hinatan Cristomanta manaraq uyariqkunaman allin willakuykunata willayta maytapuni munarqani, ama hukpa llank'ay qallarisqanman haykunaypaq. 21 Chaytaqa ruwani Diospa Simin Qelqaq nisqanman hinan. Chaymi nin: “Paymanta mana hayk'aq willasqa kaqkunan rikunqaku, paymanta mana hayk'aq uyariqkunan entiendenqaku”, nispa. 22 Chayraykun sapa kutilla qankunaman hamuyta munashani chaypas, manan atishanichu. 23 Kunanmi ichaqa kay ladokunapi willayta tukuniña, chaymi unay watakunamantaña qankunawan tupaykuyta munasqayrayku, 24 Españata riq hina qankunata watukamusqaykichis. Chay hinapi qankunawan kusikuspayña munayman Españaman pusawanaykichista. 25 Kunanqa Jerusalén llaqtataraqmi rishani chaypi tiyaq iñiqkunaman yanapayta apaspa. 26 Macedonia provinciapi, Acaya provinciapi kaq wawqe-panakunan kusisqa yuyaykurqanku ofrenda huñuyta, Jerusalenpi kaq wakcha iñiq-masinchiskunaman yanapayta apachiwanankupaq. 27 Paykunaqa chay ruwayta allinpaqmi hap'irqanku, yanapanankupunitaqmi kanpas. Mana judío runakunaqa iñiq judío runakunamantan Diospa saminchayninta chaskirqanku, chaymi imatachus pisichikusqankutaqa qoykunankupuni. 28 Ahinaqa, chayta hunt'aspañan, yanapaytapas paykunaman apaspañan Españaman riq hina watukamusqaykichis. 29 Qankunaman hamuqtiyqa anchatapunin Cristo saminchasunkichis. 30 Ichaqa valekuykichismi, wawqe-panaykuna, Señorninchis Jesucristorayku, Santo Espirituq munakuyninwan ñoqawan kuska Diosmanta tukuy sonqo mañapuwanaykichispaq. 31 Mañapuwaychis Judea provinciapi kaq mana iñiq runakunamanta Dios waqaychawananpaq, Jerusalén llaqtapi iñiqkunapaq yanapay apasqaypas chaskisqa kananpaqwan. 32 Chay hinapi Diospa munayninwan kusisqallaña qankunaman chayamuspa qankunawan tupaykuspa kusirakunaypaq. 33 Thak-kayta qoq Dios llapallaykichiswan kachun. Amén. 1 Cencrea llaqtapi kaq iglesiapi diaconisa pananchis Febeta allintapuni qhawarinaykichistan valekuykichis. 2 Señorpa sutinpi payta chaskiykuychis iñiypi wawqe-panakuna imaynatachus ruwananta hina. Imata necesitaqtinpas yanapaykuychis, payqa askha iñiqkunatan yanaparqan, hinallataq ñoqa kikiytawanpas. 3 Jesucristota serviypi llank'aysiwaqniy Priscata qosan Aquilatawan napaykapuwaychis. 4 Paykunaqa ñoqaraykun yaqa wañurqankupas, chaymi maytapuni “gracias” nini, ichaqa manan ñoqallachu, aswanpas mana judío runakuna ukhupi kaq llapan iglesiakunapas “gracias” nillankutaqmi. 5 Hinallataq paykunaq wasinkupi huñukuq iglesiatapas napaykapuwaychis. Ancha munakusqay Epenetotapas napaykapuwaychis, paymi Asia provinciapiqa ñawpaqta Cristopi iñirqan. 6 Mariatapas napaykapuwaychis, paymi qankunapaq anchata llank'arqan. 7 Llaqtamasiy Andronicotapas Juniastawan napaykapuwaychis, paykunaqa ñoqawan kuskan preso karqanku, paykunaqa ñoqamanta ñawpaq iñiqkunan karqanku, apostolkuna ukhupipas allin reqsisqan kanku. 8 Señorpi munakusqay Ampliasta napaykapuwaychis. 9 Jesucristota serviypi llank'aysiwaqninchis Urbanota, munasqay Estaquistawan napaykapuwaychis. 10 Cristoq allinpaq hap'isqan Apelesta napaykapuwaychis, hinallataq Aristobuloq familiantapas. 11 Llaqtamasiy Herodionta napaykapuwaychis. Narcisoq wasinpi kaq iñiqkunata napaykapuwaychis. 12 Señorpaq llank'aq pananchis Trifenata Trifosatawan napaykapuwaychis. Munasqay panay Persidata napaykapuwaychis, payqa sinchitan Señorpaq llank'arqan. 13 Señorpaq allin llank'aq Rufota napaykapuwaychis, hinallataq mamantapas, payqa ñoqaqpas mamay hinan karqan. 14 Kaqllataq Asincritota, Flegonteta, Hermesta, Patrobasta, Hermasta, paykunawan kashaq wawqe-panakunatawan napaykapuwaychis. 15 Hinallataq Filologota, Juliata, Nereota, panantawan, Olimpasta, paykunawan llapan kashaq iñiqkunatawan napaykapuwaychis. 16 Ch'uya much'aykuywan napaykunakuychis. Cristoq llapa iglesiankunan napaykamusunkichis. 17 Wawqe-panaykuna, anchatan valekuykichis yachasqaykichis yachachikuy contra yachachiqkunamanta cuidakunaykichispaq, paykunan iñiqkunata t'aqanachin hinaspa iñiyninkupi misk'achin. Chayrayku paykunamantaqa karunchakuychis. 18 Chay hina runakunaqa manan Señorninchis Jesucristotachu servinku, aswanpas paykunaqa wiksallankumantan afanakunku, hinaspa sumaq simikunawan luylupayaspa pisi yachayniyoqkunaq sonqonta suwanku. 19 Qankunaq Diosta kasukusqaykichistaqa lliwmi yachanku, chaymi anchata kusikuni. Allin kaqpaqqa yachayniyoq kanaykichistan munani, mana allin kaqpaqtaq ichaqa ama. 20 Thak-kayta qoq Diosmi usqhaylla Satanasta atipaspa chaki sarunaykichisman churanqa. Señorninchis Jesucristo sumaqta saminchasunkichis. 21 Llank'aqmasiy Timoteon napaykamusunkichis, hinallataq llaqtamasiy Luciopas, Jasonpas, Sosipaterpas napaykamusunkichis. 22 Pabloq qelqaqnin ñoqa Terciopas Señorpa sutinpi napaykamuykichis. 23 Ñoqata qorpachawaqniy Gayon napaykamusunkichis, paypa wasinpin iglesiaqa huñukun. Hinallataq llaqta tesorero Erastopas, wawqe Cuartopas napaykamusunkichis. [ 24 Señorninchis Jesucristo llapaykichista sumaqta saminchasunkichis. Amén.] 25 Kunanqa, ¡yupaychasun Diosta! Paymi qankunata allinta takyachisunkichis, allin willakuyniykunaman hina, Jesucristoq yachachikuyninman hina. Chayqa tupanmi wiñay-wiñay tiempomantaña Diospa ch'inlla pakasqan yachayta sut'inchasqawan. 26 Chay pakasqa yachaymi kunanqa profetakunaq qelqasqankunawan ancha allin sut'inchasqa kapun, hinallataq wiñay Diospa kamachisqanman hina llapa suyukunaman willasqa kapun, paykunaq Diospi iñispa kasukunankupaq. 27 ¡Pay sapallan yachayniyoq Diosta Jesucristoq ruwasqanrayku wiñay-wiñaypaq yupaychasun! Amén. 1 Ñoqa Pablon Diospa munayninman hina waqyasqa kani Jesucristoq apostolnin kanaypaq. Wawqe Sostenespiwanmi 2 Corinto llaqtapi Diospa iglesianman qelqamuykichis. Qankunatan Diosqa Jesucristowan hukllachasqa kaqtiykichis paypaq t'aqaspa ch'uyata kawsanaykichispaq waqyarqasunkichis. Payqa waqyallarqantaqmi hinantinpi Jesucristota yupaychaqkunatapas. Señor Jesusqa paykunaqpas ñoqanchispapas Señorninchismi. 3 Dios Yayanchis Señorninchis Jesucristopiwan anchata khuyapayasunkichis, thak-kaynintapas qosunkichis. 4 Qankunamantaqa Diosniymanmi graciasta qonipuni, Jesucristopi Diospa sumaqta saminchasqasuykichismanta. 5 Cristowan hukllachasqa kaspaykichismi tukuy imaymanapi qhapaqyachisqa karqankichis, tukuy rimayniykichispipas tukuy yachayniykichispipas. 6 Ahinapin Cristomanta willakuy qankuna ukhupi allin takyachisqa karqan. 7 Chay hinapin Diospa atiy qokuyninkunaqa mana imapas pisisunkichischu, Señorninchis Jesucristoq rikhurimunanta makilla suyashanaykichiskama. 8 Diosmi p'uchukaykama allinta takyachisunkichis, Señorninchis Jesucristoq kutimunan p'unchaypi mana imamantapas huchachasqa kanaykichispaq. 9 Diosqa hunt'aqpunin, paymi waqyarqasunkichis Churin Señorninchis Jesucristowan hukllachasqa kawsanaykichispaq. 10 Wawqe-panaykuna, Señorninchis Jesucristoq sutinpin valekuykichis, llapallaykichis ch'ulla yuyaylla kanaykichispaq. Ama qankunapura t'aqanakuychischu, aswanpas huk-nisqalla, huk yuyaynillayoq, huk sonqollayoq kawsaychis. 11 Wawqe-panaykuna, chaytaqa nini qankuna ukhupi churanakuykuna kasqanta Cloepa familian willawaqtinmi. 12 Wakinsi rimankichis: Ñoqaqa Pabloq t'aqanmi kani, nispa. Wakintaq: Ñoqaqa Apolospa t'aqanmi kani, nispa. Wakintaq: Ñoqaqa Pedroq t'aqanmi kani, nispa. Wakintaq: Ñoqaqa Cristoq t'aqanmi kani, nispa. 13 ¿Cristoqa t'aqasqachu kashan? ¿Pablochu qankunarayku chakatasqa karqan? Icha, ¿Pabloq sutinpichu bautizasqa karqankichis? 14 Diosmanmi graciasta qoni mana mayqenniykichistapas bautizasqaymanta. Aswanpas Crispota Gayollatawanmi bautizarqani. 15 Chay hinaqa, manan pipas: Ñoqaqa Pabloq sutinpi bautizasqan kani, ninmanchu. 16 Bautizallarqanitaqmi Estefanasta familiantapas, chaymantaqa manan pitapas bautizasqayta yuyanichu. 17 Cristoqa manan bautizaqtachu kachamuwarqan, aswanpas allin willakuykunata willanaypaqmi, ichaqa manan yachaysapa simikunawan rimanaypaqchu, Cristoq cruzpi wañusqan ama yanqayachisqa kananpaq. 18 Chinkayman riqkunapaqqa mana yuyayniyoq-kaymi Cristoq cruzpi wañusqanmanta willakuyqa, ñoqanchis qespichisqakunapaqmi ichaqa chay willakuyqa Diospa atiynin. 19 Diospa Simin Qelqan nin: “Yachaysapakunaq yachaynintan yanqayachisaq, yuyaysapakunaq yuyaynintan waqllichisaq”, nispa. 20 ¿Maytaq chay yachaysapari? ¿Maytaq chay yachachiqri? ¿Maytaq kay pacha kaqkunamanta tapunakuqpas? Diosmi kay pacha yachaytaqa mana yuyayniyoq kayman t'ikrarqan. 21 Diosqa yachayniyoq kaspan runakunaq kikinkuq yachayninkuwan payta reqsinankuta hark'arqan, aswanmi yuyaykurqan willasqayku allin willakuykunapi iñiqkunata qespichiyta, kay pacha runakunapaq mana yuyayniyoq-kayman rikch'akun chay willakuy chaypas. 22 Judío runakunaqa milagrokunatan mañakunku, Grecia runakunataq yachayta maskhanku. 23 Ñoqanchismi ichaqa chakatasqa Cristomanta willakunchis, chay willakuymi judío runakunapaqqa misk'ana, mana judío runakunapaqtaq mana yuyayniyoq-kay. 24 Diospa waqyasqankunapaqmi ichaqa judío runaña mana judío runaña kaqtinpas Cristoqa Diospa atiynin, Diospa yachaynin. 25 Diospa ruwasqantan runakunaqa “mana yuyayniyoqmi, mana kallpayoqmi” ninku, ichaqa chay mana yuyayniyoq-kaymi runakunaq yachayninmantaqa aswan yachaysapa, chay mana kallpayoq-kaypas runakunaq kallpanmantaqa aswan kallpasapa. 26 Wawqe-panaykuna, yuyariychis imayna kashaqtachus Diospa waqyasqasuykichista. Runaq yuyaykusqanman hinaqa pisillan qankunamantaqa yachayniyoqkunapas, allin reqsisqakunapas, allichachaq runakunapas karqankichis. 27 Aswanmi Diosqa akllarqan kay pacha runakunaq pisichasqan runakunata, yachaysapa runakunata p'enqachinanpaq, kay pachapi pisi kallpapaq qhawasqa runakunata akllarqan, kallpasapa runakunata p'enqachinanpaq. 28 Diosqa kay pachapi wakchapaq qhawasqa runakunata, pisichasqa runakunata, mana imapaq serviq runakunatawanmi akllarqan, runaq allinpaq hap'isqan runakunata mana valeqman tukuchinanpaq. 29 Ahinapi Diospa ñawpaqenpi ama pipas hatunchakunanpaq. 30 Qankunataqa kikin Diosmi Cristo Jesustawan hukllacharqasunkichis, hinaspan payqa Cristota churapuwanchis yachayninchis kananpaq. Cristoraykun Diospa chaninchasqan, ch'uyanchasqan, huchamanta kacharichisqan kanchis. 31 Chay hinaqa, Diospa Simin Qelqaq nisqanman hinapas: “Hatunchakuyta munaqqa Señor Diospa ruwasqanwan hatunchakuchun”. 1 Wawqe-panaykuna, ñoqaqa Diospa pakasqa siminta qankunaman willaq hamushaspayqa, manan allin rimaywanchu nitaq yachaysapa simiwanpaschu willarqaykichis. 2 Ñoqaqa qankunawan kashaspaymi yuyaykurqani mana imatapas yachayta, aswanpas Jesucristollamanta chakatasqa kasqanmantawan. 3 Qankunamanmi hamurqani pisi kallpa, manchakuywan sinchi khatatataywan. 4 Diosmanta willaspayqa manan runakunaq yachayninman hina sumaq simikunawanchu yachachirqani, aswanpas Santo Espirituq atiyninta rikuchispan yachachirqaykichis, 5 iñiyniykichis ama runakunaq yachayninman hina takyachisqa kananpaq, aswanpas Diospa atiyninpi. 6 Chaywanpas, yachaysapa simikunataqa rimayku iñiypi allin takyasqa runakunallawanmi, ichaqa manan chay yachayqa kay pachaq yachayninchu, manataq kay pachapi kamachikuqkunaq yachayninpaschu, chaykunaqa chinkaripullanqan. 7 Aswanpas Diospa pakasqa yachaynintan rimayku, chay pakasqa yachaytan Diosqa wiñay-wiñaymantaña churarqan wiñaypaq paywan hatunchasqa kananchispaq. 8 Chaytaqa manan kay pachapi mayqen kamachikuqpas yacharqanchu, yachankuman karqan chayqa, manan hayk'aqpas qhapaq-atiyniyoq Señortaqa chakatankumanchu karqan. 9 Diospa Simin Qelqan nin: “Ñawiq mana rikusqankunatan, ninriq mana uyarisqankunatan, sonqoq mana yuyaykusqankunatan Diosqa munakuqninkunapaq wakichirqan”, nispa. 10 Ichaqa Diosmi Santo Espiritunwan chaykunata reqsichiwarqanchis, Espirituqa lliwtan t'aqwin, Diospa ukhu sonqontapas. 11 Chay hinaqa, ¿pitaq yachanman runaq sonqonpi kaqkunataqa? Manan pipas, aswanpas paypa sonqonpi kaq espiritullanmi yachan. Chay hinallataqmi, Diospa yuyayninkunatapas paypa Espiritullan yachan. 12 Ñoqanchisqa manan kay pacha espiritutachu chaskirqanchis, aswanpas Diosmanta kaq Espiritutan chaskirqanchis, sumaq sonqo-kayninpi Diospa qowasqanchis kaqkunata yachananchispaq. 13 Chaykunatan ñoqaykuqa rimayku Diospa Espiritunpa yachachiwasqanku simikunawan, manan runaq yachayninwan yachachisqa simikunawanchu. Ahinapin Diospa Espiritunmanta kaqkunata sut'inchayku, Diospa Espiritunpa pusasqan runakunaman. 14 Mana iñiq runan ichaqa Diospa Espiritunpa kaqninkunataqa mana chaskinchu, paypaqqa mana yuyayniyoq kaymanmi rikch'akun, manataqmi chaykunataqa entiendenchu, Diospa Espiritunpa pusasqan runallan chaykunataqa entienden. 15 Diospa Espiritunpa pusasqan runan ichaqa tukuy imaymanata reparaspa juzgan, paytan ichaqa mana pipas juzganchu. 16 Diospa Simin Qelqan nin: “¿Pitaq Señorpa yuyayninta yacharqan? ¿Pitaq payta yachachirqan?” nispa. Chaywanpas ñoqanchisqa Cristoq yuyaynin yuyayniyoqmi kanchis. 1 Chaywanpas, wawqe-panaykuna, manan Diospa Espiritunpa pusasqan runakunaman hinachu rimapayarqaykichis, aswanpas rimapayarqaykichisqa aychaq ruwayninkunaman hina puriqkunamanmi, Cristopi chayllaraq iñiqkunaman hina. 2 Wawaman lecheta ukyachiq hinallan facilkaqllata yachachirqaykichis, qankunaqa manaraqmi mikhuyta atirqankichischu. Kunanpas manapuniraqmi mikhuyta atishankichischu, 3 aychaq munayninman hina puriq kasqaykichisrayku. Qankuna envidianakunkichis, churanakunkichis chayqa, aychaq munasqanman hinan purishankichis, Diospi mana iñiq runakuna hinallan ruwashankichis. 4 Qankunapuran ninakunkichis: Ñoqaqa Pabloq t'aqanmi kani, nispa. Ñoqaqa Apolospa t'aqanmi kani, nispa. Chay hinata ninakushaspaqa, ¿manachu Diospi mana iñiq runakuna hina kashankichis? 5 Chay hinaqa, ¿pitaq Apolosri? ¿Pitaq Pablopas? Ñoqaykuqa Diospa kamachinkunallan kayku, ñoqayku hawataq qankunaqa Señorpi iñirqankichis. Sapankaykun Señorpa qowasqanku llank'anapi llank'ayku. 6 Ñoqan tarpurqani, Apolostaq qarparqan, Diosmi ichaqa wiñachirqan. 7 Chay hinaqa, manan tarpuqpas qarpaqpas imapaschu, aswanpas Diosmi, paymi tarpusqata wiñachin. 8 Tarpuqpas qarpaqpas kaqkamallan, sapankamantaqmi Diosqa llank'asqanman hina pagapunqa. 9 Ñoqaykuqa Diospa llank'aysiq-masinkunan kayku, qankunataq Diospa llank'ashasqan chakra hina kankichis, Diospa sayarichishasqan wasi hina kankichis. 10 Diospa qowasqan yachaywanmi allin albañil hina teqsita churarqani, huktaq chay patapi perqashan. Ichaqa sapanka qhawakuchun imaynatachus chay patapi perqashasqanta. 11 Manan pipas wak teqsitaqa churayta atinmanchu churasqaña kashaqtinqa, chay teqsiqa kikin Jesucriston. 12 Pipas chay teqsi patapiqa perqanmanmi qoriwanpas, qolqewanpas, umiñawanpas, k'ulluwanpas, q'achuwanpas, ichhuwanpas, 13 ichaqa sapankaq ruwasqanmi taripay p'unchaypiqa rikuchisqa kanqa. Chay p'unchaymi, Diosqa ninawan probanqa imaynatachus sapankaq ruwasqanta. 14 Chay teqsi patapi piqpa perqasqantachus nina mana ruphanqachu chayqa, chay runaqa premiontan chaskinqa. 15 Piqpa ruwasqantachus ruphapunqa chayqa, lliwtan chinkachipunqa. Chaywanpas payqa qespichisqan kanqa, ichaqa nina ukhumanta suchurqamuq hinallaña. 16 ¿Manachu yachankichis qankunaqa Diospa tiyanan wasi kasqaykichista? ¿Manachu yachankichis qankunapi Diospa Espiritun tiyashasqantapas? 17 Pipas Diospa tiyanan wasita thuninqa chayqa, Diosmi payta ch'usaqyachinqa, Diospa wasinqa payllapaqpunin, chay wasin qankunaqa kankichis. 18 Ama pipas pay kikinta q'otukuchunchu. Pipas kay pachaq yachayninwan yachayniyoq kasqanta yuyan chayqa, mana ima yachaq hina kachun, cheqaq yachayniyoq kananpaq. 19 Kay pacha yachayqa mana yuyayniyoq kaymi Diospaqqa. Diospa Simin Qelqan nin: “Diosmi yachaysapakunataqa kikin yuyaysapa-kayninkupi toqllapi hina hap'irparin”, nispa. 20 Nillantaqmi: “Señor Diosqa yachanmi yachaysapakunaq yuyayninqa mana imapaq serviq kasqanta”, nispa. 21 Chay hinaqa, ama pipas runakunata qatikuspaqa hatunchakuchunchu. Tukuy imaymanapas qankunaqmi: 22 Pablopas, Apolospas, Pedropas, kay pachapas, kawsaypas, wañuypas, kunankaqpas, hamuqkaqpas. Tukuy chaykunapas qankunaqmi, 23 qankunataq Cristoq kankichis, Cristotaq Diospa. 1 Chay hinaqa, Cristoq yanapaqninkunata hinallan ñoqaykutaqa qhawawanaykiku, Diospa pakasqa yachayninkunata sut'inchaq mayordomokunata hinalla. 2 Mayordomopaq churasqa runaqa allin hunt'aq kasqantan rikuchikunan. 3 Ñoqaqa manan imatapas manchakunichu, qankunaq juzgawanaykichistapas, mayqen juezpa juzgawanantapas, manan ñoqa kikiypas juzgakunichu. 4 Manan concienciaypas imamantapas huchachawanchu, chaywanpas, manan “mana huchayoqmi kani” nishanichu. Ñoqaq juzgaqniyqa Señormi. 5 Chay hinaqa, ama imatapas manaraq tiemponpiqa juzgaychischu, Señorpa hamunantaraq suyaychis, paymi laqhayaqpi pakasqa kaqkunata sut'iman horqomunqa, sapanka runaq sonqonpi yuyaykusqankunatapas sut'inchanqa, hinaspanmi Diosqa maychus ruwasqanman hina sapankata hatunchanqa. 6 Wawqe-panaykuna, chaykunataqa allinniykichispaqmi nini, ñoqapiwan Apolospiwanmi yachaqakunaykichispaq kayku, ñoqaykuq kawsayniykumanta yachaqakunaykichispaq, Diospa Simin Qelqaq nisqanmantaqa manan astawan yuyaykunaykichischu. Chayrayku ama mayqenniykichispas hatunchakuspa, hukman sayakuspa hukkunata pisichaychischu. 7 Chay hinaqa, ¿pitaq hukkunamanta aswan allintaqa ruwasunki? ¿Imatataq Diosmantaqa mana chaskirqankichu? Diosmantataq tukuy imatapas chaskirqanki chayqa, ¿imanaqtintaq hatunchakunki, manapas Diosmantachu chaskiwaq karqan hina? 8 Qankunaqa yuyankichis qhapaqña kasqaykichistan, tukuy imaymanayoqña kasqaykichistan, mana ñoqaykuwan kashaspalla rey hinaña kamachikushasqaykichistawan. ¡Allinchá kanman cheqaqtapuni rey hina kamachikuwaqchis chayqa, ñoqaykupas qankunawan kuska kamachikunaykupaq! 9 Ñoqaq reparasqayman hinaqa, ñoqayku apostolkunataqa Diosmi qhepallamanña churawanku, lliw runakunaq rikushasqan wañunaykupaq huchachasqata hina. Kay pachaq qhawakunanmi kapuyku, angelkunaqpas runakunaqpas qhawakunanpaq. 10 Cristoraykun ñoqaykuqa mana yuyayniyoqmanta qhawasqa kayku, qankunataq ichaqa Cristowan hukllachasqa kaspa allin yachaysapa kankichis. Ñoqaykuqa pisi kallpan kayku, qankunataq allin kallpasapa. Qankunataqa runakunapas respetasunkichismi, ñoqaykutataq pisichawanku. 11 Kunankaman ñoqaykuqa muchuyku yarqayta, ch'akiyta, mana p'achayoq kayta. Runakunan maqawanku, manan wasiykupas kanchu, 12 makiykuwan llank'aspapas sayk'uykun. Runakunan k'amiwanku, ñoqaykutaq sumaq simikunawan kutichiyku, qatiykachawankun, ñoqaykutaq hinalla muchukuyku. 13 Ñoqaykutan mana kaqmanta tumpawanku, ñoqaykutaq sumaqta kutichiyku. Kunankaman kay pachaq q'opanta hina, llapa runaq wikch'usqan qhellita hina qhawawanku. 14 Manan qankunata p'enqachinaypaqchu chay hinata qelqamuykichis, aswanpas munasqa wawaykunata hina qankunata yuyaychanaypaqmi. 15 Chay hinaqa, Cristowan hukllachasqa kaspa chunka waranqa uywaqniyoqña kankichis chaypas, manan askha taytayoqchu kankichis. Allin willakuykunata willasqay hawan Jesucristopi qankunaq taytaykichis kani. 16 Chaymi valekuykichis ñoqamanta yachaqakunaykichispaq. 17 Chayraykun Señorpi munasqa churiy Timoteota kachamushaykichis, payqa ancha confianzaymi. Paymi yuyarichisunkichis Cristopi iñiq kaspa imaynatachus kawsasqayta, hinantinpi iglesiakunata yachachisqayman hina. 18 Wakinniykichismi sinchita hatunchakushankichis, manapas qankunaman hayk'aqpas watukamuykichismanñachu hinata. 19 Señor munaqtinqa usqhayllan watukamusqaykichis, hinaspan yachasaq chay hatunchakuqkunaq imayna atiyniyoqchus kasqankuta, manataq rimasqallankutachu. 20 Diospa qhapaqsuyunqa manan rimayllachu, aswanpas atiymi. 21 ¿Mayqentataq munankichis? ¿Chayamuspa qankunata suq'anaytachu munankichis? Icha, ¿munakuywan llamp'u sonqowan hamunaytachu munankichis? 1 Lliwmi yachanku hukniykichis madrastranwan qhelli huchapi kasqanta, chay hina mana chanin ruwayqa manan uyarikunchu Diospi mana iñiq runakuna ukhupipas. Sinchi millaymi chay huchaqa. 2 ¡Qankunaqa hatunchakushankichisraqtaq! Sinchi llakisqan kashanaykichis, chay mana chanin ruwaqtaqa qankuna ukhumanta qarqonaykichismi. 3 Ñoqaqa manaña qankunawanchu kashani chaypas, espiritupiqa qankunawanmi kashani, chay mana chanin ruwaq runataqa huchachaniñan chaypipas kashayman hina. 4 Señorninchis Jesucristoq sutinpi, huñuykukuqtiykichismi ñoqaqa espiritupi qankunawan hukllachasqa kashasaq, hinan Señor Jesuspa atiyninwan 5 chay runata Satanasman hap'ichinkichis, aycha cuerpon muchuchisqa kananpaq, espirituntaq Señor Jesús kutimuqtin qespichisqa kananpaq. 6 Manan allinchu chay ruwasqaykichismanta hatunchakuyniykichisqa. ¿Manachu yachankichis huk chhikan qonchulla llapan masata poqochisqanta? 7 Qankunaqa mana qonchuyoq t'anta hinan kankichis, chayrayku ñawpa qonchuta wikch'uychis, ahinapin qankunaqa mana qonchuyoq mosoq masa hina kankichis. Criston ñoqanchisrayku sacrificasqa karqan, Pascua Cordero hina. 8 Chay hinaqa, Pascua Fiestata ruwasun ch'uya sonqowan cheqaq-kaywan, chaykunan mana qonchuyoq t'anta hina. Ama ruwasunchu mana allin-kaywan, millay ruwaywan, chaykunan qonchuyoq t'anta hina. 9 Hukkaq cartapin qelqamurqaykichis qhelli huchapi puriqkunawan ama huñukunaykichispaq. 10 Chaywanpas manan nishanichu: Kay pachapi tukuy qhelli huchapi puriqkunamanta, payllapaq kananta munaqkunamanta, suwakunamanta, ídolo yupaychaqkunamantawan t'aqakuychis, nispaqa. Chay hina kanman chayqa, kay pachamanta lloqsinaykichischá kanman. 11 Aswanpas qelqamurqaykichisqa: Mayqenpas “Diospi iñiqmi kani” nishaspa qhelli huchapi purishanman, otaq payllapaq kananta munaqpas kanman, ídolo yupaychaqpas kanman, millay k'amiqpas kanman, machaqpas kanman, suwapas kanman chayqa, ama chay hina runawanqa huñukuychischu, amapuni chay hina millaywanqa kuskapas mikhuychischu, nispa. 12 Ñoqaqa manan mana iñiq runakunataqa juzgaymanchu, Diosmi paykunataqa juzganqa. Qankunaqa iglesiapi kaqkunatan juzganaykichis. Diospa Simin Qelqan nin: “Chay huchallikuq runataqa qankuna ukhumanta qarqoychis”, nispa. 1 Mayqenniykichispas huk iñiqmasinwan ima hawallapas churanakuspaqa, ¿imanaqtintaq Diospi mana iñiq juezkunaman quejakuq phawarinkichis? ¿Manachu Diospi ch'uya iñiq runakunaman willakunaykichis? 2 Icha, ¿manachu yachankichis Diospi iñiqkunaqa kay pachata juzgananta? Qankunataq kay pachata juzgankichis chayqa, ¿manachu atinkichis chay huch'uy kaqkuna juzgayta? 3 ¿Manachu yachankichis angelkunatawanpas juzgananchista? ¿Chaychu mana atisunman kay pachapi kaqkuna juzgayta? 4 Kay pacha kaqkunamanta churanakushaspaykichisqa, ¿imanaqtintaq Diospi mana iñiq juezkunamanqa rinkichis? 5 Chaytaqa nini qankunaq p'enqakunaykichispaqmi. ¿Manachu qankuna ukhupi hukllapas yuyayniyoq kan, iñiqpura ch'aqwayniykichista juzgay atiq? 6 Qankunataq ichaqa iñiqmasintin ch'aqwaspa mana iñiq juezkunamanraqtaq quejakunkichis 7 Chay hinaqa, qankunapura quejanakusqaykichisqa sinchi p'enqaymi. Aswan allinmi mana chanin-kayta muchukuyqa, aswan allinmi qechupakuqkunaman qopuypas. 8 Qankunataq ichaqa iñiq-masiykichistaraqtaq mana chaninta ruwankichis, paykunamantataq qechunkichispas. 9 ¿Manachu yachankichis mana chanin runakunaqa Diospa qhapaqsuyunman mana haykunankuta? Ama pantaychischu. Qhelli huchapi puriqkunapas, ídolo yupaychaqkunapas, wasanchaqkunapas, warmiman tukuqkunapas, qharipura t'inkikuqkunapas, 10 suwakunapas, payllapaq kananta munaqkunapas, machaqkunapas, yanqa tunpaqkunapas, ch'achukunapas, Diospa qhapaqsuyunmanqa manan haykunqakuchu. 11 Chay hinan qankunapas wakinniykichisqa karqankichis, chaywanpas ñan Señor Jesuspa sutinpi, Diosninchispa Espiritunpa atiyninpiwan huchamanta mayllisqaña, ch'uyanchasqaña, chaninchasqaña kankichis. 12 Runaqa ninmi: Tukuy imatapas munaspaqa ruwallaymanmi, nispa. Arí, hinapunin chayqa, ichaqa manan llapanchu allinninchispaq kanman. Tukuy ima munasqaytapas ruwallaymanmi, ichaqa manan mayqenwanpas atipachikuymanchu. 13 Runaqa ninmi: Wiksaqa mikhuypaqmi, mikhuypas wiksapaqtaqmi, nispa. Arí, hinapunin chayqa, ichaqa Diosmi iskayninta ismuchipunqa. Cuerpoqa manan qhelli huchapi purinapaqchu, aswanpas Señorta servinapaqmi, Señortaq cuerpota uywan. 14 Señor Jesusta kawsarichimpuq Diosmi ñoqanchistapas atiyninwan kawsarichimpullawasuntaq. 15 ¿Manachu yachankichis cuerpoykichisqa Cristowan hukllachasqa kasqanta? Chay hinaqa, ¿Cristoq cuerponmanta t'aqaspaychu rabona warmiman hukllachasaq? ¡Manapunin imaynamantapas! 16 Icha, ¿manachu yachankichis pipas rabona warmiwan puñuqqa iskayninku ch'ulla cuerpolla kasqankuta? Diospa Simin Qelqan nin: “Iskayninkun huk cuerpollaña kanqaku”, nispa. 17 Pipas Señorwan hukllachakuqmi ichaqa, espiritupi paywan hukllachasqa kapun. 18 Qhelli huchapi puriymanta ayqeychis. Ima huchatapas huk runa ruwan chayqa, manan cuerpon contrachu ruwan, qhelli huchapi puriqmi ichaqa kikin cuerpon contra huchallikun. 19 Icha, ¿manachu yachankichis Diosmanta chaskisqaykichis cuerpoykichisqa Santo Espirituq wasin kasqanta? ¿Manachu yachankichis Santo Espiritupas qankunapi tiyasqanta? Qankunaqa manan cuerpoykichispa dueñonchu kankichis. 20 Diosmi preciowan rantirqasunkichis. Chayrayku Diosta yupaychaychis cuerpoykichiswan. 1 Cartapi tapukamuwasqaykichistan kutichimuykichis: Arí, allinmi kanman huk qhariq mana warmiyoq kaynin. 2 Ichaqa qhelli huchapi puriy kasqan hawa, sapanka qharipas casarakuchun, sapanka warmipas casarakuchun. 3 Qosaqa esposanpaq qosa kasqanta hunt'achun, hinallataq esposapas qosanpaq hunt'achun. 4 Esposaqa manan kikin cuerponmantaqa sapallanchu munayniyoq, aswanpas qosanpiwanmi, hinallataq qosapas manan kikin cuerponmantaqa sapallanchu munayniyoq, aswanpas esposanpiwanmi. 5 Warmi-qhari puñukuyniykichistaqa ama hark'anakuychischu, aswanpas iskayniykichis rimanaykukuspa huk pisi tiempolla puñukuyniykichista saqeriychis, Diosmanta mañakunaykichispaq tiempoykichis kananpaq. Chaymantaqa kaqlla puñukapuychis, paqtan saqra huchallichisunkichisman, cuerpoykichista mana sujetayta atiqtiykichis. 6 Chayta nispayqa yuyaychallaykichismi, manan kamachiykichischu. 7 Ñoqaqa munaymanmi llapa qharikuna ñoqa hina kananta, ichaqa Diosmi sapankamanpas atiyta qon, wakinman huk-niraqta, wakinmantaq huk-niraqtañataq. 8 Solterokunatawan viudakunatawanmi nini sapallanku ñoqa hina kanankuta. 9 Cuerponkuta mana sujetayta atispa ichaqa casarakuchunku, aswan allinmi casarakuy qharimantapas warmimantapas yanqallaña kashanamantaqa. 10 Casarasqakunatan ichaqa mana ñoqachu kamachini, aswanpas Señormi kamachin: Esposaqa ama qosanmanta t'aqakuchunchu, 11 t'aqakunmanchus chayqa, ama hukwanqa casarakuchunñachu, qosayoq kayta munaspaqa qosanwan kutinakapuchun, qosapas amataq esposanta wikch'upuchunchu, nispa. 12 Wakinmantaq ichaqa ñoqa nini, manan Señorchu, mayqen wawqepas Diospi mana iñiq esposayoq kanman chayqa, ama t'aqakuchunchu esposan paywan tiyayta munashaqtinqa. 13 Kaqllataq mayqen panapas Diospi mana iñiq qosayoq kanman chayqa, ama t'aqakuchunchu qosan paywan tiyayta munashaqtinqa. 14 Diospi mana iñiq qosaqa iñiyniyoq esposanwan hukllachakuspanmi ch'uyanchakapun, hinallataq Diospi mana iñiq esposapas iñiyniyoq qosanwan hukllachakuspa ch'uyanchakapun. Mana chayqa, wawankunan Diospi mana iñiqkunaq wawankuna hina kanman, kunanqa ch'uyan kapunku. 15 Ichaqa Diospi mana iñiq kaq qosapas otaq esposapas t'aqakuytapuni munan chayqa, hina t'aqakapuchun. Chay hinapin wawqepas panapas libre kapunqa, Diosqa thak-kaypi kawsananchispaqmi waqyawarqanchis. 16 Qan esposa ¿qosayki qespichinaykita yachawaqchu? Qanpas qosa, ¿esposayki qespichinaykita yachawaqchu? 17 Imaynaña kaspapas, sapankaykichis Señorpa qosqasuykichisman hina kawsaychis, imaynachus Dios waqyashaqtin kasharqankichis chayman hinallapuni. Ahinatan kamachini llapan iglesiakunatapas. 18 Pitapas qhari-kaynin señalasqa kashaqtin Dios waqyarqan chayqa, señalasqa-kayninta ama pakachunchu, otaq pitapas qhari-kaynin mana señalasqata Dios waqyarqan chayqa, ama qhari-kayninta señalakuchunchu. 19 Qhari-kaynin señalasqa kaqpas mana señalasqa kaqpas manan imapaschu, aswanpas Diospa kamachikuyninta kasukuymi ancha chaniyoqqa. 20 Chay hinaqa, sapanka runapas imayna kashaqtachus Dios waqyarqan chay kikillanpi qhepakuchun. 21 Kamachi kashaqtachus Dios waqyarqasunki chayqa, ama chaymantaqa llakikuychu. Kacharisqa kayta atinki chayqa, kacharichikuy. 22 Pipas kamachi kashaspa Señorpi iñinanpaq waqyasqa karqan chayqa, Señorpa kacharichisqanmi kapun. Chay hinallataq pipas libre kashaspa Señorpi iñinanpaq waqyasqa karqan chayqa, Cristoq kamachinmi kunanqa kapun. 23 Diosqa preciowanmi rantirqasunkichis, ama runakunaq kamachinqa kaychischu. 24 Chay hinaqa, wawqe-panaykuna, imayna kashaqtachus Diosqa waqyarqasunkichis, chay hinallapi kashaychis. 25 Soltero wayna-sipaskunamantan tapukamuwarqankichis. Paykunapaqqa manan Señorqa imatapas kamachiwanchu. Chaywanpas, Señorpa khuyapayakuyninrayku confiakunapaq hina kaspaymi khaynata yuyaychaykichis: 26 Sasa tiempokunapitaq kawsashanchis chayqa, allinmi kanman runapaqqa amaña casarakuspa sapallanña qhepakapuynin. 27 Ichaqa, ¿esposayoqchu kanki? Ama t'aqanakuytaqa yuyaychu. ¿Mana esposayoqchu kanki? Amaña casarakuytaqa yuyaychu. 28 Casarakunki chayqa manan huchallikunkichu, doncella sipaspas casarakuspaqa manan huchallikunchu. Casarakuqkunaqa sasakunapin rikukunqaku, ñoqaqa manan chay hinapi rikukunaykichista munaymanchu. 29 Wawqe-panaykuna, kaytan niyta munaykichis: Pisi tiempollañan kashan. Chay hinaqa, esposayoq qharikunaqa mana esposayoqpas kankuman hina kawsachunku, 30 waqaqkunaqa manapas waqankumanchu hina kawsachunku, kusikuqkunaqa manapas kusisqachu kankuman hina kawsachunku, rantikuqkunaqa manapas paykunaqchu kanman hinata rantisqankuta qhawachunku. 31 Kay pachapi kaqkunata usachispa, kusikuqkunapas manapas usachinkumanchu hina kawsachunku. Kay pachaq imaynachus kasqan rikusqanchisqa tukukapuqllan. 32 Manan llakisqa kanaykichistaqa munanichu. Soltero qhariqa, Señorpa kaqninkunapin makilla yuyan, imaynatachus Señorta kusichinantawan. 33 Esposayoq qharin ichaqa, kay pacha kaqkunapi yuyan, imaynatachus esposanta kusichinantawan, 34 chaymi payqa iskayninpi yuyan. Soltera warmipas, doncella sipaspas Señorpa kaqninkunapin yuyan, cuerponpipas espiritunpipas Diosllapaqña t'aqasqa kananpaq. Qosayoq warmin ichaqa kay pacha kaqkunapi yuyan, imaynatachus qosanta kusichinantawan. 35 Chaykunataqa qankunaq allinniykichispaqmi niykichis, manan hark'ayta munaspachu, aswanpas allin chanin-kayman hina kawsanaykichispaqmi, ahinapi mana imaq hark'asqallan Señorta servinaykichispaq. 36 Pipas novianta unaytaña suyachikushasqanta, wiñay hunt'asqaña kashasqantapas reparaspa, casarakuyta yuyan chayqa, allinmi, imachus yuyaykusqanta ruwachun. Casarakapuchun, chayqa manan huchachu. 37 Ichaqa pipas sonqonpi allinta yuyaykukuspa novianwan mana casarakuyta yuyanchu, manataq imapas tanqanchu, sonqonpitaq yuyaykun mana casarakuyta chayqa, allintan ruwan. 38 Chay hinaqa, pipas novianwan casarakun chayqa, allintan ruwan, pipas mana casarakuqmi ichaqa aswan allintaraq ruwan. 39 Casarasqa warmiqa kamachikuy simiman hinan qosanwan hukllachasqa kashan qosan kawsanankama, qosan wañukapuqtinmi ichaqa libre kapun piwan casarakunanpaqpas, ichaqa Señorpi iñiqwanpuni. 40 Ñoqaq yuyaykusqayman hinaqa aswan kusisamiyoqmi chay viuda warmiq sapallan qhepakuyninqa. Ñoqaqa creenin Diospa Espiritunpuni kaykunata yuyaychashawasqanta. 1 Idolokunaman mikhuna haywasqamantan tapukamuwarqankichis. Runaqa ninmi: Llapanchismi yachayniyoq kanchis, nispa. Arí, hinapunin. Ichaqa chay yachayqa umatan hoqarichin, munakuymi ichaqa iñiypi wiñachin. 2 Pipas yachaqman tukun chayqa, manaraqmi yachananta hinapunichu imatapas yachan. 3 Pichus Diosta munakun chaytaqa Diospas reqsinmi. 4 Chay hinaqa, rimasun idolokunaman mikhuna haywasqamanta. Yachanchismi idolokunaqa mana imapaschu kay pachapi kasqanta, aswanpas ch'ullallan Diosqa. 5 Hanaq pachapiña kay pachapiña dios nisqakuna kanman chaypas, hinallataq askha dios nisqakunaña askha señor nisqakunaña kanman chaypas, 6 ñoqanchispaqqa sapan Dios Yayallan kan. Paymi lliw imaymanata kamarqan, chaymi ñoqanchispas paypaq kanchis. Kallantaqmi sapallan Señorpas, paymi Jesucristo, paywanmi Diosqa kamarqan lliw imaymanakunata, paymi ñoqanchistapas kawsachiwanchis. 7 Ichaqa manan llapachu chaytaqa yachanku, wakinqa kunankaman ídolo yupaychayman yachasqa kaspa, idolokunaman sacrificio haywasqatapas mikhushankuman hinata yuyanku, chay hinapin pisi kallpa kaspa conciencianku qhelli kasqanta yuyakunku. 8 Manan mikhusqanchisraykuchu Diosqa chaskiwasunchis, manan mikhuspachu aswan allinqa kasun, manataq mana mikhuspapaschu aswan mana allinqa kasun. 9 Qankunaqa libren kankichis ima ruwanaykichispaqpas, ichaqa allinta cuidakuychis, paqtan iñiypi pisi kallpa kaqkunata ruwasqaykichiswan misk'achiwaqchis. 10 Qanchus chaykunata yachashaspa ídolo yupaychana cheqaspi mikhunaykipaq tiyaykuwaq, hinataq chaypi tiyashaqta rikusunkiman iñiypi pisi kallpa kaq mayqen iñiqpas chayqa, ¿manachu chay pisi kallpa iñiqqa qanta rikuspa idolokunaman sacrificio haywasqata mikhullanqataq? 11 Qanqa chaykunata yachashaspa ruwasqaykiwanmi iñiypi pisi kallpa kaqta waqllichipunki. Payraykun Cristoqa wañurqan. 12 Chay hinatan, iñiypi pisi kallpa kaqkunaq conciencianta k'irispa, kikin Cristo contra huchallikushankichis. 13 Chay hinaqa, mikhuna mikhusqaychus iñiqmasiyta misk'achin chayqa, manan hayk'aqpas aychata mikhusaqchu, ama iñiqmasiyta huchallichinaypaq. 1 ¿Manachu ñoqaqa libre kani? ¿Manachu Jesucristoq apostolnin kani? ¿Manachu ñoqaqa Señorninchis Jesustaqa rikurqanipuni? ¿Manachu qankunaqa Señorpaq llank'aqtiy iñirqankichis? 2 Hukkunapaqña mana apostolchu kani chaypas, qankunapaqqa apostolpunin kani, qankunaq Señorpi iñisqaykichismi sut'inchan apostolpuni kasqayta. 3 Ñoqa contra rimaqkunamanmi kay hinata nini: 4 Llank'ashaspaykuqa, ¿manachu mikhuytapas ukyaytapas atiyku? 5 ¿Manachu atiyku iñiq esposaykuta pusakuyta, imaynan wakin apostolkunapas, Señorpa wawqenkunapas, Pedropas pusakunku hinata? 6 Icha, ¿ñoqawan Bernabellawanchu makiykuwan llank'apakuspa allin willakuykunata willanayku? 7 ¿Mayqen soldadotaq pay kikinpa qolqenta pagaspa cuartelpi servimun? ¿Pitaq uvasta plantaspa rurunta mana mikhunchu? ¿Pitaq ovejata michispa lechenta mana ukyanchu? 8 Chayta nispaqa, ¿runaq yuyaykusqallantachu rimani? ¿Manachu Diospa kamachikuy siminpas chay hinata nin? 9 Moisespa qelqasqan kamachikuy simin kay hinata nin: “Aman erapi saruq torotaqa senq'apankichu”, nispa. ¿Diosqa torokunamanta llakipakuspachu chayta nirqan? 10 ¿Manachu ñoqanchismanta chaytaqa nirqan? Arí, chay kamachikuyqa allinninchispaqmi qelqasqa karqan. Chakra llank'aqpas era saruchiqpas ruruta hoqariyta suyakuspan llank'an. 11 Chay hinaqa, ñoqayku qankuna ukhupi muhu t'akaq hina allin willakuykunata t'akayku chayqa, ¿manachu atiyku qankunamanta kawsanaykupaq imallatapas chaskiyta? 12 Hukkunachus qankunamanta chaskinku chayqa, ¿manachu ñoqaykuqa aswantaraq chaskinayku? Chaywanpas manan ñoqaykuqa chay chaskinaykuta mañakurqaykikuchu, aswanmi tukuy imaymanata muchuyku, Cristomanta allin willakuykuna ama hark'asqa kananpaq. 13 Qankunaqa yachankichispunin Dios yupaychana wasipi llank'aqkunaqa chay wasipi kaqkunamanta mikhusqankuta, altarpi llank'aqkunapas altarpi haywasqa sacrificiomanta chaskisqankuta. 14 Chay hinatan Señorpas kamachikurqan allin willakuykunata willaqkunapas chaypi llank'asqankumanta kawsanankupaq. 15 Chaypas manan ñoqaqa imatapas qankunamantaqa mañakurqaykichischu, manataqmi kay qelqatapas imallatapas qowanaykichista munaspachu qelqamuykichis. Aswan allinmi kanman wañukapuyniy, allin willakuykunata mana pagollayoq willasqaymanta kusikuyniyta manaraq pipas qechushawaqtin. 16 Ñoqapaqqa manan hatunchakunaypaqchu allin willakuykunata willayqa, aswanpas willanaypaq churasqapunin kani. ¡Ay, ñoqamanta, manachus allin willakuykunata willayman chayqa! 17 Chay hinaqa, tukuy sonqochus ruwasaq chayqa, chaskisaqmi premiota, manaña tukuy sonqochu ruwasaq chaypas allin willakuykunata willanaypaq kamachisqanpunin kani. 18 ¿Imataq chay premioyri? Premioyqa allin willakuykunata mana pagasqalla willaymi. Cristomanta allin willakuykunata willasqaymantaqa chaskinaymi pagoyta, ichaqa manan chaytachu qhawarayarqani. 19 Chayraykun mana piqpa kamachin kashaspaypas, llapaq kamachin kapuni, aswan askha runata Cristoman pusanaypaq. 20 Judío runakunawan kashaspayqa judío runa hinan ñoqapas kani, paykunata Diospaq tarinayrayku. Ñoqaqa kamachikuy simipi kaqkunawan kashaspayqa, kamachikuy simipipas kashayman hinan kawsani paykunata Diosman pusanayrayku, manaña kamachikuy simipi ñoqa kashani chaypas. 21 Mana kamachikuy simipi kaqkunawan kashaspayqa paykuna hinan kawsani, paykunata Diosman pusanayrayku. Chaywanpas manan Diospa kamachikuynintaqa wikch'unichu, aswanpas Cristoq kamachikuyninpin ñoqaqa kashani. 22 Pisi kallpakunawan kashaspayqa, ñoqapas pisi kallpa hinallataqmi kani, paykunatapas Diosman pusanayrayku. Lliw runapaqmi paykuna hina kani, imaynallamantapas wakinta Cristopi iñichinaypaq. 23 Tukuy chaykunataqa Cristomanta allin willakuykunaraykun ruwani, chay willakuypa saminchanwan saminchasqa kanaypaq. 24 Qankunaqa yachankichismi estadiopi llallinakuspa phawaqkunaqa llapallanku phawasqankuta, ichaqa hukllan premiota chaskin. Qankunapas phawashaq hina kawsaychis premiota chaskinaykichispaq. 25 Pipas llallinakuypi phawaqqa tukuy imaymanamantan t'aqakun. Paykunaqa ch'akipuq coronata chaskinankupaqmi chayta ruwanku, ñoqanchismi ichaqa mana ch'akipuq coronata chaskinanchispaq t'aqakunchis. 26 Ñoqapas chay hinatan phawani, ichaqa manan ñawsa hinachu. Chay hinatan maqanakuni, ichaqa manan ch'usaqman saqmaq hinachu, 27 aswanmi cuerpoyta maqani, hinaspa kasuchikuni, paqtan hukkunata yachachiq kashaspa ñoqa kikiy wikch'usqa kayman. 1 Wawqe-panaykuna, ñawpa taytanchiskunamantaqa yachanaykichistan munani. Llapankun paykunaqa sayashaq phuyuq pusasqan karqanku, llapankutaqmi Puka Qochatapas chimparqanku. 2 Llapallankun Moiseswan hukllachasqa kaspanku bautizasqa karqanku phuyupipas Puka Qochapipas. 3 Llapallankun Diospa qosqan espiritualkaq mikhunallamanta mikhurqanku. 4 Llapallankutaqmi Diospa qosqan espiritualkaq ukyanamanta ukyarqanku. Paykunaqa puriysiqninku espiritualkaq qaqamanta Diospa phawachimusqan unutan ukyarqanku, chay qaqaqa Criston karqan. 5 Chaywanpas yaqa llapallankun Diosta mana kusichirqankuchu, chaymi ch'inneqpi wañurarqanku. 6 Tukuy chaykunaqa ñoqanchista reparachiwananchispaqmi karqan, mana allin kaqkunata ama munapayananchispaq, imaynan paykuna munapayarqanku hinata. 7 Chayrayku, qankunaqa ama idolokunata yupaychaychischu paykunamanta wakinninku hinaqa. Diospa Simin Qelqan nin: “Runakunaqa mikhuq ukyaq tiyaykurqanku, chaymantataq aychankuta kusichirqanku”, nispa. 8 Ama qhelli huchapi purisunchu, imaynan paykunamanta wakinninku qhelli huchapi purirqanku hinataqa, chay hawan paykunaqa huk p'unchayllapi iskay chunka kinsayoq waranqa wañurarqanku. 9 Ama Señortaqa wateqasunchu, imaynan paykunamanta wakinninku wateqarqanku hinataqa, chay hawan paykunaqa mach'aqwaypa picasqan wañurarqanku. 10 Amallataq Dios contra chhuchupakuychischu, imaynan paykunamanta wakinninku chhuchupakurqanku hinataqa, chay hawan paykunataqa Wañuchiq Ángel wañuchirqan. 11 Ñawpa taytanchiskunata tukuy chay sucedesqankunaqa ñoqanchispa yachaqakunanchispaqmi karqan, ñoqanchisqa p'uchukay tiempopin kashanchis, chaymi chaykunaqa anyawananchispaq qelqasqa karqan. 12 Chay hinaqa, pipas qaqa sayashasqanta yuyaqqa allinta qhawakuchun, paqtataq urmanman. 13 Qankunaqa manan wak pruebatachu muchunkichis, aswanpas llapa runaq muchusqanta hinallan. Chaywanpas Diosqa hunt'aqpunin. Maykamachus pruebata muchuyta atiwaqchis chaykamallan Diosqa probachisunkichis, chaypin kallpachasunkichis qaqata sayanaykichispaq, ahinapin Diosllataq yanapasunkichis chay pruebamanta lloqsinaykichispaq. 14 Chayrayku, wawqe-panaykuna, amapuni idolokunataqa yupaychaychischu. 15 Yuyayniyoq runakunaman hinan rimapayaykichis, qankuna kikiykichis nisqayta chaninchaychis. 16 Señorpa Cenanpi vasomanta Diosman graciasta qospa ukyaspanchisqa, ¿manachu Cristowan yawarninpi hukllachakunchis? T'antatapas phasmispanchisqa, ¿manachu Cristowan cuerponpi hukllachakunchis? 17 Askhaña kanchis chaypas huk sapan t'antallamantan llapanchis mikhunchis, chayraykun huk cuerpolla kanchis. 18 Qhawariychis Israel runakunata. ¿Manachu altarpi haywasqa sacrificiota mikhuspaqa Dioswanpas paykunapurapas hukllachakunku? 19 Ñoqaqa manan nishani: Idoloqa valorniyoqmi, idoloman haywasqa aychapas valorniyoqmi, nispachu, 20 aswanpas nishaniqa: Diospi mana iñiq runakunaqa supaykunamanmi sacrificiota haywanku, manan Diosmanchu, nispan. Chaymi ñoqaqa mana munanichu supaykunawan hukllachakunaykichista. 21 Manan Señorpa vasonmantawan supaykunaq vasonmantawanqa ukyayta atinkichischu, manallataqmi Señorpa mesanmanta supaykunaq mesanmantawanqa mikhuyta atinkichischu. 22 Chayri, ¿Señortachu phiñachisun? Ñoqanchisri, ¿paymanta aswan kallpasapachu kanchis? 23 Runaqa ninmi: Tukuy imatapas munaspaqa ruwallaymanmi, nispa. Arí, hinapunin, ichaqa manan llapanchu allinninchispaq kanman. Runaqa ninmi: Tukuy imatapas munaspaqa ruwallaymanmi, nispa. Arí, hinapunin, ichaqa manan llapanchu iñiypi wiñachin. 24 Ama pipas kikinpa allinnillantaqa maskhachunchu, aswanpas runamasinpa allinninta maskhachun. 25 Aycha qhatupi imapas vendesqataqa mikhullaychis, ama imatapas concienciaykichis hawa tapukuspa. 26 Diospa Simin Qelqan nin: “Señor Diospan kay pachapas tukuy ima kaqpas”, nispa. 27 Mayqen mana iñiqpas mikhunaman waqyasunkichisman, qankunapas munawaqchistaq riyta chayqa, tukuy ima haywasqasuykichista mikhuychis, ama imatapas concienciaykichis hawa tapukuspa. 28 Ichaqa pipas nisunkichisman: Kay mikhunaqa idolokunaman haywasqan karqan, nispa chayqa, ama mikhuychischu, chay willaqniykichis runa hawa, conciencia hawa ima. 29 Willaqniykichispa conciencianmantan rimashani, manan qanpa concienciaykimantachu. Ñoqaqa ninin: ¿Imaynataq ñoqaq libre-kayniyri hukpa conciencian hawa juzgasqa kanman? nispa. 30 Ñoqaqa Diosman graciasta qospaymi mikhunataqa mikhuni, ¿imaynataq qhawawankuman mikhusqaytari? 31 Chay hinaqa, mikhunkichisña, ukyankichisña, imataña ruwankichis chaypas, lliwta ruwaychis Diosta hatunchanapaq. 32 Ama misk'achiychischu judío runakunatapas, mana judío runakunatapas, Diospa iglesiantapas. 33 Ñoqapas lliw runatan tukuy imaymanapi kusichiytapuni munani, manan ñoqaq allinnillaytachu maskhani, aswanpas askhaq allinnintan maskhani, paykuna qespichisqa kanankupaq. 1 Ñoqamanta yachaqakuychis, imaynan ñoqapas Cristomanta yachaqakuni hinata. 2 Wawqe-panaykuna, anchatan agradecekuykichis tukuy imapi ñoqata yuyarikuwasqaykichismanta, tukuy yachachisqaykunatapas hap'ikusqaykichismantawan. 3 Ichaqa kaykunatan yachanaykichista munani, Cristoqa llapa qhariq umanmi, qharitaq esposanpa uman, Diostaq Cristoq uman. 4 Pi qharipas uman qatasqa mañakun otaq profetizan chayqa, Cristotan pisichan. 5 Pi warmipas uman mana qatasqa mañakun otaq profetizan chayqa, qosantan pisichan, chukchan rutusqa warmipas kanman hina. 6 Manataq warmi umanta qatakunchu chayqa, llapa chukchanta rutuchikuchun. Chukchan rutuchikuypas, q'ala k'isuchikuypas p'enqay paypaq kaqtintaq qatakuchun. 7 Qhariqa manan qatakunanchu, Diospa rikch'aynin kasqanrayku, Diospa kusikunan kasqanraykupiwan. Warmin ichaqa qhariq kusikunan. 8 Qhariqa manan warmimanta ruwasqachu karqan, aswanpas warmin qharimanta ruwasqa karqan. 9 Manataqmi qhariqa warmipaq kamasqachu karqan, aswanpas warmin qharipaq kamasqa karqan. 10 Chayraykun warmiqa umanta qatakunan angelkunaq allinpaq qhawasqan kananrayku. 11 Chaywanpas Señorpa ñawpaqenpiqa manan qharimanta sapaqchu warmiqa, manallataq warmimanta sapaqchu qharipas. 12 Imaynan warmiqa qharimanta ruwasqa, chay hinallataqmi qharipas warmimanta nacen, ichaqa tukuy imapas Diosmantan paqarimun. 13 Qankuna kikiykichis reparaychis, ¿allinchu kanman warmi umanta mana qatakuspalla Diosmanta mañakuqtin? 14 Kay pachapi kawsayninchispas ¿manachu yachachiwanchis, chukchanta qhari hatunta wiñachikuqtinqa p'enqay paypaq kasqanta? 15 Warmipaqmi ichaqa ancha allinpuni chukchanta wiñachikuynin, chukchanqa umanta pakaykuq kasqanrayku. 16 Pipas chaymanta churanakuyta munan chayqa, manan ñoqaykupas Diospa iglesiankunapas huk-hina costumbretaqa reqsiykuchu. 17 Kayta qelqamuspayqa manan “allin ruwaymi” niykichismanchu. Qankunaqa huñukuyniykichispin mana allinta ruwashankichis allin ruwanaykichismantaqa. 18 Ñawpaqtaqa uyarinin iglesia hina huñukuspas qankunapura t'aqanakushankichis. Arí, hinapunin kanman. 19 Qankuna ukhupi sapaq-sapaq t'aqanakuykunaqa kananmi, chay hinapi cheqaq iñiqkuna sut'i reqsisqa kanankupaq. 20 Huñukuspaykichisqa manan Señorpa Cenantañachu mikhunkichis, 21 aswanpas mikhuspaqa sapankan pay kikinpa mikhunanta ñawpaqta mikhun, wakintaq yarqasqa qhepan, wakintaq macharqapunku. 22 Qankunaqqa, ¿manachu wasiykichis kan mikhunaykichispaqpas ukyanaykichispaqpas? Icha, ¿Diospa iglesiantachu pisichankichis? Icha, ¿mana imayoqkunatachu p'enqachinkichis? ¿Ima nisqaykichistaq? ¿“Allin ruwaymi” nisqaykichischu? ¡Manapunin “allinmi” niykichismanchu! 23 Kay yachachisqaytaqa kikin Señormantan chaskirqani: Señor Jesusqa hap'iykachisqa karqan chay tutan t'antata hap'irqan, 24 Diosman graciasta qospataq phasmirqan, hinaspan nirqan: Kayqa cuerpoymi qankunarayku qosqa, kaytan ruwankichis mikhuspa ñoqata yuyariwanaykichispaq, nispa. 25 Chay hinallataq cena mikhusqankumantaña vinoyoq vasota hap'ispa nirqan: Kay vinoyoq vasoqa yawarniywan cheqaqchasqa mosoq rimanakuymi, sapa kuti kayta ukyaspaqa ñoqata yuyariwanaykichispaqmi ruwankichis, nispa. 26 Sapa kuti kay t'antata mikhuspaykichisqa, kay vinotapas ukyaspaykichisqa, Señorpa wañusqantan willankichis pay hamunankama. 27 Chay hinaqa, pipas mana manchakuywan hawan-ukhunta chay t'antata mikhun, Señorpa vasonmantapas ukyan chayqa, Señorpa cuerponmanta yawarninmantawanmi huchachasqa kanqa. 28 Chayrayku, sapanka allinta sonqonta t'aqwikuchun, hinaspa chay t'antata mikhuchun chay vinotapas ukyachun. 29 Pipas Señorpa cuerpon kasqanta mana allinta reparaspa mikhunpas ukyanpas chayqa, pay kikin huchachasqa kananpaqmi mikhunpas ukyanpas. 30 Chayraykun qankuna ukhupi askha onqosqakunapas, pisi kallpakunapas kashanku, wakintaq wañupunku. 31 Ichaqa allintachus ñoqanchis kikinchista t'aqwikusunman chayqa, manan huchachasqachu kasunman. 32 Juzgaspan Señorqa wanachiwanchis, ama mana iñiq runakunawan kuska huchachasqa kananchispaq. 33 Chay hinaqa, wawqe-panaykuna, Cenata mikhunaykichispaq huñukuspaykichisqa suyaykunakuychis. 34 Pipas yarqasqa kashaqqa wasinpi mikhumuchun, ama chay hina huñukusqaykichismanta Dios huchachanasuykichispaq. Wakin imapas kaqtaqa chayamuspañan kamachisqaykichis. 1 Wawqe-panaykuna, Santo Espirituq atiy qokuyninkunamantan tapukamuwarqankichis. Chaymantan yachanaykichista munani. 2 Qankunaqa allintan yachankichis Diospi manaraq iñishaspaykichisqa, mana rimaq idolokunata yupaychanaykichispaq sonqoykichista imaymanawan suwachikusqaykichista. 3 Chayraykun yachanaykichista munani, manan pipas Diospa Espiritunpa yanapasqan rimaspaqa “Jesusqa ñakasqan” ninmanchu, manallataqmi pipas “Jesusqa Señormi” ninmanchu, manachus Santo Espirituq yanapasqan rimanman chayqa. 4 Imaymana atiy qokuykunan kan, ichaqa kikin Espiritullan chaykunata qoqqa. 5 Imaymanapin servisunman, chaywanpas huk kikin Señorllatan servinchis. 6 Imaymanan ruwaykunaqa kan, chaywanpas kikin Diosllan llapanchispi tukuy imaymanata ruwan. 7 Diosmi sapankaman rikuchin Santo Espirituq atiynin paypi kashasqanta llapankuq allinninpaq. 8 Wakinmanmi Santo Espíritu qon yachaywan kusa rimayta. Wakinmanmi kikin Santo Espíritu qon allinta unanchaspa rimayta. 9 Wakinmanmi chay kikin Santo Espiritullataq qon allintapuni iñiyta. Wakinmanmi qon onqosqakuna qhaliyachiy atiyta. 10 Wakinmanmi qon milagrokuna ruwayta. Wakinmanmi qon profetizay atiyta. Wakinmanmi qon espiritukuna reqsiyta. Wakinmanmi qon mana yachasqa simikuna rimayta. Wakinmantaq qon chay mana yachasqa simikunata t'ikrayta. 11 Tukuy chaykunataqa kikin Santo Espiritullan ruwan. Paymi munasqanman hina sapankaman atiy qokuykunata rakin. 12 Imaynan huk cuerpoqa askha miembrokunayoq kashaspapas huklla, chay hinallataqmi Cristopas askha miembrokunayoq kashaspa huk cuerpolla. 13 Llapanchismi ñoqanchisqa sapan Santo Espiritullawan bautizasqa karqanchis, huk cuerpolla kananchispaq, judío runapas mana judío runapas, kamachipas mana kamachipas. Llapallanchismi huk Santo Espiritullata chaskirqanchis. 14 Huk cuerpoqa manan ch'ulla miembrollayoqchu, aswanpas askha imaymanayoqmi. 15 Chakichus ninman: Manan makichu kani, chaymi mana cuerpoqchu kani, nispa chayqa, ¿chayraykuchu mana cuerpoq kanman? 16 Ninritaqchus ninman: Manan ñawichu kani, chaymi mana cuerpoqchu kani, nispa chayqa, ¿chayraykuchu mana cuerpoq kanman? 17 Llapa cuerpochus ñawi kanman chayqa, ¿maypitaq uyarinaqa kanman? Llapa cuerpochus ninri kanman chayqa, ¿maypitaq muskhinaqa kanman? 18 Aswanpas Diosmi churarqan munasqanman hina cuerpoq sapanka miembronkunataqa. 19 Llapanchus huk sapan miembrolla kanman chayqa, ¿maypitaq cuerpoqa kanman? 20 Askha miembrokunayoq kashan chaypas, huk cuerpollan kapun. 21 Ñawiqa manan makita ninmanchu: Manan necesitaykichu, nispaqa, manataq umapas chakita ninmanchu: Manan necesitaykichu, nispaqa. 22 Huch'uyman rikch'akuwaqninchis miembrokunan kawsanapaqqa aswantaraq necesitakun. 23 Cuerpopi mana ancha munasqanchiskunatan aswan allinta cuidanchis. Cuerponchispi mana qhawachikunapaq kaqkunatataqmi pakaykunchis. 24 Aswan allinpaq qhawasqa miembrokunatan mana pakanchischu. Ahinatan Diosqa cuerponchista tupachirqan, pisichasqa kaqta aswan allinpaq qhawachispa, 25 cuerpopi ama t'aqanakuy kananpaq, aswanpas cuerpopi llapan miembrokuna huk-nisqalla yanapanakunankupaq. 26 Chay hinaqa, cuerpoq huk miembronchus muchun chayqa, llapan miembrokunan chaywan kuska muchullantaq. Cuerpoq huk miembronchus allinpaq hap'isqa chayqa, llapan miembrokunan chaywan kuska anchata kusikunku. 27 Qankunaqa Cristoq cuerponmi kankichis, sapankaykichistaq Cristoq cuerponpa miembronkuna kankichis. 28 Diosmi iglesiapi churarqan ñawpaqta apostolkunata, chaymantataq profetakunata, chaymantataq yachachiqkunata, chaymantataq milagro ruwaqkunata, onqosqakuna qhaliyachiqkunata, yanapakuqkunata, kamachikuqkunata, mana yachasqa simi rimaqkunatapas. 29 Manan llapanchu apostolkunaqa kanku, manan llapanchu profetakunaqa kanku, manan llapanchu yachachiqkunaqa kanku, manan llapanchu milagro ruwaqkunaqa kanku. 30 Manan llapanchu onqosqakunata qhaliyachinanpaq atiyniyoqkunaqa kanku, manan llapanchu mana yachasqa simi rimaqkunaqa kanku, manan llapanchu mana yachasqa simikunata t'ikraqpas kanku. 31 Chaywanpas aswan allinkaq atiy qokuykunata chaskiytapuni munaychis. Ñoqan ichaqa yachachisqaykichis aswan allin purinata. 1 Ñoqa rimayman runakunaq rimayninkunata, angelkunaq rimayninkunatapas, manataq munakuyniy kanmanchu chayqa, chanlán niq fierro hina otaq chin-chin niq platillo hinallan kayman. 2 Profetizaytapas atiyman, tukuy pakasqa yachaykunatapas yachayman, tukuy imaymanatapas yachayman, iñiyniypas ancha hatun kanman orqokunata wak cheqasman astachinaykamaraq, ichaqa manataq munakuyniy kanmanchu chayqa, manan imapaschu kayman. 3 Tukuy kaqniykunata wakchakunaman rakiyman, cuerpoytapas ruphachinapaq hap'iykachikuyman, manataq munakuyniy kanmanchu chayqa, manan imapaqpas serviymanchu. 4 Pipas munakuqqa muchukuqllan, sumaq sonqollan, munakuqqa manan envidiakunchu, manan k'ankaykachanchu, manan hatunchakunchu, 5 manan mana ruwanakunatachu ruwan, manan payllapaq kanantachu munan, manan phiñakunpachachu, manan sientepakunchu, 6 manan mana chanin kaqmantachu kusikun, aswanpas cheqaqkaqmantan kusikun. 7 Munakuqqa tukuy imatan muchun, tukuy imatan creen, tukuy imatan suyakun, tukuy imapin pacienciakun. 8 Munakuyqa wiñaypaqmi. Profetizaykunan ichaqa tukukapunqa, mana yachasqa simi rimaykunapas manan kanqañachu, yachaypas tukukapunqan. 9 Wakillantan yachanchis, wakillantan profetizanchispas. 10 Hunt'asqataña yachaqtinchismi ichaqa, chay wakillan yachasqanchis tukukapunqa. 11 Huch'uyllaraq kashaspayqa wawa hinan rimarqani, yuyaykurqani, unancharqanipas. Takyasqa runaña kaspaymi ichaqa, wawa hina kasqaytaqa saqerqani. 12 Kunanqa espejopi hina ayphallataraqmi rikushanchis, chay p'unchay chayamuqtinmi ichaqa sut'ita uya-uyapura rikusunchis. Kunanqa wakillantaraqmi yachani, chay p'unchay chayamuqtinmi ichaqa hunt'asqatapuni yachasaq, imaynan ñoqata reqsiwanku hinata. 13 Chay hinaqa, kashallanpunin iñiypas, suyakuypas, munakuypas, ichaqa chaykunamanta aswan chaniyoqqa munakuymi. 1 Munakuq-kaytapuni munaychis, hinallataq aswan allinkaq atiy qokuykunatapuni Santo Espiritumanta chaskiyta munaychis, aswantaqa profetizayta. 2 Mana yachasqa simikunata rimaqqa manan runamanchu riman, aswanpas Diosmanmi riman, manan paytaqa pipas entiendenchu, payqa espiritunpin riman pakasqa yachaykunata. 3 Profetizaqmi ichaqa runakunaman riman, paykuna iñiypi wiñanankupaq, kallpachakunankupaq, sonqochakunankupaqwan. 4 Mana yachasqa simi rimaqqa pay kikintan wiñachikun, profetizaqmi ichaqa iglesiata iñiypi wiñachin. 5 Ñoqaqa munayman llapaykichis mana yachasqa simikunata rimanaykichistan, ichaqa profetizanaykichistan astawanqa munayman. Profetizaqmi aswan allin mana yachasqa simikunata rimaqmantaqa, manachus chay mana yachasqa simita t'ikraq huñunakuypi llapan iglesiata yanapananpaq kan chayqa. 6 Chay hinaqa, wawqe-panaykuna, qankunaman chayamuspa mana yachasqa simipi rimapayaykichisman, manataq Diospa rikuchiwasqantachu willaykichisman, manataq imatapas reqsichiykichismanchu, manataq qankunaman profetizaymanchu, manataq imatapas yachachiykichismanchu chayqa, ¿ima allintaq qankunapaq kanman? 7 Qhawarisun taki tocanakunata, qenatapas arpatapas, chay tocanakuna mana tononpichu waqanman chayqa, ¿imaynapitaq yachasunman mayqen takitachus qenapas arpapas tocashasqanta? 8 Awqa-tinkuypaq corneta tocaq mana sut'itachu tocanman chayqa, ¿pitaq maqanakuypaq wakichikunman? 9 Chay hinallataqmi qankunawanpas kanman, mana yachasqa simipi manachus sut'ita rimawaqchis chayqa, manan yachankumanchu ima nishasqaykichistapas, ch'usaqman rimasqa hinan rimasqaykichisqa kanman. 10 Imaymana rimaykunan kay pachapiqa kan, ichaqa llapanmi chay rimaykunaqa entiendesqakama. 11 Huk runaq rimapayawasqan simita mana entiendeymanchu chayqa, wak simi rimaqmi chay runapaq kayman, paypas ñoqapaq wak simi rimaqmi kanman. 12 Chay hinallataq qankunapas Santo Espirituq atiy qokuyninkunata chaskiytapuni munaspa iglesiata astawan wiñachinapaq kaq ruwaykunata ruwaychis. 13 Chayrayku, pipas mana yachasqa simipi riman chayqa, Diosmanta mañakuchun chay simita sut'inchananpaq. 14 Mana yachasqa simipi Diosmanta mañakuspayqa espirituypin mañakushani, yuyayniypitaq ichaqa mana imatapas entiendenichu. 15 Chay hinaqa, ¿imatataq ruwasaq? Espirituywan mañakusaq, yuyayniywanpas mañakullasaqtaq, espirituywan takisaq, yuyayniywanpas takillasaqtaq. 16 Espiritullaykiwan Diosta yupaychashaqta manaraq allinta yachaq runa uyarisunkiman chayqa, ¿imaynataq chay runaqa mana entiendespa “amén” ninman, Diosman graciasta qoshaqtiyki? 17 Arí, qanqa allintan mañakuyniykipi Diosman graciasta qonki, chay uyariqniyki runatan ichaqa iñiyninpi mana yanapankichu. 18 Diosmanmi graciasta qoni llapaykichismanta aswantaraq mana yachasqa simikunapi rimasqaymanta. 19 Iglesiaq huñukuyninpin ichaqa phisqa simillata rimayta munani allin entiendesqa kaqta, hukkunatapas yachachinaypaq, mana chayqa yanqapaqchá chunka waranqa simitapas rimayman mana yachasqa rimaykunapiqa. 20 Wawqe-panaykuna, amaña wawakuna hinaqa yuyaychischu, aswanpas mana allin-kaypaq wawa hinaqa kaychis, yuyaykuyniykichispi ichaqa allin takyasqa runa kaychis. 21 Kamachikuy simipin qelqasqa kashan: “Kay runakunatan rimapayachisaq mana yachasqanku simi rimaq runakunawan, wak llaqta runakunaq rimasqanwan, chaywanpas paykunaqa manan kasuwanqakuchu, ninmi Señorqa”, nisqa. 22 Chay hinaqa, mana yachasqa simikunapi rimayqa huk señalmi Diospi mana iñiq runakunapaq, ichaqa manan iñiq runakunapaqchu. Profetizaymi ichaqa huk señal hina iñiq runakunapaq, manataq mana iñiq runakunapaqchu. 23 Iglesia huñukuypi qankuna llapallaykichis mana yachasqa simikunapi rimashaqtiykichis, haykumunkuman mana iñiqkunapas otaq manaraq allinta yachaq iñiqkunapas chayqa, ¿manachu “waq'ayarqosqakun chay runakunaqa” nisunkichisman? 24 Ichaqa llapaykichis profetizashaqtiykichis haykumunman mana iñiqkunapas otaq manaraq allinta yachaq iñiqkunapas chayqa, huchankutan reqsikunqaku, paykuna kikinkutaq kawsayninkuta t'aqwikunqaku, llapaykichispa rimasqaykichista uyarispanku. 25 Ahinapin sonqonkupi pakasqa kaqkunapas yachasqa kanqa. Qonqoriykukuspa Diosta yupaychaspankun ninqaku: Cheqaqtapunin Diosqa qankunawan kashan, nispa. 26 Chay hinaqa, wawqe-panaykuna, huñukuqtiykichisqa wakinmi takin, wakinmi yachachin, wakinmi Diospa rikuchisqanta sut'inchan, wakinmi mana yachasqa simipi riman, wakinmi chay rimasqata t'ikran. Tukuy chaykunatapas ruwaychis iñiypi iglesiata wiñachinapaq. 27 Mana yachasqa simipi rimaqkuna kaqtinqa, iskay runakunalla rimachunku, mana chayqa kinsakamapas rimachunku, ichaqa ch'ulla-ch'ullamanta. Huktaq chay simikunata t'ikrachun. 28 Manachus mana yachasqa simi t'ikraq kanman chayqa, amaña iglesiapi rimachunchu, aswanpas pay kikillanpaq Diospaqwan rimachun. 29 Chay hinallataq profetakunapas kan chayqa, iskaypas kinsapas willachunku, wakintaq rimasqankuta chaninchachunku. 30 Chaypi tiyashaq runaman imatapas Dios rikuchispa sut'inchanman chayqa, rimashaq runa upallachun. 31 Ahinapin llapaykichis ch'ulla-ch'ullamanta profetizawaqchis, llapan uyariqkuna yachaqanankupaq kallpachakunankupaqwan. 32 Profetakunaqa Santo Espirituq qosqan qokuykunatan cuidakuspa rimanan. 33 Diosqa manan ch'aqwa hatarichiq Dioschu, aswanpas thak kawsay qoq Diosmi. Imaynan llapa iglesiakunaq huñukuyninkupi ruwanku hina, 34 warmiykichisqa huñukuypi ch'inlla kachunku, paykunaqa manan rimanankuchu, aswanpas kasukuqmi kananku, Diospa kamachikuy siminman hina. 35 Imatapas yachayta munaspaqa, wasipiña qosankuta tapukuchunku. P'enqaymi iglesiaq huñukuyninpi warmiq rimananqa. 36 Icha, ¿Diospa siminqa qankunawanchu qallarirqan? ¿Qankunallachu chaskirqankichispas? 37 Pipas profeta kasqantapas Santo Espirituq yuyaychasqan kasqantapas yuyan chayqa, qankunaman kay qelqamusqay qelqaqa Señorpa kamachikuyninkuna kasqanta yachachun. 38 Kay kamachikuyta mana chaskinchu chayqa, aman paytapas chaskinkichischu. 39 Chay hinaqa, wawqe-panaykuna, Diospa simin profetizayta tukuy sonqo munaychis, amataq mana yachasqa simipi rimaqkunatapas hark'aychischu. 40 Ichaqa tukuy imatapas chaninninpi ruwaychis, maychus ruwanaman hinapuni. 1 Kunanqa, wawqe-panaykuna, allin willakuykunata willarqaykichis chaytan yuyarichiyta munaykichis, chay willakuytan chaskirqankichis, chaypitaqmi qaqata sayashankichis. 2 Chay allin willakuykunan qespichisunkichis willasqayman hinapunichus allinta purinkichis chayqa, yanqalla iñispan ichaqa mana qespichisqachu kankichis. 3 Yachaqasqaykunatan yachachirqaykichis aswan chaniyoqta hinapuni, chaykunan kaykuna: Diospa Simin Qelqaq nisqanman hinan huchanchiskuna hawa Cristo wañurqan, 4 hinaspan Diospa Simin Qelqaq nisqanman hina Cristoqa p'ampasqa kaspa kinsakaq p'unchaypi kawsarimpurqan. 5 Chaymantataq Pedroman rikhurirqan, hinamantataq chunka iskayniyoq apostolkunaman rikhurirqan. 6 Chay qhepatataq phisqa pachak yaparisqa wawqe-panakunaman rikhurirqan. Chay rikuqkunamantaqa askharaqmi kawsashanku, wakintaq wañukapunkuña. 7 Chaymantataq Jacoboman rikhurirqan, rikhurillarqantaq llapan apostolkunamanpas. 8 Llapankuq qhepantañan ñoqamanpas rikhurillawarqantaq, pisipasqa wawaman hina. 9 Ñoqaqa apostolkunamantapas aswan sullk'araqmi kani, manataqmi apóstol niwanankupaq hinapaschu kani, Diospa iglesianta ñak'arichispa qatiykachaq kasqayrayku. 10 Ichaqa imaynaña kani chaypas Diospa khuyapayakuyninraykun kani, Diospa khuyapayakuyninqa manan yanqachu ñoqapaqqa karqan, aswanpas llapankumanta astawanmi ñoqaqa llank'arqani, ichaqa manan ñoqachu llank'arqani, aswanpas khuyapayakuyninpi ñoqawan kashaq Diosmi llank'arqan. 11 Chaywanpas, manan imananpaschu, ñoqaña willani chaypas, paykunaña willanku chaypas, chay hinatakaman willayku, chaytataqmi qankunapas iñirqankichis. 12 Wañusqanmanta Cristoq kawsarimpusqan willakushaqtinqa, ¿imaynataq wakinniykichisqa nin: Wañusqakunaqa manan kawsarimpunqachu, nispa? 13 Kawsarimpuy mana kaqtinqa, manachá Cristopas kawsarimpurqanchu. 14 Manataq Cristopas kawsarimpurqanchu chayqa, yanqachá willasqaykupas, yanqachá iñiyniykichispas. 15 Ñoqaykupas Diospa llulla testigonkunachá kayku. Diosmi Cristota wañusqanmanta kawsarichimpun, nispa willayku, manataq kawsarimpuy kanchu chayqa, manachá Cristotapas Diosqa kawsarichimpurqanchu. 16 Manachus wañusqakuna kawsarimpunku chayqa, manallataqmi Cristopas kawsarimpurqanchu. 17 Manataq Cristo kawsarimpurqanchu chayqa, yanqan iñiyniykichisqa, huchallantinraqmi kashankichispas. 18 Chay hina kaqtinqa, Cristopi iñispa wañukapuqkunapas ñak'ariypichá kashanku. 19 Kay pacha kawsayllapaqchus Cristopi suyakuyninchis kan chayqa, llapan runakunamantapas aswan khuyapayanan kashanchis. 20 Manapunin hinachu, aswanpas Cristoqa wañusqanmanta kawsarimpurqanmi. Paymi wañukapuqkunaq kawsarimpunan qallariyqa karqan. 21 Imaynan wañuyqa huk runallawan kay pachapi qallarirqan, ahinallataqmi huk runallawan wañusqakunaq kawsarimpuyninpas qallarirqan. 22 Imaynan Adanwan hukllachasqa kaspa llapa runa wañunku, chay hinallataqmi Cristowan hukllachasqa kaspa llapa kawsarimpunqa. 23 Ichaqa sapankan tupaqninman hina kawsarimpunqa. Criston kawsarimpuy qallariyqa, chaymantañan Cristopi iñiqkunaqa kawsarimpunqaku, Cristo kutimuqtin. 24 Chaymantataq p'uchukay chayamunqa, hinan Cristoqa tukuy kamachikuyta, tukuy atiyta, tukuy munaychakuytapas yanqayachipunqa, hinaspan Dios Yayaman kamachikunan atiyta qopunqa. 25 Cristoqa kamachikunqapunin tukuy awqankunata chaki sarunanman Dios churanankama. 26 Qhepallataña ch'usaqyachina awqaqa wañuymi. 27 Diospa Simin Qelqan nin: “Diosqa tukuy imaymanatan Cristoq chaki sarunanman churarqan”, nispa. Chay “tukuy imaymanan” Cristotaqa kasunku, Diostan ichaqa Cristo mana munaychakunchu, aswanpas Diosmi tukuy imaymanawan Cristota kasuchin. 28 Tukuy imaymanapas Cristowan munaychachisqa kaqtintaq, kikin Cristopas Churi kashaspa tukuy imaymanata paywan munaychachiq Dios Yayaman kasukunqa. Ahinapin Diosqa llapa imaymanapipas runakunapipas payllapuni munaychakunqa. 29 Kanmi wakinkuna wañusqakunaq sutinpi bautizachikuqkuna, manataq kawsarimpuy kanchu chayqa, ¿imapaqtaq chayta ruwanku? ¿Imaraykutaq wañusqakunaq sutinpi bautizachikunku? 30 ¿Imanaqtintaq ñoqanchispas tukuy tiempo hatun sasachakuyllapi kashanchis? 31 Wawqe-panaykuna, Señorninchis Jesucristopi iñisqaykichis hawan qankunamanta maytapuni kusikuni. Chay hawataqmi sut'ita niykichis sapa p'unchay wañuy patapiña kashasqaytapas. 32 Runa hinachus Efeso llaqtapi phiña animalkunawan hina maqanakurqani chayqa, ¿ima allinniypaqtaq karqan? Manataq wañusqakuna kawsarimpunchu chayqa, imaynan rimaypi nin hinachá nisunman: “Mikhusunchis, ukyasunchis, paqarinmi wañupusunchis”, nispa. 33 Ama q'otuchikuychischu chay hina rimaqkunawanqa. Rimaypin nillantaq: “Mana allin runakunawan huñukuspaqa samaykachikunkun”, nispa. 34 Yuyayta hap'iychis, amataq huchallikuychischu, wakinniykichisqa manan Diosta reqsinkichischu. Chaytaqa nini p'enqakunaykichispaqmi. 35 Pipas tapukunqakupaschá: ¿Imaynatataq wañusqakunari kawsarimpunqaku? ¿Imayna cuerpoyoqtaq kanqaku? nispa. 36 Mana yuyayniyoqpa tapukuyninmi chayqa. Qhawariy, muhu tarpusqaykiqa wañunanraqmi mosoq yura wiñamunanpaqqa. 37 Tarpuspaykiqa manan yuratachu tarpunki, aswanpas ruru muhullatan, trigo muhuta kaspapas ima muhuta kaspapas. 38 Chaymantataqmi Diosqa chay muhuta wiñachin, hinaspan paypa munasqanman hina sapanka muhuta imaynachus kasqanman hina tukuchin. 39 Llapan cuerpokunaqa manan kaqkamallachu. Runakunaq aychanqa huk rikch'aqmi, uywakunaq aychanpas huk rikch'aqmi, challwakunaq aychanpas huk rikch'aqmi, phalaq animalkunaq aychanpas huk rikch'aqllataqmi. 40 Chay hinallataqmi kan hanaq pachapi kaqkunapas kay pachapi kaqkunapas, hanaq pachapi kaqpa sumaq-kayninqa sapaqmi, kay pachapi kaqpa sumaq-kayninpas huk rikch'aqtaqmi. 41 Intiq k'anchayninqa huk-hinan killaq k'anchayninmantaqa, ch'askakunaq k'anchayninpas huk-hinallataqmi, kikin ch'askakunapurapas sapankan huk-hinatakama k'anchan. 42 Chay hinallataqmi wañusqakunapas kawsarimpunqaku. Ismuq cuerpo p'ampakunqa, chaymantataq mana ismuq cuerpo kawsarimpunqa. 43 Wañusqataqa mana valeqtan p'ampanku, chaymantataq may sumaq cuerpoyoqta Diosqa kawsarichimpunqa, p'ampankuqa mana kallpayoqtan, chaymantataq kawsarichimpunqa kallpasapallataña. 44 Aycha cuerpotan p'ampanku, kawsarimpuspataq Santo Espirituq kawsachisqan cuerpo kapunqa. Kanmi aycha cuerpo, kallantaqmi Santo Espirituq kawsachisqan cuerpopas. 45 Chay hinallataqmi Diospa Simin Qelqapas nin: “Ñawpaqkaq runa Adanqa kawsayniyoq runan karqan”, nispa. Qhepakaq Adanmi ichaqa kawsachiq Espíritu kapurqan. 46 Chaywanpas manan Santo Espirituq kawsachisqan cuerpochu ñawpaqqa karqan, aswanpas aychakaqmi, chaymantañan Santo Espirituq kawsachisqan kaqqa. 47 Ñawpaqkaq runaqa kay pachamantan karqan, hallp'amanta ruwasqataq, qhepakaq runan ichaqa hanaq pachamanta hamuq Señor. 48 Imaynachus hallp'amanta runa, chay hinallataqmi kay pacha runakunapas, imaynachus hanaq pachamanta runa, chay hinallataqmi hanaq pacha runakunapas. 49 Imaynan hallp'amanta ruwasqa runaman rikch'akunchis, chay hinallataqmi hanaq pachamanta runaq rikch'aynin rikch'ayniyoq kasunchis. 50 Ichaqa, wawqe-panaykuna, kaytan niykichis: Runaqa manan iman kaq aycha cuerpoyoqchu Diospa qhapaqsuyunmanqa haykunqa, manallataqmi ismuqpas mana ismuqtaqa chaskinmanchu. 51 Reparaychis, huk pakasqa yachaytan willaykichis: Manan llapapunichu wañusunchis, ichaqa llapanchismi huk-niraqman tukuchisqa kasunchis, 52 huk ratollan, ñawi ch'ipiq niyllapi, p'uchukay trompeta waqaqtin hina. Trompetaqa waqanqan, chaymi wañusqakunaqa manaña wañuq cuerpoyoq kawsarichimpusqa kanqaku, ñoqanchis kawsashaqkunataq huk-niraqman tukuchisqa kasunchis. 53 Kay wañuq cuerponchisqa mana wañuq cuerpowanpunin p'achachisqa kanan, kay ismuq cuerponchisqa mana hayk'aq tukukuq cuerpowanpunin p'achachisqa kanan. 54 Kay ismuq cuerponchis mana tukukuq cuerpowan p'achallikuqtinmi, kay wañuq cuerponchispas mana wañuq cuerpowan p'achallikuqtinmi, Diospa Simin Qelqa hunt'akunqa, chaymi nin: “Wañuyqa hukpaqkama atipasqañan, Diosmi chaytaqa atipanña. 55 Yaw wañuy, ¿maytaq atipaq kasqaykiri? Yaw wañuy, ¿maytaq wañuchinayki t'urpunari?” nispa. 56 Wañuypa wañuchinan t'urpunaqa huchan, huchaq atiynintaq kamachikuy simimanta paqarin. 57 ¡Ichaqa Diosman gracias kachun, Señorninchis Jesucristoq wañusqanwan atipachiwasqanchismanta! 58 Chayrayku, munasqa wawqe-panaykuna, mana kuyurispa qaqata sayaychis, Señorpa llank'ananpi aswan-aswanta llank'aspa. Qankunaqa yachankichismi Señorwan llank'asqaykichisqa mana yanqapaqchu kasqanta. 1 Iñiqkunata yanapanapaq ofrendamantan tapukamuwarqankichis. Imaynan Galacia provinciapi iglesiakunata kamachirqani chay hinata ruwaychis. 2 Sapa semana qallariy p'unchaypi sapankaykichis qolqeta t'aqaychis, imaynatachus tarisqaykichisman hina, hinaspa chayta wasiykichispi waqaychankichis, ahinapi ñoqa chayamuqtiy qolqeta mana huñushanaykichispaq. 3 Mayqenkunachus chaypaq hina kaqkunatataq akllankichis. Chayamuspaymi paykunata cartantinta Jerusalén llaqtaman kachasaq, yanapay qosqaykichis ofrendata apanankupaq. 4 Ñoqa rinay kaqtinpas ñoqawanmi paykunaqa rinqaku. 5 Hamuspayqa Macedonia hap'iynintan hamusaq, ahinaqa chayamusqaykichismi Macedonianta purisqay qhepata. 6 Yaqapaschá qankunawan qheparikusaq, ichapas paray tiempota chaypi qhepakuyman, chaymantataq yanapaykuwankichisman maymanchus purinayman riqtiy. 7 Kunanqa manan pasarqoq tumpallachu rikuyta munaykichis, aswanpas huk tiempotan Señor munaqtinqa qankunawan qhepakusaq. 8 Ichaqa, kay Efeso llaqtapin Pentecostés Fiestakama qhepakusaq. 9 Allinta llank'anaypaqmi kusapuni kashan, hinaña contraypi kaqkuna askhapuni kashan chaypas. 10 Timoteo chayamusunkichis chayqa, sumaqta rikuychis wasinpi hina mana manchakuspa qankunawan kananpaq, paypas ñoqa hinallataqmi Señorpa llank'ananpi llank'ashan. 11 Chayrayku, ama pipas Timoteota pisipaq hap'ichunchu, aswanpas sumaqta payta kacharparimpuychis, ñoqaman hamunanpaq, wakin wawqekunapiwanmi payta suyashani. 12 Apolos wawqenchistaqa anchatan valekurqani huk wawqekunapiwan watukuq hamunasuykichispaq, ichaqa manan kunanqa hamuyta munanraqchu, tiempon kaqtinñan hamunqa. 13 Makilla kashaychis, iñiypi allinta sayaychis, qhari hina puriychis, allinta kallpachakuychis. 14 Tukuy imatapas ruwaspaykichisqa munakuywan ruwaychis. 15 Wawqe-panaykuna, yachankichisñan, Acaya hap'iypi ñawpaq iñiqkunaqa Estefanaspa familian kasqanta, hinallataq iñiq wawqe-panakunata tukuy sonqo yanapashasqankutapas. 16 Chay hinaqa valekuykichismi, paykuna hina llapa yanapakuqkunatapas llank'aqkunatapas kasunaykichista. 17 Anchatan kusikuni Estefanaspa, Fortunatoq, Ahaycoq chayamusqankumanta, paykunan rantiykichispi yanapawarqanku. 18 Sonqoytan kawsarichiwarqanku, hinallataq sonqoykichistapas kawsarichirqan. Chayrayku, chay hina runakunataqa allinta rikuychis. 19 Asia provinciapi kaq iglesiakunan napaykamusunkichis. Aquilapas Priscapas, paykunaq wasinpi huñukuq iglesiapas anchatapunin Señorpa sutinpi napaykamusunkichis. 20 Kaypi llapan wawqe-panakunan napaykamusunkichis. Hukkuna hukkunawantaq ch'uya much'aykuywan napaykunakuychis. 21 Ñoqa Pablon kay napaykuyniytaqa makiywanpuni qelqamuykichis. 22 Pipas Señor Jesucristota mana munakuqqa, ñakasqa kachun. ¡Señorqa Hamushanñan! 23 Señor Jesucristoq saminchaynin qankunawan kachun. 24 Jesucristopi munakuyniytan llapallaykichisman apachimuykichis. 1 Diospa munayninrayku Jesucristoq apostolnin ñoqan Pablon, wawqe Timoteopiwan qelqamuni Corinto llaqtapi kashaq Diospa iglesianman, Acaya hap'iynintinpi kashaq ch'uya iñiq llapallan wawqe-panakunamanwan: 2 Dios Yayanchis, Señor Jesucristopiwan anchata khuyapayasunkichis thak-kaynintapas qosunkichis. 3 Yupaychasqa kachun Señorninchis Jesucristoq Yayan Diosqa, payqa khuyapayakuq Yayan, tukuy imapi sonqochakuq Diostaq. 4 Diosmi tukuy llakikuyniykupi sonqochawanku, ñoqaykupas ima llakipiña kaqkunatapas Diospa sonqochawasqanku sonqochaywan sonqochanaykupaq. 5 Imaynan Cristowan hukllachasqa kaspa sinchita ñak'ariyku, chay hinallataqmi Cristorayku Diosqa anchata sonqochawanku. 6 Ñoqayku ñak'ariyku chayqa, qankunaq sonqochasqa qespichisqa kanaykichispaqmi, hinallataq sonqochasqa kayku chayqa, qankunaq sonqochasqa kanaykichispaqmi, ahinapi ñak'arisqaykuta hina ñak'arispaykichis pacienciakuspa allinta sayanaykichispaq. 7 Qankunapiqa anchatapunin confiakushayku, yachaykun imaynan ñak'ariq-masiyku kankichis, chay hinallataq sonqochasqa-masiyku kanaykichistapas. 8 Wawqe-panaykuna, Asia provinciapi sinchi llakipi kasqaykumantaqa yachanaykichistapunin munayku. Ahinaqa sinchi llakiq ñit'isqanmi karqayku, chaymi manaña kawsanaykutapas yuyarqaykuchu. 9 Ñoqayku kikiykun wañuchinapaq huchachasqa kasqaykuta hinaña yuyasharqayku, ichaqa chaymi yachachiwarqanku ama ñoqayku kikiykuman hap'ipakunaykupaq, aswanpas wañusqakunata kawsarichimpuq Diosllaman hap'ipakunaykupaq. 10 Diosmi chay hina manchay wañuymanta qespichiwarqanku, hinaspa qhepamanpas qespichiwanqaku, chaymi suyakushayku Diosllapuni qespichiwanankuta, 11 qankunapas Diosmanta ñoqaykupaq mañapuwaqtiykikuqa. Askha runan ñoqaykupaq Diosmanta mañakunqaku, hinan Diosqa saminchawanqaku, chaymi askha runa Diospa saminchawasqankumanta graciasta qonqaku. 12 Ñoqaykuq kusikuyniykuqa kaymi: Concienciaykun willawanku ch'uya sonqo-kaywan cheqaq sonqo-kaypiwan kay pachapi allin purisqaykuta, astawanqa qankunawan imaynatachus purisqaykuta, ichaqa manan runaq yachayninwanchu, aswanpas Diosmi khuyapayakuyninpi yanapawarqanku allinta purinaykupaq. 13 Qankunaman qelqamusqaykuqa leenaykichispaq entiendenaykichispaq hinallan, kunanqa wakillantaraqmi entiendewankiku. 14 Ichaqa munanin hunt'asqatapuni entiendewanaykichista, ahinapin Señor Jesús kutimunan p'unchaypi qankunaqa ñoqaykumanta alabakunkichis, imaynan ñoqaykupas qankunamanta alabakusaqku hinata. 15 Chay hinata yuyaykuspaymi, ñawpaqta qankuna waturikuq hamuyta munarqani, kay iskaykaq kutipi qankunata kallpachaykunaypaq. 16 Ñoqaqa yuyaykurqanin Macedoniata riq hina qankunata watukuyta, kaqllataq Macedoniamanta kutimuspaypas qankunata watukuyta. Chaymantataq Judeaman riqtiy yanapaykuwanaykichista. 17 Ñoqari, ¿hawan-ukhunta yuyaykuspachu chayta ruwarqani? Icha, ¿qankuna creenkichischu mana iñiq runa hina yuyaykuq kasqayta? Mana iñiqkunallan ninku: “Arí, arí” nispa, chaymantaqa: “Manan, manan”, nispañataq. 18 Diosqa hunt'aqmi, paymi yachan qankunaman: “Arí”, nispaykuqa, manañan: “Manan”, niyta atiykumanchu. 19 Ñoqaqpas Silvanoqpas Timoteoqpas qankunaman willasqayku Diospa Churin Jesucristoqa manapunin “arí” nishaspaqa, manan, “mana” ninmanchu. Aswanpas Diosqa Cristowanmi “arí”, nishallanpuni. 20 Diospa llapa prometesqankunaqa Jesucristopin hunt'akun, chayraykun Diosta yupaychaspaqa Jesucristoq sutinpi “amén”, ninchis. 21 Diosmi qankunatapas ñoqaykutapas Cristowan hukllachaspa allinta takyachiwanchis, paypaqmi akllawarqanchispas. 22 Hinaspa paypaña kasqanchista rikuchinanpaq sellowarqanchis, Santo Espiritutataq sonqonchispi churawarqanchis, chaskinanchis señal kananpaq. 23 Almay hawan Diospa ñawpaqenpi sut'ita rimarini, paymi yachan, qankunata mana llakichinayrayku Corinto llaqtata manaraq hamusqayta. 24 Iñiyniykichispiqa allin takyasqañan kashankichis, chaymi iñiyniykichispi mana kamachikuytachu munayku, aswanpas kusikunaykichispaqmi yanapaykuyta munayku. 1 Chaymi yuyaykurqani qankunaman huktawan watukuq hamuspayqa amaña llakichinaypaq. 2 Ñoqachus llakichiykichisman chayqa, ¿pitaq ñoqata kusichiwanman? Qankuna, llakichisqay kaqkunallapunin kusichiwankichisman. 3 Chayllatataqmi qelqamurqaykichispas, chayamuqtiy ama llakichiwanaykichispaq, aswanpas kusichiwanaykichispaq. Ñoqaqa allintapunin yuyaykurqani, kusikuqtiyqa llapaykichispas kusisqallataq kanaykichispaq. 4 Chay cartataqa sinchi llakisqan sonqoypi mayta waqaspan qelqamurqaykichis, ichaqa manan llakichinaypaqchu, aswanpas anchatapuni qankunata munakusqayta yachanaykichispaqmi. 5 Pipas llakichirqan chayqa, manan ñoqallatachu llakichiwarqan, aswanpas llapaykichistan imapipas llakichisunkichis, (chaytaqa nini manan yapaykuspachu). 6 Qankunaqa yaqa llapaykichis huñukuspan chay runataqa wanachirqankichisña, chayllaña kachun. 7 Kunanqa payta pampachapuychis, hinaspa sonqochaychis, paqtan sinchi llakiq ñit'isqan kanman. 8 Chayrayku valekuykichis wakmanta payta munaykakapunaykichista. 9 Qelqamurqaykichisqa qankunata probanaypaqmi, kasukunkichischus icha manachus chayta yachanaypaq. 10 Pitapas qankuna pampachankichis chayqa, ñoqapas pampachallanitaqmi, imatapas ñoqa pampachanay kaqtinqa, qankunaraykun Cristoq qayllanpi pampachapuni, 11 ahinapi Satanasqa ama imapipas atipawananchispaq. Ñoqanchisqa allintan yachanchis Satanaspa imakunatachus yuyaykusqankunataqa. 12 Troas llaqtaman Cristomanta allin willakuykunata willanaypaq chayaqtiymi, Señorpaq kusa llank'ana karqan. 13 Ichaqa sonqoymi mana tiyaykuwarqanchu, wawqenchis Titowan mana tupasqay hawa. Chaymi iñiq-masikuna kacharpariwaqtinku Macedonia provinciaman puririrqani. 14 Diosman gracias kachun, paymi atipaq Jesucristowan ñoqanchista atipachillawanchispuni, ñoqanchiswantaq Jesucristomanta willakuytapas reqsichin huk sumaq q'apayta hina hinantinman ch'eqerichispa. 15 Ñoqanchisqa Diospaqmi Cristoq sumaq q'apaynin kanchis, hanaq pachaman rishaqkuna ukhupipas chinkayman rishaqkuna ukhupipas. 16 Chinkayman rishaqkunapaqqa chay q'apayqa wañuchiq asnaymi, hanaq pachaman rishaqkunapaqmi ichaqa kawsachiq sumaq q'apay. ¿Pitaq chaykunata willananpaq hinari kanman? 17 Ñoqaykuqa manan Diospa siminta waqllichispa negociaqchu kayku, imaynan askha runakuna ruwanku hinata, aswanpas Cristowan hukllachasqa kaspan Diospa kachasqankuna hina paypa qayllanpi ch'uya sonqowan rimayku. 1 Chaykunata nispaykuqa, ¿kikiykutachu wakmanta reqsichikusaqku? Manan. Icha, ¿hukkuna hinachu reqsichikuy cartataraq qankunaman haywanayku? Icha, ¿qankunamantachu reqsichikuy cartata mañakunayku? Manan, 2 aswanpas qankuna kikiykichismi reqsichikuy cartaykuqa kankichis, sonqoykupi qelqasqa llapa runakunaq reqsisqan leesqan ima. 3 Qankunaqa ñoqaykuq qosqayku Cristoq sut'i cartanmi kankichis, manan tintawan qelqasqachu, aswanpas kawsaq Diospa Espiritunwanmi, manan p'alta rumipi qelqasqachu, aswanpas runaq sonqonpi qelqasqan. 4 Chaykunataqa niyku Cristoq ruwasqanrayku Diospi confiakuspaykun. 5 Manan ñoqayku kikiykumanta imatapas ruwayta atiq kasqaykuraykuchu, aswanpas atiq kasqaykuqa Diosmantan hamun. 6 Payllataqmi mosoq rimanakuypi servinaykupaq atiyta qowarqanku, manan qelqasqa kamachikuypichu, aswanpas Santo Espiritupin. Qelqasqa kamachikuyqa wañuchinmi, Santo Espiritun ichaqa kawsachin. 7 Moisespa qelqasqan kamachikuy simiqa p'alta rumipi seq'esqan karqan. Moisespa uyanqa anchatapunin k'ancharirqan, chaymi Israel runakunaqa paypa uyanta mana qhawayta atirqankuchu sinchita lliphllikisqanrayku, chaywanpas chay lliphllikiyqa pisiyapusharqanmi. Wañuchiq kamachikuy simi ancha atiywan k'ancharisqan hawan, 8 aswantaraq k'ancharin Santo Espirituq apamuwasqanchis mosoq rimanakuymanta willakuyqa. 9 Huchachaq kamachikuy simichus anchata k'ancharirqan chayqa, ¡aswantaraqmi k'ancharin mosoq rimanakuyqa! Chay hawan Diosqa chaninchawanchis. 10 Kamachikuy simiqa atiyniyoqmi ñawpaqqa karqan, mosoq rimanakuypa atiyninwan tupanachisqaqa manan imapaschu kapun. 11 Chay pisi tiempollapaq kaq kamachikuy atiyniyoq karqan chayqa, aswan atiyniyoqraqmi wiñaypaq mosoq rimanakuyqa. 12 Chaymi chay hina suyakuyniyoq kaspa mana manchakuspa willayku. 13 Manan Moisés hinachu ruwayku, payqa huk qatawanmi uyanta pakakurqan, Israel runakuna chay chinkapushaq lliphlli-kaypa tukukapusqanta ama rikunankupaq. 14 Ichaqa paykunaq yuyayninkun tutayaykurqan, chaymi kunan p'unchaykama ñawpa rimanakuy qelqata leespa mana entiendenkuchu qatawan hina pakasqalla kashasqanrayku. Chay qataqa Cristollawanpunin horqokuyta atikun. 15 Chaymi kunan p'unchaykamapas Moisespa qelqankunata leespaqa manapuni sut'itachu entiendenku, chay qata pakashasqanrayku. 16 Pipas Señorman kutirikuqtinmi ichaqa, chay qataqa horqosqa kanqa. 17 Señorqa Espiritun. Maypichus Señorpa Espiritun kashan chaypin runakunapaq kacharichisqa kayqa kashan. 18 Chay hinaqa, llapanchismi mana pakasqa uyayoq kaspanchis espejo hina Señorpa lliphlli-kayninwan k'ancharinchis. Señorqa Espiritun, paymantan lliphlli-kayqa k'anchamun, chay lliphlli-kayninmi ñoqanchistaqa t'ikrashawanchis Señorman rikch'akuq kananchispaq, ahinapin ñoqanchisqa aswan-aswanta lliphlli-kayninwan k'ancharinchis. 1 Diosmi khuyapayawaspanku kay llank'anata qowarqanku, chayraykun mana hayk'aqpas pisi kallpayaykuchu. 2 Aswanpas wikch'upuykun pakapi ruwasqakunatapas p'enqay ruwasqakunatapas, manataqmi q'otuspachu puriyku, manallataq Diospa simintapas waqllichiykuchu, aswanmi Diospa qayllanpiqa cheqaq kaqllatapuni rimayku. Ahinapin llapa runaq conciencianman ñoqayku kikiykuta reqsichikuyku. 3 Allin willakuykuna willasqaykuchus pakasqallaraq kashan chayqa, chinkayman rishaqkunallapaqmi pakasqa kashan. 4 Chay mana iñiqkunaq yuyaynintan kay pacha kamachiq diosqa tutayachin, lliphlli-kayniyoq Cristomanta allin willakuykunaq k'anchayninta mana rikunankupaq. Cristoqa Diospa rikch'ayninpunin. 5 Ñoqaykuqa manan kikiykumantachu willakuyku, aswanpas Jesucristopuni Señorqa kasqantan willayku. Ñoqaykumantataq Jesuspa munakuynin hawa kamachiykichis kasqaykuta willayku. 6 Kamashaspanmi Diosqa nirqan: “Laqhayaqpi k'anchay k'anchachun”, nispa. Paymi sonqonchispi k'anchayninta k'anchachirqan, Diospa lliphlli-kayninta Jesucristoq uyanpi reqsinanchispaq. 7 T'uru mankakuna hinaña kashayku chaypas, chay chaniyoq illaqa ñoqaykupin kashan, chay hatun atiyqa mana ñoqaykuqchu kasqanta rikuchinaykupaq, aswanpas Diospa kasqanta rikuchinaykupaq. 8 Imaymana sasachakuypin kayku ichaqa manan atipasqachu kayku. Iskayrayaspaykupas manan sinchi llakisqachu kayku, 9 qatiykachawaqtinkupas manan Diospa saqerparisqanchu kayku, maqawaqtinkupas manan wañuykuchu. 10 Maytaña rispaykupas cuerpoykupi ñak'arispan apashayku Jesuspa wañusqanta, ahinapi Jesuspa kawsasqanpas cuerpoykupi rikuchisqallataq kananpaq. 11 Ñoqaykuqa kawsashaspapas, Jesusraykun wañuchinapaq churasqallapuni kashayku, Jesuspa kawsashasqantapas wañuq cuerpoykupi rikuchinaykupaq. 12 Ahinapin ñoqaykuqa wañuywan kuskalla kashayku, qankunataqmi astawan kawsayta tarinkichis. 13 Diospa Simin Qelqan nin: “Iñirqanin, chayraykun rimanipas”, nispa. Chay hinallatataqmi ñoqaykupas iñiyku, chayraykullataqmi rimaykupas. 14 Señor Jesucristota kawsarichimpuq Diosmi ñoqaykutapas Jesustawan kuskata kawsarichimpuwanqaku, hinaspa qankunatawan kuskata paypa qayllanpi rikhurichiwanqaku. 15 Tukuy chaykunaqa qankunaq allinniykichispaqmi karqan, ahinapi Diospa saminchayninta askhata chaskispanku, askha runallataq graciasta qospanku Diosta hatunchanankupaq. 16 Chayraykun mana pisipaykuchu, aycha cuerpoykuña mawk'ayapushan chaypas, espirituykuqa p'unchaymanta-p'unchaymi aswanta mosoqyashan. 17 Kay pachapi ñak'ariyninchisqa tukukapuqllan, ichaqa chay ñak'ariymi ancha hatun wiñaypaq q'ochukunanchisman tukupushan, chaywan tupachisqaqa manan imapaschu ñak'ariyninchisqa. 18 Ñoqaykuqa manan rikukuq kaqkunatachu qhawayku, aswanpas mana rikukuq kaqkunatan, rikukuq kaqkunaqa pisi tiempollapaqmi, mana rikukuq kaqkunan ichaqa wiñay-wiñaypaq. 1 Yachanchismi kay aycha cuerponchis wasi hina thunikapuqtinqa, hanaq pachapi Diospa wakichipuwasqanchis wasi wiñaypaq kapuwasqanchista, chay wasiqa manan runaq ruwasqanchu. 2 Arí, kaypi kawsashaspaqa llakipakushanchismi, hanaq pacha cuerpoyoq-kaytan munaykushanchis. 3 Chay cuerpon p'acha hina p'istuykuwasunchis, ahinapin mana q'alallachu kasunchis. 4 Chay hinallataqmi aycha cuerpopi kawsashaspaqa llakiq ñit'isqan llakipakushanchis. Manan aycha cuerponchis chinkachiytaqa munasunmanchu, aswanpas hanaq pacha cuerpoyoq kaytan munasunman. Chay hinapin wañuq cuerponchista wiñay kawsay hap'ikapunqa. 5 Diosqa chaypaq nisqatapuniñan ruwawarqanchis, Santo Espiritutataq chaskinanchis señal kananpaq qowarqanchis. 6 Chaymi mana iskayrayaspa kawsashanchis. Yachanchismi aycha cuerpopi kawsananchiskamaqa, manaraq Señorwan kuskachu kashasqanchista. 7 Purishanchisqa Diospi iñispan, manan payta rikusparaqchu. 8 Manan iskayrayanchispaschu, aswanmi munasunman kay aycha cuerpomanta t'aqakuyta, hinaspa Señorwan kuska kashayta. 9 Chaymi kay cuerpopi kaspapas Señorwan kuska kaspapas Señorllatapuni kusichiyta munashanchis. 10 Llapallanchismi Cristoq juzganan qayllapi rikhurisunchis, sapankanchis kawsashaspa allin kaqtapas mana allin kaqtapas ruwasqanchisman hina chaskinanchispaq. 11 Chayraykun ñoqaykuqa Señorta manchakuspa runakunata iñichiytapuni munayku, ichaqa Diosmi yachanña imaynachus kasqaykuta, suyakushanitaqmi qankunapas imaynachus kasqaykuta sonqoykichispi yachanaykichista. 12 Manan huktawanchu qankunaman reqsichikamuykiku, aswanpas ñoqaykumanta kusikunaykichispaqmi chaykunataqa nimuykiku. Ahinapin qhawarinallapaq hatunchakuq runakunaman kutichiyta atinkichis, paykunaqa manan sonqopi kaqwanchu hatunchakunku. 13 Waq'a hina kayku chayqa Diospaqmi kayku, allin yuyayniykupi kayku chaypas qankunapaqmi kayku. 14 Cristoq munakuyninpunin kawsayninchispiqa anchata kallpachawanchis, Cristoq ñoqanchisrayku wañusqanta yachaspaqa, yachallanchistaqmi ñawpa kawsayninchispaq llapallanchis wañupusqanchista. 15 Llapapaqmi Cristoqa wañurqan, kawsaqkuna amaña paykuna kikinkupaq kawsanankupaq, aswanpas paykunarayku wañuspa kawsarimpuq Cristopaqña kawsanankupaq. 16 Chayraykun ñoqaykuqa kunanmanta qhepamanqa manaña pimantapas runa yuyayman hinachu yuyayku, ñawpaqmi Cristomantapas runa yuyayman hina yuyarqayku, kunanqa manañan hinatachu paymantaqa yuyayku. 17 Chay hinaqa, pipas Cristowan hukllachasqa kashan chayqa, mosoq kamasqa runañan kapun, ñawpa kaqkunaqa chinkapunñan, tukuy imapas mosoqyachisqañan kapun. 18 Tukuy chaykunataqa Diosmi ruwarqan, paymi pay kikinwan Cristoq ruwasqanwan ñoqaykuta allipunachiwarqanku, hinaspa llapa runata paywan allipunachinaykupaq churawarqanku. 19 Diosqa Cristopin kasharqan runakunata pay kikinwan allipunachispa, runakunaq huchankunata mana qhawarispalla. Ñoqaykutataq allipunachiy simita willanaykupaq churawarqanku. 20 Chay hinaqa, Cristoq rantinpi willanaykupaq churasqan kayku, Diospas ñoqaykuwan valekushasunkichisman hina, Cristoq sutinpin qankunata valekuykiku: Dioswan allipunaychis, nispa. 21 Cristoqa manan imapipas huchallikurqanchu, ichaqa ñoqanchis hawan Diosqa Cristoman huchanchista q'epichirqan, ahinapin ñoqanchisqa Cristowan hukllachasqa kaspa Diospa chanin-kayninta chaskinchis. 1 Chaymi Diospa llank'ananpi llank'aysikuq kaspayku, qankunata valekuykiku Diospa sumaq sonqo-kayninta ama pisichanaykichispaq. 2 Diosmi nin: “Chaskina tiempopin uyarirqayki, qespichina p'unchaypin yanaparqayki”, nispa. Kayqa, kunanmi Diospa chaskinan tiempo, kunanmi Diospa qespichinan p'unchaypas. 3 Manan pimanpas ima misk'anatapas churaykuchu, llank'ayniykumanta ama p'enqayta rimanankupaq. 4 Aswanpas tukuypin Diospa kamachinkuna kasqaykuta rikuchikuyku: ancha pacienciawanmi muchukuyku ñak'ariykunata, pisichikuykunata, sasachakuykunatawan. 5 Hinallataq suq'awanku, carcelman wisq'awanku, ch'aqwaykunapipas maqawanku. Sinchi sasakunapin llank'ayku, pisi puñusqan kayku, yarqaytapas muchuykun. 6 Rikuchikullaykutaqmi Diospa kamachinkuna kasqaykuta ch'uya kawsasqaykuwan, yachasqaykuwan, llamp'u sonqo kasqaykuwan, sumaq sonqo kasqaykuwan, Santo Espíritu ñoqaykupi kashasqanwan, cheqaq sonqowan munakuq kasqaykuwan, 7 cheqaq rimaq kasqaykuwan, Diospa atiynin ñoqaykupi kashasqanwan, chanin-kay armakunata paña makiykupipas lloq'e makiykupipas hap'isqaykuwan. 8 Wakin kutipin allinpaq qhawasqa kayku, wakin kutipitaq mana allinpaq qhawasqa kayku. Wakin kutipin ñoqaykumanta allinta rimanku, wakin kutipitaq mana allinta rimanku. Cheqaqtaña rimashaqtiykupas llullapaqmi hap'iwanku. 9 Allin reqsisqaña kashaqtiykupas mana reqsisqata hinan rikuwanku. Wañuy patallapiñan kashayku, ichaqa kawsashaykuraqmi, sinchi muchuchisqan kayku, ichaqa manan wañuchiwankuraqchu. 10 Sinchi llakisqaña kashayku chaypas, kusisqallapunin kayku. Wakchaña kayku chaypas, askha runatan qhapaqyachiyku. Mana imayoqña kayku chaypas, tukuy imaymanayoqmi kayku. 11 Corinto llaqtapi kaq wawqe-panaykuna, qankunamanmi ancha sut'i simiykuwan rimaykuykichis, sonqoykutan qankunapaq kicharpariyku. 12 Sonqoykuqa qankunapaq mast'arisqan kashan, qankunan ichaqa sonqoykichista mana kichariwankikuchu. 13 Sonqoykichista kichariychis, imaynan ñoqaykupas qankunapaq kichariyku hinata, wawaykunata hinan rimapayaykichis. 14 Ama iñiqkunaqa mana iñiqkunawan yugoman watasqa hina pareschakuychischu. Chanin-kayqa mana chanin-kaywanqa manan hukllachakunmanchu. K'anchayqa laqhayaqwanqa manan tupachinkumanchu. 15 Cristowan Satanaswanqa manan sonqota tupachinkumanchu. Iñiqwan mana iñiqwanqa manan sonqota tupachinkumanchu. 16 Dios yupaychana wasiwan ídolo yupaychana wasiwanqa manan kaqkamachu. Ñoqanchisqa kawsaq Diospa tiyanan wasin kanchis. Kikin Diosmi nirqan: “Ñoqan paykunawan tiyasaq, paykuna ukhupin purisaq, Diosninkutaq kasaq, paykunataq llaqtay kanqaku”, nispa. 17 Chaymi Diosqa nillantaq: “Paykuna ukhumanta lloqsiychis, paykunamanta t'aqakuychis, ama ima qhelli kaqtapas llamiychischu, hinan ñoqa chaskisqaykichis. 18 Qankunaq Yayaykichismi kasaq, qankunataq churiykuna ususiykuna kankichis, ninmi Tukuy-atiyniyoq Señor Diosqa”, nispa. 1 Munasqa wawqe-panaykuna, chaykunatan Diosqa prometewanchis. Chayrayku tukuy qhelli kaqmanta ch'uyanchakusun aycha cuerponchispipas espiritunchispipas, Diosta manchakuspataq aswan-aswan ch'uyata kawsasun. 2 Ñoqaykupaq sonqoykichis kachun, manan pitapas mana allintaqa ruwarqaykuchu, manan pitapas waqllichirqaykuchu, manallataqmi pitapas q'oturqaykuchu. 3 Chaytaqa manan qankunata huchachanaypaqchu nini. Aswanpas ñawpaqtañan nirqaykichis: Qankunaqa sonqoykupin kashankichis, wañuspapas kawsaspapas kuskallan kashanchis, nispa. 4 Anchatan qankunapi confiakuni, anchatan qankunamanta alabakuni, tukuy imaymanata muchushaspaykupas anchatapunin q'ochukunipas kallpachakunipas. 5 Macedoniaman chayasqaykumantapachaqa manan chhikallantapas samarirqaykuchu, aswanmi tukuyneqpi sasachakuykunapi karqayku, muyuriqniykupi churanakuykuna, sonqoykupitaq llakikuykuna karqan. 6 Ichaqa pisipaqkunata sonqochaq Diosmi Titoq chayamusqanwan sonqochawarqanku. 7 Manataqmi paypa chayamusqallanwanchu sonqochakurqayku, aswanpas Titota sumaqta sonqochasqaykichista yachaspan sonqochakurqayku. Paymi willawarqanku anchata munakuwasqaykichista, mayta llakikusqaykichista, ñoqa sonqo kasqaykichistapas, chaymi astawanraq kusikurqani. 8 Qelqamusqay cartaña llakichirqasunkichis chaypas, manan kunanqa ñakapakunichu. Arí, ñawpaqtaqa ñakapakurqanin chay qelqamusqay carta pisi tiempolla llakichisqasuykichismanta. 9 Kunantaq anchata kusikuni, manan llakikusqaykichismantachu, aswanpas chay llakikuy hawa Diosman kutirikusqaykichismantan. Diospa munayninman hinan llakikurqankichis, chay hinaqa, manan ima mana allintapas ruwarqaykikuchu. 10 Diospa munayninman hina llakikuyqa qespikunapaqmi huchatapas saqepuspa Diosman kutirikunapaqmi, chaymi chay llakikuymantaqa mana pipas llakipakunchu. Kay pachaq llakikuyninmi ichaqa wañuchin. 11 ¡Qhawariychis Diospa munayninman hina chay llakikusqaykichista! Chay llakikuyqa k'uchi kaytan yachachirqasunkichis, mana huchayoq kasqaykichistan sut'incharqasunkichis, mana allinpa contranpin phiñachirqasunkichis, imachus kananmantan manchapachirqasunkichis. Chaymantataq ñoqawan tupaykuytapuni munarqankichis, anchatan munakuwarqankichis, mana chanin ruwaqtapas wanachiytan yuyaykurqankichis. Tukuy chaykunawanmi sut'incharqankichis chay sasachakuypi mana huchayoq kasqaykichista. 12 Chay hinaqa, cartata qelqamuspayqa manan chay huchallikuq runapi anchata yuyaspaychu qelqamurqaykichis, manallataq llakichisqa runapi yuyaspapaschu, aswanpas Diospa ñawpaqenpi ñoqaykupaq k'uchi kasqaykichista reparanaykichispaqmi. 13 Chaymi sonqochakusqaykichismanta kusikurqayku. Aswantaraqqa kusikuyku Titota ancha kusisqata rikuspaykun, paytaqa qankunan llapaykichis allintapuni sonqonta llanllarichimusqankichis. 14 Ñawpaqta qankunamanta Titoman willaspaymi alabakurqani, kunantaqmi chaymanta mana p'enqaypichu rikukuni, aswanqa qankunaman tukuy ima nisqaykupas cheqaqmi karqan, hinallataq Titoman nisqaykupas cheqaqpuni karqan. 15 Chaymi Titoqa aswantaraq qankunata munakusunkichis, llapaykichispa kasukusqaykichista yuyarispa, hinallataq huch'uyyaykukuywan manchakuywan ima payta chaskisqaykichista yuyarispa. 16 Tukuy imapi qankunamanta mana iskayrayaspaymi kusikuni. 1 Ahinallataq, wawqe-panaykuna, yachanaykichistan munayku Macedonia provinciapi kaq iglesiakunaman Diospa khuyapayakuynin mast'arikusqanmanta. 2 Paykunaqa sinchitapuni ñak'arishaspankupas anchatan kusikurqanku, khuyay wakcha kashaspankupas qoykukuq kayninkupiqa qhapaqkuna hinan llimp'arishaqta qorqanku. 3 Ñoqan allinta yachani, paykunaqa atisqankuman hina qosqankuta, hinallataq atisqankumantapas aswantaraq qosqankuta. 4 Paykuna kikinkun anchatapuni valekuwarqanku: Ñoqaykupas iñiqkunata yanapaykuytapunin munayku, nispa. 5 Manan yuyaykusqaykuman hinallachu qorqanku, aswanpas Señormanmi ñawpaqtaqa paykuna kikinkuta qokurqanku, hinaspañan ñoqaykumanqa Diospa munayninman hina qowarqanku. 6 Chaymi Titota valekurqayku qankuna ukhupipas kay yanapay huñuy qallarisqanta hunt'ananpaq. 7 Qankunaqa tukuy imapipas allinpunin kankichis: iñiypi, rimaypi, yachaypi, tukuy k'uchi-kaypi, ñoqaykuta munakuypipas, chay hinallataq yanapayta qoypipas allinpuni kaychis. 8 Chaytaqa manan kamachikuyta hinachu nini, aswanpas hukkunaq k'uchi kasqallantan willamuykichis, chaywan qankunaq munakuyniykichis cheqaqpunichus kasqanta yachanaypaq. 9 Yachankichisñan Señorninchis Jesucristoqa khuyapayakuq kasqanta, paymi qhapaq kashaspa, qankunarayku wakchayarqan, wakcha-kayninwan qankuna qhapaqyachisqa kanaykichispaq. 10 Kunanmi yuyaychaykichis imatachus ruwanaykichista: Aswan allinmi qayna wata qallarisqaykichista hunt'anaykichis. Qankunan ñawpaqtaqa qoyta munarqankichis, hinaspa qorqankichis. 11 Chay hinaqa, chay ruwayta hunt'aychis, imaynan usqhaylla munarqankichis, chay hinallataq ruwanaykichispaqpas kaychis, kasqanman hina qospaykichis. 12 Pipas Diosman qoytapuni munan chayqa, kasqanman hina qoqtan Diosqa chaskinqa, Diosqa manan mañanchu mana kaqtinqa. 13 Chaytaqa nini manan hukkunata yanapaspa qankuna kikiykichis pisichikuypi kanaykichispaqchu, aswanpas mana pisichikuypi kanaykichispaqmi. 14 Kunan tiempo qankunaq askha kapusqasuykichismi paykunaq pisichikusqanta yanapaykunqa, huk tiempopitaq paykunaq askha kaqninku qankunaq pisichikuyniykichista yanapaykusunkichis, ahinapi mana imapas pisinasuykichispaq. 15 Diospa Simin Qelqan nin: “Askhata pallaqpaqqa manan puchurqanchu, pisillata pallaqpaqpas manan pisirqanchu”, nispa. 16 Diosman gracias kachun, paymi Titota sonqonpi yuyaykachirqan, ñoqa hinallataq qankunamanta sienteq kananpaq. 17 Titoqa valekusqaykuta hap'irqanmi, pay kikinpunitaq qankunata anchata munakusunkichis, chaymi kunan payllamanta watukuq hamushasunkichis. 18 Titotawanmi huk wawqeta kachamushayku, payqa Cristomanta allin willakuykuna mast'arikunanpaqmi kusata llank'arqan, chaymi paymantaqa allin rimay iglesiakunapi uyarikun. 19 Manataqmi chayllachu, aswanpas iglesiakunan chay wawqeta akllarqanku, ñoqaykuwan kuska purispa yanapaykunata huñuspa apaysiwanankupaq, chaytan ñoqayku ruwashayku Señorta hatunchanaykupaq, hinallataq kusikuywan ruwasqanchista yachanankupaq. 20 Ahinapin cuidakuyku kay askha yanapaykunata rakisqaykumanta ama pipas rimakuwanankupaq. 21 Chaykunataqa ancha manchakuywanpunin ruwayta munashayku, manan Señorpa qayllallanpichu, aswanpas runakunaq qayllanpiwanmi. 22 Paykunawan kuskatataqmi huk wawqetapas kachamushayku, paytan askha kutiña probaspa tukuy imaymanapi k'uchi kasqanta reparayku, kunanqa aswantaraqmi yanapayta munan qankunapi anchata confiakusqanrayku. 23 Yachanaykichismi, Titoqa puriqmasiymi, qankunata serviypi llank'aqmasiymi, chay iskay wawqekunataq iglesiakunaq kachamusqankuna, paykunaqa llank'anku Cristota hatunchanankupaqmi. 24 Chayrayku, cheqaqtapuni munakusqaykichista paykunaman rikuchiychis, iglesiakunaq yachananpaq, qankunamanta alabakusqaykupas cheqaqpuni kananpaq. 1 Iñiypi wawqe-panakunapaq yanapay huñunamantaqa manañan qankunamanqa qelqamunaypunichu, 2 yachaniñan yanapakuy munasqaykichista, qankunamantan Macedonia provinciapi kaqkunaman alabakurqani: Acaya hap'iypi kaqkunaqa qayna watamantañan yanapanankupaq listo kashanku, nispa. Chay yanapay munasqaykichismi Macedonia provinciapi kaq wawqe-panakunataqa kallpacharqan. 3 Chaywanpas kay wawqekunatan kachamushani, qankunamanta allin nisqayku ama yanqalla kananpaq, aswanpas nisqayman hinapuni wakichisqa kashanaykichispaq. 4 Paqtan Macedoniamanta kaqkuna ñoqaykuwan hamuspa, mana wakichisqata tarisunkichisman, hinan ñoqayku qankunamanta kusikuywan willasqaykumanta p'enqaypi rikukuykuman, hinallataq qankunapas p'enqaypi rikukuwaqchis. 5 Chaymi allinpaqpuni qhawarirqani manaraq hamushaspay kay wawqekunata valekuspay ñawpaqta qankunaman kachamuyta, ahinapi ñawpaqmantaña prometekusqaykichis ofrendaykichista wakichishanankupaq. Chay hinapin ofrendaykichisqa sumaq sonqo qokuy hina kanqa, amataq sik'isqa hinachu. 6 Kayta yuyariychis: Pisillata tarpuqqa pisillatan hoqarinqa, askhata tarpuqmi ichaqa askhallatataq hoqarinqa. 7 Sapanka imaynatachus sonqonpi yuyaykusqanman hina qochun, ama llakisqachu, amataq kamachisqa hinapaschu. Diosqa kusisqa qoqtan munakun. 8 Diosqa atiyniyoqmi tukuy saminchayninta llimp'arishaqta qonasuykichispaq, ahinapi tukuy imapipas tukuy tiempopas mana pisichikuspa llapa allin ruwaykunapi anchata yanapakunaykichispaq. 9 Diospa Simin Qelqan nin: “Mana mich'akuspan wakchakunaman qorqan, sumaq sonqo-kayninqa wiñaypaqmi qhepan”, nispa. 10 Tarpuqman muhuta qoqmi, runamanpas mikhunanpaq t'antata qoqmi, qankunamanpas qollasunkichistaq tarpunaykichispaq tukuy necesitasqaykichista, hinaspan wiñachinqa, sumaq sonqo kasqaykichis rurutapas askhayachinqa. 11 Chay hinapin tukuy imapipas tukuy tiempopas allin qhapaq kankichis, mana mich'akuspa qoykukuq kanaykichispaq. Hinan sumaq sonqo ofrendaykichista rakinaykupaq apachiwasqaykichismanta askha wawqe-panakuna Diosman graciasta qonqaku. 12 Kay yanapayta qospaqa manan pisichikuq wawqe-panakunallamanchu qonkichis, aswanpas chay hawan paykunaqa anchatapuni Diosman graciasta qonqaku. 13 Kay yanapay qosqaykichisqa imaynatachus Cristomanta allin willakuykunata kasukusqaykichistan sut'inchan, kaqllataq paykunamanpas hukkunamanpas qoykukuq sonqo kasqaykichistawan, chaymi paykunaqa Diosta hatunchanqaku. 14 Hinallataq paykunaqa qankunapaq Diosmanta mañapusunkichis, anchatapunin munakusunkichis, sumaqtapunitaq Diosqa saminchasunkichis. 15 ¡Diosman gracias kachun mana niy atina qokuyninmanta! 1 Ñoqa Pablon, Cristoq llamp'u sonqo, munakuq sonqo kasqanrayku niykichis: Ñoqas qankunawan kashaspa huch'uyyaykukuni, qankunamanta karupi kashaspataqsi mana manchakuspa rimani. 2 Chayraykun valekuykichis, qankunaman watukuq hamuqtiyqa amayá k'arakta rimachiwankichischu. Pikunachus runa yuyayman hina purisqaykuta huchachawaqniykunataqa k'araktapunin nisaq. 3 Runalla kayku chaypas, manan mana iñiyniyoq runa hinachu maqanakuyku. 4 Maqanakunayku armakunaqa manan kay pachaq arman hinachu, aswanpas chaykunaqa Diospa qowasqanku atiyniyoq armakunan, allin pukarakunata thuninapaq. 5 Ahinatan pantasqa yuyaykuykunatapas Diospa yachayninta hark'aq tukuy hatunchakuykunatapas thuniyku. Hinallataq runakunaq tukuy yuyaynintapas atipaspa Cristoman kasuchiyku. 6 Qankuna hunt'asqata kasukuqtiykichismi, llapa mana kasukuqkunata muchuchinaykupaq listo kashayku. 7 Qankunaqa rikch'aynillantan imatapas qhawankichis. Pipas sut'ita yachakun Cristoq kasqanta chayqa, yachanallantaqmi imaynan paypas Cristoq kashan, chay hinallataq ñoqaykupas Cristoq kasqaykuta. 8 Atiyniykumanta aswantapuniraq hatunchakuni chaypas, manan imamantapas p'enqakunichu. Señorqa chay atiyta qowarqanku qankunata iñiypi wiñachinaykupaqmi, manan qankunata urmachinaykupaqchu. 9 Manan munanichu: Pabloqa cartankunawanmi manchachikun, nispa niwanankutaqa. 10 Hukkunan ninku: Cartankunallapin riman phiñata, sinchi k'arakta, pay kikinwan tupasqataq ichaqa mana kasuylla, rimayninpas mana kasunapaq hinallan, nispanku. 11 Chay hina rimaq runaqa allinta yachachun, imaynan cartakunata qelqamuspa nimurqayku, chay hinallatataqmi qankunaman chayamuspaykupas ruwasaqku. 12 Paykuna kikinkuta hatunchakuq wakin runakunawanqa manan kuskachakuytapas paykunawan yupasqa kaytapas atiykumanchu. Paykunaqa kikinkuta tupukuspankun, paykunapura kuskachakuspankutaq, mana yuyayniyoq kapunku. 13 Ñoqaykuqa iman kaqllamantan hatunchakusaqku, may cheqastachus Diosqa rikuchiwarqanku llank'anaykupaq chayllamantan hatunchakusaqku, qankunapas chay llank'anayku ukhupin kashankichis. 14 Chayrayku, qankunaman Cristomanta allin willakuykunata willanaykupaq hamuspaykuqa, Diospa rikuchiwasqanku cheqasllapin llank'arqayku. 15 Manan hukkunaq llank'asqanwanchu hatunchakuyku, aswanpas suyashaykun iñiyniykichis wiñaqtin qankuna ukhupi aswanta llank'anaykuta, ichaqa llank'anayku cheqaskunallapi. 16 Chaymantataq qankunamanta aswan haqayneqkunakamaraq Cristomanta allin willakuykunata willamusaqku, manan hukpa llank'asqanman haykuspachu, manataq hukpa ruwasqanpi hatunchakuspachu. 17 Qelqan nin: “Hatunchakuyta munaqqa Señor Diospa ruwasqanwan hatunchakuchun”, nispa. 18 Pay kikinta hatunchakuq runaqa manan allinpaq qhawasqachu, aswanpas Señorpa hatunchasqan runan allinpaq qhawasqaqa. 1 ¡Loqhe-kayniyta asllata muchuriwaychis! Arí, muchurillawaychispuni. 2 Imaynan Diosqa mayta sientiwanchis, chay hinan ñoqapas qankunamanta mayta sientiykichis, huk qosallamanmi casarakunaykichispaq prometechirqaykichis, huk ch'uya doncella sipasta hinan Cristoman entregayta munaykichis. 3 Ichaqa manchakushanin, imaynan mach'aqwayqa yachaysapa kayninwan Evata q'oturqan, chay hinata qankunatapas Cristota cheqaqtapuni ch'uya munakuyniykichismanta imaynapipas waqllichinasuykichismanta. 4 Pipas hamuspa ñoqaykuq mana willasqayku wak Jesusmanta willaqtinqa chaskirqankichismi, cheqaq espiritumantapas wak espiritutaqa chaskillankichistaqmi, chaskirqankichisña chay allin willakuykunamantapas wak willakuytaqa hinallata chaskispan muchunkichis. 5 Ñoqaqa manan chay allinnin apostolkunamantaqa imapipas pisichu kani. 6 Mana sumaq rimakuqña kani chaypas, yachayniypiqa manan hinachu kani, chaytan tukuy imapi sapa kuti qankunaman reqsichikurqayku. 7 Icha, ¿huchallikunichu ñoqa kikiy huch'uyyaykukuspa, qankuna hatunchasqa kanaykichispaq Diosmanta allin willakuykunata mana qolqellapaq willaspay? 8 Wakin iglesiakunaq qolqentan qechurqani, qankunata servinaypaq pagota chaskikuspa. 9 Qankunawan kashaqtiy pisiwaqtinpas, manan mayqentapas gastachirqaykichischu. Pisiwaqniytaqa Macedoniamanta hamuq wawqekunan qowarqanku. Ñoqaqa makillan yuyasharqani qankunata ama gastachinaypaq, kunanpas makillapunin yuyashani. 10 Cristoq cheqaqkaynin ñoqapi kasqanraykun rimani, manan pipas Acaya hap'iynintinpi kay alabakuyniytaqa upallachiwanmanchu. 11 ¿Imanaqtintaq chay hinata rimani? Icha, ¿qankunata mana munakuspachu? ¡Diosmi yachan anchatapuni qankunata munakusqaytaqa! 12 Chay apostolkunan llank'asqankumanta alabakuspa ninku: Pablo hinan llank'ashayku, nispa. Chaymi ñoqaqa ñawpaq hina mana qolqeta chaskisqaykichischu, ama chay hinata rimashanankupaq. 13 Chaykunaqa llulla apostolkunan, llullakuspa llank'aqkunan, Cristoq apostolninman tukuqkunan kanku. 14 Chay hina kasqanqa manan musphanapaqchu, kikin Satanaspas k'anchashaq angelmanqa tukunmi. 15 Chayraykun Satanasta serviq runakunaq chanin ruwaqman tukusqanqa mana musphanapaqchu. Ichaqa p'uchukayninkun ruwasqankuman hina kanqa. 16 Huktawanmi nini: Ama pipas loqhe kasqaypaqqa hap'iwachunchu. Loqhe kasqayta yuyaspaykichisqa, uyariwaychis loqhe hina rimasqayta, ñoqapas huk chhikanta hatuncharikunaypaq. 17 Chay hinata hatunchakuspaqa manan rimashani Señorpa rimasqanta hinachu, aswanpas loqhe hinallan. 18 ¡Runa yuyayman hinaqa askhan hatunchakunku, ñoqapas hatunchakusaqyá! 19 Qankunaqa yachaysapataq kankichis chayqa, loqhekunataqa kusisqan uyarinkichis. 20 Arí, qankunaqa kusatamá muchunkichis servichikuqniykichista, qechuqniykichista, munaychakuqniykichista, uyaykichispi saqmaqniykichistapas. 21 Arí, chaypaqqa pisi kallpapunin karqayku, arí, chaymantan p'enqakushayku. Pipas qhariykachaqtinmi ichaqa, loqhe hina rimaspa ñoqapas qhalichakullasaqtaq. 22 ¿Hebreo runakunachu kanku? Ñoqapas Hebreo runan kani. ¿Israel runakunachu kanku? Ñoqapas Israel runan kani. ¿Abrahampa mirayninchu kanku? Ñoqapas Abrahampa mirayninmi kani. 23 ¿Cristoq kamachinkunachu kanku? Ñoqaqa aswanraqmi paykunamantaqa kani, arí, kaytaqa loqhe hinan rimashani. Paykunamantaqa astawanraqmi llank'arqani, paykunamantaqa askha kutitan carcelkunapi wisq'asqa karqani, paykunamantaqa aswan suq'asqan karqani, paykunamantaqa aswan askha kutin yaqa wañurqani. 24 Judío runakunan phisqa kutita suq'awarqanku kinsa chunka isqonniyoq makita. 25 Kinsa kutitan k'aspiwan waqtawarqanku, huk kutitan ch'aqewarqanku, kinsa kutitan barco tikraykukuqtin muchurqani, huk tutatawan huk p'unchaytawanmi lamar-qochapi tikraykusqa karqani. 26 Hinantinman purisqaypin mayukunapas yaqa apawarqan, suwakunapas yaqa ch'utiwarqan, llaqtamasiy runakunapas yaqa wañuchiwarqan, mana judío runakunapas yaqa wañuchiwarqan. Sinchi sasachakuykunapin rikukurqani llaqtapipas, ch'inneqpipas, lamar-qochapipas, iñiqman tukuq runakuna ukhupipas. 27 Sinchitan llank'arqanipas sayk'urqanipas. Askha kutin mana puñusqa karqani, yarqaytapas ch'akiytapas muchurqani. Askha kutin mana k'ata mikhusqa karqani, chiritapas, mana p'achayoq kaytapas muchurqani. 28 Tukuy chaykunamanta astawanqa llapa iglesiakunamanta sapa p'unchay yuyariqtiymi llaki ñit'iykuwan. 29 Pipas pisi kallpayaqtinqa, ñoqapas pisi kallpayallanitaqmi. Pipas huchaman urman chayqa, ñoqan muchuni p'enqasqa kayta. 30 Hatunchakunaychus kan chayqa, pisi kallpayoq kasqaymantan hatunchakusaq. 31 Wiñay-wiñaypaq yupaychana Señorninchis Jesucristoq Yayan Diosmi yachan mana llullakusqayta. 32 Damasco llaqtapi kashaqtiymi, rey Aretaspa churasqan kamachikuqqa Damasco llaqta punkukunaman guardiakunata churarqan presota hap'iwanankupaq. 33 Hinaqtinmi llaqta perqa ventananta huk canastapi warkuykuspa uraykachiwarqanku, ahinapin chay kamachikuqpa hap'iwananmanta ayqerqani. 1 Alabakullasaqpunin hinaña mana allinniypaqchu chaypas. Kunanqa rimasaq Señorpa rikuchiwasqankunamanta sut'inchawasqankunamantawan. 2 Cristopi iñiq huk runatan reqsini, paymi chunka tawayoq wataña kinsakaq hanaq pachakama hoqarisqa karqan. Cuerpontinchus mana cuerpontinchus hoqarisqa karqan chaytaqa manan yachanichu, Diosmi yachan. 3 Cuerpontinña mana cuerpontinña hoqarisqa karqan chaypas, chaytaqa Diosllan yachan, 4 ichaqa yachanin paraisoman apasqa kasqanta, chaypin mana rimay atina simikunata uyarirqan, chaykunataqa manan runaqa rimayta atinchu. 5 Chay runamantan hatunchakusaq, ama ñoqa kikiymantaqa hatunchakusaqchu, aswanpas pisi kallpayoq kasqallaymantan hatunchakusaq. 6 Hatunchakuytaña munayman chaypas, manan loqhe kaspaychu rimayman, aswanpas cheqaq kasqallantan rimayman. Ichaqa upallakullasaq, paqtan pipas rikuwasqanmanta otaq uyariwasqanmanta aswanpaqraq hap'iwanman. 7 Diospa musphana rikuchiwasqankunamanta ama hatunchakunaypaqtaq khiska t'ipasqa hina nanayta cuerpoypi churawarqan, Satanaspa kamachin saqmaykachawaqtin ama sinchita hatunchakunaypaq. 8 Chaymi kinsa kutitaña Señorta rogakurqani chay nanayta ñoqamanta qechuwananpaq. 9 Ichaqa Señormi niwarqan: Munakuynillaymi tukuy ima necesitasqaykitapas hunt'an. Pisi kallpayoq kaqtiykin atiyniyqa aswanta rikuchikun, nispa. Chayraykun anchata kusikuni pisi kallpayoq kasqaymanta, Cristoq atiynin ñoqapi rikuchisqa kananpaq. 10 Chaymi kusikuni pisi kallpayoq kaspa, k'amisqa kaspa, pisichikuypi kaspa, qatiykachasqa kaspa, Cristorayku sinchi sasachakuypi kaspapas. Pisi kallpayoq kaspan aswan atiyniyoqqa kani. 11 Hatunchakuspaymi mana yuyayniyoq hina kani, qankunan mana yuyayniyoqman tukuchiwankichis. Ñoqaqa qankunaq hatunchasqaykichismi kanay karqan, ñoqaqa chay allinnin apostolkunamantaqa manan imapipas pisichu kani, hinaña mana imapaq serviq kashaspaypas. 12 Ancha pacienciawan qankuna ukhupi llank'asqaymi cheqaq apóstol kasqaytaqa sut'inchan señalkunawan, milagrokunawan, musphana ruwaykunapiwan. 13 ¿Imapitaq wakin iglesiakunamantaqa pisi karqankichis? Icha, ¿qankunata mana gastachispaychu pisicharqaykichis? ¡Chay mana allin ruwasqaytaqa pampachaykuwaychis! 14 Kunanqa, wakichikuniñan kaytawanqa kinsakaq kutipi qankunata watukamunaypaq, manataqmi gastachisqaykichischu. Manan kaqniykichistachu maskhani, aswanpas qankuna kikiykichistan munani, manan wawakunachu tayta-mamanpaqqa qolqeta huñunan, aswanpas tayta-mamankunan wawankupaqqa huñunan. 15 Qankunaq allinniykichispaqmi ñoqaqa ancha kusisqa imachus kapuwaqniyta gastakusaq, hinaspa kallpaytapas tukukusaq. Qankunata anchata munakushaqtiyqa, ¿pisitachu qankuna munakuwankichisman? 16 Yachankichismi qankunata mana gastachisqayta, chaywanpas wakinkunan ninku: Yuyaysapa kaspanmi llullallawan q'otuwanchis, nispanku. 17 ¿Mayqen kachamusqay runawantaq qankunata imapipas q'otuchirqaykichis? 18 Titotan valekurqani qankuna watukuq hamunanpaq, paytaqa huk wawqetawanmi kachamurqani. Icha, ¿Titochu qankunata imapipas q'oturqasunkichis? Iskayniykupas huk yuyaynillayoqmi kaq sonqollayoqmi llank'arqayku. 19 Icha qankunaqa yuyankichispaschá qankunaman qelqamuspa tupapakushasqaykuta. Manan hinachu, aswanpas Diospa qayllanpin Cristoq kamachin kaspa rimayku. Ancha munasqa wawqe-panaykuna, tukuy imatapas ruwayku iñiypi wiñanaykichispaqmi. 20 Manchakushanin, paqtan chayamuspay mana munasqayta hinachu tariykichisman, kaqllataq qankunapas mana munasqaykichista hinachu tariwankichisman. Paqtan qankuna ukhupi kanman churanakuykuna, envidiakuykuna, phiñachinakuykuna, t'aqanakuykuna, hukpa contranpi rimaykuna, simi apa-kaykuna, hatunchakuykuna, ch'aqwaykuna ima. 21 Manchakushallanitaqmi, paqtan chayamuqtiy qankuna ukhupi Diosniy huk kutitawan k'umuykachiwanman, hinaspa waqayman qankuna ukhupi askha wawqe-panakuna ñawpaq hina huchallikushallasqankumanta. Paykunan millay-kaymanta, qhelli huchapi puriymanta, viciokunapi puriymantawan Diosman mana kutirikunkuchu. 1 Kunanwanqa kinsa kutitañan watukamusqaykichis. Yuyariychis: “Iskay otaq kinsa testigokunaq rimarisqanwanmi ima huchachaypas chaninchakunqa”, nisqata. 2 Iskaykaq kutipi watukamuspaymi huchallikuqkunata anyarqani, paykunatan kunanpas karupi kashaspay wakmanta anyamuni, hinallataq wakinkunatapas. Huktawan hamuspayqa manan paykunataqa hinallatachu qhawasaq. 3 Chaymi qankuna yachankichis ñoqata Cristo rimachiwasqanta, chaytapunitaqmi maskhasharqankichispas. Cristoqa manan qankunapaq pisi kallpachu, aswanpas qankunapin atiyninta rikuchin. 4 Arí, pisi kallpa hinan chakatasqa karqan, ichaqa Diospa atiyninwanmi kawsashan. Ñoqaykupas Cristowan hukllachasqa kaspan pisi kallpa kayku, ichaqa Diospa atiyninwanmi paywan kawsasaqku qankunata yanapanaykupaq. 5 Qankuna kikiykichista t'aqwikuychis allinpunichus iñiypi kashasqaykichista, arí, qankuna kikiykichista reqsikuychis. ¿Manachu qankuna kikiykichis yachankichis Jesucristo qankunapi kashasqanta? Diospa mana chaskisqan kaspallachá manaqa yachawaqchischu. 6 Ichaqa munanin ñoqaykuqa Diospa chaskisqan kasqaykuta yachanaykichista. 7 Diosmantataq mañakuyku ama ima mana allintapas ruwanaykichispaq, manan ñoqayku allinpaq hap'isqa kanaykupaqchu, aswanpas qankuna allinkaqta ruwanaykichispaqmi, manan imananpaschu Diospa mana chaskisqan hinaña kayku chaypas. 8 Manan imatapas ruwayta atiykumanchu cheqaq-kaypa contranpiqa, aswanpas cheqaq-kaypa allinnillanpaqpunin. 9 Chayraykun pisi kallpa kaspaykupas qankuna kallpasapa kaqtiykichis kusikuyku. Hinaspa Diosmanta mañakushayku hunt'asqa-kayman chayanaykichispaq. 10 Kay cartatan qelqamuykichis manaraq hamushaspay, chayman chayamuspa Señorpa atiy qowasqanwan amaña k'arak simikunawan qankunata ninaypaq. Señorqa chay atiyta qowarqan qankunata iñiypi wiñachinaypaqmi, manan qankunata urmachinaypaqchu. 11 Chay hinaqa, wawqe-panaykuna, kusikuychis. Kawsayniykichispi hunt'asqa-kayta munaychis, yuyaychasqayta hap'ikuychis, huk sonqolla kawsaychis, thak-kaypi kawsaychis, hinan thak-kayta qowaqninchis munakuwaqninchis Dios qankunawan kashanqa. 12 Hukkuna hukkunawan ch'uya much'aykuywan napaykunakuychis. 13 Iñiypi llapa wawqe-panakunan napaykamusunkichis. 14 Señor Jesucristoq saminchaynin, Diospa munakuynin, Santo Espirituq yanapayninpas llapallaykichiswan kachun. 1 Ñoqa Pablon apóstol kani, chaypaqqa manan runakunachu kachawarqan akllawarqanpas, aswanpas kikin Jesucriston wañusqanmanta kawsarichimpuqnin Dios Yayapiwan churawarqan. 2 Ñoqawan kashaq llapa wawqe-panakunapiwanmi Galacia provinciapi kashaq iglesiakunaman qelqamuykiku: 3 Dios Yayanchis Señor Jesucristopiwan anchata khuyapayasunkichis, thak-kaytapas qosunkichis. 4 Jesucriston huchanchiskunarayku wañurqan kay mana chanin pachamanta qespichiwananchispaq, Dios Yayanchispa munayninman hina. 5 ¡Diosqa hatunchasqa kachun wiñay-wiñaypaq! Amén. 6 Sinchitapunin musphashani, Cristoq munakuyninwan waqyaqniykichis Diosta manaraq unaypi saqerparispaykichis, “wak allin willakuykunata” qatikushasqaykichismanta. 7 Manan Cristomanta wak allin willakuykunaqa kanchu, aswanpas wakin runakunan musphachishasunkichis, Cristomanta allin willakuykunata waqllichiyta munaspanku. 8 Chayrayku, ñoqaykuña, hanaq pachamanta hamuq angelña qankunaman willarqaykichis chay allin willakuykunamanta huk-hinata willasunkichisman chayqa, ¡wiñaypaq ñakasqa kachun! 9 Imaynan ñawpaqtaña nirqaykichis, chay hinallataqmi kunanpas nini: Pipas chaskisqaykichis allin willakuykunamanta huk-hina willakuyta willasunkichis chayqa, ¡wiñaypaq ñakasqa kachun! 10 Chayta nispaqa, ¿runakunaq allinpaq hap'iwanantachu munashani? Icha, ¿Diospa allinpaq hap'iwanantachu munashani? Manan runakuna kusichiytachu munashani, runakunataraqchus kusichiyta munayman chayqa, manachá Cristoq kamachinchu kayman. 11 Wawqe-panaykuna, sut'itan yachanaykichista munani, ñoqaq willasqay allin willakuykunaqa manan runaq yachachikuyninchu. 12 Chay allin willakuykunataqa manan runamantachu chaskirqani, manataqmi pipas yachachiwarqanchu, aswanpas kikin Jesucriston rikhuriwaspa yachachiwarqan. 13 Qankunaqa uyarirqankichismi judío runakunaq yachachisqan kaspa imaynatachus purisqayta. Yacharqankichistaqmi sinchitapuni Diospa llapan iglesianta ñak'arichispa qatiykachasqaytapas, ch'usaqyachiyta munasqaytapas. 14 Judío runakunaq ruwayninman hina Dios yupaychaq kaspaymi, llapa wiñaymasiy kaq llaqta-masiykunatapas atipaqraq kani, hinallataq ñawpa taytaykunaq ruwayninkunata makillapuni hunt'aq karqani. 15 Ichaqa Diosmi manaraq naceshaqtiy akllawarqan, chaymi anchata khuyapayaykuwaspa waqyawarqan. Paymi munayninman hina 16 Churin Jesucristota ñoqaman reqsichiwarqan, mana judío runakunaman allin willakuykunata willamunaypaq. Chaymantaqa manan pitapas tapukurqanichu, 17 manan Jerusalén llaqtatapas rirqanichu ñoqamanta ñawpaqña apóstol kaqkunawan tupaqpas, aswanmi kaq ratopacha Arabia suyuta rirqani, hinaspataq Damasco llaqtaman kutimurqani. 18 Kinsa watamantañan Jerusalén llaqtata rirqani, chaypin Pedrota reqsirqani, chunka phisqayoq p'unchaytaq paywan qhepakurqani. 19 Ichaqa manan wakin apostolkunataqa rikurqanichu, aswanpas Señorpa wawqen Jacobollatan. 20 Kay qankunaman qelqamusqayqa cheqaqmi, Diosmi yachan mana llullakusqayta. 21 Chay qhepatañan Siria provinciata Cilicia provinciatawan rirqani. 22 Judea provinciapi kaq Cristoq iglesiankunaqa manaraqmi reqsiwarqankuchu. 23 Ichaqa uyarirqankun: “Ñawpaq qatiykachawaqninchis runan kunanqa Jesucristopi iñiymanta willaspa purishan, chaytan ñawpaqqa ch'usaqyachiyta munarqan”, nisqata. 24 Chaymi ñoqa hawa Diosta hatuncharqanku. 1 Chunka tawayoq watamantañan wakmanta Jerusalén llaqtata Bernabepiwan rirqani, Titotawan pusarikuspa. 2 Rikhuriypi Dios niwaqtinmi Jerusalén llaqtataqa rirqani, hinaspan chaypi sapaqllapi huñurikuspayku allin reqsisqa umallikunaman willarqani mana judío runakunaman allin willakuykunata willasqaymanta. Chaytan willarqani ñawpaq llank'asqaypas kunan llank'ashasqaypas ama yanqa kananpaq. 3 Ñoqawan kashaq Titopas mana judío runa kashaspa, qhari-kaynin señalasqa kananpaqqa manan kamachisqachu karqan. 4 Llulla wawqekunan ichaqa mana piqpa yachasqallan haykumurqanku qhari-kayninkuta señalachikunankupaq kamachikuspa. Paykunaqa qhamiyaq hinan haykumurqanku Jesucristowan hukllachasqa kaspa libre kasqaykuta qhamiyanankupaq, hinaspa wakmanta kamachikuy simiman watawanankupaq. 5 Chaywanpas manapunin paykunataqa chhikallantapas kasurqaykuchu, cheqaq allin willakuykuna qankunapaq mana waqllichisqa kananpaq. 6 Chay allin reqsisqa umallikunaqa manan ima wak yachachikuytapas yachachisqayman yapaykurqankuchu. (Hinaña allin reqsisqa karqanku chaypas, manan ñoqapaqqa imananpaschu, Diosqa manan runakunaq rikch'ayninta qhawaspachu juzgan). 7 Aswanmi, mana judío runakunaman allin willakuykunata willanaypaq Diospa churasqan kasqayta reqsiwarqanku, imaynan Pedropas judío runakunaman Cristomanta allin willakuykunata willananpaq churasqa karqan hinata. 8 Judío runakunaq apostolnin Pedrota kallpachaq Diosllataqmi ñoqatapas mana judío runakunaq apostolnin kanaypaq kallpachawarqan. 9 Chaymi allin reqsisqa umallikuna Jacobo, Pedro, Juanpiwan Diospuni kay llank'anata qowasqanta reparawaspanku, ñoqata Bernabetawan paña makinkuwan hap'iykuwarqanku huk sonqolla kashasqaykuta rikuchinapaq. Hinaspan niwarqanku: Allinmi, mana judío runakunaman willaq rinkichis chayqa, ñoqaykutaq judío runakunaman willamusaqku, nispa. 10 Wakchakunata yuyarikunallaykumantan valekuwarqanku, chaytan ñoqaqa tukuy sonqopuni ruwarqani. 11 Antioquía llaqtaman Pedro chayamuqtinmi uyanpi anyarqani pantashasqanrayku. 12 Jacoboq kachamusqan wakin runakuna manaraq chayamushaqtinmi, Pedroqa mana judío runakunawan kuska mikhurqan, chayamuqtinkutaq ichaqa mana judío runakunamanta t'aqakuspa anchhuripurqan judío t'aqa runakunata manchakusqanrayku. 13 Chaymi wakin iñiq judío runakunapas Pedrowan kuska iskay uya kallarqankutaq, kikin Bernabepas chay iskay uya-kayninkuwan aysachikullarqantaq. 14 Ichaqa allin willakuykunaq cheqaq yachachikuyninman hina mana allinta purisqankuta rikuspaymi, Pedrota llapa huñuykusqaq qayllanpi nirqani: Qanqa judío runa kashaspan, mana judío runa hinachu kawsashanki, ¿imanaqtintaq mana judío runakunatari tanqaykushanki judío runaman t'ikrakunankupaq? nispa. 15 Ñoqanchisqa judío runakunan kanchis nacesqanchismantapacha, manan huchasapa mana judío runakunachu. 16 Chaywanpas yachanchismi, runaqa manan kamachikuy simita hunt'asqanraykuchu chaninchasqaqa, aswanpas Jesucristopi iñisqanraykullan, ñoqanchispas Jesucristopin iñinchis, chay iñiyrayku chaninchasqa kananchispaq, manataq kamachikuy simita hunt'asqanchisraykuchu. Manan pipas kamachikuy simita hunt'asqanraykuqa chaninchasqachu kanqa. 17 Ñoqanchischus Cristowan hukllachasqa kaspa Diospa chaninchawananchista maskhaspa, huchasapa kasqanchista reqsichikunchis chayqa, ¿chayraykuchu Cristoqa huchallikuq runaman tukuchipuwanchis? Manapunin. 18 Imatapas thunisaq hinaspa wakmanta sayarichisaq chayqa, ñoqa kikiymi kamachikuy simi p'akiq kani. 19 Ñoqataqa kamachikuy simin wañuchiwarqan, chaymi kamachikuy simipaqqa wañusqaña kani Diosllapaqña kawsanaypaq. 20 Cristowan kuska chakatasqañan kani, chaymi mana ñoqañachu kawsashani, aswanpas Criston ñoqapi kawsashan. Cuerpopi kunan kawsashaspayqa Diospa Churinpi iñispaymi kawsashani, paymi munakuwarqan, chaymi ñoqarayku wañurqan. 21 Diospa khuyapayakuynintaqa manan pisichanichu, kamachikuy simita kasukuywanchus chaninchasqa-kay kanman chayqa, yanqapaqmi Cristoqa wañunman karqan. 1 ¡Ay, Galacia provinciapi tiyaq mana yuyayniyoq wawqe-panaykuna! ¿Pitaq pantachirqasunkichis cheqaq willakuykunata mana kasukunaykichispaq? Qankuna kikiykichismanmi chakatasqa Jesucristomanta ancha sut'itapuni willarqaykichis. 2 Kayllatan tapuriyta munaykichis: ¿Kamachikuy simita hunt'aspaykichischu Diospa Espiritunta chaskirqankichis? Icha, ¿iñiywan uyarispaykichischu chaskirqankichis? 3 ¿Chay hina mana yuyayniyoqpunichu kankichis? ¿Santo Espirituwan mosoq kawsayta qallarisqaykichistachu kunanqa kikiykichispa ruwasqaykichiswan aypayta munashankichis? 4 ¿Ñak'ariyta muchusqaykichispas yanqapaqchu karqan? Amayá yanqapaqqa kachunchu. 5 Diosmi Espiritunta qosunkichis, hinaspa qankuna ukhupi milagrokunata ruwan. Chaytaqa ruwan, ¿kamachikuy simita hunt'asqaykichisraykuchu? Icha, ¿iñiywan uyarisqaykichisraykuchu? 6 Abrahamta yuyariychis, paymi Diospi iñirqan, chaymi chaninchasqa kapurqan. 7 Chayrayku, allinta yachaychis, cheqaq iñiyniyoq kaqkunan Abrahampa mirayninkunaqa. 8 Mana judío runakunatan Diosqa iñisqankurayku chanincharqan, chaymi ñawpaqmantaña Qelqaqa Abrahamman allin willakuykunata willarqan: “Qanpin lliw suyu runakunaqa saminchasqa kanqa”, nispa. 9 Abrahammi Diospi iñispa saminchasqa karqan, chay hinallataqmi pipas iñiqqa saminchasqa kanqa. 10 Kamachikuy simita hunt'asqanpi hap'ipakuqkunaqa ñakasqan kanku. Diospa Simin Qelqan nin: “Pipas kamachikuy simipi tukuy qelqasqakunata mana hunt'aqqa, ñakasqan”, nispa. 11 Chay hinaqa, ancha sut'in kashan, manan pitapas kamachikuy simita hunt'asqanraykuchu Diosqa chaninchanqa. Diospa Simin Qelqan nin: “Chanin runaqa iñiyllawanmi kawsanqa”, nispa. 12 Kamachikuy simi hunt'ayqa manan Diospi iñiymantachu paqarin, aswanpas Diospa Simin Qelqan nin: “Kamachikuy simi hunt'aq runaqa, chaykuna hunt'asqanwanmi kawsanqa”, nispa. 13 Kamachikuy simiq ñakayninmantaqa Criston kacharichiwarqanchis, paymi ñoqanchisrayku ñakasqa karqan. Diospa Simin Qelqan nin: “Pillapas kurkupi warkusqa kaqqa Diospa ñakasqanmi”, nispa. 14 Paymi kacharichiwarqanchis Abrahamman prometesqa samincha mana judío runakunaman Jesucristopi qosqa kananpaq, hinallataq llapapas Diospi iñispa prometesqa Espirituta chaskinanchispaq. 15 Wawqe-panaykuna, runaq kawsayninwan rikch'anachispan yachachisqaykichis: Huk runa rimanakusqanta firman chayqa, manan pipas chayta yanqayachinmanchu, nitaq imatapas yapaykunmanchu. 16 Chay hinaqa, Abrahammanmi mirayninmanwan Diosqa prometerqan. Qelqaqa manan mirayniykikunaman ninchu, askhamantapas rimashanman hina, aswanpas huk runamanta hinallan nin: “Mirayniykiman”, nispa. Chay mirayqa Criston. 17 Chayta nispaqa kaytan niyta munani: Diosqa Abrahamwan rimanakuspaqa hunt'ananpaqpunin prometekurqan. Chayraykun tawa pachak kinsa chunka wata qhepataña rikhurimuq kamachikuy simiqa Diospa prometekuspa rimanakusqantaqa mana yanqayachinmanchu. 18 Kamachikuy simimantachus Diospa qosqan herencia kanman chayqa, manañan prometesqanraykuchu kanman, ichaqa Diosmi prometekusqanrayku Abrahamman mana ima ruwasqallanmanta chay herenciata qorqan. 19 Chay hinaqa, ¿imapaqtaq servin kamachikuy simiqa? Runakunaq huchallikusqankunata sut'inchanapaqmi qhepataña yapasqa karqan, Abrahamman prometesqan miray chayamunankamallan karqan. Kamachikuy simiqa angelkunawanmi willachisqa karqan, Moisestaq runakunapaq chayta chaskirqan. 20 Ch'ulla runaq asuntonpiqa manan necesitakunchu paypa rantinpi rimaqqa, Diosmi ichaqa ch'ullalla. 21 Chay hinaqa, ¿kamachikuy simiqa Diospa prometesqankuna contrachu? Manapunin hinachu. Kamachikuy simichus kawsachiyta atinman chayqa, chaninchasqa kayqa kamachikuy simi hunt'aywanpunin kanman karqan. 22 Ichaqa Diospa Simin Qelqan llapa runa huchaq kamachin kasqanta sut'inchan, ahinapin Diosqa iñiqkunaman prometesqanta qon Jesucristopi iñisqankuraykulla. 23 Jesucristopi iñinanchispaq manaraq tiempo chayamushaqtinmi kamachikuy simiqa presota hina hap'iwarqanchis, imaynatachus Cristopi iñinanchista Diospa sut'inchawananchiskama. 24 Chay hinaqa, kamachikuy simiqa Cristoman pusawananchispaq wawata hina uywawaqninchismi karqan, paypi iñispanchis Diospa chaninchasqan kananchispaq. 25 Kunantaq Jesucristopi iñinanchis chayamuqtin, manaña uywaqpa makinpiñachu kapunchis. 26 Jesucristopi iñispan llapallaykichis Diospa wawankuna kankichis. 27 Llapallaykichismi Cristowan hukllachasqa kanaykichispaq bautizasqa kankichis, chaymi Cristowan huk p'achawan hina p'achachisqa kashankichis. 28 Manañan kanchu judío runapas, mana judío runapas, manañan kanchu kamachipas, mana kamachipas, manañan kanchu qharipas warmipas, llapallaykichismi Jesucristowan hukllachasqa kaspa hukllaña kapunkichis. 29 Qankunapas Cristoqpuni kankichis chayqa, Abrahampa mirayninpunin kankichis, Abrahamman Diospa prometesqantapas chaskillankichistaqmi. 1 Kaytapas nillanitaqmi: Herencia chaskiq wawaqa warmallaraq kashaspanqa, manan imapipas huk-hinachu wasipi kamachimantaqa, tukuy imaymana paypaqña kashan chaypas. 2 Aswanmi uywaqkunaq waqaychaqkunaq makillanpiraq kashan, taytanpa nisqan tiempo chayamunankama. 3 Chay hinallataqmi ñoqanchispas warmallaraq kashaspanchisqa, kamachi karqanchis kay pachapi kamachikuq espiritukunata kasukuspa. 4 Ichaqa tiempo hunt'akuqtinmi Diosqa Churinta kachamurqan, payqa warmimanta nacespanmi kamachikuy simiman hina kawsarqan, 5 kamachikuy simipi kawsaqkunata kacharichiwananchispaq, ahinapi Diospa adoptasqan wawankuna kananchispaq. 6 Wawankuna kasqanchisraykun, Diosqa Churinpa Espiritunta sonqonchisman kachamurqan, chay Espiritun rimachiwanchis: ¡Yayalláy! nispa. 7 Chay hinaqa, Diospa wawanñan kanki, manan kamachiñachu. Wawan kasqaykiraykun Diosmanta herenciata chaskinki. 8 Ñawpaqqa Diosta mana reqsispan espiritukunaq kamachin karqankichis, chaykunaqa manan dioschu. 9 Kunanqa Diosta reqsispaña, otaq Diospa reqsisqanña kashaspaykichisqa, ¿imaynataq chay mana kallpayoq wakcha espiritukunamanqa kutirikapunkichis? ¿Wakmantachu chaykunaq kamachin kayta munankichis? 10 Qankunaqa hatun p'unchaykunata, mosoq killakunata, fiesta mitakunata, watakunata ima waqaychankichis. 11 Manchakushanin, paqtan qankuna ukhupi llank'asqay yanqapaq kanman. 12 Wawqe-panaykuna, valekuykichismi, ñoqa hinayá kaychis, ñoqapas qankuna hinan kapuni. Qankunaqa manan ima mana allintapas ruwarqankichischu. 13 Yachankichisñan onqosqay hawa ñawpaq kutita qankunaman allin willakuykunata willasqayta. 14 Chay onqoyqa huk prueban qankunapaqqa karqan, ichaqa manan onqosqa kaqtiypas qankunaqa pisichawarqankichischu, wikch'uwarqankichischu, aswanpas Diospa angelninta hinan, kikin Cristo Jesusta hinan chaskiwarqankichis. 15 ¿Maypitaq chay hatun kusikuyniykichisri? Ñoqaqa allintan reqsiykichis, atikunmanchus karqan chayqa, ñawiykichistapas horqokuspa qoykuwankichismanmi karqan. 16 ¿Cheqaqkaqta qankunaman nispaychu awqaykichis kapuni? 17 Chay runakunaqa qankunamantan sienteq tukunku, ichaqa manan allinniykichispaqchu, aswanpas ñoqaykumantan t'aqayta munashasunkichis, tukuy sonqowan paykunaman k'askakunaykichispaq. 18 Allin kaqpaqqa kusapunin hukkunamanta sienteq kayniykichisqa, ichaqa tukuy tiempo, ama qankunawan kashaqtillaychu. 19 Wawallaykuna, huktawanmi qankunamanta nanayta muchushani, imaynan wachakuq warmipas nanayta muchun hinata. Muchushallasaqpunitaqmi Cristoq rikch'aynin qankunapi rikhurinankama. 20 Maytan munashani kunanpacha qankunawan kashayta, mana k'amispa qankunata rimaykunaypaq, manan qankunamanta ima niytapas atishanichu. 21 Niwaychis kamachikuy simiq kamachikuyninpi kayta munaqkuna, ¿manachu chay kamachikuy simiq nisqanta uyarinkichis? 22 Diospa Simin Qelqapin Abrahampa iskay churiyoq kasqanta nin, hukninmi karqan kamachin Agarpi, huknintaq karqan libre kaq esposan Sarapi. 23 Kamachi warmipi kaq churinqa aychaman hinallan nacerqan, libre kaq esposaq churinmi ichaqa Diospa prometesqanman hina nacerqan. 24 Chayqa huk rikch'anachiy hinan. Chay warmikunaqa iskay rimanakuymanmi rikch'akun: hukninmi Sinaí orqopi rimanakuyman rikch'akun, chaymi Agar. Paymi kamachi kanankupaq wawakunata wachakun. 25 Chay Agarqa Arabia suyupi Sinaí orqomanmi rikch'akun, chay orqotaqmi kunan Jerusalén llaqtaman rikch'akun, chay llaqta wawakunantin kamachi kashasqanrayku. 26 Hanaq pacha Jerusalenmi ichaqa mana kamachichu, chaymi llapanchispa mamanchisqa. 27 Diospa Simin Qelqan nin: “Kusikuy, mana wiksallikuq warmi, q'ochukuy, mana wachakuq warmi, kusisqa qapariy, wachakuy nanayta mana reqsiq warmi. Wikch'usqa warmiq wawankunan aswan askha, qosayoq warmiq wawankunamantaqa”, nispa. 28 Ahinaqa, wawqe-panaykuna, ñoqanchismi Isaac hina Diospa prometesqan wawakuna kanchis. 29 Imaynan chay tiempopi aychaman hina naceq runaqa Santo Espirituq atiyninwan naceq runata qatiykacharqan, chay hinallataqmi kunanpas qatiykachashan. 30 Ichaqa, ¿ima nintaq Diospa Simin Qelqari? Kay hinatan nin: “Kamachi warmitaqa wawantinta qarqoy, kamachi warmiq wawanqa manan herenciata chaskinmanchu libre kaq esposaq wawan hinaqa”, nispa. 31 Chay hinaqa, wawqe-panaykuna, manan kamachi warmiq wawankunachu kanchis, aswanpas casada warmiq wawankuna kaspan libre kanchis. 1 Criston qespichiwarqanchis libre kananchispaq, chay libre-kaypi qaqata sayaychis amataq kamachi-kaymanqa huktawan kutiriychischu. 2 Uyariwaychis, ñoqa Pablon niykichis, qhari-kayniykichista señalachikunkichis chayqa, manan Cristoqa imapaqpas servisunkichischu. 3 Huktawanmi nini, pi runapas qhari-kayninta señalachikuqqa kamachikuy simiq lliw kamachisqantan hunt'ananpuni. 4 Qankunachus kamachikuy simita hunt'asqaykichiswan chaninchasqa kayta yuyankichis chayqa, Cristomanta t'aqasqan kashankichis, Diospa munakuyninmantapas karunchakapunkichismi. 5 Ñoqanchisqa Jesucristopi iñispanchismi Santo Espirituq kallpachasqan kaspa, makilla suyakushanchis Diospa chaninchawananchista. 6 Jesucristowan hukllachasqa kashanchis chayqa, qhari-kayninchis señalasqa kaypas mana señalasqa kaypas manan imapaqpas serviwanchischu, aswanpas Jesucristopi iñispa munanasqa kawsaynillanchismi servin. 7 Qankunaqa allintan purisharqankichis, ¿pitaq hark'arqasunkichis cheqaq-kayta mana kasunaykichispaqri? 8 Chay wak yachachikuyqa manan waqyaqniykichis Diosmantachu rikhurimurqan. 9 Rimaymi kan: “Huk pisi qonchullan llapa masata poqochin”, nisqa. 10 Chaywanpas Señorpi confiakuspaymi qankunamanta mana iskayrayanichu huk-hinata yuyanaykichistaqa. Ichaqa Diosmi chay pantachiqniykichis runata huchachanqa, pi runaña kachun chaypas. 11 Wawqe-panaykuna, ñoqachus yachachiykichismanraq: Qhari-kayniykichista señalachikuychis, nispa chayqa, manachá judío runakunaqa qatiykachawanmanchu. Chay hina kaqtinqa: Criston cruzpi wañurqan, niqtiypas, manachá phiñakunkumanchu. 12 Allinmi kanman qhari-kayniykichista señalachikuychis, nispa yachachiqniykichiskunaqa, ¡paykuna kikinku qhari-kayninkuta hukpaqkama wit'ukuchunku! 13 Qankunaqa, wawqe-panaykuna, libre kanaykichispaqmi waqyasqa karqankichis, ichaqa ama libre-kayniykichisqa aychaykichispa millay munaynillanta ruwanaykichispaqchu kachun, aswanpas munanakuspa hukkuna-hukkunawan yanapanakuychis. 14 Diospa llapa kamachikuynin simikunaqa ch'ulla kamachikuyllamanmi huñukun, chaymi nin: “Runamasiykitan qan kikiykita hina munakunki”, nispa. 15 Qankunapurachus qhansanakunkichis mikhuykunakunkichis chayqa, allinta cuidakuychis, paqtataq qankunapurallataq ch'usaqyachinakuwaqchis. 16 Kaytan niykichis: Santo Espirituq munasqanman hina kawsaychis, amataq aychaykichispa munasqantachu ruwaychis. 17 Runaq sonqonqa Santo Espirituq mana munasqantan munan, Santo Espiritutaq runaq sonqonpa munasqanta mana munanchu. Chaykunan paykunapura churanakunku, hinan munasqaykichista mana ruwayta atinkichischu. 18 Santo Espiritutaqchus pusashasunkichis chayqa, manan kamachikuy simiq kamachisqanñachu kankichis. 19 Runaq millay munasqan ruwaykunaqa sut'i reqsisqan, chaykunaqa kaykunan: wasanchaykuna, qhelli huchapi puriykuna, millay viciokunapi kawsaykuna, 20 ídolo yupaychaykuna, layqakuykuna, cheqninakuykuna, quejanakuykuna, lerq'opayanakuykuna, k'arak phiñakuykuna, payllapaq kananta munaykuna, ch'eqechinakuykuna, wak t'aqata hatarichiykuna, 21 envidiakuykuna, [runa wañuchiykuna], machaykuna, aycha kusichiypi waqlliykuna, chaykunaman rikch'akuq ruwaykunapiwan. Chaykuna hawan anchata anyaykichis, imaynan nirqaykichisña hina, chay hinata ruwaqkunaqa manan Diospa qhapaqsuyunman haykunqakuchu. 22 Santo Espiritun ichaqa kawsayniykichispi ruruchin: munakuyta, q'ochukuyta, sumaq kawsayta, pacienciayoq-kayta, sumaq sonqo-kayta, allin runa-kayta, rimasqanta hunt'aq-kayta, 23 llamp'u sonqo-kayta, cuerpo kamachiq kaytawan. Chay ruwaykuna contraqa manan ima kamachikuy simipas kanchu. 24 Cristoq kaqkunaqa ñan chakatankuña aycha cuerpoq millay yuyaykuyninta sinchi munapakuynintawan. 25 Santo Espiritun kawsachiwanchis, chaymi Santo Espirituq pusasqan hinapuni kawsananchis. 26 Ama yanqa hatunchakuqchu kasunchis, amataq hukkuna-hukkunawan phiñachinakuspachu nitaq envidianakuspachu. 1 Wawqe-panaykuna, pitapas ima huchapipas qonqaylla hap'iwaqchis chayqa, Santo Espirituq pusasqankuna, payta llamp'u sonqo-kaywan sayarichiychis, ichaqa sapankapas pay kikinta allinta qhawakuspa, paqtan paypas wateqasqallataq kanman. 2 Ima sasachakuykunaña kaqtinpas hukkuna-hukkunawan yanapaykunakuychis, ahinapin Cristoq kamachikuy siminta hunt'ankichis. 3 Pipas mana imapas kashaspa aswan allin kasqanta yuyan chayqa, pay kikintan q'otukun. 4 Chayrayku, sapanka pay kikinpa kawsasqanta allinta qhawakuchun, hinaspa allin kawsasqanta reparakun chayqa, chayllawan kusikuchun, amataq hukpa kawsasqanwan tupanachispachu. 5 Sapankan ruwananchistaqa hunt'ananchispuni. 6 Diospa siminta yachaqaq runaqa yachachiqnintan tukuy allin kaqkunawan yanapaykunan. 7 Ama q'otukuychischu, manan pipas Dioswanqa pukllakunmanchu. Imatachus runaqa tarpunqa chayllatataqmi cosechanqapas. 8 Pipas aychanpa millay munasqallanta tarpuqqa chay tarpusqanmantan wañuyta cosechanqa. Santo Espirituq munasqanta tarpuqmi ichaqa, Santo Espiritumanta wiñay kawsayta cosechanqa. 9 Chay hinaqa, amayá allinkaqta ruwaspaqa sayk'usunchu, manachus pisi kallpayasun chayqa, tiemponpin cosechasunchis. 10 Chayrayku, atishaspanchisqa lliwpaq allinkaqta ruwasunchis, aswantaqa ruwasun iñiq-masinchiskunapaq. 11 Qhawaychis, ancha hatuchachaq letrakunawanmi makiywanpuni qankunaman qelqamuykichis. 12 Qhari-kayniykichis señalasqa kananpaq kamachiqniykichiskunaqa runakunaq qayllanpi allin rikhuriyllatan munanku, ahinapi Cristoq cruzpi wañusqanmanta mana qatiykachasqa kanankurayku. 13 Qhari-kaynin señalasqakunapas manan kamachikuy simitaqa hunt'ankuchu, chaywanpas paykunaqa munankun qhari-kayniykichis señalasqa kananta, ahinapi chay kamachikusqankuta kasuqtiykichis hatunchakunankupaq. 14 Ñoqaqmi ichaqa mana imamantapas hatunchakunay kanchu, aswanpas Señorninchis Jesucristoq cruzpi wañusqallanpin hatunchakuni. Cristoq cruzpi wañusqanraykun ñoqapaqqa kay pacha chakatasqaña, ñoqapas kay pachapaqqa chakatasqañan kani. 15 Jesucristopiqa, qhari-kaynin señalasqa kaypas mana señalasqa kaypas manan imapaqpas valenchu, aswanpas mosoqmanta kamasqa-kayllan valen. 16 Chay yachachikuyman hina llapa kawsaqkunaman Diosqa thak-kayta qospa khuyapayachun, paykunan Diospa cheqaq Israel llaqtanqa kanku. 17 Kunanmantaqa amaña pipas llakichiwachunchu, cuerpoypi kashaq k'iri sich'ukunan Señor Jesuspa kamachin kasqayta sut'inchan. 18 Wawqe-panaykuna, Señorninchis Jesucristo sonqoykichispi sumaqta saminchasunkichis. Amén. 1 Diospa munayninrayku Jesucristoq apostolnin ñoqa Pablon, Efeso llaqtapi kashaq Cristo Jesuspi ch'uya kawsayniyoq, hunt'aq iñiqkunaman qelqamuykichis. 2 Dios Yayanchis, Señorninchis Jesucristopiwan anchata khuyapayasunkichis thak-kaytapas qosunkichis. 3 Señorninchis Jesucristoq Yayan Dios yupaychasqa kachun, paymi Cristowan huklla kasqanchisrayku Santo Espirituq tukuy saminchayninkunawan hanaq pachapi saminchawanchis. 4 Diosmi Cristopi akllawarqanchis manaraq kay pacha kamasqa kashaqtin, paypa ñawpaqenpi ch'uya mana huchachana kananchispaq. 5 Munakuyninraykun ñawpaqmantaña yuyaykurqan Jesucristopi adoptasqa wawankuna kananchispaq, allin munayninpi yuyaykusqanman hina. 6 Chay hinaqa, payta yupaychasun musphana sumaq sonqo-kayninmanta, munakusqan Churinpi mana imaraykulla chaskiwasqanchismantawan. 7 Diosmi ancha hatun munakuyninpi Churinpa yawar hich'asqanwan kacharichiwarqanchis huchanchiskunata pampachawaspanchis. 8 Chay munakuynintan Diosqa llimp'arichispa tukuy yachayta allin yuyayniyoq-kayta qowarqanchis. 9 Hinallataq allin munayninman hina pakasqa munayninta reqsichiwarqanchis. Chaytan Cristopi hunt'ananpaq yuyaykurqan, 10 chaymi tiempokuna hunt'akuqtinña hanaq pachapi kaqkunatapas kay pachapi kaqkunatapas llapallanta Cristowan huñuykunqa, pay lliwpi uma kananpaq. 11 Diosmi yuyaykusqanman hina munayninman hina tukuy imaymanata ruwan. Paymi ñawpaqmantaña yuyaykuspa akllawarqanchis Cristowan hukllachasqa kaspa paypaq kananchispaq. 12 Chay hinaqa, ñoqanchis, ñawpaqtaña Cristopi suyakuqkuna kaspanchis, qhapaq-atiyninmanta yupaychasun. 13 Qankunaqa cheqaq-kay willakuyta uyarispan, qespikuyniykichis allin willakuykunapi iñirqankichis, chaymi Cristowan hukllachasqa kaspa Diospa prometesqan Santo Espirituwan sellosqa karqankichis. 14 Santo Espiritun herenciata chaskinanchis señalqa, chaymi Diosqa rikuchiwanchis paypaña kaqkunaqa kacharichisqapuni kananchista. Chay hinaqa, payta qhapaq-atiyninmanta yupaychasun. 15 Chayrayku ñoqapas Señor Jesuspi iñisqaykichista llapa ch'uya iñiqkunata munakusqaykichistawan yachaspa, 16 mañakuyniykunapi qankunata yuyarispay, Diosman graciasta qoshallanipuni. 17 Señorninchis Jesucristoq Diosnin hatun atiyniyoq Yayamantan mañakuni espiritual yachayta, sut'inchay qokuytawan qonasuykichispaq, ahinapi Diosta allinta reqsinaykichispaq. 18 Mañakullanitaq yuyayniykichista k'anchaykunanpaq, ahinapi suyakuyman waqyasqasuykichis imachus kasqanta yachanaykichispaq, ancha sumaq qhapaq herenciata Diosqa paypa kaqkunaman qosqantapas yachanaykichispaq, 19 imayna hatunchus mana aypay atina qhapaq-atiyninpas kasqantawan yachanaykichispaq. Chay atiyninmi ñoqanchis iñiqkunata kallpachawanchis. Chay atiynillantataqmi Diosqa rikuchirqan, 20 wañusqanmanta Cristota kawsarichimpuspa hanaq pachapi paypa paña ladonman tiyaykachispa. 21 Hinallataq Cristotaqa churarqan llapa kamachikuypa, atiypa, munaychakuypa, llapa atiq-kaypa, mentasqa-kaypa qollanan kananpaq, manan kay tiempollapichu aswanpas hamuq tiempokunapaqpas. 22 Hinaspan tukuy imaymanata Cristoq chaki sarunanman churarqan, hinallataq iglesiapipas tukuy imaymanapi qollanata payta churarqan. 23 Chay iglesian Cristoq cuerpon, chay cuerpotan Cristoqa hunt'aykun, Cristotaq Diospa-kayninwan hunt'a kashan. 1 Ñawpaqqa qankunan mana chanin kayniykichispi huchaykichispiwan wañusqa kasharqankichis. 2 Chay tiempopin huchakunapi purirqankichis, kay pachaq purisqanta qatikuspa, wayrapi atiyniyoq espirituq kamachikusqanta kasukuspa, chay espiritun kunan kallpachashan Diosta mana kasukuqkunata. 3 Ñoqanchispas llapanchismi ñawpaqqa chaykuna ukhupi kawsarqanchis, sonqonchispa millay munasqankunapi purirqanchis, cuerponchispa munayninta yuyaykuynintawan ruwaspa. Chayraykun runa-kayninchisman hina wakinkuna hinallataq Diospa muchuchinanpaqpuni karqanchis. 4 Ichaqa Diosmi ancha hatun khuyapayakuyninpi anchatapuni munakuwarqanchis, 5 chaymi huchanchiskunapi wañusqa kashaqtinchis, Cristowan kawsayta qowarqanchis. Chay hinaqa, Diospa khuyapayakuynillanwanmi qespichisqa kankichis. 6 Cristowan kuskatan kawsarichimpuwarqanchis, chay hinallataqmi hanaq pachapipas Jesucristotawan kuskata tiyaykachiwarqanchis. 7 Chaytan ruwarqan khuyapayakuyninqa may hatunpuni kasqanta hamuq tiempokunapi rikuchinanpaq, Jesucristopi munakuwaspanchismi chaytaqa rikuchiwarqanchis. 8 Diospa khuyapayakuynillanwanmi iñiywan qespichisqa kankichis. Chaytaqa manan ima ruwasqaykichiswanpaschu ayparqankichis, aswanpas Diosmi chaytaqa qorqasunkichis. 9 Qespikuyqa manan ima ruwaykunawanchu, ama pipas umata hoqarinanpaq. 10 Diospa ruwasqanmi kanchis, paymi kamawarqanchis Jesucristowan hukllachasqa kaspa allinkunata ruwananchispaq, chaykunatan Diosqa ñawpaqmantaña wakichirqan chayman hina kawsananchispaq. 11 Qankunaqa manan judío runamanta naceqchu karqankichis, chaymi judío runakunaqa “qhari-kaynin mana señalasqakuna” nirqasunkichis, paykunataq “qhari-kayniyku señalasqan kayku” ninku, chayqa cuerpopi runaq ruwasqallanmi. Chay hinaqa, yuyariychis, 12 ñawpaqqa mana Cristoyoqmi karqankichis, Israel llaqtayoq-kaymanta karunchasqa, Diospa rimanakuynintapas prometesqantapas mana yachaspa, kay pachapipas mana suyakuyniyoqmi, mana Diosniyoqmi kawsarqankichis. 13 Qankunan ñawpaqqa Diosmanta karupi karqankichis, kunanmi ichaqa Jesucristowan hukllachasqa kaspa, Cristoq wañuspa yawar hich'asqanwan Diosman qayllaykachisqaña kashankichis. 14 Criston allipunachiwaqninchisqa. Paymi judío runakunata mana judío runakunatawan allipunachispa ch'ullallaman tukuchirqan, perqa hina t'aqaq cheqninakuyta thunispa. 15 Kamachikuy qelqapi unanchaykunata kamachikuykunatawanmi Cristoqa pay kikin wañuspan p'uchukachipurqan, hinaspa iskaynin llaqtamanta paywan hukllachasqa ch'ulla mosoq llaqtallataña paqarichipurqan. Ahinapin paykunata allipunachirqan. 16 Cruzpi wañusqanwanmi Cristoqa iskaynin llaqtaq cheqninakuyninta p'uchukachispa huk cuerpollaman huñuykurqan. Ahinapin Dioswan allipunachirqan. 17 Hamuspanmi Cristoqa allipunay allin willakuykunata willarqan, qankuna karupi kashaqkunamanpas qayllapi kashaqkunamanpas. 18 Cristowanmi llapanchis judío runakunapas mana judío runakunapas huk kikin Santo Espiritullapi Yayaman qayllaykunchis. 19 Chayraykun qankunaqa manaña wak llaqtayoqpaschu purikuqllapaschu kankichis, aswanpas Diospa ch'uya llaqtanwan llaqta-masintinmi kankichis, hinallataq Diospa ayllun runakuna ima. 20 Qankunaqa wasi hina sayarichisqan kankichis, apostolkunaq profetakunaq teqsi sayarichisqanpi, kikin Jesucristotaq esquina hap'iq teqsi rumi. 21 Paypin llapa wasipas allin k'askanasqa sayarishan Señorpa tiyanan ch'uya wasi kananpaq. 22 Payllapitaqmi qankunapas kuska sayarichisqa kashankichis, Diospa Espiritunpa tiyanan wasi kanaykichispaq. 1 Ñoqa Pablon Jesucristota servisqaymanta qankuna mana judío runakunaman willasqaymanta preso kashani. 2 Yacharqanchisñan, Diosmi ancha khuyapayakuyninpi qankunaq allinniykichispaq llank'anata qowarqan. 3 Paymi pakasqa yachayninta rikuchiwaspa yachachiwarqan. Chaykunamantaqa ñawpaqtañan pisillataraq qelqamurqaykichis. 4 Chayta leespan reparankichis Cristoq pakasqa yachayninta reqsiq kasqayta. 5 Chay pakasqa yachaytan Diosqa ñawpa tiempopi mana pimanpas reqsichiqchu kasqa, kunanmi ichaqa, paypaq t'aqasqa apostolninkunamanpas profetankunamanpas Santo Espirituwan reqsichin. 6 Kaymi chay pakasqa yachayqa: Mana judío runakunan judío runakuna hinallataq Diospa saminchayninta chaskinku, allin willakuykunata willasqaywan, huk cuerpoman hukllachasqallataq kanku, Jesucristopi Diospa prometesqanta chaskiqmasintintaq kankupas. 7 Diosmi khuyakuyninpi Jesucristomanta allin willakuykunata willanaypaq churawarqan, chayta ruwanaypaqtaq atiyninwan kallpachawarqan. 8 Ñoqaqa llapan iñiqkunamantapas aswan huch'uyllapunin kani, ichaqa Diosmi churawarqan Cristoq mana tukukuq saminchayninmanta allin willakuykunata mana judío runakunaman willanaypaq, 9 imaynatachus Diospa pakasqa yuyaykusqan sucedenanta tukuy runaman sut'inchanaypaqwan. Tukuy imaymana kamaq Diosmi wiñay tiempomantaña chay yuyaykusqanta mana reqsichirqanchu, 10 hanaq pachapi llapa kamachikuqkunamanpas atiyniyoqkunamanpas iglesianwan Diospa tukuy imaymana yachayninta kunanraq reqsichinanpaq. 11 Chaykunatan Diosqa wiñay yuyaykuyninman hina ruwarqan, chaytan payqa Señorninchis Jesucristopi hunt'arqanña. 12 Cristowan hukllachasqa kaspan paypi iñisqanchisrayku, mana manchakuspa mana iskayrayaspa Diosman asuykuyta atinchis. 13 Chaymi valekuykichis, qankunarayku ñak'arichisqa kashasqaymantaqa ama pisi kallpayaychischu, chay ñak'ariyqa qankunaq hatunchasqa kanaykichispaqmi. 14 Chayraykun Dios Yayanchisman qonqorikuni. 15 Paypa sutinwan sutichasqan llapa ayllukunaqa, hanaq pachapi kaqkunapas kay pachapi kaqkunapas. 16 Mañakunin qhapaq-atiyninman hina Santo Espirituwan sonqoykichispi atiywan kallpachanasuykichispaq, 17 iñisqaykichis hawa sonqoykichispi Cristo tiyananpaq. Ahinapin qankunaqa munakuypi saphichasqa teqsichasqa kaspa, 18 llapan ch'uya runakunawan kuska atiyniyoq kankichis, Cristoq munakuyninta entiendenaykichispaq. Chay munakuyqa sinchi hatunmi anchonmanpas, wask'anmanpas, ukhunmanpas, sayayninmanpas. 19 Cristoq munakuyninqa tukuy yachaymantapas aswan hatunraqmi, chayraykun mañakuni chay munakuyninta reqsinaykichispaq, ahinapi kikin Dioswan hunt'aykusqa kanaykichispaq. 20 Ñoqanchispi atiyninwan ruwaq Diosmi mañakusqanchismantapas yuyaykusqanchismantapas aswan askhataraq tukuy imatapas atiyninwan ruwan. 21 Dios Yayaman wiñay-wiñaypaq hatunchay kachun, iglesiapipas Jesucristopipas lliw miraykunapipas. Amén. 1 Señorninchisraykun ñoqa preso kashani, chaymi valekuykichis Diospa waqyasqankuna hinapuni allinta kawsanaykichispaq. Chaypaqmi Diosqa waqyarqasunkichis. 2 Qankunaqa huch'uyyaykukuywan, llamp'u sonqo kaywan, pacienciawan, munakuypi muchunakuspaykichis kawsaychis. 3 Santo Espirituq kallpachasqan huk sonqolla kaychis, hukkuna-hukkunawantaq thak-kaypi kawsayta maskhaychis. 4 Huk cuerpollan, huk Santo Espiritullan kan, imaynan Diosqa waqyarqasunkichis huk suyakuyllaman hina. 5 Hukllan Señorqa, hukllan iñiypas, hukllataqmi bautismopas, 6 llapanchispa Yayanchis Diospas hukllan, paymi llapallata kamachin, llapapitaq ruwan, llapapitaqmi kashanpas. 7 Sapankanchismanmi llank'anapaq atiyta qowanchis, Cristoq qowasqanchisman hina. 8 Chaymi Diospa Simin Qelqaqa nin: “Hanaq pachamanmi wicharirqan presochasqakunata apaspa, hinaspan atiykunata runakunaman qorqan”, nispa. 9 “Wicharqan” nispanqa, ¿ima ninantataq nin? Chayta nispaqa, kay pachaq aswan ukhunkama ñawpaqta uraykusqantan nishan. 10 Chay kikin uraykamuqllataqmi hanaq pachaq hawanmanraq wicharqan, tukuy imaymanaman pay kikin hunt'aykunanpaq. 11 Hinaspa pay kikillantaq churarqan hukkunata apóstol kananpaq, hukkunata profeta kananpaq, hukkunata Jesucristomanta allin willakuykunata willaq kananpaq, hukkunata pastor kananpaq, hukkunatataq yachachiq kananpaq. 12 Paykunatan churarqan iñiqkunata allinta wakichinankupaq, Diosta servinankupaq, Cristoq cuerponta wiñachinankupaq. 13 Chay hinapin iñiypi huk-nisqalla-kaymanpas Diospa Churinta allin reqsiymanpas llapallanchis chayasunchis, allin takyasqa runa, Cristoq hunt'asqa sayaynin hina sayayniyoq wiñasqa kaymanpas. 14 Ahinapi manaña wawakuna hinañachu kasunchis runakunaq tukuy llulla yachachikuyninwan qochata phoqchiqechiq wayrawan hina kayman chayman apaykachasqapaschu, pantachiyta munaq yuyaysapa llulla runakunaq q'otusqanpaschu kasunchis. 15 Aswanpas munakuywan cheqaqkaqta rimaspa, tukuy imaymanapi Cristowan hukllachasqa wiñasunchis. Paymi cuerpoq umanqa. 16 Cristoq yanapasqanmi llapa cuerpoqa allin k'askanasqa kashan, sapanka moqokuna allin ch'antasqa, sapankataq ruwananman hina allinta llank'aqtin llapa cuerpo munakuypi aswan-aswanta wiñashan. 17 Señorninchispa sutinpin kamachiykichis: Amaña wakin mana judío runakuna hinaqa kawsaychisñachu, paykunaqa mana imapaq valeq yuyayninkupin purinku. 18 Tutayasqa yuyayniyoq kaspankutaq Diosmanta hamuq kawsayta mana chaskinkuchu, rumi sonqo kaspankun Diosta mana reqsinkuchu. 19 Paykunan mana p'enqarikuspa tukuy imaymana sinchi millaykunata ruwanku, lliw mana chanin kaqkunatapas mana amikuspan ruwashallanku. 20 Qankunan ichaqa, mana chay hinatachu Cristomanta yachaqakurqankichis. 21 Cheqaqtapunin Cristomantaqa uyarirqankichisña, Jesuspi cheqaq-kay kasqanman hinapunitaqmi paymantaqa yacharqankichispas. 22 Chayrayku, ñawpa kawsayniykichista wikch'upuychis, chay mawk'a runaqa q'otukuq mana chanin munayninkunawanmi waqllisqa kashan. 23 Qankunaqqa yuyayniykichispas sonqoykichispas mosoqman t'ikrasqan kanan. 24 Qankunaqa Diosman rikch'akuq kamasqa mosoq runawan p'achallikuychis, chaymi rikuchikun chanin kawsaypi cheqaq ch'uya kawsaypiwan. 25 Chayrayku, amaña llullakuychisñachu, aswanpas sapankaykichis runa-masiykichiswan cheqaqkaqta rimaychis, huk cuerpoq miembronkunalla kasqanchisrayku. 26 Phiñakunkichischus chayqa, ama huchallikuychischu, ama p'unchay ch'isiyaqqa phiñasqa kaychischu, 27 amapuni imaynallamantapas saqraq huchallichinasuykichistaqa munaychischu. 28 Suwakuqqa amaña suwakuchunñachu, aswanpas llank'achun, allinkunata makinwan ruwaspa, pisichikuqkunaman imallatapas qoykunanpaq. 29 Ama millay qhelli simikunata rimaychischu, aswanpas allin kaqkunallatapuni rimaychis uyariqkunaq wiñanankupaq necesitasqanman hina, chaymi paykunapaq saminchay kanqa. 30 Amataq Diospa Santo Espiritunta llakichiychischu, Santo Espirituwanmi qankunaqa sellosqa kashankichis qespichisqa kanaykichis p'unchaypaq. 31 Tukuy haya sonqo-kay, phiñapayay, k'arak phiñakuy, qaparkachay, tumpay, tukuy mana allin ruwaykunapas qankunamanta chinkachun. 32 Aswanpas sumaq sonqo kaychis, khuyapayanakuq, pampachaykunakuq, imaynan Diospas Cristopi qankunata pampacharqasunkichis ahinata. 1 Diospa munasqa wawankunan kankichis, chayrayku payman rikch'akuq kaychis. 2 Munanakuypi kawsaychis, imaynan Cristopas munakuwarqanchis hinata. Payqa ñoqanchisraykun sacrificiopi pay kikinta haywakurqan Diospa sonqonman chayaq sumaq q'apay ofrendata hina. 3 Qankunaqa Diospaq t'aqasqa runakunan kankichis, chayrayku qankuna ukhupiqa ama rimayllapas kachunchu qhelli huchapi puriymanta, tukuy mana chanin kaymanta, munapayaymantapas. 4 Amataq millayta rimaychischu, p'enqay simikunata, asichikuq qhelli simikunatapas, chaykunaqa manan allinchu, aswanpas Diosman graciasta qospallapuni kaychis. 5 Qankunaqa yachankichisñan, pipas qhelli huchapi purin, mana chaninta ruwan, munapayanpas chayqa, Cristoqpas Diospapas qhapaqsuyunmanqa manan haykunqakuchu (munapayayqa idolokunata yupaychay hinan). 6 Ama piwanpas yanqa simikunawan q'otuchikuychischu, chay huchakuna hawan mana kasukuqkunaman Diospa phiñakuyninqa chayamun. 7 Ama paykunaq ruwaqmasinqa kaychischu. 8 Huk tiempopiqa laqhayaqpin kawsarqankichis, kunanmi ichaqa Señorwan hukllachasqa kaspa k'anchaypi kashankichis. 9 K'anchayqa paqarichin tukuy sumaq sonqo-kayta, chanin kawsayta cheqaq-kaytawan. 10 K'anchaypi kashaq runakuna hina kawsaychis, imachus Señorpa sonqonta kusichiq kaqta ruwaspa. 11 Laqhayaqpi kashaq runakunaq mana valeq ruwasqankutaqa ama ruwaysikuychischu, aswanpas mana chanin ruwasqankumanta anyaychis. 12 Paykunaq pakapi ruwasqankumantaqa rimayllapas p'enqakuymi. 13 Ichaqa tukuy imaymanapas k'anchayman horqosqa kaqtinqa lliwmi sut'inchasqa kapun, k'anchaymi tukuy imatapas sut'ita rikuchiqqa. 14 Chayraykun nin: “Puñusqaykimanta rikch'ariy, wañusqakunamanta kawsariy, chaymi Cristo k'anchaykusunki”, nispa. 15 Chayrayku, allintapuni reparakuychis imaynatachus kawsashasqaykichista, ama mana yuyayniyoq hinaqa kawsaychischu, aswanpas yachayniyoq hinapuni kawsaychis. 16 Tiempotaqa ama usuchiychischu, kay p'unchaykuna mana allin kasqanrayku. 17 Ama mana yuyayniyoqqa kaychischu, aswanpas imachus Señorpa munaynin kasqanta allintapuni reparaychis. 18 Ama vinowan machaychischu, machaypiqa waqlliymi kan, aswanpas Santo Espirituwan hunt'a kaychis. 19 Qankunapura kallpachanakuychis salmokunawan, yupaychana takikunawan, Santo Espirituq yuyaychasqan takikunawan. Señorman takispa payta tukuy sonqo yupaychaychis. 20 Tukuy imaymana kaqkunamanta Señorninchis Jesucristoq sutinpi Dios Yayaman graciasta qollaychispuni. 21 Cristota manchakuspa kasunakuychis. 22 Imaynan Señorninchista kasunkichis chay hinata casarasqa warmikuna qosaykichista kasuychis. 23 Qosaqa esposaq umanmi, imaynan Cristopas iglesiaq uman hina. Criston iglesiaq qespichiqninqa, chay iglesian paypa cuerpon. 24 Imaynan iglesiaqa Cristota kasukun, ahinallataqmi casarasqa warmikunapas tukuy imapi qosankutaqa kasukunanku. 25 Qosakuna, esposaykichista munakuychis, imaynan Cristopas iglesiata munakuspa payrayku wañurqan hinata. 26 Chaytan payqa ruwarqan iglesiata unupi mayllispa Diospa siminwan ch'uyanchananpaq, 27 ancha sumaq iglesiata pay kikinman qayllaykachinanpaq, mana qhelliyoqta, mana sip'uyuqta, mana imaq tupaykusqanta, aswanpas ch'uyata, mana huchachanata ima. 28 Chay hinatan qosakunapas esposankutaqa munakunanku, kikinkuq cuerponkuta hina. Esposanta munakuqqa pay kikintan munakun. 29 Manan pipas pay kikinpa cuerpontaqa hayk'aqpas cheqnikunchu, aswanpas mikhuchispanmi allinta uywan, imaynan Cristopas iglesiapaq ruwan hinata. 30 Ñoqanchisqa Cristoq cuerponmi kanchis, chay cuerpoq miembronkuna ima. 31 Chayraykun Diospa Simin Qelqaqa nin: “Runaqa taytanta mamanta saqepuspan warminwan hukllachaykakapunqa, iskayninkutaq huk cuerpollaña kapunqaku”, nispa. 32 Kay pakasqa yachayqa sasa entiendeymi, aswanpas ñoqaqa nishani Cristomanta iglesiamantawanmi. 33 Chayrayku, qosakuna, sapankaykichis qankuna kikiykichista hinapuni esposaykichista munakuychis, hinallataq qankunapas esposakuna qosaykichista respetaychis. 1 Wawakuna, tayta-mamaykichista Señorpi iñiqkuna hinapuni kasukuychis, chaymi chaninqa. 2 Diospa Simin Qelqan nin: “Taytaykitapas mamaykitapas respetankin”, nispa. Chay ñawpaqkaq promesayoq kamachikuymi nin: 3 “Ahinapin allillan kanki, kay pachapipas unayta kawsanki”, nispa. 4 Qankunapas, tayta-mamakuna, wawaykichista ama phiñachiychischu aswanpas kasuchikuspa uywaychis, Señormanta yachachispa. 5 Kamachikuna, kay pachapi patronniykichista kasuychis, respetowan, manchakuywan sut'in rimaq kaywan, Cristotapas servishawaqchis hina. 6 Ama runakunaq rikunallantaqa ruwaychischu, paykunawan allin kayta munaspalla, aswanpas Cristoq kamachinkuna hinapuni, Diospa munayninta tukuy sonqo ruwaychis. 7 Sonqopas-sonqo llank'aychis, Señorta serviq hinapuni, ama runakunata serviq hinallachu. 8 Yachankichismi kamachi kaspapas mana kamachi kaspapas, sapanka runan allinta ruwasqanman hina Señormanta chaskinqa. 9 Qankunapas, patronkuna, chay hinallatataq kamachiykichiskunapaq ruwaychis, amaña astawan manchachiychischu. Yachankichismi, qankunaqpas paykunaqpas hanaq pachapi Señorniykichisqa ch'ullalla kasqanta, payqa manan pimanpas sayapakunchu. 10 Chaymantapas, wawqe-panaykuna, Señorpi kallpachakuychis paypa atiyniyoq kallpanwan. 11 Diospa qosqan llapallan tupapakuna p'achawan churakuychis, saqraq q'otukuq yuyayninkuna contra qaqata sayanaykichispaq. 12 Manan runawanchu maqanakunchis, aswanpas kamachikuqkunawanmi, atiyniyoqkunawanmi, kay laqhayaq pachapi kamachikuqkunawanmi, hanaqkunapi kaq mana allin espiritukunawanmi. 13 Chayrayku, Diospa qosqan llapallan tupapakuna p'achawan churakuychis, mana allin p'unchaypi allinta tupapakunaykichispaq, hinaspa tukuypi wakichikuspaña qaqata sayanaykichispaq. 14 Allintapuni sayashaychis, cheqaq-kaywan chumpiwan hina allin chumpiykusqa, chanin-kaywan fierro unkuwan hina churaykusqa. 15 Usut'asqa soldado hina listolla kashaychis thak-kay allin willakuykunata usqhaylla willamunaykichispaq. 16 Astawanraqqa iñiyniykichista hark'apakuna escudota hina hap'iychis, chaywanmi saqraq llapa rawrashaq wach'isqankunatapas thasnuyta atinkichis. 17 Diospa qespichiyninwanpas cascowan hina churakuychis umaykichista hark'ananpaq, hinallataq Santo Espirituq espadantapas hap'iychis, chay espadaqa Diospa Simin Qelqan. 18 Diosmanta sapa p'unchay mañakuychis tukuy rogakuywan valekuywan, Santo Espirituq yanapasqan. Chaypaqtaq rikch'ashallaychispuni, mana p'itiyta llapallan iñiqkunapaq Diosmanta mañapuspaykichis. 19 Ñoqapaqpas mañapuwaychis, Diosninchispa qelqanmanta rimariqtiy yanapawananpaq, allin willakuykunaq pakasqa yachaynintapas mana manchakuspa willanaypaq. 20 Diosmi Cristoq rantinpi churawarqan chay allin willakuykunata willanaypaq, chay hawan kunanpas preso kashani. Mañakuychis, rimanayta hinapuni mana manchakuspa allin willakuykunata willanaypaq. 21 Señorpa llank'ananpi hunt'aq munakusqanchis wawqe Tiquicon lliwta willasunkichis imaynachus kashasqaymantapas tukuy llank'ashasqaymantapas. 22 Chaypaqpunin paytaqa kachamushaykichis, imaynachus kashasqaykuta willanasuykichispaq, ahinapi qankunata kallpachanasuykichispaqwan. 23 Dios Yayanchis Señorninchis Jesucristopiwan thak-kaytapas iñiywan munakuytapas wawqe-panakunaman qosunkichis. 24 Señorninchis Jesucristota mana hayk'aq tukukuq munakuywan llapallan munakuqkunapaq Diospa saminchaynin kachun. 1 Jesucristoq kamachinkuna, Pablowan Timoteopiwanmi qelqamuykichis Filipos llaqtapi kashaq Jesucristopi ch'uya kawsaq llapa wawqe-panakunaman, umallikunaman, diaconokunamanwan: 2 Dios Yayanchis, Señor Jesucristopiwan anchata khuyapayasunkichis, thak-kaytapas qosunkichis. 3 Sapa kuti qankunamanta yuyarikuspaymi Diosniyman graciasta qoni. 4 Sapa kuti llapaykichispaq mañakuspaymi kusisqa mañapuykichis, 5 qallariy p'unchaymantapacha kunankama allin willakuykunata willaypi llank'aysiwasqaykichismanta. 6 Cheqaqtapunin qankunapi allin ruwayta qallariq Diosqa, Jesucristoq kutimunan p'unchaykama qankunapi ruwashasqanta hunt'anqa. 7 Qankunaqa sonqoypipunin kashankichis, chaymi qankunamanta chay hina rimasqayqa chaninpuni. Preso kashaqtiypas libre kashaspa allin willakuykunata defiendeshaqtiypas, allinta takyachishaqtiypas, qankunaqa Diospa qowasqan llank'anapi llank'aqmasiymi kankichis. 8 Diosmi yachan imaynatachus llapaykichista Jesucristoq munakuyninwan maytapuni munakusqayta. 9 Kaytan Diosmanta mañakuni, munanakuyniykichis wiñachun aswan-aswantaraq tukuy yachaypipas allin reparaypipas, 10 aswan allin kaqtapuni akllakunaykichispaq, Cristoq hamunan p'unchaypi ch'uya sonqoyoq mana huchachana kanaykichispaq. 11 Ahinapin Jesucristoqa chanin ruwasqaykichiskunata kawsayniykichispi askhayachinqa, Diosta hatunchanapaq yupaychanapaqwan. 12 Wawqe-panaykuna, yachanaykichistan munani, tukuy imaymana sucedewasqanqa allin willakuykunatan astawan wiñarichin. 13 Chay hinapin Cristorayku preso kasqayta Roma reypa wasinpi kaq soldadokunapas wakin runakunapas yachankuña. 14 Chaymi askha wawqe-panakunapas preso kasqayta yachaspanku astawan Señorpi kallpachakuspanku mana manchakuspa Diospa siminta willashanku. 15 Cheqaqtapunin wakinqa envidiakuspa churanakuspa Cristomanta willanku, chaywanpas wakinqa allin yuyaywanmi willanku. 16 Allin yuyaywan willaqkunaqa munakuspankun Cristomanta willanku, paykunaqa yachankun allin willakuykunata defendenaypaq kaypi kashasqayta. 17 Chay envidiakuqkunan ichaqa mana tukuy sonqowanchu willanku, aswanmi paykunaqa allinnillankuta maskhaspa ruwanku, preso kashaqtiy astawanraq llakichiwayta yuyaspanku. 18 Chaywanpas manan imananpaschu, aswanmi imaynallamantapas Cristomanta willanku, tukuy sonqowanpas mana tukuy sonqowanpas, chaymi ñoqaqa anchatapuni kusikuni. Arí, astawanraqmi kusikusaqpas. 19 Yachanin tukuy chaykunaqa kachariwanankupaq kasqanta, mañapuwasqaykichisrayku, Jesucristoq Espiritunpas yanapawasqanrayku ima. 20 Ñoqaqa makillapunin suyakushani ama imapipas p'enqachisqa kanayta, aswanpas kallpawanraq rimarinayta. Chay hinapin wañusaqña kawsasaqña chaypas, kunanpas qhepamanpas ñoqapi Cristoqa hatunchasqa kanqa. 21 Ñoqaqa Cristollapaqñan kawsashani, wañuspaytaq ichaqa aswan allinraq kasaq. 22 Chaywanpas kay pachapi kawsashaspayqa Señorpaqmi imatapas allinta llank'ayman, chaymi mana mayqentapas akllakuyta atishanichu. 23 Kay iskayninmantan mana mayqen kaqtapas akllakuyta atishanichu: Munaymanmi wañukapuspay Cristowan kuska kashayta, chaymi ñoqapaqqa aswan allin. 24 Chaywanpas, kay pachapi kawsayniyqa aswan allinraqmi qankunapaq kallantaq. 25 Chayta yachaspan ñoqaqa yachakuniña manaraq wañunayta, chaymi qankunawan kashasaq aswan allinta kawsayniykichispi yanapaykunaypaq, iñiyniykichispipas kusikunaykichispaqwan. 26 Chay hinaqa, huktawan qankunaman hamuqtiymi qankunaqa Jesucristota ñoqa hawa astawan hatunchankichis kusikuymanta. 27 Cristomanta allin willakuykunaman hinapuni allinta kawsaychis. Chayrayku watukuq hamuspaypas karupiña kashaspaypas, munanin qankunamanta yachayta huk sonqolla kusata sayashasqaykichista, allin willakuykunapi iñiyta defendespa huk-nisqalla allinta llank'ashasqaykichista, 28 awqaykichiskunata mana manchakuspa kashasqaykichistapas. Chayqa sut'itan rikuchin ñak'ariyman paykuna rishasqankuta, qankunapaqtaq ichaqa sut'inchan qespichisqa kasqaykichista, chaytaqa Diosmi ruwanqa. 29 Cristoraykun qankunaqa samiyoq kankichis, manan iñinallaykichispaqchu, aswanpas payrayku ñak'arinaykichispaqwanmi. 30 Qankunaqa rikurqankichismi muchusqayta, qankunapas chay hinallatataqmi muchushankichisña, uyarishallankichistaqmi muchushasqaytapas. 1 Cristochus kallpachashasunkichis, munakuyninchus sonqochashasunkichis, Santo Espirituchus yanapashasunkichis, llamp'u sonqoyoq khuyapayakuqchus kashankichispas 2 chayqa, anchatan kusichiwankichis, huk sonqolla llapa kawsaspaykichis, huk-nisqalla munanakuspaykichis, kaq yuyaynillayoq huk sonqollataq kaspaykichis ima. 3 Ama imatapas ruwaychischu allinnillaykichista maskhaspapas hatunchakuspapas, aswanpas huch'uyyaykukuspa hukkunata aswan allinpaq hap'iychis kikiykichismantaqa. 4 Ama pipas pay kikinpa allinnillantaqa maskhachunchu, aswanpas hukkunaq allinnintapas maskhallachuntaq. 5 Imaynachus Jesucristoq yuyaynin karqan, chay hinallataq qankunaq yuyayniykichispas kachun: 6 Cristoqa Diospuni kashaspapas, manan Dios-kayninman hap'ipakurqanchu, 7 aswanmi qhapaq-atiyninta saqespa, runa hina nacerqan kamachi runa hina kananpaq. 8 Runa kaspanmi pay kikin huch'uyyaykukurqan, Diosta kasukuq kaspanmi wañurqan, cruzpi wañuytapas mana p'enqakuspa. 9 Chayraykun Diospas paytaqa anchatapuni hatunchaykurqan, hinaspan payman sutita churarqan lliw sutimantapas qollana kaqtapuni. 10 Chay hinapin Jesuspa sutinpi llapalla qonqorikunqaku, hanaq pachapi kaqkunapas, kay pachapi kaqkunapas, Ukhu-pachapi kaqkunapas, 11 Jesucristopuni Señorqa kasqantan llapalla sut'ita rimarinqaku, Dios Yaya hatunchasqa kananpaq. 12 Chay hinaqa, munasqa wawqe-panaykuna, imaynan qankunawan kashaqtiypas kasuwarqankichispuni, chay hinallataq kunan qankunamanta karupiña kashaqtiypas kasullawaychispuni. Hinaspa Diospaq tukuy sonqo llank'aychis manchakuywan khatatataywan, qespisqa kasqaykichispi wiñanaykichispaq, 13 paymi allin munayninman hina allinkaq ruwayta munachisunkichis hinaspa ruwachisunkichis. 14 Tukuy imatapas ruwaychis ama chhuchupakuspa ama churanakuspa. 15 Ahinapin qankunaqa kay q'ewisqa waqllisqa miray ukhupi tiyaspa, mana huchachana kankichis, hinallataq Diospa wawankuna hinapuni ch'uya sonqo mana huchachana kankichis. Qankunaqa kay tutayaq pachata k'anchaq ch'askakuna hinan k'anchashankichis, 16 Diospa kawsachiq siminta paykunaman willaspaykichis. Ahinapin ñoqapas Cristoq hamunan p'unchaypi alabakusaq mana yanqapaq kallpayta usuchisqaymanta, mana yanqapaq llank'asqaymantawan. 17 Diospi iñispan qankunaqa llank'asqaykichista Diosman sacrificiota hina haywankichis. Ichapaschá wañuchisqa kaspay, sacrificioykichis pataman vino hich'ana ofrenda hina hich'asqa kayman. Chay hina kaqtinqa kusikuspan llapaykichiswan q'ochukusaq. 18 Chay hinallataq qankunapas kusikuychis, ñoqawan kuskataq q'ochukuychispas. 19 Señor Jesús munaqtinqa, Timoteotan usqhayllata watukuqniykichista kachamusaq, imaynachus kashasqaykichista yachaspa kusikunaypaq. 20 Manan pipas Timoteo hina yuyaykuq-masiyqa kanchu, cheqaqtapuni tukuy sonqowan allin kanaykichista munaqpas. 21 Lliwpas paykunapaq allin kaqllatan maskhanku, manataqmi Jesucristoq kaqnintaqa. 22 Yachanchisñan Timoteoqa llank'aypaq kusa kasqantaqa, payqa allin willakuykunata willaypin llank'aysiwarqan, imaynan churiqa taytanta yanapan hinata. 23 Paytan qankunaman kachamuyta yuyaykushani, kacharisqachus kasaq icha manachus chayta yacharqospa hina. 24 Ichaqa Señorpin suyakushani ñoqapas qankunata watukuq usqhaylla hamunaypaq. 25 Yuyaykusqayman hinaqa allinpunin rikch'akuwan wawqe Epafroditota qankunaman kachamuyniy, paymi llank'aqmasiy soldadomasiypas, paytan qankuna kikiykichis kachamuwarqankichis tukuy imapi yanapawananpaq. 26 Epafroditoqa maytapunin llapaykichiswan tupaykuyta munashan, sinchitan llakikushan onqosqa kasqanmanta uyarisqaykichisrayku. 27 Arí, cheqaqtapunin onqorqan, yaqapunin wañukapunpas, ichaqa Diosmi payta khuyapayarqan, manataq payllatachu, aswanpas ñoqatawanmi khuyapayawarqan ama llakipas llaki-pata kanaypaq. 28 Chayraykun aswan usqhaylla kachamushaykichis, payta wakmanta rikuspa kusikunaykichispaq, ñoqapas amaña sinchita llakikunaypaq. 29 Ancha kusikuywan Epafroditota chaskiychis, Señorpi iñiq wawqeta hinapuni, hinallataq pay hina llank'aq wawqekunatapas anchata respetaychis. 30 Cristoq kamachinpi kashaspan yaqa wañurqanpas, qankunaq rantiykichispin llank'aysiwarqan wañuytapas mana manchakuspa. 1 Chay hinaqa, wawqe-panaykuna, Señorwan hukllachasqa kaspa q'ochukuychis. Qankunaq allinniykichispaq kaqtinmi mana sasachaspa ñawpaq qelqamusqay kikillantataq qelqamuykichis. 2 Cuidakuychis alqo hina kawsaqkunamanta, mana allin ruwaqkunamanta, cuerponkuta wit'ukuqkunamantapas. 3 Ñoqanchismi cheqaq señalasqaqa kanchis, Santo Espirituq yanapasqan kaspa Diosta yupaychanchis, Jesucristowan hukllachasqa kaspan qespikusqanchismanta kusikunchis, manataqmi cuerpopi runaq ruwasqanmanchu hap'ipakunchis. 4 Chaywanpas ñoqaqa atiymanraqmi runaq ruwasqanman hap'ipakuyta. Pipas runaq ruwasqanman hap'ipakunman chayqa, ñoqaqa astawanraqmi hap'ipakuyman: 5 Ñoqataqa pusaq p'unchayniyoq wawa kashaqtiymi qhari-kayniyta señalawasqaku. Ñoqaqa Israel runakunaq mirayninmi kani, Benjamín ayllumanta. Hebreo runakunaq churin, Hebreo runapunitaq kanipas. Diospa kamachikuy siminman hinaqa fariseon karqani, 6 chaymi fariseokunaq yachachikuyninman sonqollisqa kaspay Jesucristoq iglesianta ñak'arichispa qatiykacharqani, chay yachachikuyman hina kawsayniypitaq mana huchachana karqani. 7 Ichaqa tukuy imakunachus ancha chaniyoq kawarqan chaykunatan kunanqa Cristopi iñisqayrayku mana imapaq valeqta qhawapuni. 8 Chaykunamantapas astawanqa tukuy imaymanayoq kaytapas mana valeq q'opata hinan qhawani Señorniy Jesucristota reqsinaypaq. Payta reqsiymi may chaniyoqpuniqa. Cristoraykun lliwta saqepuni, hinaspa q'opata hina qhawarini Cristota chaskikuspa 9 paywan hukllachasqa kanaypaq. Ahinapin mana kamachikuy simita hunt'asqayraykuchu chaninchasqaqa kasaq, aswanpas Cristopi iñisqayraykun Diospa chaninpaq qhawarisqanqa kasaq. 10 Ñoqaqa munanin Cristota reqsiyta, kawsarimpuy atiyninta, ñak'ariq-masin kayta, pay hina wañuchisqa kaytapas, 11 chay hinapin suyakuni imaynallamantapas wañusqaymanta kawsarichimpusqa kanaypaq. 12 Chaykunata nispaqa, manan “lliwtañan aypani” nishanichu, manataq “hunt'asqañan kani” nishanichu, aswanpas kallpachakushanin, ichapas atiyman chayman aypayta, chaypaqtaqmi Jesucristopas ñawpaqtaña aypamuwarqan. 13 Wawqe-panaykuna, ñoqa kikiypas manan chaymanqa aypaniraqchu, aswanpas kayllatan ruwashani: ñawpa kawsayniypi kaqkunata lliwta qonqapuspaymi, ñawpaqeypi kaqman aypanaypaq anchatapuni kallpachakushani, 14 ñawpaqllamanpunin phawashani, Jesucristowan hukllachasqa kaspay premiota chaskinaypaq, chaypaqmi Diosqa hanaq pachaman waqyawarqan. 15 Chay hinaqa, iñiyninchispi allin takyasqaña kashaqkunaqa chay hinatakama yuyasunchis. Huk-hinataña yuyankichis chaypas, Diosmi chaytaqa sut'inchasunkichis. 16 Chaywanpas, maykamañachus chayanchis chayman hinapuni purisunchis. 17 Wawqe-panaykuna, ñoqamanta yachaqakuychis, yachaqakullaychistaq imaynan ñoqaykupas allin kawsayta rikuchirqaykichis chayman hina kawsaqkunamanta. 18 Askha kutitañan nirqaykichis, kunanpas wakmantan waqayniywanraq nimuykichis: Askha runakunan Cristoq cruzpi wañusqanta pisichaspanku mana allinta kawsashanku. 19 Chay runakunaq p'uchukayninqa ñak'ariymi, paykunaq diosninkuqa wiksallankun, ruwasqankumanta p'enqakunankutaqa hatunchakunkuraqtaq, kay pacha kaqkunallapitaqmi yuyankupas. 20 Ñoqanchismi ichaqa hanaq pachapi llaqtayoq kanchis, chaymi hanaq pachamanta Qespichiq Señor Jesucristoq hamunanta makilla suyakushanchis. 21 Paymi kay pisi kallpa cuerponchista huk-hinaman t'ikranqa, sumaq-sumaq k'anchaq cuerponman rikch'akuqta. Chaytaqa ruwanqa tukuy imaymanata kamachinan atiyninwanmi. 1 Chay hinaqa, munakusqay wawqe-panaykuna, Señorwan hukllachasqa kaspa qaqata sayaychis. Ancha munakusqaykuna, maytapunin qankunawan tupaykuyta munashani, qankunan anchata kusichiwankichis, premioy hinataqmi kankichispas. 2 Evodiatawan Sintiquetawanmi valekuni Señorpi iñiqpura hinapuni sumaqta allipunanankupaq. 3 Kaqllataq qantapas cheqaq llank'aqmasíy, valekuyki, yanapaykuy chay warmikunata, paykunaqa ñoqawan kuskan allin willakuykuna willaypi tukuy sonqo llank'aysikurqanku, hinallataq Clementepas, wakin llank'aq-masiykunapas. Paykunaq sutinkuqa Diospa kawsay libronpi qelqasqañan kashan. 4 Señorwan hukllachasqa kaspa kusikullaychispuni. Huktawanmi niykichis: –¡Kusikullaychispuni! nispa. 5 Señorpa kutimuyninqa qayllaykamushanñan, chayrayku sumaq sonqo-kayniykichisqa lliw runakunaq reqsisqan kachun. 6 Ama imamantapas llakikuychischu, aswanpas tukuy ima necesitasqaykichistapas Diosmanta mañakuychis, rogakuywan mañakuspaykichistaq Diosman graciasta qoychis. 7 Hinan Diosqa thak-kayta qosunkichis runakunaq mana aypay atisqan thak-kayta, chay hinapin sonqoykichistapas yuyayniykichistapas Jesucristopi Diosqa waqaychanqa. 8 Chaymanta astawanqa, wawqe-panaykuna, tukuy cheqaqkaqpi, tukuy allinkaqpi, tukuy chaninkaqpi, tukuy ch'uyakaqpi, tukuy sumaqkaqpi, tukuy alllin qhawarinapaq kaqpi yuyaychis, ima allinpas yupaychanapaq hina kanmanraq chayqa, chaykunapi yuyaychis. 9 Imatachus ñoqamanta yachaqarqankichis, chaskiwarqankichis, uyariwarqankichis, ñoqapi rikuwarqankichis chayta ruwaychis, thak-kayta qoq Diostaq qankunawan kashanqa. 10 Anchatapunin ñoqaqa Señorpi kusikuni, unaymantaña huktawan yuyarikuwasqaykichismanta. Qankunaqa manan qonqawarqankichischu, aswanpas yuyashallawarqankichispunin, ichaqa manan imaynata yanapaykuyta atishawarqankichischu. 11 Chaytaqa manan pisichikusqayraykuchu nini, ñoqaqa yachanin imaynapiña kaspapas kusisqallapuni kawsayta. 12 Yachanin wakcha kawsayta, yachallanitaqmi allin qhapaq hina kawsaytapas, imayna kawsaypiña rikukuspaypas yachasqan kani: saksasqa kaspapas, yarqasqa kaspapas, askha kawsayniyoq kaspapas, pisi kawsayniyoq kaspapas. 13 Kallpachawaqniy Cristowan hukllachasqa kaspaymi tukuy imaymanata atini. 14 Chaywanpas allintan ruwarqankichis llakikuyniypi yanapawaspaykichis. 15 Qankunaqa Filipos llaqtapi tiyaqkuna yachankichismi, chayllaraq allin willakuykunata qankunaman willashaqtiyqa, Macedonia provinciamantapas lloqsimushaqtiyqa, manan mayqen iglesiapas yanapaykuwarqanchu, aswanpas qankunallan willasqaymanta agradecekuspa yanapaykuwarqankichis. 16 Qankunaqa Tesalónica llaqtapi kashaqtiypas sapa kutin yanapayta apachimuwarqankichis pisichikuypi kashaqtiy. 17 Manan imatapas astawan qoykuwanaykichista munaspachu nishani, aswanpas Diospa ñawpaqenpi aswan askha kaqniyoq kanaykichista munaspan. 18 Ñoqaqa hunt'asqatan llank'asqaymanta chaskikapuni, astawanraqmi chaskinipas. Epafroditoman apachimuwasqaykichista chaskisqaywanqa puchu-puchuraqmi kapuwan. Apachimuwasqaykichisqa sumaq q'apay ofrenda hinan karqan, Diospa sonqonman chayaq sacrificio hina. 19 Chayraykun Diosniyqa tukuy necesitasqaykichista qosunkichis, Jesucristopi askha qhapaq kayninman hina. 20 Dios Yayanchista wiñay-wiñaypaq yupaychasun. Amén. 21 Jesucristowan hukllachasqa kashaq Diospi iñiq llapa wawqe-panakunata napaykapuwaychis. Chay hinallataqmi ñoqawan kashaq wawqe-panakunapas napaykamusunkichis. 22 Hinallataq kay llaqtapi tiyaq llapa wawqe-panakunapas napaykamusunkichis, astawanqa Roma reypa wasinpi llank'aqkunan napaykamusunkichis. 23 Señorninchis Jesucristoq saminchaynin qankunawan kachun. 1 Diospa munayninman hina Jesucristoq apostolnin ñoqa Pablon, wawqe Timoteopiwan 2 Colosas llaqtapi ch'uya kawsayniyoq Cristopi iñiq hunt'aq wawqe-panakunaman kay cartata qelqamuykichis. Dios Yayanchis Señor Jesucristopiwan anchata khuyapayasunkichis, thak-kaytapas qosunkichis. 3 Qankunapaq mañakuspaykuqa Señornichis Jesucristoq Yayan Diosmanmi graciasta qollaykupuni, 4 Jesucristopi iñisqaykichismanta, Diospi iñiq llapa wawqe-panakunata munakusqaykichismantawan uyarispayku. 5 Chaytaqa ruwashankichis hanaq pachapi qankunapaq waqaychasqa kashan chayta suyakuspan. Chay suyakuymantan yacharqankichis Cristomanta allin willakuykunata uyarispa, chay willakuyqa cheqaqpunin. 6 Uyarisqaykichis p'unchaymantapachan qankunaqa imaynachus Diospa khuyapayakuynin kasqanta yacharqankichis, hinan chay allin willakuyqa qankuna ukhupi aswan-aswanta mast'arikurqan. Chay hinallataqmi kay pachantinpipas mast'arikushan, hinantinpitaq runakunata saminchashan. 7 Chaytan munasqa llank'aqmasiyku Epafraspas yachachirqasunkichis, paymi Cristoq hunt'aq kamachin kaspa qankunata yanapashasunkichis. 8 Payllataqmi Santo Espirituq qosqan munakuyniykichismantapas willawarqanku. 9 Chayraykun ñoqaykupas chayta uyarisqayku p'unchaymantapacha mana qonqaspa qankunapaq Diosmanta mañapushaykiku, espiritualkaq tukuy yachayta entiendeyta qonasuykichispaq, Diospa munaynintapas allintapuni reqsinaykichispaqwan. 10 Diosmantan mañakuyku Señorpa kaqkuna hinapuni purinaykichispaq, tukuy imapipas payta kusichinaykichispaq, llapa allin ruwaykunapi aswan-aswanta rurunaykichispaq, Diosta allintapuni reqsiypi wiñanaykichispaqwan. 11 Hinallataq mañakuyku Diosqa ancha hatun atiyninwan kallpachanasuykichispaq, ahinapi takyasqa tukuy pacienciawan lliw imatapas muchunaykichispaq, 12 Yayamanpas kusisqa graciasta qonaykichispaqwan. Dios Yayan k'anchashaq qayllanpi ch'uya llaqtanman qonan herenciata chaskinanchispaq hinapuni ruwawarqanchis. 13 Paymi laqhayaqpi kamachikuqpa atiyninmanta kacharichiwarqanchis, hinaspan munasqa Churinpa qhapaqsuyunman churawarqanchis. 14 Churin Jesucriston kacharichiwarqanchis, huchanchiskunata pampachawaspanchis. 15 Cristoqa mana rikuna Diospa rikch'ayninmi, payqa karqanñan manaraq imapas kamasqa kashaqtin, chaymi payqa qollana. 16 Paywanmi Diosqa kamarqan hanaq pachapi tukuy ima kaqkunatapas, kay pachapi kaqkunatapas, rikusqa kaqkunatapas, mana rikusqa kaqkunatapas, munayniyoqkunatapas, kamachikuqkunatapas, llapa atiyniyoqkunatapas. Cristowanmi, Cristopaqmi tukuy imapas kamasqa karqan. 17 Cristoqa tukuy imaymanamantapas ñawpaqtañan karqan, paymi tukuy imaymanatapas allinta takyachishan. 18 Hinallataq Cristoqa cuerpoq uman, chay cuerpoqa iglesian. Criston tukuy imaymanaq qallariyninqa, paymi lliw wañuqkunamanta ñawpaqta kawsarimpuqqa, ahinapi tukuy imaymanaqpas qollanan kananpaq. 19 Diosmi munarqan tukuy Dios-kaynin Cristopi kananta. 20 Diosqa munallarqantaqmi Cristowan tukuy imaymanata pay kikinwan allipunachiyta, kay pachapi kaqkunamanpas hanaq pachapi kaqkunamanpas Cristoq cruzpi wañuspa yawar hich'asqanwan thak-kayta qonanpaq. 21 Qankunapas ñawpaqtaqa Diosmanta karunchasqan karqankichis, mana allinkunata ruwaspa sonqoykichispi Dios contra yuyaykuspa. 22 Kunanmi ichaqa Cristoq runa-kayninpi wañusqanwan Diosninchis allipunachisunkichisña, paypa qayllanman ch'uyata, mana huchayoqta, mana huchachanata ima pusaykunasuykichispaq. 23 Ichaqa iñiypi allinta takyaspan qaqata sayashanaykichis, uyarisqaykichis allin willakuykunapi suyakuymanta mana t'aqarikuspa. Chay allin willakuykunan kay pachantinpi runakunaman willasqa kashan, ñoqa Pablopas chay willakuypi llank'anaypaq churasqan kani. 24 Kunanqa kusikunin qankunarayku muchushasqaymanta, ahinapin Cristoq iglesianmanta llakikuyninkuna pisishasqanta aycha cuerpoypi hunt'ashani, Cristoq cuerponrayku, chay cuerpon iglesia. 25 Diosmi chay iglesiata yanapanaypaq churawarqan, paypa siminta hunt'asqata willanaypaq, 26 chay simin Diospa pakasqa yachayninqa, wiñaymantapacha miray-miraypaq pakasqa karqan, kunanmi ichaqa Diosqa sut'inchan paypa ch'uya llaqtanman. 27 Diosqa munarqanmi mana judío runakuna ukhupi chay pakasqa yachayqa may musphana kasqanta yachanankuta. Chay pakasqa yachayqa Cristoq sonqoykichispi tiyasqanmi, paymi Diospa qhapaq k'anchayninpi kanaykichispaq suyakuyniykichisqa. 28 Cristomantan ñoqaykuqa willayku, llapan runata anyaspa, tukuy yachaywan yachachispa, sapankata Jesucristowan hukllachasqa allin wiñasqata Diosman qayllaykachinaykupaq. 29 Chaypaqtaqmi ñoqapas anchatapuni llank'ashani, Cristoq atiy qowasqanwan kallpachakuspa. 1 Ñoqaqa munanin yachanaykichista, qankunarayku, Laodicea llaqtapi tiyaq iñiqkunarayku, llapa mana reqsiwaqniy iñiqkunarayku ima anchatapuni kallpachakuspa llank'ashasqayta. 2 Chaytan ruwani sonqoykichispi kallpachakunaykichispaq, munakuypi hukllachasqa kanaykichispaq. Ahinapin cheqaq hunt'asqa yuyaywan qhapaqyachisqa kankichis Dios Yayaq pakasqa yachayninta yachanaykichispaq, chay pakasqa yachayqa Criston. 3 Paypin Diospa tukuy imaymana yachayninpas yuyayninpas, pakasqa illa hinaraq kashan. 4 Kaytan niykichis, ama pipas sumaq simikunawan q'otunasuykichispaq. 5 Ñoqa kikiyña mana qankunawanchu kashani chaypas, yuyayniypiqa qankunawanpunin kashani, chaymi anchata kusikushani allintapuni kawsashasqaykichismanta, Cristopi iñiyniykichispas mana kuyuriq kashasqanmantawan. 6 Chayrayku, imaynatachus Señor Jesucristota sonqoykichispi chaskikurqankichis, chayman hinapuni paywan hukllachasqa kawsaychis. 7 Paypi saphichasqa kawsaychis, takyachisqa kaychis, yachachisqa kasqaykichisman hina iñiypi kallpachakuychis, Diosmanpas anchatapuni graciasta qoychis. 8 Makilla cuidakuychis, paqtan pipas q'otusunkichisman yanqa mana valeq yuyaykunawan, llulla yachachikuykunawan ima, paykunaqa manan Cristoq yachachisqantachu yachachinku, aswanpas runakunaq yachachikuynillantan kay pachata kamachiq espiritukunaq yachaynintawan yachachinku. 9 Diospa Hunt'asqa-kayninmi Cristoq runa-kayninpi kashan. 10 Cristowan hukllachasqa kaspaykichismi qankunaqa Diospa kawsayninwan hunt'a kankichis. Criston llapa kamachikuqkunatapas atiyniyoqkunatapas kamachin. 11 Paywan hukllachasqa kaspaykichismi qankunapas señalasqa karqankichis, ichaqa manan aycha cuerpoykichispi qhari-kayniykichis señalasqa kaywanchu, aswanpas Cristoq ruwasqan señalaywanmi. Chay señalqa aycha cuerpoq atiyninmanta kacharichisqa kaymi. 12 Qankunaqa bautizasqa kaspaykichismi Cristowan kuska p'ampasqa karqankichis, hinaspa paywan kuskallataq kawsarichimpusqa karqankichis, wañusqanmanta Cristota kawsarichimpuq Diospa atiyninpi iñisqaykichisrayku. 13 Qankunaqa huchaykichiskunapin wañusqa kasharqankichis, aycha cuerpoykichispa atiyninmanta mana kacharichisqa kaspa. Kunanmi ichaqa Cristotawan kuskata Dios kawsarichisunkichis, lliw huchaykichiskunatapas pampachaspa. 14 Diosmi manu kasqanchis qelqata ñoqanchis contra kamachikuy simikunatawan yanqayachispa kacharichiwarqanchis Cristoq cruzpi wañusqanwan. 15 Cristoqa cruzpi wañuyninwanmi kamachikuqkunatapas atiyniyoqkunatapas atiparqan, hinaspa munaychakuyninkuta qechuspa, tukuy runaq qayllanpi paykunata k'umuykachachirqan. 16 Chayrayku, ama pipas qankunata huchachachunchu mikhusqaykichismanta, ukyasqaykichismanta, fiesta p'unchaykunamanta, mosoq killa fiestamanta, samana p'unchaykunamantapas. 17 Tukuy chaykunaqa imakunachus kanan kashan chaykunaq llanthullanmi, cheqaqkaqmi ichaqa Cristo. 18 Ama pipas premioykichista qechuchunchu huch'uyyaykukuqman tukuspa, angelkunatapas yupaychaspa. Chay runakunaqa mosqoypi rikusqankumanmi hap'ipakunku, paykuna kikinkuq yanqa yuyaynillankuwanmi hatunchakunku. 19 Paykunaqa manan Cristoman hap'ipasqachu purinku. Criston cuerpoq umanqa, imaynan cuerponchisqa moqochunkunawan hank'unkunawan hukllaman hap'ichisqa kashan, chay hinatan ñoqanchistapas Cristoqa hukllachawanchis, hinaspan wiñachiwanchis Diospa munasqanman hina. 20 Qankunaqa Cristowan kuska wañuspaykichismi kay pachata kamachiq espiritukunata saqepunkichisña, kunanri, ¿imaynataq kay pachaqpas kawaqchis hinaqa kamachikuyninkunata kasukuspa kawsashankichis? 21 Paykunan kamachisunkichis: Ama kayta hap'iychu, ama chayta mikhuychu, ama haqayta llamiykuypaschu, nispa. 22 Tukuy chay kamachikuykunaqa ruwashasqa tukukapuqllan, runakunaq yachachikuynin kamachikuynillantaqmi kanpas. 23 Cheqaqtapunin chay kamachikuykunaqa allin yachayniyoq kayman rikch'akun, chaykunaqa yupaychayta, huch'uyyaykukuyta, cuerpota sinchi muchuchiytawanmi kamachinku, ichaqa chay kamachikuykunaqa manan ima atiyniyoqpaschu runaq millay munayninkunata atipanapaqqa. 1 Cristowan kuskan kawsarichimpusqa kankichis, chayrayku hanaq pachapi kaqkunata maskhaychis, chaypin Cristoqa tiyashan, Diospa paña ladonpi. 2 Ama kay pacha kaqkunapichu yuyaychis, aswanpas hanaq pacha kaqkunapi yuyaychis. 3 Qankunaqa Cristowanmi wañurqankichis, kawsayniykichistaq Cristowan Diospi pakasqa kashan. 4 Kikin Cristopunin kawsayniykichisqa, chaymi pay rikhurimuqtin qankunapas paywan kuska qhapaq k'anchayninpi rikhurillankichistaq. 5 Chay hinaqa, qankuna kay pachapi lliw millay ruwaykunamanta t'aqakuychis, ama qhelli huchapi puriychischu, ama millay map'ata ruwaychischu, ama cuerpoykichispa munasqanta ruwaychischu, ama mana allinta yuyaykuychischu, ama munapayaychischu, munapayayqa ídolo yupaychay hinan. 6 Chaykuna hawan mana kasukuqkunaman Diospa phiñakuyninqa chayamun. 7 Qankunapas ñawpaqqa chaykunata ruwaspan purirqankichis. 8 Kunan ichaqa tukuy kaykunata saqepuychis: k'arak phiñakuyta, phiñasqalla kayta, millay-kayta, tumpayta, qhelli rimayta. 9 Ama qankunapura llullakuychischu. Qankunaqa ñawpa kawsayniykichispi millay ruwaykunatan wikch'upunkichisña, 10 hinaspan mosoq runa-kaywan p'achawan hina churakunkichisña. Kamaqniykichis Diosmi paypa rikch'ayninman hina chay mosoq runata mosoqyachishan payta allinta reqsinankama. 11 Chay kawsaypiqa manañan t'aqa-t'aqa kay kanñachu, mana judío runawanpas judío runawanpas, qhari-kaynin señalasqawanpas mana señalasqawanpas, wak llaqtayoqwanpas ch'unchuwanpas, kamachiwanpas mana kamachiwanpas, aswanpas Cristollañan, payllataqmi llapapipas kashan. 12 Diosmi qankunataqa munakusunkichis, chaymi paypaq kanaykichispaq akllakurqasunkichis. Chay hinaqa p'achawan hina p'achakuychis khuyapayakuq-kaywan, sumaq sonqo-kaywan, huch'uyyaykukuywan, llamp'u sonqo-kaywan, pacienciawan ima. 13 Qankunapura paciencianakuychis, pipas hukpa contranpi imatapas riman chayqa, pampachaykunakuychis. Imaynan Cristopas pampacharqasunkichis, chay hinallataq qankunapas pampachaychis. 14 Chaykunamanta astawanqa munakuq sonqo kaychis, munakuymi tukuy imatapas sumaqta hukllaman tukuchin. 15 Diosqa huk cuerpolla kanaykichispaqmi waqyarqasunkichis thak-kaypi kawsanaykichispaq, chayrayku Cristoq qosqasuykichis thak-kayqa sonqoykichispi kamachikuchun. Hinallataq agradecekuq kaychis. 16 Cristoq yachachikuynin sonqoykichispi llimp'arichun, qankunapura tukuy yachaywan yachachinakuspa kallpachanakushaqtiykichis, hinallataq salmokunata, yupaychana espiritual takikunata, takishaqtiykichis, Diosman tukuy sonqo graciasta qoshaqtiykichis. 17 Tukuy imataña ruwankichis otaq rimankichis chaypas, lliwta ruwaychis Señor Jesuspa sutinpi, paywan Dios Yayaman graciasta qospa. 18 Casarasqa warmikuna, qosaykichista kasuychis, chaytan ruwanaykichis Señorpi iñiqkuna hinapuni. 19 Qosakuna, esposaykichista munakuychis, amataq paykunata k'amipayaychischu. 20 Wawakuna, tukuy imapi tayta-mamaykichista kasuychis, chaymi Señorta kusichin. 21 Tayta-mamakuna, wawaykichista ama k'utuychischu, paqtan unphuyankuman. 22 Kamachikuna, kay pacha patronniykichista tukuy imapi kasuychis, ama qhawashasqallachu ruwaychis runakunata kusichinallaykichispaqqa, aswanpas cheqaq sonqowan Diosta manchakuspa ruwaychis. 23 Tukuy imatapas runakunapaq ruwaspaykichisqa tukuy sonqowan ruwaychis, Señorpaq hinapuni, ama runakunapaq hinallachu. 24 Qankunaqa yachankichisñan tupaqniykichis herenciata Señorpa qonasuykichista. Qankunaqa cheqaq Patronniykichis Cristotan servishankichis. 25 Mana chaninta ruwaqmi ichaqa, mana chanin ruwasqallantataq chaskinqa, Diosqa manan mayqen runamanpas sayapakunchu. 1 Patronkuna, kamachiykichiskunata sumaqta chaninta rikuychis, qankunaqpas Patronniykichis hanaq pachapi kashasqanta yachaspaykichis. 2 Diosmantaqa mañakushallaychispuni, graciasta qospa rikch'ashallaychispuni. 3 Mañapullawaychistaq ñoqaykupaqpas, Cristomanta pakasqa yachayta willanaykupaq punkuta Dios kicharipuwanankupaq, chayraykun presopas kashani. 4 Diosmanta mañapuwaychis ancha sut'itapuni Cristomanta willanaypaq. 5 Diospi mana iñiq runakunaq qayllanpiqa allin yuyaywanpuni kawsaychis, tiempoykichistapas amataq usuchiychischu. 6 Rimakuyniykichisqa ancha sumaqpuni kachun, kachiwan kachichasqa hina, ahinapin yachankichis imaynatachus sapankamanpas allinta kutichinaykichista. 7 Imaynachus ñoqa kashasqaytaqa munasqanchis wawqe Tiquicon lliwta willasunkichis, payqa Señorpa hunt'aq kamachinmi, llank'aq-masiytaqmi kanpas. 8 Paytaqa kachamushaykichis imaynachus kasqaykuta willanasuykichispaqpunin, sonqoykichistapas kallpachaykunanpaqwan. 9 Tiquicoqa hamushan munasqa hunt'aq wawqenchis Onesimopiwanmi. Onesimoqa qankunamanta hukniykichismi. Paykunan tukuy imachus kaypi kaqkunataqa willasunkichis. 10 Presomasiy Aristarcon Bernabepa primon Marcospiwan napaykamusunkichis. Marcos watukamusunkichis chayqa sumaqta chaskiykuychis, chaytaqa ñan kamachirqaykichisña. 11 Napaykamullasunkichistaqmi Justo sutichasqa Jesuspas. Paykunallan judío runakunamanta llank'aq-masiykunaqa kanku, Diospa qhapaqsuyunmanta ñoqawan willanku, paykunan anchata kallpachawarqanku. 12 Napaykamullasunkichistaqmi qankunamanta hukniykichis Cristoq kamachin Epafraspas. Payqa Diosmanta mañapullasunkichispunin Diospa munayninta ruwaspa allin takyasqapuni kanaykichispaq, iñiypipas mana iskayrayaspa wiñasqaña kanaykichispaqwan. 13 Ñoqaqa allintan yachani qankunapaq Epafrasqa anchata llank'ashasqanta, hinallataq Laodicea llaqtapi kaqkunapaqpas, Hierápolis llaqtapi kaqkunapaqpas. 14 Munasqa médico Lucaspas napaykamullasunkichistaqmi, hinallataq Demaspas. 15 Laodicea llaqtapi kashaq wawqe-panakunata napaykapuwaychis, hinallataq Ninfastapas napaykapuwaychis, wasinpi huñukuq iglesiatapas. 16 Qankuna kay cartata leespaykichisña Laodicea llaqtapi iglesiaman apachiychis, paykunapas leenankupaq, qankunapas Laodicea iglesiamanta apachimusunkichis chay cartata leellaychistaq. 17 Arquipota niychis: Señorpa qosqasuyki llank'anataqa allintapuni hunt'ay, nispa. 18 Ñoqa Pablon makiywan kay napaykukuyta qelqamuykichis. Preso kashasqaymanta yuyarikuwaychis. Diosninchis sumaqta saminchasunkichis. 1 Ñoqa Pablon, Silvanopiwan Timoteopiwan kay cartata Tesalónica llaqtapi kashaq iglesiaman qelqamuni. Qankunaqa Dios Yayawan Señor Jesucristopiwanmi hukllachasqa kashankichis: Dios Yayanchis Señor Jesucristopiwan anchata khuyapayasunkichis thak-kaytapas qosunkichis. 2 Llapaykichismantan Diosman graciasta qollaykupuni, mañakuyniykupipas qankunamantaqa yuyarikullaykupunin. 3 Dios Yayanchispa ñawpaqenpin yuyarillaykupuni ancha hatun iñiywan ruwasqaykichismanta, munakuywan llank'asqaykichismanta, Señorninchis Jesucristopi ancha pacienciawan suyakuyniykichismantapas. 4 Wawqe-panaykuna, Diosmi munakusunkichis, yachaykutaqmi paypa akllakusqan kasqaykichistapas. 5 Cristomanta allin willakuyniykutan willarqaykichis, manan runaq simillanwanchu, aswanpas atiywanmi Santo Espirituq kallpachasqan mana iskayrayaspa willarqaykichis. Allintataqmi yachankichispas imaynatachus qankuna ukhupi allinniykichispaq kawsasqaykutapas. 6 Qankunaqa ñoqaykumantan yachaqakurqankichis, hinallataq Señormantapas, hinaspan sinchita ñak'arishaspaykichispas Diospa siminta chaskirqankichis Santo Espirituq kusikuy qosqanwan. 7 Chay hinapin Macedonia provinciapipas Acaya hap'iypipas llapa iñiqkunaq yachaqakunankupaq hina karqankichis. 8 Qankunan Señorpa simintaqa mast'arirqankichis, manan Macedoniallapichu manataq Acayallapichu, aswanpas tukuy hinantinpin Diospi iñisqaykichisqa uyarikurqan, chaymi manaña imapas rimarinaykupaq kanñachu. 9 Paykuna kikinkupunin willakunku imaynatachus ñoqaykuta chaskiwasqaykikuta, imaynatachus idolokunata saqepuspa Diosman kutirikusqaykichistapas, kawsaq cheqaq Diosta servinaykichispaq. 10 Willakullankutaqmi wañusqanmanta Diospa kawsarichimpusqan hanaq pachamanta hamuq Diospa Churin Jesusta suyakushasqaykichistapas, Jesusmi hamushaq manchay ñak'ariymanta qespichiwaqninchisqa. 1 Wawqe-panaykuna, yachankichismi qankunaman watukuq hamusqaykuqa mana yanqapaqchu kasqanta. 2 Yachallankichistaqmi ñawpaqta Filipos llaqtapi muchusqaykuta, k'amisqa kasqaykuta, chaywanpas Diosninchismi kallpachawarqanku, hinan qatiykachakuyña kashaqtinpas mana mancharispa Diospa allin willakuyninkunata willarqaykichis. 3 Willasqaykuqa cheqaqpunin, allin yuyaywanmi rimarqaykupas, manataqmi q'otuytapas yuyaykurqaykuchu. 4 Aswanpas Diosmi allinpaq hap'iwaspanku allin willakuykunata willanaykupaq kamachiwarqanku, chaymi chay hinata willayku. Manan runakunatachu kusichiyta munayku, aswanpas sonqonchista t'aqwiq Diostan. 5 Qankunaqa yachankichismi, manan hayk'aqpas sumaqta rimaq tukuspachu alabarqaykiku, manataqmi qolqetapas munapayarqaykuchu, Diosmi chaytaqa yachan. 6 Manan runakunaq hatunchasqan kaytachu munayku, qankunaqtapas nitaq hukkunaqtapas, 7 Cristoq apostolninkuna hinaña qankunata kamachinaykupaq atiyniyoq kashaspaykupas. Aswanmi qankuna ukhupi llamp'u sonqo karqayku, imaynan mamaqa ñuñuq wawanta sumaqta uywan hinata. 8 Qankunataqa anchatapunin munakuykiku, chayraykun mana Diosmanta allin willakuykunallatachu willayta munarqaykiku, aswanpas kikin kawsayniykutawanmi qoyta munarqayku, ancha munasqa ñoqaykupaq kasqaykichisrayku. 9 Wawqe-panaykuna, qankunaqa yuyashankichispunichá llank'asqaykutapas sayk'usqaykutapas. Tuta-p'unchaymi makiykuwan llank'arqayku, Diosmanta allin willakuykunata qankunaman willaspa ama mayqenniykichistapas gastachinaykupaq. 10 Qankunan allinta yachankichis, Diospas yachallantaqmi, qankuna iñiqkuna ukhupi ch'uyata, chaninta, mana huchachanata kawsasqaykuta. 11 Yachallankichistaqmi sapankaykichista kallpachasqaykutapas sonqochasqaykutapas, imaynan taytaqa wawankunapaq ruwan hinata. 12 Qankunatan kallpacharqaykichis Diospa sonqonman chayaqtapuni kawsanaykichispaq. Diosmi waqyasunkichis qhapaqsuyunpi paywan kuska hatunchasqa kanaykichispaq. 13 Chayraykun ñoqaykupas Diosman graciasta qollaykupuni. Qankunaqa Diospa siminta willashaqtiykun uyarispaykichis Diospa siminta hinapuni chaskikurqankichis, manataq runakunaq siminta hinallachu chaskirqankichis. Chay cheqaq simin qankuna iñiqkunapi atiywan ruwashan. 14 Wawqe-panaykuna, llaqta-masiykichispa qatiykachasqanmi muchurqankichis, imaynan Judea hap'iypi Jesucristopi kashaq Diospa iglesiankunata judío runakuna qatiykacharqanku hinata. 15 Chay judío runakunan Señor Jesustapas profetakunatapas wañuchirqanku, ñoqaykutataq qarqomuwarqanku. Paykunaqa manan Diosta kusichinkuchu, tukuy runaq contrantaqmi kankupas. 16 Paykunaqa hark'awankun mana judío runakunaman qespichisqa kanankupaq willanaykutapas. Chay hinapin astawanraq huchata hunt'aykachikunku, ichaqa ñan Diospa k'arak phiñakuynin paykunaman chayamushanña. 17 Wawqe-panaykuna, huk pisi tiempo qankunamanta karunchasqa kaspa, manaña kuskachu kashanchis chaypas, sonqoykupiqa yuyashallarqaykikun, maytapunin qankunawan tupaykuytapas munarqayku. 18 Chaymi qankunaman hamuyta munarqayku, astawanqa ñoqa Pablon, askha kutita hamuyta yuyaykurqani, ichaqa Satanasmi sapa kuti hark'awarqanku. 19 Chhaynaqa, ¿mayqentaq suyakuyniykupas, kusikuyniykupas, Señorninchis Jesucristo kutimuqtinqa kanqa? ¿Imamantataq paypa qayllanpiqa atipaqkuna hina q'ochukusaqku? ¿Manachu qankuna kankichis? 20 Arí, qankunapunin q'ochukunaykupas kusikunaykupas kankichis. 1 Chayraykun manaña astawan qankunamanta llakikuyta atispa, Atenas llaqtapi sapallayku qhepakunaykupaq rimanakurqayku. 2 Hinaspan Diospa kamachin Cristomanta allin willakuykunata willaqmasiyku wawqenchis Timoteota kachamurqayku, iñiyniykichispi kallpachanasuykichispaq yanapanasuykichispaqwan, 3 ama pipas chay sasachakuykuna hawa pisi kallpayananpaq. Qankunaqa yachankichisñan chay sasachakuykunata muchunanchista. 4 Qankunawan kashaspaykuraqmi ñawpaqmantaña qatiykachasqa kananchistaqa willarqaykiku, chayqa ahinapunin karqan, imaynan yachankichisña hina. 5 Chayrayku, ñoqapas manaña astawan qankunamanta llakikuyta atispa, imaynachus iñiyniykichispi kashasqaykichista yachanaypaq Timoteota kachamurqaykichis, kay hinata yuyaykuspa, “paqtan watiqaqqa wateqasunkichisman karqan, ahinapi llank'asqaykupas yanqapaq kanman”. 6 Kunanmi ichaqa Tesalónica llaqtamanta kutimuspa Timoteoqa willawanku qankunaq iñiyniykichismanta, munakuyniykichismantawan. Munakuywansi ñoqaykumanta yuyarikushallankichispuni, ñoqaykuwan tupaykuytapas anchatapunis munashankichis, imaynan ñoqaykupas qankunawan tupaykuytapuni munashayku hinata. 7 Chayrayku wawqe-panaykuna, hinaña sasachakuykunapi muchuykunapi kashaspaykupas, iñiyniykichispi qaqata sayashasqaykichista yachaspa maytapuni sonqochakurqayku. 8 Kunanqa kawsariykun, qankuna Señorwan hukllachasqa kaspa mana kuyuriq kashasqaykichismanta. 9 Chhaynaqa, ancha hatun kusikuywanmi Diosninchispa ñawpaqenpi qankuna hawa q'ochukushayku, chaymantan mana imaynatapas Diosman graciasta qoyta atishaykuchu. 10 Tuta-p'unchaymi Diosmanta tukuy sonqo mañakullaykupuni qankunawan uya-uyapura tupaykunanchispaq, iñiyniykichispi manaraq yachasqaykichista yachachinaykupaqwan. 11 Anchatan munashayku kikin Dios Yayanchispuni, Señorninchis Jesucristopiwan qankunaman watukuq hamunaykupaq ñanta wakichinanta. 12 Señorpuni munakuyniykichista wiñachispa llimp'arichichun qankunapipas hinallataq lliw runakunapaqpas, imaynan ñoqaykuq munakuyniykupas qankunapaq llimp'arishan hinata. 13 Payllataq sonqoykichispi allinta kallpachasunkichis, Señorninchis Jesucristo llapallan ch'uya kaqkunawan hamuqtin, Dios Yayanchispa qayllanpi qankunapas ch'uya mana huchachana kanaykichispaq. 1 Chay hinallataq, wawqe-panaykuna, qankunatan yachachirqaykiku imaynatachus Diospa sonqonman chayaqta kawsanaykichispaq. Chay hinatan qankunaqa kawsashankichis, chaymi Señor Jesuspa sutinpi valekuykiku yuyaychaykiku, chay hinallatapuni kawsashanaykichispaq. 2 Qankunaqa yachankichisñan imakunatachus Señor Jesuspa sutinpi qankunata kamachisqaykuta. 3 Diosqa munanmi paypaq hina ch'uyatapuni kawsanaykichista. Chayrayku, ama pipas qhelli huchapi kawsaychischu, 4 aswanpas sapankaykichis yachaychis imaynatachus warmiykichista respetaspa ch'uyatapuni kuskalla kawsayta. 5 Ama Diosta mana reqsiq runakuna hinaqa millay munapayaykunapi kawsaychischu. 6 Ama pipas wawqenta sarunchachunchu, amataq imapipas q'otuchunchu. Señorqa tukuy chaykuna ruwaqtaqa sinchitapunin muchuchin, chaytaqa ñan qankunaman willarqaykichisña. 7 Diosqa manan millay qhelli kawsaymanchu waqyawarqanchis, aswanpas ch'uya kawsaymanmi. 8 Chay hinaqa, pipas kay yachachikuykunata pisichan chayqa, manan runatachu pisichan, aswanpas Santo Espíritu qowaqninchis Diostan pisichan. 9 Wawqe-pana munanakuymantaqa manañan qankunaman qelqamunayñachu, qankunaqa kikillaykichismi chay munanakuytaqa Diosmanta yachaqakurqankichis, 10 chay hinatan Macedonia provinciapi kaq llapa wawqe-panakunawanpas munanakushankichis. Ichaqa wawqe-panaykuna, valekuykikun aswan-aswantaraq munanakunaykichispaq. 11 Sumaq kawsaytapuni munaychis, imachus ruwayniykichiskunata ruwaychis, makiykichiswanpuni llank'aychis, imaynan yachachirqaykichisña hinata. 12 Chay hinapin Diospi mana iñiq runakunaqa respetasunkichis, manataq hukpa uyanta qhawarayaspachu purinkichis. 13 Wawqe-panaykuna, wañukapuqkuna imaynachus kanantaqa yachanaykichistapunin munayku, ama mana suyakuyniyoqkuna hina llakipakunaykichispaq. 14 Ñoqanchisqa iñinchismi Jesuspa wañusqanta kawsarimpusqantapas, chaymi iñillanchistaq Diosqa Jesuspi iñiq wañukapuqkunatapas Jesuswan kuskata pusamunanta. 15 Señorpa niwasqankutapunin nishaykiku: ñoqanchis Señorpa kutimunankama kawsashaqkunaqa manan wañukapuqkunamantaqa ñawpasunchischu. 16 Kikin Señorpunin kamachikuq kunkawan, Arcangelpa kunkanwan, Diospa trompetan tocasqawan ima, hanaq pachamanta uraykamunqa. Hinan Cristopi iñiq wañukapuqkunaqa ñawpaqta kawsarimpunqaku. 17 Chaymantataq ñoqanchispas kay pachapi kawsashaqkuna paykunawan kuska phuyuq kasqanman qonqaylla hoqarirqosqa kasunchis, Señorwan chaypi tupananchispaq. Ahinapin Señorwan wiñaypaq kapusunchis. 18 Chayrayku, chay simikunawan kallpachanakuychis. 1 Wawqe-panaykuna, tiempokunamanta p'unchaykunamantawanqa manan qankunaman qelqamunayñachu. 2 Qankuna kikiykichismi allinta yachankichis, Señorpa kutimunan p'unchayqa qonqayllan chayamunqa, imaynan suwapas tutalla hamun hinata. 3 Runakunan nishanqaku: Thak-kaypin kashanchis, allin waqaychasqan kashanchis, nispa. Chayllamanmi qonqaylla manchay wañuray paykunata hap'inqa, imaynan onqoq warmita wachakuy nanay qonqaylla hap'in hinata, manataqmi ayqeytaqa atinqakuñachu. 4 Qankunaqa, wawqe-panaykuna, manan laqhayaqpiñachu kashankichis, chay hinaqa, Señorpa kutimunan p'unchayqa manañan suwa hinachu hap'isunkichis. 5 Qankunaqa llapaykichismi k'anchaypi kawsaq runakuna kankichis, p'unchaypi kawsaq runakuna, qankunaqa manan tutayaqpi kawsaq runakunachu, nitaq laqhayaqpi kawsaq runakunapaschu kankichis. 6 Chayrayku, ama wakinkuna hinaqa puñusunchischu, aswanpas rikch'ashasunchis, allin yuyayninchispitaq kashasunchispas. 7 Puñuqkunaqa tutan puñunku, machaqkunapas tutan machanku. 8 Ñoqanchis ichaqa, p'unchaypi kawsaq runakuna kaspa allin yuyayninchispi kasunchis, iñiywanpas munakuywanpas fierro unkuwan hina churakusunchis, Diospa qespichiwananchista suyakuywanpas cascowan hina churakusunchis. 9 Diosqa manan phiñakuyninwan muchuchisqa kananchispaqchu churawarqanchis, aswanpas Señorninchis Jesucristopi iñispa qespichisqa kananchispaqmi. 10 Jesucriston ñoqanchisrayku wañurqan, kawsaspapas wañuspapas paywan kuska kawsananchispaq. 11 Chayrayku, hukkuna hukkunawan sonqochanakuychis kallpachanakuychis, imaynan ruwashankichispuni hinata. 12 Wawqe-panaykuna, valekuykichismi, qankuna ukhupi llank'aqkunata respetanaykichispaq. Paykunan Señorwan kawsayniykichispi umallispa pusasunkichis yuyaychasunkichis. 13 Paykunataqa llank'asqankuraykun allinta rikunaykichis, anchatataq munakunaykichispas. Qankunapura sumaqta kawsaychis. 14 Wawqe-panaykuna, valekullaykichistaqmi, qellakunata anyaykuychis, manchalikunata yanapaykuychis, pisi kallpakunata kallpachaykuychis, hinallataq llapapaqpas pacienciayoq kaychis. 15 Qhawariychis, paqtataq pipas mana allinman mana allinllawantaq kutichiwaqchis, aswanpas hukkuna-hukkunapaq allinkaqllatapuni ruwaychis, hinallataq llapapaqpas. 16 Kusisqallapuni kaychis. 17 Diosmantaqa mañakushallaychispuni. 18 Tukuy imaña hayk'aña kaqtinpas Diosman graciasta qollaychispuni, Diosqa munan Jesucristowan hukllachasqa kaspa chay hinata kawsanaykichistan. 19 Santo Espiritutaqa ama ninata hina chiriyachiychischu. 20 Diospa yuyaychasqan profetizaykunataqa ama pisipaq hap'iychischu. 21 Tukuy ima nisqatapas allinta t'aqwiychis, hinaspa allinkaqninta hap'iqakuychis. 22 Tukuy mana allinkaqmanta t'aqakuychis. 23 Thak-kayta qoq kikin Dios qankunata hunt'asqata ch'uyayachisunkichis, lliw cuerpoykichistapas almaykichistapas espirituykichistapas, allin waqaychasqata mana huchachanata waqaychasunkichis, Señorninchis Jesucristoq kutimunankama. 24 Waqyaqninchis Diosqa hunt'aqmi, payqa tukuy chaykunataqa hunt'anqapunin. 25 Wawqe-panaykuna, ñoqaykupaqpas Diosmanta mañapuwayku. 26 Llapallan wawqe-pananchiskunawan ch'uya much'aykuywan napaykunakuychis. 27 Señorpa sutinpin kamachiykichis llapallan wawqe-panakunaman kay qelqata leepunaykichispaq. 28 Señorninchis Jesucriston sumaqta saminchasunkichis. 1 Ñoqa Pablon, Silvanopiwan Timoteopiwan kay cartata Tesalónica llaqtapi kashaq iglesiaman qelqamuni. Qankunaqa Dios Yayanchiswan Señor Jesucristopiwanmi hukllachasqa kashankichis: 2 Dios Yayanchis Señor Jesucristopiwan anchata khuyapayasunkichis thak-kaytapas qosunkichis. 3 Wawqe-panaykuna, qankunamantaqa Diosmanmi graciasta qonallaykupuni kashan, chayqa chaninmi, iñiyniykichis allintapuni wiñashasqanrayku, sapankaq munanakuyniykichispas llimp'arishasqanraykupiwan. 4 Chaymi ñoqaykupas Diospa iglesiankuna ukhupi qankunamanta kusisqa rimariyku, tukuy qatiykachaykunatapas sinchi llakikunatapas ancha pacienciawan iñiywan muchushasqaykichismanta. 5 Chaykunan sut'inchan Diosqa chaninninpi juzgaq kasqanta, ahinapin Diosqa allinpaq hap'isunkichis qhapaqsuyunpi kanaykichispaq, chayraykutaqmi muchushankichispas. 6 Diosqa chaninmi, paymi muchuchiqniykichiskunataqa muchuchillanqataq, 7 hinaspa qankunata llakikuyniykichismanta samarichisunkichis, ñoqaykutapas samarichiwanqakun. Chaymi kanqa Señor Jesús hanaq pachamanta atiyniyoq angelninkunawan nina rawray chawpipi rikhurimuqtin. 8 Payqa Diosta mana reqsiqkunatan, Señorninchis Jesucristoq allin willakuyninkunatapas mana kasukuqkunatawanmi muchuchinqa. 9 Paykunaqa wiñaypaqmi ñak'arinqaku, Señorpa qayllanmantapas qhapaq-atiyninmantapas wikch'usqa kaspanku. 10 Chay kutimunan p'unchaymi Señorpa ch'uya llaqtanqa payta hatunchanqa, paypi iñiqkunapas llapallankun musphanqaku. Chaypin qankunapas kankichis willasqaykuta iñisqaykichisrayku. 11 Chayraykun ñoqaykuqa qankunapaq Diosmanta mañakushallaykupuni, waqyasqankunata hinapuni Diosninchis rikunasuykichispaq, allin yuyaywan lliw munasqaykichistapas, iñiywan lliw ruwasqaykichistapas atiyninwan qankunapi pay hunt'ananpaq. 12 Ahinapin Señorninchis Jesucristoq sutin kawsayniykichispi hatunchasqa kanqa, paytaq qankunata hatunchasunkichis, Diosninchispas Señorninchis Jesucristopas anchata khuyapayasqasuykichisrayku. 1 Wawqe-panaykuna, Señorninchis Jesucristoq kutimunanmanta, paywan kuska huñukunanchismantawan 2 valekuykiku, ama yuyayniykichista usqhaylla hukman t'ikraychischu, amataq mancharikuychispaschu “Señorpa kutimunan p'unchayqa chayamunñan” nisqata uyarispa. Yaqapaschá chayta uyariwaqchis karqan profetizasqapipas, willasqapipas, otaq chayta leewaqchis karqan ñoqaykuq cartaykupas kanman hinata. 3 Amapuni imaynallamantapas q'otuchikuychischu. Señorpa kutimunan p'unchay manaraq chayamushaqtinqa, Diospa contranpi sayariyraqmi kanqa, hinan millay-millay awqa sonqo runa rikhurimunqa, chay runaqa muchunanpaq t'aqasqañan. 4 Chay runan sayarimunqa Dios contra, llapa yupaychanapaq kaqkuna contrapiwan, chaykunamantapas aswan munayniyoqman tukuspan Dios yupaychana wasimanraq haykunqapas, hinaspan chaypi dueñochakuspa ninqa: “Ñoqaqa Diosmi kani”, nispa. 5 ¿Manachu yuyarinkichis qankunawan kashaspayraq chayta qankunaman nisqayta? 6 Kunanqa yachankichismi imachus chay runata hark'ashasqanta, ahinapin chay runaqa rikhurimunan tiempollapi rikhurimunqa. 7 Chay millay-millaypa pakasqa atiyninqa ruwakushanñan, ichaqa chay hark'aqqa apasqa kanankaman hark'ashallanqapuni. 8 Chaypachan chay millay-millay awqa sonqo runaqa rikuchikunqa, paytan Señorqa hamuspa samayninwan wañurqachinqa, lliphlli-kayninwantaq thuninqa. 9 Chay awqa sonqo runaqa Satanaspa atiyninwanmi rikhurimunqa, hinaspan imaymana llulla milagrokunata, señalkunata, musphanakunatawan ruwanqa. 10 Hinallataq tukuy rikch'aq mana chanin ruwaykunata ruwaspa q'otunqa ñak'ariyman ripuqkunata. Paykunaqa ñak'ariyman ripunku qespichisqa-kayta mana munaspa, cheqaq-kayta pisichaspa mana chaskisqankurayku. 11 Chaymi Diosqa paykunaman chayachimun sinchi pantachiq yuyayta, llullakaqta chaskinankupaq, 12 ahinapi cheqaq-kayta mana chaskiy munaqkuna llapallanku muchuchisqa kanankupaq. Paykunaqa millay mana chanin kaqpin q'ochukurqanku. 13 Señorpa munakusqan wawqe-panaykuna, ñoqaykuqa qankunamanta Diosman graciasta qonaykupunin, qallariymantapacha qespichisqa kanaykichispaq Diospa akllakusqasuykichismanta. Qankunataqa Diosmi qespichisunkichis Santo Espíritu paypaq t'aqasqasuykichisrayku, cheqaq-kaypipas iñisqaykichisraykupiwan. 14 Chaypaqmi Diosqa waqyarqasunkichis allin willakuykunata willasqaykuwan, Señorninchis Jesucristoq hatunchasqa-kayninpi paywan kuska kanaykichispaq. 15 Chay hinaqa, wawqe-panaykuna, allintapuni sayashaychis, simiwanraq cartawanraq qankunata yachachisqaykuta ama qonqaspa. 16 Kikin Señorninchis Jesucriston Dios Yayanchispiwan, munakuwaspanchis sumaqta qhawariwanchis, wiñaypaqmi sonqochawanchis, allin suyakuytapas qowanchis. 17 Paypunin sonqoykichista kallpachasunkichis, hinallataq tukuy allin rimaypipas ruwaypipas allinta takyachisunkichis. 1 Chaymantapas, wawqe-panaykuna, ñoqaykupaq Diosmanta mañapuwayku, Señorpa simin mast'arikunanpaq, sumaq chaskisqa kananpaqwan, imaynan qankuna chaskirqankichis chay hina chaskisqallataq kananpaq. 2 Mañakullaychistaq waqllisqa millay runakunamanta waqaychasqa kanaykupaq, willasqaykutaqa manan llapallachu iñinku. 3 Ichaqa hunt'aqmi Señorqa, paymi kallpachasunkichis, mana allin kaqmantapas waqaychasunkichis. 4 Señorpin confiashayku qankunaman kamachisqaykuta ruwashasqaykichismanta, hinallataq qhepaman ruwanaykichismantapas. 5 Señor yanapasunkichis sonqoykichispi imaynatachus Dios munakun chay hinata munakunaykichispaq, Cristoq pacienciasqanta hina pacienciakunaykichispaqwan. 6 Wawqe-panaykuna, Señorninchis Jesucristoq sutinpin kamachiykiku, llapa mana llank'ay munaq wawqe-panakunamanta t'aqakuychis, paykunaqa manan yachachisqaykuman hinachu kawsanku. 7 Qankunaqa ñoqaykumantan yachaqakurqankichis imaynatachus kawsanaykichista. Ñoqaykuqa manan qankuna ukhupi mana llank'aspachu kawsarqayku, 8 manataqmi piqpa mikhunantapas yanqallaqa mikhurqaykuchu. Aswanpas sasawanmi sayk'uywanmi tuta-p'unchay makiykuwan llank'arqayku, ama mayqenniykichistapas gastachinaykupaq. 9 Qankunamanta yanapayta mañakunaykuqa chaninmi, chaywanpas ñoqaykuqa llank'arqayku qankuna ñoqaykumanta yachaqakunaykichispaqmi. 10 Qankunawan kashaspaykuraqmi kay hinata kamachirqaykiku: Pipas mana llank'ayta munanchu chayqa, amallataq mikhuchunpaschu, nispa. 11 Uyariykun qankuna ukhupi wakin mana imata llank'aspa purisqankuta, aswanpas hukpa kaqninman chapukuspalla kawsasqankuta. 12 Chay hina kaq runakunatan Señorninchis Jesucristoq sutinpi kamachispa anyayku chaninpi llank'aspanku mikhunankuta tarinankupaq. 13 Qankuna ichaqa, wawqe-panaykuna, allinkaqta ruwaspaqa ama sayk'uychischu. 14 Pipas kay cartapi nisqaykuta mana kasukuqtinqa, allinta reqsiykuychis pichus kasqanta, hinaspa ama paywan huñukuychischu, ahinapin payqa p'enqakunqa. 15 Ichaqa ama awqaykichista hinachu paytaqa rikuychis, aswanpas iñiq-masiykichista hina sumaqta anyaykuychis. 16 Kunanqa thak-kayta qoq kikin Señorpuni tukuy tiempopipas imaña-hayk'aña kaqtinpas thak-nisqata kawsachisunkichis. Llapallaykichiswanña Señorqa kachun. 17 Ñoqa Pablon makiywanpuni qelqaspa napaykamuykichis, cartaypuni kasqanta yachanaykichispaq, ahinatapunin tukuy cartaykunapipas qelqani. 18 Señorninchis Jesucristo llapallaykichista sumaqta saminchasunkichis. 1 Ñoqa Pablon Jesucristoq apostolnin kani, chaypaqmi qespichiqninchis Diosqa churawarqan suyakusqanchis Señor Jesucristopiwan. 2 Kay cartatan iñiypi cheqaq churiy qan Timoteoman qelqamuyki: Dios Yayanchismi Señorninchis Jesucristopiwan anchata saminchasunki, khuyapayasunki, thak-kaytapas qosunki. 3 Macedonia provinciaman rishaspaymi Efeso llaqtapi qhepakunaykipaq valekurqaykiña. Chay hinaqa, qhepakuy chaypi, wakin runakunata kamachinaykipaq, ama q'ewisqa yachachikuykunata yachachinankupaq, 4 amallataq cuentokunatapas ñawpa taytakunaq mana tukukuq suti qelqankutapas t'aqwishanankupaq. Chaykunaqa churanakuykunallatan hatarichin, manataqmi Diospa ruwayninkunapiqa imapaqpas valenchu, iñiyllawanmi Diospa ruwasqankunataqa reqsinchis. 5 Chaytan kamachikuni ch'uya sonqowan, allin concienciawan, cheqaq iñiywan munanakuypi kawsanankupaq. 6 Wakinmi chaykunamanta t'aqakurqanku, hinaspa yanqa ch'aqwaykunaman chapukuspa waqllipurqanku. 7 Paykunaqa allin yachaqman tupuspan Diospa kamachikuy Simin Qelqamanta yachachiyta munanku, ichaqa manan paykuna kikinkupas yachankuchu rimasqankutaqa, nitaq yachachisqankutapas entiendenkuchu. 8 Yachanchismi kamachikuy simiman hina kawsayqa allin kasqanta. 9 Yachallanchistaqmi, kamachikuy simiqa manapunin chanin runakunapaqchu churasqa karqan, aswanpas mana chaninkunapaq, mana kasukuqkunapaq, Diosta mana manchakuqkunapaq, huchasapakunapaq, Diostapas, Dios yupaychaytapas pisichaqkunapaq, tayta-mamanta wañuchiqkunapaq, llapa runa wañuchiqkunapaq, 10 qhelli huchapi puriqkunapaq, qharipura t'inkikuqkunapaq, runa suwakuqkunapaq, llullakuqkunapaq, yanqa-qasi juraqkunapaq, chanin yachachikuypa contranpi llapa sayariqkunapaqwanmi. 11 Chay chanin yachachikuyqa yupaychananchis Diospa qhapaq-atiyninmanta allin willakuykunaman hinapunin. Chay allin willakuykunata willanaypaqmi Diosqa churawarqan. 12 Señorninchis Jesucriston hunt'aqpaq qhawariwaspa kamachin kanaypaq akllakuwarqan, hinaspan kallpachawarqan, chaymi anchatapuni graciasta qoni. 13 Manan ñoqaqa chaypaq hinachu karqani, ñawpaqqa Jesucristota pisichaspan millaytapuni k'amirqani, paypi iñiqkunatapas ñak'arichispan qatiykacharqani. Ichaqa Diosmi khuyapayawarqan, mana yachaspa mana iñispa chaykunata ruwasqayrayku. 14 Diosninchisqa anchatapunin khuyapayawarqan, hinaspan iñiyta, munakuyta Jesucristowan qowarqan. 15 Kay simiqa cheqaqmi, chayraykun llapa runaqa iñinanpuni. Chay simin nin: Jesucriston kay pachaman hamurqan huchasapakunata qespichinanpaq, ñoqaqa paykunamanta aswan huchasaparaqmi kani, nispa. 16 Diosmi ichaqa khuyapayawarqan, mana tukukuq paciencianta Jesucristo ñoqapi rikuchinanpaq. Chay hinapin ñoqaqa aswan huchasapaña kashaspaypas yachaqakunankupaq churasqa kani Jesucristopi iñispanku wiñay kawsayniyoq kanankupaq. 17 Kunanqa wiñay-wiñay Reyta, mana wañuq, mana rikuna, sapallan Diosta wiñay-wiñaypaq yupaychasun hatunchasun. Amén. 18 Churíy Timoteo, ñawpaqmantañan Diospa sutinpi wawqekunaq qanmanta profetizasqankuman hina kaykunata kamachiyki, chay profetizasqa simikunapi yuyaymanaspa allintapuni soldado hina maqanakuy, 19 iñiypi qaqata sayaspa allin concienciaman hina purispa. Wakinqa concienciankuta mana kasuspan iñiyninkupi waqllipurqanku. 20 Chay waqllipuqkunamantan kanku Himeneowan Alejandrowan. Paykunatan Satanasman hap'ichirqani, Diospa contranpi amaña millayta rimashanankupaq. 1 Ñawpaqtaqa kaytan yuyaychayki: llapa runapaq Diosmanta mañapuychis, valekuychis, rogakuychis, Diosman graciasta qoychis. 2 Mañapullaychistaq reykunapaqpas, llapa kamachikuqkunapaqpas, allin kawsaypi, sumaq kawsaypi kawsakunanchispaq, Diosman sonqollisqa, tukuy imapipas paypa sonqonman chayaqta ruwaspa. 3 Qespichiqninchis Diospa qayllanpi chay hina mañakuyqa allinmi, paypa sonqonman chayaqtaq kanpas. 4 Payqa munanmi llapan runakuna qespichisqa kanankuta, cheqaq-kayta reqsinankutapas. 5 Diosqa ch'ullallan, hinallataqmi Diostawan runakunatawan allipunachiqpas ch'ullalla, paymi Jesucristo runa. 6 Jesucristoqa pay kikinmi wañuyman hap'iykachikurqan, llapa runa huchankumanta kacharichisqa kanankupaq, chaywanmi Diosqa yuyaykusqanta tiemponpipuni sut'inchan. 7 Chaypaqmi ñoqaqa willaq kanaypaq churasqa karqani, apóstol kanaypaq, iñiymanta cheqaq-kaymantawan mana judío runakunaman yachachinaypaqwan. Cheqaqtan rimani, manan llullakunichu. 8 Chayraykun munani hinantinpi llapa runakuna ama phiñakuspa, ama churanakuspa, ch'uya sonqowan makinta hoqarispa Diosmanta mañakunankuta. 9 Hinallataq munani warmikunapas allinta hap'iq p'achawan churakunankuta, iman p'achakunata hinalla allin yuyaywan, ichaqa ama qoriwanpas, perlakunawanpas, ancha valorniyoq p'achawanpas p'achakunankuta, amallataq chukcha ñaqch'akuyninkutapas k'achanchakunankuta, 10 aswanpas munanin allinkunata ruwaspa Diosta yupaychaq warmikuna hinapuni kawsanankuta. 11 Iglesiaq huñukuyninpi warmiqa ch'inlla yachaqakuchun, tukuy imapi kasukuspa. 12 Warmitaqa manan yachachinanta munanichu, manallataq qharita kamachinantapas, aswanpas ch'inlla kanantan munani. 13 Diosqa Adantan ñawpaqtaqa ruwarqan, chaymantañan Evataqa. 14 Manataqmi Adanchu q'otusqa karqan, aswanpas Evan q'otuchikuspa huchallikurqan. 15 Ichaqa wawakunata uywaspan iñiypi, munakuypi, ch'uya-kaypi, allin yuyaypi ima, qaqata sayaspa qespichisqa kanqa. 1 Kay rimayqa cheqaqmi: Pipas umalli kaytapuni munan chayqa, allin llank'aytan akllakun. 2 Chaymi umalliqa kay hina kanan: mana huchachana, ch'ulla warmiq qosallan, pay kikinta allinta cuidakuq, allin yuyaywan puriq, respetanapaq hina kawsaq, qorpachaqllapuni, yachachinanpaqpas allin wakichisqa. 3 Paymi kanan mana machaq, mana saltaq sonqo, aswanpas llamp'u sonqo, munakuq, piwanpas mana churanakuq, qolqemanpas mana k'askakuq. 4 Paymi kanan wasinpi kaqkunata allinta kamachiq, wawankunatapas kasukuqta, respetakuqta yachachiq. 5 Wasinpi kaqkunata mana kamachiyta yachaqqa, ¿imaynatan Diospa iglesianta cuidanman? 6 Umalliqa ama chayllaraq iñiqchu kachun, paqtan sinchita hatunchakuspa saqra hina huchachasqa kanman. 7 Diospi mana iñiq runakunaqpas allinpaq hap'isqanmi kanan, ama p'enqaymanpas saqraq toqllanmanpas urmaykunanpaq. 8 Chay hinallataqmi diaconokunapas respetana runakuna kananku, rimasqankuta hunt'aqkuna, mana machaqkuna, ama q'otuspa qolqeta tariy munaqkuna ima. 9 Paykunaqa ch'uya concienciawanmi k'askakunanku iñiymanta sut'inchasqa yachachikuyman. 10 Chay runakunaq kawsaynintaqa ñawpaqtan allintaraq qhawarinaykichis, chaymantañan mana huchachana hina kaqtinku diácono kanankupaq churanaykichis. 11 Hinallataq warmikunapas respetana warmikuna kananku, ama simi apachu, pay kikinta allinta cuidakuq, tukuy imapipas hunt'aq. 12 Diaconokunaqa ch'ulla warmiq qosallanmi kananku, wawankutapas wasinkupi kaqkunatapas allintan kamachinanku. 13 Allinta llank'aq diaconokunaqa, allin respetasqan kanqaku, Jesucristopi iñiyninkupitaq astawan kallpachakuspa wiñanqaku. 14 Usqhayllan qanwan tupaykuyta munashani, ichaqa paqtan manapas usqhamuymanchu, chaymi kay cartata qelqamushayki, 15 imaynatachus Diospi iñiqkuna ukhupi purinanchista yachanaykipaq, chayqa kawsaq Diospa iglesianmi. Chay iglesiataqmi Diosmanta cheqaq-kayta takyachinpas waqaychanpas. 16 Diospi iñiymanta sut'inchawasqanchis may hatunpuni kasqantaqa lliwmi yachanku: Criston runa cuerpoyoq rikuchikurqan, Santo Espiritun chanin kasqanta sut'incharqan, angelkunaq rikusqanmi karqan, hatun suyukunaman willasqan karqan, kay pachapi runakunan paypi iñirqan, hanaq pachapi chaskisqan karqan. 1 Santo Espirituqa sut'itapunin nin: Qhepa tiempokunapin cheqaq iñiymanta wakin t'aqakapunqaku, pantachiq espiritukunata, supaykunaq yachachikuynintawan uyarispanku. 2 Chay yachachikuytan iskay uya llulla runakuna yachachinku, paykunaqa fierro pariwan marcasqa hina mana sienteq concienciayoqmi kanku, nispa. 3 Chay runakunaqa hark'ankun casarakuytapas, wakin mikhuna mikhuytapas. Diosmi chay mikhunakunataqa kamarqan cheqaq-kayta reqsiq iñiqkuna graciasta qospa mikhunankupaq. 4 Diospa tukuy imaymana kamasqanqa allinmi, Diosman graciasta qospa mikhunchis chayqa manan imapas wikch'unapaq hinaqa kanchu. 5 Diospa siminmi mañakuypiwan chay mikhunakunataqa ch'uyanchapun. 6 Chaykunatachus wawqe-panakunaman yachachinki chayqa, Jesucristoq allin kamachinmi kanki, Diospa siminwan iñiyniykipi kallpachakuspa allin yachachikuyman hina kawsaspayki. 7 Ama uyariychu Dios contra thawtiykunata, mana valeq cuentokunatapas, aswanpas Dios sonqo kawsanaykipaq yachaqashallaypuni. 8 Ejercicio ruwayqa asllatan yanapawanchis, Dios sonqo kawsaymi ichaqa tukuy imapaqpas allin, kunan kawsaypipas hamuq kawsaypipas allinninchispaq kasqanrayku. 9 Kay simiqa cheqaqmi, chayraykun llapa runapas iñinanpuni: 10 Kawsaq Diosmanmi hap'ipakunchis, payqa llapa runakunaq qespichiqninmi, astawanqa paypi iñiqkunapaq. Chayraykun sinchita llank'aspa sayk'uytapas muchunchis. 11 Chaykunata kamachiy, hinaspa yachachiy. 12 Ama pipas wayna kasqaykita pisichachunchu, aswanpas qanqa iñiyniyoqkunaq yachaqakunan hinapuni kay: rimayniykipi, puriyniykipi, munakuyniykipi, iñiyniykipi, ch'uya kawsayniykipipas. 13 Hamunaykamaqa iñiqkunaman Diospa Simin Qelqakunata leeshallaypuni, wawqe-panakunatapas kallpachashallaypuni, yachachishallaypunitaq. 14 Ama qonqaychu Diospa atiy qokuy qosqasuykita, chaytan chaskirqanki iglesiapi profetakuna rimaqtinku, umallikuna qan pataman makinkuta churaykuqtinku. 15 Chaykunataqa makillapuni ruway, chaykunaman k'askakuy, ahinapin iñiypi wiñasqaykita lliwpas sut'ita rikunqaku. 16 Qan kikiykita allinta cuidakuy, hinallataq yachachikuyniykitapas, chaykunapi qaqata sayay. Chayta ruwaspaqa qan kikiykitan qespichikunki, hinallataq uyariqniykikunatapas. 1 Kurak runataqa ama phiñarikuychu, aswanpas taytaykita hina yuyaychaykuy. Waynakunatapas wawqeykikunata hina rikuy, 2 kurak warmikunatapas mamaykita hina rikuy, sipaskunatapas tukuy ch'uya-kaywan panaykikunata hina rikuy. 3 Cheqaqpuni mana piniyoq viudakunataqa yanapaykuy. 4 Ichaqa pi viudapas wawakunayoq nietokunayoq kan chayqa, paykunan ñawpaqtaqa Diospi iñiq hina familiankuta yanapaykunanku, ahinapin tayta-mamankumanpas uywasqankumanta chaninta kutichinanku, Diospas chaytapunin munan. 5 Cheqaqpuni mana piniyoq viudaqa Diospin suyakun, mana p'itiyta mañakuspan tuta-p'unchay rogakun. 6 Aychan kusichiyllapi puriq viudan ichaqa wañusqa hina kashan. 7 Chaykunata kamachiy ama imamantapas anyasqa kanankupaq. 8 Pipas ayllunta mana yuyarinchu, aswantaqa familianta mana uywanchu chayqa, cheqaq iñiymantan t'aqakapun, mana iñiyniyoq runamantapas aswan millayraqmi kapun. 9 Viudakuna qelqana libropiqa soqta chunka kurak watayoq, ch'ulla qosaq warmin kaq viudallan qelqasqa kanan. 10 Allin ruwasqankunapi reqsisqa kachun: wawankunata allin uywaq, qorpachayta allin yachaq, iñiq-masinkunata huch'uyyaykukuywan serviq, llakisqakunata sonqochaykuq, tukuy allin ruwaykunata hunt'aq. 11 Sipas viudakunata ichaqa amaraq libropi qelqaychu. Paqtan cuerponkuwan atipachikuspa wakmanta casarakuyta munankuman, hinaspa Cristomanta karunchakunkuman. 12 Ahinapin prometekusqankuta p'akispa huchachasqa kankuman. 13 Hinallataq wasin-wasinta purispa qella kayta yachankuman, manan qella kayllatapaschu aswanpas simi apa-kaytan yachankuman, tukuy imaymanaman chapukuspan mana rimanakunataraq rimankuman. 14 Chayraykun sipas viudakunataqa casarakunankuta munani, wawakunayoq kanankuta, wasinkupi kaqkunatapas allinta kamachinankuta, ahinapi awqanchis ama huchachawananchispaq. 15 Wakin viudakunaqa t'aqarikapuspankun Satanaspa qhepanta ripushanku. 16 Mayqen iñiq warmiqpas familian ukhupi viudakuna kan chayqa, yanapananmi chay viudakunata, manataqmi iglesiaq uywananpaqchu saqerparinan, ahinapin iglesiaqa cheqaqpuni mana piniyoq viudakunallata uywanqa. 17 Iglesiapi allinta kamachiq umalli runakunaqa allin respetasqa, chanin pagasqapunin kananku, astawanqa Diospa siminta willaqkuna yachachiqkunapiwan. 18 Diospa Simin Qelqan nin: “Erata saruq torotaqa aman senq'apankichu”, nispa. Qelqaqa nillantaqmi: “Llank'aqmanqa llank'asqanmanta paganapunin”, nispa. 19 Umalli runata huchachaqtinkuqa iskaypas kinsapas testigo kallaqtinmi uyarinki. 20 Huchallapipuni kashaq runakunataqa llapa iñiqkunaq qayllanpi anyay, chay hinapin wakinkunapas manchakunqaku. 21 Diospa qayllanpi, Señor Jesucristoq qayllanpi, akllakusqan angelkunaq qayllanpiwanmi kamachiyki, ama pimanpas sayapakuspa, ama ñawpaqmanta yuyaykusqaykiman hina ruwaspa chaykunata hunt'anaykipaq. 22 Iglesiapi llank'ananpaqqa ama pimanpas usqhaylla makiykita churaspa akllaychu, paqtan huchallikuqmasin rikhuriwaq. Qanqa ch'uyatapuni kawsay. 23 Wiksa nanayniyki hawa, sapa kuti onqosqaykiraykupiwan amaña unullatachu ukyay, aswanpas huk chhikan vinotawan ukyaykuy. 24 Wakin runaq huchankunaqa manaraq juzgasqa kashaqtinmi sut'inchakapunña, wakin runaq huchantaq ichaqa qhepataña rikhurin. 25 Chay hinallataqmi allin ruwasqakunapas sut'ipuni rikhurin, mana sut'i rikhuriq allin ruwasqakunapas manataqmi pakasqallaqa qhepakunmanchu. 1 Llank'aq kamachikunaqa tukuy imapipas allintapuni patronninkuta respetachunku, Diospa sutinpas yachachikuyninchispas ama pisichasqa kananpaq. 2 Wakin kamachikunaq patronninkuchus iñiq chayqa, chay kamachikunaqa ama iñiq kasqankuraykuchu pisichachunku. Paykunaqa munasqa iñiq wawqepaqmi llank'ashanku, chayraykun aswan allintapuni llank'ananku. Chaykunatan yachachinaykipas kamachinaykipas. 3 Pipas q'ewisqa yachachikuyta yachachin, manataq Señorninchis Jesucristoq cheqaq siminkunatapas cheqaq yachachikuyninchistapas kasukunchu chayqa, 4 pay kikinta hatunchakuqmi, manataqmi imatapas yachanchu. Chay hina runaqa wañunraqmi tapunakuymanta, churanakuymantapas. Chaykunamantataqmi paqarimun envidiakuykuna, ch'aqwaykuna, k'amikuykuna, millay watupakuykuna, 5 waqllisqa yuyayniyoq runakunawan mana tukukuq thawtiykuna. Chay hina runakunaqa manapunin cheqaq-kaytaqa reqsinkuchu, aswanpas Dios yupaychaytapas qolqeta astawan tarinapaq kasqallantan yuyanku. [Chay hina runakunamanta t'aqakuy.] 6 Pipas imachus kapuqninwan sonqopas-sonqo kan chayqa, paypaqqa hatun qhapaq kayta tariy hinan Dios yupaychayqa. 7 Kay pachamanqa manan imatapas apamurqanchischu, manallataqmi imatapas apasunchischu. 8 Chayrayku, mikhunanchispaqpas p'achakunanchispaqpas kashaqtinqa, chaykunawanmi sonqopas-sonqo kashananchis. 9 Qhapaqyayta munaq runakunan ichaqa wateqayta mana atipaspa, toqllaman hina urmaykunku, hinaspan mana valeq waqllichiq munapayaypi rikukuspanku, chaykunawan chinkayman ñak'ariyman urmaykapunku. 10 Qolqe sonqo-kaymi tukuy mana allinkunaq saphinqa, chaymi wakinkunapas chayta munapakuspanku iñiyta saqepurqanku, hinaspan imaymana llakikunapi rikukurqanku. 11 Qan ichaqa, Dios sonqo runa, tukuy chaykunamanta t'aqakuy, hinaspa sayay chanin kawsaypi, Dios sonqo-kaypi, iñiypi, munakuypi, pacienciayoq-kaypi, llamp'u sonqoyoq-kaypi ima. 12 Allinta maqanakushaq hina iñiypi kallpachakuy, wiñay kawsayman hap'ipakuy, chaymanmi Diosqa waqyarqasunki askha testigokunaq qayllanpi ancha sut'itapuni iñiyniykimanta rimariqtiyki. 13 Chhaynaqa, tukuy imaymanata kawsachiq Diospa ñawpaqenpi, Poncio Pilatoq ñawpaqenpi allin sut'ita rimariq Jesucristoq ñawpaqenpi ima, kamachiyki 14 mana pantaspa kamachisqayta allintapuni kasukuy Señorninchis Jesucristoq kutimunankama. 15 Chaytan Diosqa tiemponpipuni rikhurichimunqa. Payqa yupaychanan, Kamachikuqmi, sapallan Diosmi, reykunaq Reynin, señorkunaqpas Señornin. 16 Pay sapallanmi mana wañuqqa, mana chimpaykuy atina k'anchaypi tiyaqqa. Paytaqa manan pi runapas rikurqanchu, manataqmi rikuytapas atinmanchu. ¡Payllapuni tukuy-atiyniyoq kachun! ¡Payllapuni wiñay-wiñaypaq hatunchasqa yupaychasqa kachun! Amén. 17 Kay pachapi qhapaqkunata kamachiy ama hatunchakuq kanankupaq, amataq qhapaq kaykunamanpas k'askakunankupaq, aswanpas kawsaq Diosman hap'ipakunankupaq. Qhapaq kaykunaqa tukurqokuqllan. Payllan kusikunanchispaq tukuy imaymanatapas askhatapuni qowanchis. 18 Allinkaqta ruwanankupaq kamachiy, allinkunata ruwaspa t'ikarichunku, hinallataq mana mich'akuspa qoykukuq yanapaykukuq kachunku. 19 Ahinapin hamuq tiempopaq allin taqesqa hina, allin takyachisqa hina, tukuy imaymanankupas kanqa, hinaspa cheqaq kawsayman hap'ipaykukuchunku. 20 Timoteo, imatachus Dios yachachirqasunki chayta waqaychay. Ama uyariqpas tukuychu Dios contra thawtiykunataqa, “allin yachay” nispa sutichasqa yanqa churanakuykunatapas. 21 Chay hina yachachikuykunata qatikuspankun wakinkunapas cheqaq iñiymanta t'aqakapunku. Diosninchis sumaqta saminchasunkichis. 1 Ñoqa Pablon Jesucristoq apostolnin kani, Diospa munayninman hina, Jesucristopi prometesqa kawsayta willanaypaq. 2 Munasqa churíy Timoteo, Dios Yaya, Señorninchis Jesucristopiwan anchata saminchasunki, khuyapayasunki, thak-kaynintapas qosunki. 3 Diosmanmi graciasta qoshallanipuni, tuta-p'unchay mañakuspan yuyarikullaykipuni. Diostan ch'uya sonqowan servini, imaynan ñawpa tayta-mamaykuna servirqan hinata. 4 Waqasqaykita yuyarispaymi maytapuni qanta rikuykuyta munayki anchata kusikunaypaq. 5 Yachanin cheqaqtapuni Diospi iñisqaykita. Ñawpaqtaqa hatun mamayki Loidawan mamayki Eunicepiwanmi chay hina iñiyniyoq karqanku, allintan yachani qanpas chay hina iñiynillayoqtaq kasqaykita. 6 Makiykunata qanman churaykuqtiymi Diosqa atiy qokuyta qorqasunki, chaymi yuyarichiyki chay atiy qokuyta ninata hina sansarichinaykipaq. 7 Diosqa manan manchapakuy espiritutachu qowarqanchis, aswanpas atiyta, munakuyta, kikinchista cuidakuytawanmi qowarqanchis. 8 Chay hinaqa, ama p'enqakuychu Señorninchismanta willakuytaqa, amallataq ñoqa preso kasqaymantapas p'enqakuychu, aswanpas Diospa kallpachasqasuykiman hina Cristomanta allin willakuykunarayku ñoqa hina ñak'ariy. 9 Paymi qespichiwarqanchis, hinaspa ch'uyata kawsananchispaq waqyawarqanchis, ichaqa manan allin ruwasqanchisraykuchu, aswanpas paypa yuyaykusqanman khuyapayawasqanchisman hinan. Chay hinatan Diosqa Jesucristopi khuyapayawarqanchis manaraq kay pachapas qallarishaqtin. 10 Kunanmi ichaqa qespichiqninchis Jesucristoq hamusqanwan chay khuyapayakuyninta rikuchiwanchis, paymi wañuyta atipanña, hinaspan allin willakuykunawan sut'ita rikuchirqan mana hayk'aq tukukuq wiñay-wiñay kawsayta. 11 Diosmi ñoqata apostolnin kanaypaq churawarqan allin willakuyninkunata willanaypaq yachachinaypaqwan. 12 Chayraykun ñak'ariykunata muchushani, ichaqa manan p'enqakunichu, ñoqaqa Jesucristota reqsinin, paypin iñini, allintataq yachanipas paypa qowasqanta taripay p'unchaykama waqaychananpaq atiyniyoq kasqanta. 13 Ñoqamanta uyarisqayki cheqaq yachachikuykunata hap'ikuy, chayman hinataq yachachiy, hinaspa Jesucristowan hukllachasqa kaspa iñiywan munakuywan kawsay. 14 Diospa hap'ichisqasuyki allin yachachikuyta waqaychay, ñoqanchispi tiyaq Santo Espirituq yanapayninwan. 15 Imaynan yachankiña hina, Asia provinciapi kaqkunaqa llapallankun saqerpariwanku, paykuna ukhupin kanku Figelowan Hermogeneswan. 16 Onesiforoq wasinpi kaqkunata Señor khuyapayachun, payqa askha kutipin kallpachaykuwarqan, manataq preso kasqaymantapas p'enqakurqanchu, 17 aswanmi Roma llaqtaman chayamuspa hina tukuy sonqo maskhawarqan tarinawankama. 18 Señorninchis taripay p'unchaypi payta khuyapayachun. Qanmi allinta yachanki Efeso llaqtapipas anchatapuni yanapawasqanta. 1 Qanqa, churíy Timoteo, Jesucristoq ancha khuyapayakuyninwan kallpachakuy. 2 Askha testigokunaq qayllanpi uyariwasqaykita yachachiy confiakuna iñiq runakunaman, paykunapas wakichisqa kaspa hukkunaman yachachinankupaq. 3 Qanpas Jesucristoq allin soldadon hinapuni ñak'ariykunata muchuysikuy. 4 Manan pi soldadopas serviciopi kashaspaqa llaqta kawsaypi ruwaykunata ruwaysikunchu, aswanpas kamachiqninpa munaynillantan ruwan. 5 Chay hinallataqmi llallinakuypi phawaqpas manachus kamachisqaman hina phawan chayqa, manan premiota chaskinqachu. 6 Chakrata allinta llank'aqqa payraqmi chakraq rurusqanta cosechanan. 7 Chay nisqayta allinta yuyaymanay, hinan Señorqa tukuyta entiendechisunki. 8 Yuyariy Jesucristomanta, paymi wañusqanmanta kawsarimpurqan, paymi Davidpa miraynin, chaymi willasqay allin willakuykunaqa. 9 Chay allin willakuykunaraykun muchushani, mana allin ruwaq hina cadenawan watasqa kanaykama. Diospa siminmi ichaqa mana watasqachu kashan. 10 Chaymi tukuyta muchuni Diospa akllakusqankunarayku, paykunapas Jesucristowan hukllachasqa kaspa qespichisqa kanankupaq Dioswan wiñayta kawsanankupaqwan. 11 Kay simiqa cheqaqmi: Jesucristowanchus wañusunchis chayqa, payllawantaqmi kawsasunchispas. 12 Pacienciawanchus muchusun chayqa, payllawantaqmi kamachisunchispas. Paytachus negasunchis chayqa, paypas negallawasunchistaqmi. 13 Manaña hunt'aq kaqtinchispas, payqa hunt'aqllapunin kashanqa, payqa manan pay kikinta negakuyta atinmanchu. 14 Iñiqkunaman chaykunata yuyarichiy. Hinaspa Señorpa ñawpaqenpi tukuy sonqowan anyay, yanqa thawtiy simikuna hawa ama ch'aqwanankupaq. Chay ch'aqwaykunaqa manan imapaqpas valenchu, aswanpas uyariqkunatan waqllichin. 15 Diospa ñawpaqenpi allinpaq hap'isqa kanaykipaq kallpachakuy, mana imamantapas p'enqakuyniyoq llank'aq hina, cheqaq-kay simita allinta yachachinaykipaq. 16 Dios contra thawtiykunamanta t'aqakuy, chay hina thawtiqkunaqa astawanraqmi mana chaninpi chinkaykapunqaku. 17 Paykunaq yachachikuyninkuqa gangrena hinaraqmi mast'arikushan. Paykunamantan Himeneowan Filetowan kashanku, 18 paykunan cheqaq-kaymanta t'aqakapuspa ninku: Kawsarimpuyqa ñan karqanña, nispa. Chay hinapin wakinkunaq iñiynintapas waqllichinku. 19 Diospa teqsi churasqanmi ichaqa mana kuyuriq sayashan, chay teqsipin kay hina qelqasqa kashan: “Señorqa reqsinmi paypa kaqkunataqa”, nispa. Kashallantaqmi: “Señortaqa reqsinin” niqkuna mana chanin-kaymanta t'aqakuchun, nisqapas. 20 Huk hatun wasipiqa manan qorimanta qolqemanta serviciokunallachu kan, aswanpas kallantaqmi k'ullumanta, t'urumanta serviciokunapas. Wakinmi allin kaqkunapi servikunanpaq, wakintaq sapa p'unchay qhellichanapaq. 21 Chhaynaqa, pipas chay qhelli kaqmanta ch'uyanchakun chayqa, chaniyoq serviciokuna hina qhawasqan kanqa. Payqa Señorninpaq ch'uyanchasqan kanqa, payta servinanpaq, tukuy allin kaqta ruwananpaqpas wakichisqa. 22 Wayna-kaypa waqllisqa munapayayninkunamanta ayqey, hinaspa munashallaypuni chanin kawsayta, hunt'aq-kayta, munakuyta, hukkunawan sumaq kawsayta, ch'uya sonqowan Señorta llapa yupaychaqkunawan kuska. 23 Yanqa mana yuyayniyoq churanakuykunamanta t'aqakuy, qanqa yachankiñan chaykunaqa ch'aqwayllata hatarichisqanta. 24 Señorpa kamachinqa manan ch'aqwaykunapichu purinan, aswanmi llapapaq munakuyniyoq kanan, yachachinanpaqpas kusan kanan, pacienciayoqtaq kananpas 25 kutipakuqkunata llamp'u sonqowan anyananpaq. Ichapas Diosqa yuyayman kutirichinman cheqaq-kayta reqsinankupaq, 26 yuyayninkuta hap'ikuspa saqraq toqllanmanta ayqenankupaqwan. Paykunaqa saqraq watasqanmi kashanku munayninta ruwanankupaq. 1 Kaytaqa yachanaykin: tukukuy qaylla p'unchaykunataqa sasa tiempokunan chayamunqa. 2 Runakunan kanqa paykuna kikinkuta munakuqkuna, qolqe sonqokuna, alabakuqkuna, hatunchakuqkuna, runamasinkuta k'amiqkuna, tayta-mamankuta mana kasuqkuna, mana reqsikuqkuna, Diosta mana manchakuqkuna, 3 mana munakuyniyoqkuna, mana khuyapayakuqkuna, yanqa qasi tumpakuqkuna, aychankuq munaynillanta ruwaqkuna, millay yana alma runakuna, tukuy allinkaqta cheqnikuqkuna, 4 amigonkunata hap'iykachiqkuna, waq'a hina ruwaqkuna, pay-payman tukuqkuna ima. Chay runakunaqa Dios munakunankutaqa aycha kusichiyllapin puriyta munanqaku, 5 Dios sonqo runamanmi rikch'akunqakupas, kawsayninkuwantaqmi ichaqa Dios sonqo-kaytapas “manan valenchu” ninqaku. Qanqa chay hina runakunamanta t'aqakuy. 6 Chay hina runakunaqa wasi-wasita haykuspan pisi yuyayniyoq sinchi huchasapa warmikunaq sonqonta suwanku. Chay warmikunan imaymana niraq munapakuypa apaykachasqan purinku. 7 Paykunaqa imatapas yachashallankupunin, ichaqa manan hayk'aqpas cheqaq-kaytaqa entiendenkuchu. 8 Imaynan Janeswan Jambreswanpas Moisespa contranpi sayarirqanku, ahinallataqmi chay qharikunapas cheqaq-kaypa contranpi sayarinku. Paykunan waqllisqa yuyayniyoq kaspa Diospa wikch'usqan mana iñiyniyoq runakuna kanku. 9 Paykunaqa manan astawanpas allinyanqakuchu, llapa runan reparanqa mana yuyayniyoq kasqankuta, imaynan Moisés contra sayariq runakunatapas repararqanku hinata. 10 Qanmi ichaqa allinta entienderqanki yachachikuyniykunata, imaynatachus purisqayta, imachus yuyaykusqayta, iñiyniyoq kasqayta, pacienciayoq kasqayta, munakuq kasqayta, muchukuq kasqayta, 11 qatiykachasqa kasqayta, ñak'arisqaykunata ima. Qanqa allintan yachanki Antioquía llaqtapi, Iconio llaqtapi, Listra llaqtapipas tukuy imaymana sucedewasqanta, qatiykachaykunata muchusqaytapas, ichaqa Señormi tukuy chaykunamanta qespichiwarqan. 12 Jesucristowan hukllachasqa kaspa Diospaq hinapuni kawsayta llapa munaqkunaqa qatiykachasqapunin kanqaku. 13 Ichaqa millay runakunapas q'otuq runakunapas aswan-aswanraqmi mana chanin-kayman chayanqaku, q'otuspanku q'otuchikuspanku ima. 14 Qan ichaqa, imatachus yachaqasqaykipi allinta iñisqaykipipas qaqata sayay. Qanqa yachankin pikunachus chaykunata yachachisqasuykita. 15 Wawa kasqaykimantapachan Diospa Simin Qelqakunataqa yacharqanki, chaykunaqa yachaytan qosunki, Jesucristopi iñispa qespikunaykipaq. 16 Diospa Simin Qelqakunaqa llapallanmi Diospa yuyaychasqan, chayraykun allinpuni yachachinapaq, anyanapaq, wanachinapaq, chanin kawsayta yachachinapaq. 17 Ahinapin Dios sonqo runaqa allin yachachisqa kanqa, tukuy allin kaqkunata ruwananpaqpas allin-allin wakichisqa. 1 Jesucriston hamunqa qhapaqsuyunpi, wañuqkunatapas kawsaqkunatapas juzgananpaq, chaymi paypa qayllanpi Diospa qayllanpiwan tukuy sonqo kamachiyki: 2 Diospa siminta willay, atikuqtinpas mana atikuqtinpas willallaypuni. Hinallataq tukuy pacienciawan yachachispa uyanchay, anyaykuy, kunaykuy. 3 Hamuq tiempo chayamuqtinmi cheqaq yachachikuyta mana uyariytapas munanqakuñachu, aswanmi yanqa uyariyllata munaq kaspanku paykunaqa munayninkuman hina askha yachachiqkunata huñunqaku, 4 hinaspan cheqaq-kayta mana uyariyta munaspa cuentokunata uyarinqaku. 5 Qan ichaqa, tukuy imapipas allin yuyayniyoqpuni kay, ñak'ariykunata muchuy, Jesucristomanta allin willakuykunata willay, Diospa qosqan llank'anaykita allinta hunt'ay. 6 Ñoqaqa sacrificasqa kanaypaqñan kashani, ripunay p'unchaypas qayllamushanñan. 7 Allin maqanakuytan maqanakuniña, llank'anaytan tukuniña, iñiyniypin qaqata sayarqani. 8 Kunanqa chanin kawsasqaymantan hanaq pachapi corona suyashawan, chaytan chanin Juez Señorqa taripay p'unchaypi qowanqa, manataq ñoqallamanchu, aswanpas paypa kutimunanta makillaña llapa suyaqkunamanpas qollanqataqmi. 9 Imaynallamantapas usqhayllapuni watuykakamuway. 10 Demasqa kay pacha kaqkunata munakuspanmi saqerpariwan, hinaspan Tesalónica llaqtata ripun. Hinallataq Crescentepas Galacia provinciata rin, Titotaq Dalmacia provinciata rin. 11 Lucasllañan ñoqawan kashan. Marcosta maskhamuspayki pusamuway, payqa kusatan llank'anapi yanapawanqa. 12 Tiquicotaqa Efeso llaqtatan kachani. 13 Hamuspaykiqa Troas llaqtapi Carpoq wasinpi saqemusqay capayta apamuwanki, hinallataq qelqa k'uyukunatapas, astawanqa qarapi qelqasqakunata. 14 Herrero Alejandron imaymana mana allinkunata ruwaykuwarqan, Señormi ruwasqanman hina kutichipunqa. 15 Qanpas chay runamanta cuidakuy, payqa sinchitapunin willasqanchis contra sayarirqan. 16 Ñawpaqkaq kutipi llaqta kamachikuqkunaq ñawpaqenpi tupapakushaqtiyqa manan pipas ñoqawan karqanchu, llapallankun saqerpariwarqanku. Suyakushanin amapuni paykunataqa Dios huchachachunchu. 17 Chaywanpas Señormi ñoqawan kasharqan, hinaspa kallpachawarqan, chaymi hunt'asqata allin willakuykunata willarqani llapa mana judío runakunaq uyarinanpaq. Ahinapin leonpa siminmanta hina qespichisqa karqani. 18 Señormi tukuy mana allinkunamanta qespichiwanqa, hinaspan hanaq pacha qhapaqsuyunpi kanaypaq waqaychawanqa. Wiñay-wiñaypaq Señorqa hatunchasqapuni kachun. Amén. 19 Priscata Aquilatawan napaykapuway, Onesiforoq wasinpi kaqkunatawan. 20 Erastoqa Corinto llaqtapin qhepakamurqan, Trofimotataq Mileto llaqtapi onqosqata saqemurqani. 21 Manaraq paray tiempo chayamushaqtin hamuypuni imaynallamantapas. Napaykamusunkin Eubulo, Pudente, Lino, Claudia, hinallataq llapan wawqe-panakunapas. 22 Señor Jesucristo qanwan kachun, Diosninchis llapaykichista anchata saminchasunkichis. 1 Ñoqan Pablon Diospa kamachin kani, Jesucristoq apostolnin. Paymi kachawarqan Diospa akllakusqankunata iñiyninkupi wiñachinaypaq, cheqaq-kayta reqsichinaypaq Diosta tukuy sonqo yupaychanaman hina. 2 Ahinapin paykunaqa wiñay kawsayta suyakunqaku. Chay kawsaytan mana llullakuq Diosqa prometerqan, manaraq kay pachapas kamasqa kashaqtin, 3 hinaspan tiemponpi siminta reqsichirqan allin willakuykunata willaqtiy. Chaykunatan Qespichiqninchis Diosqa confiawaspa willanaypaq kamachiwarqan. 4 Kay cartatan qelqamuyki iñiypi cheqaq churíy Tito. Dios Yayanchis Qespichiqninchis Jesucristopiwan anchata khuyapayasunki, thak-kaytapas qosunki. 5 Creta islapiqa saqerqayki ruwanaraq kaqta tukupanaykipaqmi, sapanka llaqtapi iñiqkuna ukhupi umalli runakunata churanaykipaqwan, imaynan nirqaykiña hinata. 6 Umalli runaqa mana huchachanan kanan, ch'ulla warmiq qosallan, hinallataq wawankunapas Jesucristopi iñiq kananku, amataq millay puriymantapas mana kasukuq k'ullu kaymantapas qhawasqachu kananku. 7 Michiq umalliqa mana huchachanan kanan, Diospa mayordomon kasqanrayku. Paymi kanan mana anchaykachaq, mana saltaq sonqo, mana machaq, mana maqanakuq, qolqellata mana chaninpi mana tariy munaq ima. 8 Aswanpas payqa kanan qorpachaqllapuni, allinkaq ruwayta munaq, allin yuyaywan puriq, chaninta ruwaq, ch'uya kawsaq, cuerponta kamachiq. 9 Payqa yachaqasqan cheqaq yachachikuytan hap'ikunan, ahinapin cheqaq yachachikuyta yachachispa hukkunata kallpachanqa, kutipakuqkunatapas upallachinqa. 10 Askhan kanku mana kasukuq k'ullu runakuna, paykunan yanqa rimaspa q'otukuqkuna kanku, chaykunamanta astawanqa wakin iñiq judío runakunan kanku. 11 Chay runakunataqa upallachinapunin, paykunaqa mana allinkunata yachachispan familiakunata llapanta waqllichinku, qolqellata mana chaninpi tariyta munaspa. 12 Kikin Creta islamanta paykunaq huknin profetankun nirqan: Creta runakunaqa hina llullapunin kanku, millay salqa animalkuna hinan, rakrapukunan, qellakunan, nispa. 13 Chay nisqanqa cheqaqpunin, chayrayku paykunataqa k'arakta anyay, iñiyninkupi allin kanankupaq, 14 judío runakunaq yanqa willakuyninkunatapas ama kasunankupaq, cheqaq-kaymanta t'aqakuq runakunaq kamachikusqankunatapas ama kasunankupaqwan. 15 Ch'uya kaqkunapaqqa tukuy imapas ch'uyallataqmi, ichaqa huchawan qhellichasqakunapaqpas mana iñiqkunapaqpas manan imapas ch'uyaqa kanchu, yuyayninkupas concienciankupas huchawan qhellichasqa kasqanrayku. 16 Paykunaqa “Diosta reqsiyku” ninkun, ichaqa ruwayninkuwanmi Diosta neganku. Chaykunataqa Diospas millakunmi, mana kasukuq k'ullun kanku, manapunin ima allin ruwaytapas atinkuchu. 1 Qan ichaqa, cheqaq yachachikuyman hina yachachiy. 2 Kurak runakunata yachachiy kikinkuta allinta cuidakunankupaq, respetanapaq hina kawsanankupaq, allin yuyaywan purinankupaq, yachachillaytaq iñiypi, munakuypi, pacienciapipas allin kanankupaq. 3 Kurak warmikunatapas yachachillaytaq Diospaq t'aqasqa hinapuni kawsanankupaq, ama yanqa-qasi tumpaq kanankupaq, ama machaq kanankupaq, aswanpas allinkaqta yachachiq kanankupaq. 4 Ahinapin yachachinqaku sipas warmikunata qosanku munakuyta, wawanku munakuyta, 5 allin yuyaywan puriyta, ch'uya kawsayniyoq-kayta, wasinkupi imallapas ruwakuyta, sumaq sonqo kayta, qosanku kasukuyta, chhaynapi ama pipas Diospa simin contra rimananpaq. 6 Waynakunatapas yuyaychallaytaq allin yuyayniyoq kanankupaq. 7 Tukuy imapi qan kikiyki allin ruwaykunata kawsayniykipi rikuchiy. Yachachispaykiqa tukuy sonqowan respetanapaq hina yachachiy, 8 rimasqaykiqa mana huchachana cheqaqpuni kachun. Ahinapin qan contra sayariqkunapas p'enqakunqaku, manataq ima mana allintapas ñoqanchismanta rimanqakuchu. 9 Kamachi runakunata yachachiy patronninkuta tukuy imapi kasukunankupaq, kusichiq kanankupaq, ama kutipakuq kanankupaqwan. 10 Ama imatapas suwakuchunkuchu, aswanpas tukuy imapipas hunt'aqpuni kachunku. Qespichiqninchis Diosmanta yachachikuyqa tukuypi sumaqpuni kasqanta rikuchinankupaq. 11 Diosmi khuyapayakuyninta rikuchiwarqanchis, llapa runa qespichisqa kanankupaq. 12 Chay khuyapayakuyninmi yachachiwanchis Diosta mana manchakuytapas, kay pachaq kaqninkunata sinchi munapayaytapas wikch'upuyta, hinaspa allin yuyaywan purispa, chaninta kawsaspa, Diosta manchakuspa kay pachapi kawsananchispaq. 13 Chay hinata kawsashaspaqa kusisamiyoq suyakuyninchis hunt'akunantan suyakushanchis. Chay suyakuyninchisqa Jesucristoq qhapaq-atiyninpi rikhurimuyninmi. Paymi hatun Diosninchispas Qespichiqninchispas, 14 paymi ñoqanchisrayku wañuyman entregaykukurqan tukuy mana allin ruwaykunamanta kacharichinawanchispaq, hinaspa huchamanta ch'uyanchasqan kaspa llaqtan kananchispaq, allin kaqkunata tukuy sonqo ruwananchispaq. 15 Chaykunatan yachachinayki, tukuy atiywan kallpachaspa anyaspa ima. Amataq qantaqa pipas pisichachunchu. 1 Wawqe-panakunata yuyarichiy suyu kamachiqkunatapas llaqta kamachiqkunatapas kasukunankupaq. Paykunaqa kasukuq kachunku, tukuy ima allinkaqkunatapas usqhaylla ruway munaqtaq kachunku. 2 Ama pimantapas millayta rimachunkuchu, amataq churanakuchunkuchu, aswanpas lliw runakunaman tukuy llamp'u-kayta rikuchispa sumaq sonqo kachunku. 3 Ñoqanchispas ñawpaqqa mana yuyayniyoqmi karqanchis, mana kasukuqtaq, pantachisqataq, imaymana niraq munapayaykunapi aycha kusichiykunapi watasqa. Kawsarqanchispas mana allinpi, envidiakuspa, cheqnichikuspa, hukkuna-hukkunawan cheqninakuspa. 4 Qespichiqninchis Diospa sumaq sonqo-kaynin, runakunapaq munakuyninpas rikhurimuqtinmi ichaqa 5 qespichiwarqanchis, manan chaninkaqkunata ruwasqanchisraykuchu, aswanpas paypa khuyapayakuyninraykun. Paymi Santo Espirituwan mosoqmanta nacechiwaspanchis, mosoq kawsayta qowaspanchis maylliwarqanchis. 6 Qespichiqninchis Jesucristowanmi payqa Santo Espirituta llimp'arishaqtapuni qowarqanchis. 7 Ahinapin Diosqa khuyapayawaspanchis chaninchawanchis, chaymi suyakusqanchis wiñay kawsayta chaskisunchis. 8 Kay simiqa cheqaqpunin. Chayraykun chaykunataqa allintapuni yachachinaykita munani, Diospi iñiq runakunapas allin ruwaykunata makilla ruwashanankupaq. Chaykunaqa kusapunin, runakunaq allinninpaqtaqmi kanpas. 9 Ichaqa mana yuyayniyoq yanqa tapunakuykunamantapas, ñawpa taytakunaq suti qelqankumantapas, churanakuykunamantapas, kamachikuy simi hawa ch'aqwaykunamantapas t'aqakuy, chaykunaqa yanqan, manataqmi imapaqpas valenchu. 10 Pipas iglesiata t'aqanachin chayqa, iskay kutikama anyay, manapuni kasukuqtin ichaqa ama payta chaskiyñachu. 11 Yachankiñan chay runaqa waqllisqa kasqanta, kikin huchallantaq huchachasqantapas. 12 Artemasta otaq Tiquicota kachamuqtiyqa usqhayllan Nicópolis llaqtaman watukuqniy hamunki. Chaypin paray tiempota qhepakusaq. 13 Zenas sutiyoq abogadota, Apolostawan puriyninkupi yanapaykuy, ama imankupas pisinanpaq. 14 Iñiq-masinchiskunapas allin ruwaykuna ruwaytapuni yachachunku, imapipas pisichikuqta yanapaykunankupaq, ahinapin kawsayninkuqa hukkunapaq allin ruruq kanqa. 15 Llapa ñoqawan kashaqkunan napaykamusunki. Munakuwaqninchis iñiq-masinchiskunata napaykapuwaychis. Diosninchismi llapaykichista anchata saminchasunkichis. 1 Jesucristorayku preso kashaq ñoqa Pablon, wawqe Timoteopiwan qelqamuykiku llank'aqmasiyku munasqa Filemonman, 2 munasqa pananchis Apiaman, soldadomasiyku Arquipoman, wasiykipi huñukuq iglesiamanpas. 3 Dios Yayanchis Señor Jesucristopiwan anchata khuyapayasunkichis thak-kaytapas qosunkichis. 4 Wawqéy Filemón, Diosmanta mañakuspaymi yuyarikullaykipuni, hinaspan Diosniyman graciasta qoni, 5 Señor Jesuspi iñisqaykimanta llapa ch'uya iñiqkunatapas munakusqaykimantawan uyarispa. 6 Diosmantan mañakuni iñiqmasiyku kaspayki, Jesucristowan llapa saminchayoq kasqanchista allinta entiendenaykipaq. 7 Munakuyniykiwanmi anchatapuni kusikunipas kallpachakunipas. Qanmi, wawqéy, iñiqkunaq sonqonta llanllarichirqanki. 8 Chayraykun Cristoq apostolnin kaspa imachus ruwanaykita mana manchakuspa kamachiykiman, ichaqa manan chhaynatachu kamachiyki, 9 aswanpas munakuywanmi valekuyta munayki. Ñoqa Pablon, yuyaqña kani, hinallataq Jesucristorayku preso kaspa, 10 anchata valekuyki, preso kashaspa tarisqay iñiypi churiy Onesimopaq. 11 Payqa huk tiempopi manan imapaqpas servirqasunkichu, kunanmi ichaqa qanpaqpas ñoqapaqpas allin servicioyoq kapun. 12 Chaymi ancha munakusqay Onesimota kutichimpushayki. 13 Munaymanmi karqan kaypi ñoqawan qhepakunanta, allin willakuykunata willasqayrayku preso kasqaypi qanpa rantiykipi yanapawananpaq. 14 Ichaqa manan imatapas mana simiykimantaqa ruwayta munarqanichu, allin ruwasqayki ama kamachisqa hinalla kananpaq, aswanpas munayniykimantapuni kananpaq. 15 Ichapaschá Onesimoqa huk tiempo qanmanta t'aqakurqan, kunantaq wiñaypaqña payta chaskikapunaykipaq. 16 Ichaqa manaña huk kamachita hinañachu, aswanpas kamachimantaqa aswan allin, munasqa wawqeta hina. Ñoqaqa anchatan paytaqa munakuni, qanqa astawanraqchá munakunki, mana runamasita hinallachu, aswanpas Señorpi iñiq wawqeta hinapuni. 17 Chhaynaqa, llank'aq-masiykita hinachus qhawariwanki chayqa, ñoqa kikiyta hina payta chaskiykuy. 18 Ima mana allintapas ruwarqasunki, otaq manuykipas rikhurin chayqa, ñoqaña qopusqayki. 19 Ñoqa Pablon makiywanpuni kayta qelqamuyki, ñoqan chay manuta qopusqayki. Qanpas Cristopi iñiymantaqa manuypas kawaq hinan kashanki, chaymantaqa manan imaniykipasñachu. 20 Arí, wawqéy, Señorpi iñiq hinapuni valekusqayta uyariykuway, Cristopi wawqe hinapuni sonqoyta llanllarichiway. 21 Kasukunaykita allinta yachaspaymi qelqamuyki, nisqaymantapas astawanraq ruwanaykita yachaspa. 22 Hinallataq valekuyki qorpachana wasita wakichipuwanaykipaq, suyakushanin Diosmanta mañapuwaqtiykichis qankuna watukuqta Señorpa kachamuwananta. 23 Jesucristorayku presomasiy Epafrasmi napaykamusunki, 24 hinallataq llank'aq-masiykunapas Marcos, Aristarco, Demas, Lucaspiwan napaykamusunkiku. 25 Señorninchis Jesucristo anchata saminchasunkichis. 1 Ñawpa tiempopin Diosqa ñawpa taytanchiskunaman imaymanamanta askha kutita profetakunawan rimapayarqan, 2 kunantaq kay p'uchukay tiempokunapi Churinwan rimapayawanchis. Churinwanmi Diosqa hinantin pachakunatapas ruwarqan, hinaspa tukuy herencia chaskiq kananpaq payta churarqan. 3 Paymi Diospa hatun-atiyninpa lliphlli-kayninqa, Diospa kikin rikch'ayninpunitaq kanpas, paymi tukuy imaymanatapas atiyniyoq siminwan hap'ishan. Paymi runakunaq huchanta Dioswan pampachachispa hanaq pachapi Diospa paña ladonpipas tiyaykurqan. 4 Diospa Churinqa angelkunamantapas aswan kurak-kaymanmi ayparqan, paykunaq sutinmantapas aswan qollana sutitapunin chaskirqan. 5 Diosqa manan hayk'aqpas mayqen angeltapas nirqanchu: “Qanmi Churiyqa kanki, kunan p'unchaymi churiyayki”, nispaqa. Manallataq mayqen angelmantapas nirqanchu: “Ñoqan Yayanqa kasaq, paytaq Churiy kanqa”, nispaqa. 6 Phiwi Churinta kay pachaman kachamuspanmi ichaqa nin: “Diospa llapallan angelninkuna payta yupaychachunku”, nispa. 7 Angelninkunamantataq nin: “Diosmi angelninkunata wayraman hina tukuchin, kamachinkunatapas rawrashaq ninaman hina tukuchin”. 8 Churintan ichaqa nin: “Qanqa Diosmi kanki, wiñay-wiñaypaqmi lliwta kamachikunki, chaninkaqta ruwaspallapunin kamachikunki. 9 Chaninkaqtan munakurqanki, mana chaninkaqtataq cheqnikurqanki, chaymi ñoqa Diosniykiqa wakinkunamantapas, hatunchaspa aceitewan hawispa kusichirqayki”, nispa. 10 Nillantaq: “Qanqa Señormi kanki, qallariypiqa qanmi kay pachata teqsicharqanki, hanaq pachatapas makiykiwanmi ruwarqanki. 11 Chaykunaqa tukukapunqan, qanmi ichaqa kashallankipuni. Llapallanmi chaykunaqa p'acha hina mawk'ayapunqa, 12 huk p'achata hinan chaykunata k'uyuykunki, huk p'acha hinataqmi cambiasqa kanqa, qanmi ichaqa kaqllapuni kanki, kawsayniykipas manan hayk'aqpas tukukunqachu”, nispa. 13 Diosqa manan hayk'aqpas mayqen angeltapas nirqanchu: “Paña ladoypi tiyaykuy, awqaykikunata chaki sarunaykiman churanaykama”, nispaqa. 14 Llapan angelkunaqa Diospa kamachin ruwaq espiritukunallan kanku, paykunaqa Diospa qespichisqankunaq allinninpaq yanapaqta kachamusqallanmi kanku. 1 Chayraykun lliw uyarisqanchista makillapuni kasunanchis, paqtan chaykunamanta karunchakushasunman. 2 Angelkunawan Diospa willachisqan simiqa atiyniyoqmi karqan, chaymi chay simita mana kasukuqkunapas huchallikuqkunapas chaskinankuman hinapuni muchuchisqa karqanku. 3 Chhaynaqa, ¿imaynatataq ñoqanchisqa ayqekusunchis kay hatun qespikuyta pisipaq hap'isunchis chayqa? Kay qespikuy willakuytaqa kikin Señor Jesuspunin ñawpaqtaraq willasqa, chaymantañan payta uyariqkuna ñoqanchisman cheqaq kasqanta sut'inchawarqanchis. 4 Diospas chay willawasqanchistaqa cheqaqcharqanmi señalkunata, milagrokunata, imaymana atiyniyoq ruwaykunata ruwaspa, munayninman hina Santo Espirituq atiy qokuyninkunata rakiwaspanchis. 5 Diosqa manan angelkunatachu churarqan rimashanchis chay mosoqyachisqa hamuq pachata kamachinanpaq. 6 Aswanpas huk cheqaspin Diospa Simin Qelqa nin: “Diosnilláy, ¿imataq runari payta yuyarinaykipaq? ¿Imataq wañuq runari paymanta llakikunaykipaq? 7 Runataqa angelkunamanta as pisi sullk'amanmi tukuchirqanki, qollanata hinan paytaqa hatunchaykurqanki, [ruwasqaykikunapin payta munaychachirqanki]. 8 Llapanta kamachinanpaqmi paytaqa churarqanki”, nispa. Chhaynaqa, lliwta kamachinanpaq runata churaspan, Diosqa tukuy imaymanawan payta kasuchirqan. Ichaqa manaraqmi rikunchischu runata tukuy imaymanaq kasusqantaqa. 9 Chaywanpas Jesustaqa rikunchismi, paymi angelkunamanta as pisi sullk'aman tukuchisqa karqan, Diospa khuyapayakuyninpi llapa runarayku wañunanpaq. Paymi wañurqan, chayraykun munayniyoq Señor hina hatunchasqaña kashan. 10 Tukuy imapas Diospa kamasqanmi, paypaqtaq lliw chaykunapas. Diosqa munanmi llapan wawankunata hanaq pachaman pusayta, chaymi payqa ñak'arisqanwan Jesusta hunt'asqata ruwarqan. Jesusmi qespikuy ñanninta paykunata pusaqqa. 11 Huchamanta ch'uyanchaqpas ch'uyanchasqa kaqkunapas llapallankun ch'ulla Yayallayoq kanku, chaymi Jesusqa mana p'enqakunchu paykunata “wawqeykuna” niyta. 12 Paymi nin: “Wawqeykunamanmi sutiykita willasaq, huñunakuypin takispa yupaychasqayki”, nispa. 13 Nillantaq: “Ñoqan Diosman hap'ipakusaq”, nispa. Hukpipas nillantaq: “Kaypin kashani Diospa qowasqan wawakunapiwan”, nispa. 14 Chay hinaqa, imaynan wawakuna aychayoq yawarniyoq karqan, chay hinallataqmi Jesuspas aychayoq yawarniyoq kapurqan, ahinapi wañuchiq atiyniyoq saqrata wañuyninwan atipananpaq, 15 hinaspa tukuy kawsasqanku p'unchaykunapi wañuyta manchakuspa kamachi hina kawsaqkunata qespichinanpaqwan. 16 Jesusqa manan angelkunata yanapaqchu hamurqan, aswanpas Abrahampa mirayninta yanapaqmi hamurqan. 17 Chaypaqtaq tukuy imapipas wawqenkuna hinapuni kanan karqan. Ahinapi Diospa ñawpaqenpi khuyapayakuq hunt'aq uma sacerdote karqan, runakunaq huchankunatapas wañusqan sacrificiowan pampachachinanpaq. 18 Pay kikinmi ñak'arirqan wateqasqa kaspa, chayraykun payqa wateqasqakunatapas yanapayta atin. 1 Chay hinaqa, Diospaq ch'uyanchasqa wawqe-panaykuna, hanaq pachapaq waqyasqa-masiykuna, allintapuni Jesuspi yuyaychis. Paymi Diospa kachamusqan, iñiyninchispi uma sacerdote. 2 Payqa churaqnin Diospaq hunt'aqmi karqan, imaynan Moisespas Diospa llaqtanpaq hunt'aq karqan hina. 3 Imaynan wasi sayarichiqqa ruwasqan wasinmantapas aswan hatunchasqa kan, chay hinatan Diospas Jesustaqa Moisesmantapas aswantaraq hatunchan. 4 Llapa wasiqa runaq sayarichisqanmi, Diosmi ichaqa tukuy imaymanata ruwarqan. 5 Cheqaqtapunin Moisesqa Diospa llaqtan ukhupi hunt'aq kamachi karqan, payqa rimarqan imakunatachus Diosqa qhepaman rimanqa chaykunatan. 6 Criston ichaqa hunt'aq Churi kaspa Diospa llaqtanta kamachin. Chay llaqtaqa ñoqanchismi kanchis, p'uchukaykamachus mana manchakuspa qaqata sayasunchis chayqa, kusikuy suyakuyninchispipas allinta hap'ipakusunchis chayqa. 7 Chayraykun Santo Espirituqa nin: “Kunan p'unchaychus Diospa kunkanta uyarinkichis chayqa, 8 ama sonqoykichista rumiyachiychischu, imaynan ch'inneqpi wateqay p'unchaypi ñoqa contra sayarirqanku hinataqa. 9 Chaypin ñawpa taytaykichiskuna probawaspanku wateqawarqanku, ruwasqaykunata tawa chunka wata rikushaspankupas. 10 Chayraykun chay runa miraypaq phiñakurqani, hinaspan nirqani: Paykunaqa sonqonkupi pantashallankupunin, manataqmi ñanniykunatapas reqsinkuchu”, nispa. 11 Chaymi phiñakuspa jurarqani: Samakunankupaq qosqay hallp'amanqa manan hayk'aqpas haykunqakuchu, nispa. 12 Wawqe-panaykuna, makilla cuidakuychis, paqtataq mayqenniykichispas mana iñiq hina millay sonqoyoq kaspa, kawsaq Diosmanta t'aqakuwaqchis. 13 Aswanpas sapa p'unchay hukmanta-huk kallpachanakuychis, chay “kunan p'unchay” nisqa manaraq tukukushaqtin, paqtan mayqenniykichispas huchaq q'otusqan kaspa sonqoykichista rumiyachikuwaqchis. 14 Cristowan herenciayoqmi kanchis qallariypi confiakusqanchispi p'uchukaykama qaqata sayasunchis chayqa. 15 Chayraykun nin: “Kunan p'unchaychus Diospa kunkanta uyarinkichis chayqa, ama sonqoykichista rumiyachiychischu, wateqay p'unchaypi ñoqa contra sayarirqanku hinataqa”, nispa. 16 ¿Pikunataq karqan Diospa siminta uyarispaña Dios contra sayariqkunaqa? Chaykunaqa karqan Egiptomanta Moisespa pusamusqan llapa runakunan. 17 ¿Pikunawantaq Diosqa tawa chunka wata phiñasqa kasharqan? Chaykunaqa huchallikuqkunan karqan, paykunan ch'inneqpi wañurqanku. 18 ¿Pikunamantaq Diosqa jurarqan samakunankupaq qosqan hallp'aman mana haykunankupaq? Chaykunaqa karqan payta mana kasuqkunan. 19 Chay hinaqa, yachanchismi mana iñisqankurayku mana haykuy atisqankuta. 1 Chay hinaqa, Diospa samakuy qosqanman haykunapaq prometesqa kashanraqtaq chayqa, makillapuni cuidakusunchis, paqtan mayqenninchispas chay samakuy qosqanman mana haykusunmanchu. 2 Ñoqanchismanpas Egiptomanta lloqsimuqkunaman hinallataqmi allin willakuykunataqa willawarqanchis, ichaqa manan iñiywanchu uyarirqanku, chaymi chay uyarisqanku simiqa paykunapaqqa yanqapaq karqan. 3 Ñoqanchis iñiqkunan ichaqa Diospa qosqan samakuyman haykunchis paypa nisqanman hina. Paymi nirqan: “Phiñakuyniypin jurarqani: Samakuy qosqaymanqa manan hayk'aqpas haykunqakuchu”, nispa. Chaywanpas Diosqa kay pachata kamasqanmantapachan ruwananta tukurqan. 4 Diospa Simin Qelqapin qanchiskaq p'unchaymanta kay hinata nin: “Qanchiskaq p'unchaypin Diosqa tukuy ruwasqankunamanta samarqan”, nispa. 5 Nillantaqmi: “Samakuy qosqaymanqa manan hayk'aqpas haykunqakuchu”, nispa. 6 Chaymi ñawpaqtaña allin willakuykunata uyariqkunaqa mana kasukusqankurayku mana haykurqankuchu. Chaywanpas Diospa samakuy qosqanman haykuqkunaqa kashankuraqmi. 7 Chayraykun Diosqa huktawan huk p'unchayta churan “Kunan P'unchay” nisqata. Chaytan payqa ñawpaqmantaña Davidwan willachiwarqanchis. Paymi nirqan: “Kunan p'unchaychus Diospa kunkanta uyarinkichis chayqa, ama sonqoykichista rumiyachiychischu”, nispa. 8 Josuechus Israel runakunata samachinman karqan chayqa, manachá Diosqa qhepaman huk p'unchaymanta rimanmanchu karqan. 9 Chay hinaqa, Diospa llaqtanpaqqa kanraqmi samakuna tiempo. 10 Diospa samakuy qosqanman haykuqqa llank'asqankunamantan samakunña, imaynan Diospas ruwasqankunamanta samakurqan hinata. 11 Chhaynaqa, chay samakuyman haykunanchispaq kallpachakusunchis, paqtan pipas chay wakin mana kasukuqkuna hina urmanman. 12 Diospa siminqa kawsaqmi, atiyniyoqmi, llapa iskay filoyoq espadamantapas aswan filollañan. Almatapas, espiritutapas, moqo-moqotapas, chilinatapas taripanankaman haykun, sonqopi yuyaykusqakunatapas lliwtapunin sut'inchan. 13 Diosmanmi cuentata qosunchis. Diospa ima kamasqanpas qayllanpiqa manan pakasqachu, aswanpas lliwmi rikhurin, sut'itaq kashanpas. 14 Diospa Churin Jesusmi hatun uma sacerdotenchisqa, paymi hanaq pachaman Diospa qayllanman haykurqan, chayrayku iñiyninchispi qaqata sayasunchis. 15 Uma sacerdotenchisqa pisi kallpa kashaqtinchispas khuyapayawanchispunin, payqa ñoqanchis hinan imaymanapi wateqasqa karqan, ichaqa manan huchallikurqanchu. 16 Chay hinaqa, ama manchakuspa Diospa khuyapayakuq qayllanman chimpaykusunchis khuyapayawananchispaq, yanapaykuna kashaqtinchispas yanapaykuwananchispaq. 1 Llapa uma sacerdotetaqa Diosmi runakuna ukhumanta akllaspa runakunaq rantinpi churan qayllanpi servinanpaq, ofrendakunatapas sacrificiokunatapas huchakunamanta haywananpaq. 2 Uma sacerdoteqa mana yachaqkunatapas, pantaqkunatapas khuyapayayta atinmi, pay kikin runa kaspa pisi kallpayoq-kayta muchusqanrayku. 3 Pisi kallpayoq kasqanraykun, pay kikinpa huchankunamantapas llaqtaq huchankunamantapas sacrificiokunata haywanan. 4 Manan pipas pay kikinmantaqa hatunchasqa uma sacerdote kayta atinmanchu, aswanpas Diospa waqyasqan kaqkunallan, imaynan Aaronpas karqan hina. 5 Chay hinallataqmi Cristopas manan pay kikinchu churakurqan hatunchasqa uma sacerdote kananpaqqa, aswanpas Diosmi payta nirqan: “Qanmi Churiyqa kanki, kunanmi qanta churiyayki”, nispa. 6 Nillarqantaqmi: “Qanmi wiñay-wiñaypaq sacerdoteqa kanki, Melquisedecpa t'aqanman hina”, nispa. 7 Jesusqa kay pachapi kashaspanmi qaparispa waqaspa wañuymanta payta qespichiy atiq Diosmanta mañakuspa rogakurqan, hinan Diosqa uyarirqan manchakuywan kasukuq kasqanrayku. 8 Chay hinapin Churi kashaspapas muchusqanwan kasukuyta yacharqan. 9 Hinaspan hunt'asqaña kaspa, payqa lliw kasukuqninkunapaq wiñaypaq qespichiqninku kapurqan. 10 Hinallataq Diosqa Melquisedecpa t'aqanman hina payta uma sacerdotepaq churarqan. 11 Chaykunamantaqa askhan rimanayku kashan, ichaqa sasa sut'inchaymi mana usqhay entiendeq kasqaykichisrayku. 12 Qankunaqa unay iñiqkunañan kankichis, yachachiqkunañan kanaykichispas. Ichaqa Diospa Simin qelqamanta qallariy yachachikuykunata huktawan yachachinaraqmi kashankichis. Qankunaqa ñuñuq wawa hinallaraqmi kashankichis, manan mikhunata khamuq hinaraqchu. 13 Pipas ñuñuq wawa hinallaraq kashaqqa, manan chanin kawsaymanta entiendenchu wawallaraq kasqanrayku. 14 Khamuna mikhuymi ichaqa wiñasqakunapaqña, yuyayninkupi allinkaqta mana allinkaqta reparayta yachaqkunapaqña. 1 Chayrayku, Cristomanta qallariy yachachikuykunata saqespa, astawan kallpachakusun allin wiñasqa-kayman chayananchispaq. Amaña qallariypi yachachikuykunataqa rimasunchu, chaykunaqa kaykunan: mana valeq ruwaykunata saqepuspa Diosman kutirikuy, Diospi iñiy, 2 bautizanapaq yachachikuy, uma pataman maki churaykuy, wañuqkunaq kawsarimpunan, wiñaypaq huchachaymantawan. 3 Dios munaqtinqa tukuy chaykunatapas ruwasunchismi. 4 Wakinkunan huk kutita Diospa k'anchaykusqan karqanku, hanaq pacha atiy qokuytapas mallirqanku, Santo Espiritutapas chaskirqanku, 5 Diospa sumaq simintapas mallirqanku, hamuq tiempo atiykunamantapas yacharqanku, 6 ichaqa qhepaman kutirispan t'aqakapurqanku. Chaykunataqa manañan Diosman wakmanta kutirichiyta atikunñachu, paykunaq mana allinninkupaq Diospa Churinta huktawan chakatashasqankurayku, lliw runaq qayllanpipas p'enqayman churashasqankurayku. 7 Chakraqa sapa kuti paramusqantan ch'onqan, hinaspa rurusqanta allinta poqochin, ahinapin llank'aqkunapaq allin cosecha kan. Chay chakraqa Diospa saminchasqanmi. 8 Khiskakunata, qorakunata ruruq chakran ichaqa mana imapaqpas servinchu, ñakasqa kananpaqñataq kashanpas, p'uchukaypitaq ruphachisqa kanqa. 9 Munasqa wawqe-panaykuna, chay hinataña rimayku chaypas, allintan yachayku qankunaqa aswan allinta kawsashasqaykichista, Diospa qespichisqan runakuna hinapuni purishasqaykichistapas. 10 Diosqa chaninpunin, payqa manan qonqanchu ruwasqaykichiskunataqa, iñiq wawqe-panakunata yanapaykuspa payta munakusqaykichistapas. Kunanpas paykunataqa yanapashallankichispunin. 11 Ichaqa munaykupunin sapankaykichispas chay hina ruwayta p'uchukaykama rikuchinaykichista, suyakusqaykichis lliw hunt'asqa kananpaq. 12 Manan qella kanaykichistaqa munaykuchu, aswanpas Diospa prometesqan herenciata iñiywan pacienciawan chaskiqkuna hina kanaykichistan munayku. 13 Diosqa Abrahamman prometeshaspanmi, mana wak suti aswan hatun jurananpaq kaqtin, pay kikinpa sutinpi jurarqan: 14 “Anchatapunin saminchasqayki, mirayniykitapas anchatataqmi askhayachisaq”, nispa. 15 Chaymi Abrahamqa unayta pacienciawan suyakuspa chay prometesqata chaskirqan. 16 Runakunaqa sutinkumanta aswan allinkaq sutipipunin juranku, hinan juramentoqa rimarisqanku cheqaqpuni kasqanta sut'inchaspa llapa ch'aqwayta ch'inyachipun. 17 Chaymi Diosqa prometekusqanta juramentowan cheqaqcharqan, ahinapi chay prometesqanta chaskiqkunaman sut'incharqan paypa yuyaykusqanqa manapuni cambiakuq kasqanta. 18 Chay hinaqa, iskaymi manapuni cambiakuqqa: Diospa prometekusqan, jurasqanpiwan, chaykunamantaqa manan Diosqa llullakunchu. Ahinapin ñoqanchis Diospi pakakuqkunaqa kallpachasqapuni kanchis, ñawpaqenchispi churasqa suyakuyman hap'ipaykukunanchispaq. 19 Chay suyakuymi allin churasqata allin takyasqata almanchista hap'in, imaynan anclapas barcota allinta sayachin hinata. Chay suyakusqanchisqa hanaq pachapi kaq Ch'uyay-ch'uya cheqaspa cortinan ukhumanraqmi haykunpas, 20 chaymanmi Jesusqa ñoqanchisrayku haykurqan ñanta kichapuwananchispaq. Jesusqa Melquisedecpa t'aqanman hina wiñaypaq uma sacerdote churasqan kapun. 1 Chay Melquisedecqa karqan Salem llaqta reymi, hinallataq Ancha Hatun Diospa sacerdoten. Reykunata maqanakuypi atipasqanmanta Abraham kutimushaqtintaq Melquisedecqa Abrahamwan tupaq lloqsimurqan, hinaspan payta samincharqan. 2 Chaymi Abrahamqa Melquisedecman diezmota qorqan maqanakuypi lliw qechumusqankunamanta. Melquisedec sutiqa “Chanin Rey” ninantan nin. Salem Rey sutiqa “Thak-kay Rey” ninantan nin. 3 Payqa rikhurin mana taytayoq, mana mamayoq, mana ñawpa tayta-mamayoq. Manallataqmi nacesqanpas wañusqanpas yachakunchu, aswanpas Diospa Churinman rikch'akuspan wiñaypaq sacerdote kapun. 4 Chay hinaqa, qhawariychis may hina chaniyoqchus Melquisedecqa kasqanta. Paymanmi ñawpa taytanchis Abrahampas maqanakuypi lliw qechumusqanmanta aswan allinninkaqmanta diezmota qorqan. 5 Diospa kamachikuy siminman hinaqa Leví aylluq mirayninmanta kaq sacerdotekunan runakunamanta diezmotaqa chaskinanku karqan, chaytan chaskirqanku llaqta-masinkumanta, paykunaqa llapankupas Abrahampa mirayninmi karqanku. 6 Melquisedectaq ichaqa mana Leví ayllu miraymanta kashaspapas, Abrahammanta diezmota chaskirqan, hinaspan prometesqakunata chaskiq Abrahamta samincharqan. 7 Cheqaqtapunin saminchaqqa aswan kurak saminchasqamantaqa. 8 Leví runakunaq ruwasqanman hinaqa wañuq runakunan diezmota chaskirqanku, Melquisedecpa ruwasqanman hinataq mana wañuq nisqa runa diezmota chaskirqan. 9 Chaymi kay hinata nisunman: Diezmota chaskiq Levipas Abrahampin diezmota qorqan, nispa. 10 Abrahamwan tupaq Melquisedec lloqsimushaqtinmi Leviqa ñawpa taytan Abrahampi kasharqan, manaraq nacemurqanchu chaypas. 11 Israel runakunaqa Aaronpa miraynin Leví sacerdotekunawanmi Diospa kamachikuy siminta chaskirqanku. Chay sacerdotekunaq ruwasqanchus hunt'asqa kanman karqan chayqa, manañachá necesitakunmanchu karqan huk t'aqa sacerdote hatarichiyqa. Chay sacerdoteqa manan Aaronpa t'aqanmantañachu hamurqan, aswanpas Melquisedecpa t'aqanmantan. 12 Sacerdotechus cambiasqa kaqtinqa kamachikuy simipas cambiasqallataqmi kanan. 13 Diospa Simin Qelqan Señorninchismanta riman. Payqa manan Leví ayllumantachu karqan, paypa ayllunmantaqa manan pipas sacerdote karqanchu. 14 Señorninchispa Judá ayllumanta nacesqantaqa yachanchismi, Moisespas sacerdotemanta rimashaspaqa manan imatapas chay ayllumanta nirqanchu. 15 Chay nisqaykunaqa aswan sut'iraqmi, Melquisedec hina wak sacerdote hatarimun chayqa. 16 Payqa manan runaq kamachikusqanman hina churasqachu karqan, manallataq mirayninman hinapaschu, aswanpas mana tukukuq kawsaypa atiyninman hina churasqan karqan. 17 Paymantan kay hinata Diosqa nin: “Qanmi wiñaypaq sacerdote kanki, Melquisedecpa t'aqanman hina”, nispa. 18 Chay hinaqa, ñawpaqkaq kamachikuyqa tukukapunmi, mana atiyniyoq mana imapaq serviq kasqanrayku. 19 Kamachikuy simiqa manan imatapas hunt'asqaman tukuchiyta atirqanchu. Chaymi kamachikuy simiq rantinpi aswan allin suyakuyta Diosqa qowanchis, chay suyakuywan payman asuykunanchispaq. 20 Chay sacerdotetan Diosqa juramentowan churarqan. Wakin sacerdotekunaqa manan juramentowan churasqachu karqanku, 21 chay sacerdotetan ichaqa juramentowan churaspa Diosqa nirqan: “Ñoqa Señor Diosmi jurarqani: Qanmi wiñaypaq sacerdoteqa kanki”, nispa. Manataqmi “imapaqmi jurarqani” nisaqchu, nispa. 22 Chayraykun Jesusqa aswan allin rimanakuyta ñoqanchispaq allinta sayachin. 23 Chay wakin sacerdotekunaqa wañuq kaspankun mana unaytachu servirqanku, chaymi askha karqanku. 24 Jesusmi ichaqa wiñay kawsaq kaspa, sacerdote-kayninta mana pimanpas saqenchu. 25 Ahinapin payqa Diosman asuykachisqankunata wiñaypaq qespichiyta atin, paykunapaq Diosmanta mañapuspa wiñayta kawsasqanrayku. 26 Chay hinaqa, chay uma sacerdotetapunin ñoqanchisqa necesitasharqanchis. Payqa ch'uyan, mana huchayoq, chanin, llapa huchasapakunamanta t'aqasqa, hanaq pachapi Diospa hatunchasqanpuni. 27 Wakin uma sacerdotekunaqa sapa p'unchaymi paykuna kikinkuq huchankumanta sacrificiota haywarqanku, chaymantataq llapa llaqtaq huchankunamanta haywarqanku. Jesusmi ichaqa runakunaq huchanmanta pay kikinta sacrificiopi ch'ulla kutillata wiñaypaq haywakurqan. 28 Kamachikuy simiqa pisi kallpayoq runakunallatan uma sacerdote kananpaq churarqan. Diospa juramentowan siminmi ichaqa kamachikuy simi qhepataña karqan, chay juramenton Churita uma sacerdote kananpaq churan, paymi wiñaypaq hunt'asqapuni kapun. 1 Chay hinaqa, tukuy nisqaykumanta aswan allinqa kaymi: Uma sacerdoten kapuwanchis, paymi Jesucristo hanaq pachapi manchana atiyniyoq Diospa paña ladonpi tiyaykurqan, 2 hinaspa cheqaq karpapi Ch'uyay-ch'uya Cheqaspi servishan, chay karpaqa manan runaq ruwasqanchu karqan, aswanpas Señor Diosmi ruwarqan. 3 Llapa uma sacerdoteqa ofrendakunata sacrificiokunata haywananpaq churasqan karqan, chaymi uma sacerdotenchispas imallatapas haywananpuni karqan. 4 Kay pachapichus pay kashanman karqan chayqa, manan sacerdotechu payqa kanman karqan, kamachikuy simiman hina ofrendakunata haywananpaq churasqa sacerdotekuna kashaqtinqa. 5 Ichaqa, chay sacerdotekunaq servisqanqa hanaq pachapi kaqkunaq llanthunmanmi rikch'akun. Dioswan Tupana Karpata ruwanan kashaqtinmi, Diosqa Moisesta nirqan: “Qhawariy, imaynatachus Sinaí orqopi rikuchirqayki chayman rikch'akuqtan tukuy imaymanatapas ruwanki”, nispa. 6 Uma sacerdotenchis Jesucriston ichaqa aswan allin llank'anata chaskirqan, hinallataq payqa aswan allin rimanakuypi allipunachiq, chay rimanakuymi aswan allin prometesqakunayoq churasqa karqan. 7 Chay ñawpaqkaq rimanakuychus tukuypi hunt'asqa kanman karqan chayqa, manan qhepakaq rimanakuyqa kanmanchu karqan. 8 Ichaqa Señor Diosmi chay tiempo Israel runakunata phiñarikuspa nirqan: “P'unchaykunan chayamushan, chaypachan Israel runakunawanpas Judá runakunawanpas mosoqmanta rimanakusaq”, nispa 9 Señor Diosqa nillantaqmi: “Manan Egipto suyumanta horqomuspa makinkumanta hap'ispa pusamusqay p'unchaypi ñawpa taytankuwan rimanakusqayta hinachu rimanakusaq. Paykunaqa manan rimanakusqayta hunt'arqankuchu, chaymi ñoqapas paykunataqa wikch'urqani”, nispa. 10 Señor Diosqa nillarqantaqmi: “Qhepa p'unchaykunapiqa Israel runakunawan kay hinatan rimanakusaq: Paykunaq yuyayninkupin kamachikuy simiykunata churasaq, sonqonkupitaq chaykunata qelqasaq. Ñoqan paykunaq Diosninku kasaq, paykunataq ñoqaq llaqtay kanqaku. 11 Huch'uypas hatunpas llapankun reqsiwanqaku, chaymi manaña pipas runamasintapas wawqentapas yachachinqachu: “Señorta reqsiy”, nispaqa. 12 Mana chanin ruwasqankutapas pampachasaqmi, huchankutapas manañan astawanpas yuyarisaqñachu”, nispa. 13 Mosoq rimanakuymanta Dios rimaspaqa, mawk'ayachipunmi ñawpaqkaq rimanakuytaqa. Unayniyoq kaqpas mawk'ayashaqpas kunallanmi chinkapunqa. 1 Ñawpa rimanakuypiqa Diosta yupaychanapaqmi kamachikuykuna karqan, kallarqantaqmi kay pachapi yupaychana karpapas. 2 Chay karpaqa kay hina ruwasqan karqan: Ñawpaq cheqasninmi Ch'uya Cheqas nisqa karqan, chaypin karqan candelero, mesa, Diospa ñawpaqenpi churana t'antapiwan. 3 Ch'uya Cheqaspa qhepanpitaq cortinawan t'aqasqa Ch'uyay-ch'uya Cheqas karqan, 4 chaypin karqan qorimanta ruwasqa altar incienso q'apachinapaq, qori llaphllawan qatasqa rimanakuy arca, chay arcapin karqan “maná” nisqa t'antayoq huk qori p'uyñuchapi, Aaronpa ch'ikchiriq varan, p'alta rumikunapi qelqasqa rimanakuy simipiwan. 5 Chay arca patapin karqan Diospa kashasqanta rikuchiq querunbinkuna, chaykunan huchamanta khuyapayachiq cheqasta raphrankuwan pakaykurqan. Manaraqmi kunanqa chaykunamanta lliwta rimasunmanchu. 6 Chaykuna lliw wakichisqa kaqtintaq, yupaychana karpaq Ch'uya Cheqasninman sacerdotekuna sapa kuti haykullaqkupuni, Dios serviy llank'ana hunt'anankupaq. 7 Cortinawan t'aqasqa Ch'uyay-ch'uya Cheqasmantaq ichaqa watapi huk kutillata sapan uma sacerdotella haykuq, haykuspaqa yawar apallantinpunin haykuq, chay yawartan haywaq paypa huchanmanta runakunaq mana yachaspa huchallikusqanmantawan. 8 Chaywanmi Santo Espirituqa yachachiwanchis kay pachapi yupaychana karpa kashaqtin, hanaq pachapi Ch'uyay-ch'uya Cheqasman haykunapaq ñan manaraq rikuchisqachu kasqanta. 9 Tukuy chaykunan huk rikch'anachiy hinalla kunan tiempopaqqa. Diosman chaypi ofrendakunatapas sacrificiokunatapas haywaspaqa manan haywaqpa concienciantaqa ch'uyanchayta atirqanchu. 10 Chay ruwasqakunaqa mikhunamanta, ukyanamanta, ch'uyanchakunapaq ruwaykunamanta, cuerpopaq kamachikuykunallan karqan. Chaykunaqa Diospa mosoqyachinan tiempokamallan churasqa karqan. 11 Ichaqa ñan Cristo hamunña, payqa allin kaqkunawan saminchaq uma sacerdoten. Paypa servisqan karpaqa aswan chaniyoqmi, aswan sumaqmi, manan runakunaq ruwasqanchu, manallataqmi kay pachamantapaschu. 12 Cristoqa manan Ch'uyay-ch'uya Cheqasmanqa orqo cabrakunaq torillokunaq yawarninwanchu haykurqan, aswanpas pay kikinpa yawarninwanmi huk kutillata wiñaypaq haykurqan, hinaspa wiñaypaq qespikuyta taripuwarqanchis. 13 Torokunaq orqo cabrakunaq yawarninchus, malta waka ruphachisqa usphachus qhelli kashaq runakunata ch'aqchuqtinku hawallanta ch'uyayachin chayqa, 14 ¿may hina aswan atiyniyoqraqtaq Cristoq yawarninqa? Pay kikinmi wiñay Espirituq yanapasqan ch'uya sacrificio hina Diosman entregaykukurqan, chaymi yawarninqa mana valeq ruwaykunamanta yuyayninchista ch'uyanchan, kawsaq Diosta servinanchispaq. 15 Cristoqa mosoq rimanakuypi allipunachiqmi, chaymi Diospa waqyasqan kaqkunaqa prometesqa wiñay herenciata chaskinku. Paymi ñawpaqkaq rimanakuypi lliw huchallikusqankutapas wañuyninwan kacharichin. 16 Pipas testamentota ruwakun chayqa, chay testamento ruwakuq runa wañukapuqtinraqmi valorniyoq kanqa. 17 Testamento ruwakuq kawsashaqtinqa manan imapaqpas chay testamentoqa valenchu, aswanpas wañukapuqtillanmi valorniyoqqa. 18 Chay hinallataqmi ñawpaqkaq rimanakuypas yawar hich'asqawanpuni qallarirqan. 19 Moisesqa llapa runamanmi kamachikuy simipi qelqasqa lliw kamachikuykunata willarqan. Chaymantataq puka q'aytuwan muña k'allmata wataykuspa torillokunaq orqo cabrakunaq yawarninman unumanwan challpuykuspa, kamachikuy qelqata ch'aqchuykurqan, hinallataq llapa runakunatapas ch'aqchuykurqan. 20 Hinaspa nirqan: Kaymi Dioswan rimanakuy cheqaqchaq yawarqa, kay rimanakuytan hunt'anaykichispaq kamachirqasunkichis, nispa. 21 Chay hinallataq karpatapas yawarwan ch'aqchuykurqan, Dios yupaychanapaq llapa serviciokunatawan. 22 Kamachikuy simiman hinaqa, yaqa llapallanmi yawarwan ch'uyanchasqa kanan karqan. Yawar hich'akuqtillanmi huchaqa pampachasqa. 23 Chay hinaqa, hanaq pacha kaqkunaq rikch'ayninkunaqa chay sacrificiokunawan ch'uyanchasqapunin kanan karqan. Hanaq pacha kikin kaqkunan ichaqa chaykunamanta aswan allichachaq sacrificiokunawan ch'uyanchasqa kanan karqan. 24 Cristoqa manan runakunaq ruwasqan Ch'uya Cheqasmanchu haykurqan, chay Cheqasqa hanaq pachapi yupaychana wasiq rikch'aynillanmi karqan. Aswanpas Cristoqa kikin hanaq pachamanmi haykurqan, ñoqanchisrayku Diospa qayllanpi kunan rikhurinanpaq. 25 Uma sacerdoten ichaqa animalkunaq yawarnin apaykusqa sapa watapi ch'ulla kutillata Ch'uyay-ch'uya Cheqasman haykurqan, Cristoqa hanaq pachaman haykuspa manan askha kutitachu sacrificiopi entregakurqan. 26 Mana chayqa sapa kutichá kay pacha qallariymantapacha ñak'arinan kanman karqan, kunanmi ichaqa huk kutillata tiempokuna hunt'akuqtin rikhurimurqan, pay kikinta sacrificiopi entregakuspa huchata qechunanpaq. 27 Imaynan runakunapaqpas ch'ulla kutillata wañunankupaq unanchasqa kashan, chay qhepatataq hatun taripay kanqa, 28 chay hinan Cristopas ch'ulla kutillata sacrificasqa karqan askha runaq huchankunata qechunanpaq. Chaymantataq huktawan rikhurimunqa, ichaqa manan huchamanta wañuqñachu aswanpas payta suyakuqkunata qespichinallanpaqñan. 1 Moisespa kamachikuy siminqa hamuq allinkaqkunaq llanthun hinallan karqan, manan chay kikin allinkaqkunapunichu. Diosman qayllaykuqkunaqa watan-watanmi kikin sacrificiokunallatapuni haywarqanku, chaymi kamachikuy simiqa mana atinchu paykunata Diospa chaskinanpaq hina ruwayta. 2 Kamachikuy simichus Diospa chaskinanpaq hina ruwayta atinman chayqa, manañachá chay sacrificiokunata haywankumanñachu karqan. Chay haywaqkunaqa ch'ulla kutillapichá cheqaqtapuni ch'uyanchasqa kaspanku manaña huchaq ñit'isqanchu kankuman karqan. 3 Aswanpas chay sacrificiokunan huchankuta sapa wata hina yuyarichiq, 4 torokunaq orqo cabrakunaq yawarnin huchankuta mana qechuyta atisqanrayku. 5 Chayraykun Cristoqa kay pachaman hamuspa nirqan: “Manan sacrificiotapas ofrendatapas munarqankichu, aswanmi huk cuerpota wakichipuwarqanki. 6 Hucha pampachay sacrificiokunapas ruphachina sacrificiokunapas manan sonqoykiman chayaqchu karqan”, nispa. 7 Chaymi nirqani: Diosnilláy, munayniykita ruwanaypaqmi hamushani, imaynan qelqa k'uyupi ñoqamanta qelqasqa kashan hina, nispa. 8 Ñawpaqtaqa ninmi: Manan munarqankichu sacrificiotapas, ofrendatapas, hucha pampachay sacrificiotapas, ruphachina sacrificiotapas, chaykunaqa manan sonqoykiman chayaqchu karqan, nispa. Chaytan nin kamachikuy simiman hinaña chaykuna haywana karqan chaypas. 9 Chaymantapas nillantaqmi: Diosnilláy, munayniykita ruwanaypaqmi hamushani, nispa. Chay hinaqa, Diosmi ñawpaqkaq sacrificiokunata wikch'un, chaykunaq rantinpitaq mosoq sacrificiota churan. 10 Diosmi ch'uyanchawanchis, paypa munayninta ruwaspa Jesucristoq ch'ulla kutillata wiñaypaq kikin cuerponta sacrificiopi entregakusqanrayku. 11 Llapa sacerdoten sapa p'unchay servin, kikin sacrificiokunallatapuni askha kutita haywaspanku. Chay sacrificiokunaqa manan hayk'aqpas huchakunata qechuyta atinchu. 12 Criston ichaqa ch'ulla sacrificiollata huchakunamanta wiñaypaq haywarqan, hinaspa Diospa paña ladonpi tiyaykurqan. 13 Chaypin kunan suyashan awqankunata chaki sarunanman churanankama. 14 Payqa ch'ulla ofrendallawanmi huchamanta ch'uyanchasqakunata Diospa wiñaypaq chaskikapunanpaq hinapuni ruwarqan. 15 Kaqllataq Santo Espiritupas chaymanta willawanchis, 16 Señor Diosmi nin: “Qhepa p'unchaykunapiqa kay hinatan paykunawan rimanakusaq: Sonqonkupin kamachikuyniykunata churasaq, yuyayninkupitaq chaykunata qelqasaq”, nispa. 17 Nillantaqmi: “Huchankutapas mana chanin ruwasqankutapas manan hayk'aqpas yuyarisaqñachu”, nispa. 18 Chhaynaqa, huchakunachus pampachasqa kapun chayqa, manañan necesitakunñachu huchamanta haywana sacrificioqa. 19 Wawqe-panaykuna, Jesucristoq yawarninraykun kunanqa Ch'uyay-ch'uya Cheqasman mana manchakuspa haykuyta atinchis. 20 Cristoqa wañuspanmi Diospa kashasqan t'aqaq cortinanta haykuspa huk mosoq kawsashaq ñanta kicharipuwarqanchis Diosman qayllaykunanchispaq, chayqa paypa cuerponmi. 21 Cristoqa hanaq pacha Diospa wasinpi uma sacerdotenchismi. 22 Chayrayku, Diosman asuykusunchis cheqaq sonqowan, mana kuyuriq hunt'asqa iñiywan, mana allin yuyaymanta ch'uyanchasqa sonqowan, ch'uya unuwan mayllisqa cuerpowan. 23 Willakusqanchis suyakuyninchispi qaqata sayasun, ama iskayrayaspa, prometewaqninchis Diosqa hunt'aqpuni kasqanrayku. 24 Hukkuna hukkunawan kallpachanakusunchis aswanta munanakunanchispaq, allin ruwaykunatapas ruwananchispaq. 25 Ama huñunakuyninchista saqesunchu, imaynan wakinkuna saqenku hinataqa, aswanpas astawanraq kallpachanakusun, Señorpa kutimunan p'unchay qayllaykamushasqanta yachashaspanchisqa. 26 Cheqaq-kayta reqsishaspanchisñachus yuyaymantapuni huchallikusunchis chayqa, manan hucha pampachaq sacrificio kanñachu, 27 aswanpas manchay-manchay hatun juiciollañan suyawanchis. Chaypin Diospa awqankunataqa nina rawray ruphaykapunqa. 28 Pipas Moisespa kamachikuy siminta mana kasukuqqa iskay otaq kinsa testigokunaq sut'inchasqanmi mana khuyapayaspa wañuchisqa karqan. 29 Chay hinaqa, pipas Diospa Churinta sarunchan chayqa, Cristoq yawarninwan ch'uyanchasqa kaspa chay rimanakuyta cheqaqchaq yawartapas qhellipaq hap'in chayqa, khuyapayaqnin Espiritutapas k'amin chayqa, ¿imayna muchuchisqaraqtaq kanqa? 30 Yachanchismi Señorpa nisqanta. Paymi nirqan: “Ñoqan awqa vengakuqqa kani, ñoqan paymanqa kutichipusaq”, nispa. Nillarqantaqmi: “Ñoqa Señor Diosmi llaqtayta juzgasaq”, nispa. 31 ¡Manchay-manchaymi kawsaq Diospa makinman urmayqa! 32 Diospa k'anchaykusqasuykichis p'unchaykunata yuyariychis, chaypachan sinchi sasakunata muchushaspapas qaqata sayarqankichis. 33 Mayninpin runakunaq qayllanpi k'amisqa, muchuchisqa karqankichis, mayninpitaq chay hinata muchuqkunawan muchuysikuq-masi karqankichis. 34 Preso kaqkunatapas khuyapayarqankichismi, kaqniykichista qechushasuqtiykichispas kusisqallapunin muchurqankichis, hanaq pachapi aswan allin kaqniykichis, mana hayk'aq tukukuq kasqanta yachaspa. 35 Amapuni Señorpi suyakuyniykichistaqa chinkachiychischu, chay hina kaspaqa allin-allin saminchasqan kankichis. 36 Qankunaqa anchatapunin pacienciakunaykichis Diospa munayninta ruwanaykichispaq, ahinapi paypa prometesqanta chaskinaykichispaq. 37 Diospa Simin Qelqan nin: “Kunallanmi, usqhayllan, chay hamunanpaq kaqqa hamunqa, manan tardamunqañachu. 38 Chaninchasqay runaqa iñiywanmi kawsanqa. Qhepamanchus kutirikapunqa chayqa, manan paymantaqa kusisqachu kasaq”, nispa. 39 Ñoqanchisqa manan kutirikapuspa chinkayman riqkunachu kanchis, aswanpas qespichisqa kananchispaq iñiyniyoqkunan kanchis. 1 Iñiyqa suyashasqanchista cheqaqtapuni chaskinanchispaq yuyaymi, mana rikusqanchistapas kashasqanpaqpuni yuyaymi. 2 Ñawpa taytanchiskunapas chay hina iñiyniyoq kaspankun Diospa allinpaq hap'isqan karqanku. 3 Iñiywanmi yachanchis Diospa siminwan hinantin pachakuna kamasqa kasqanta, kunan rikusqanchis kaqkunaqa mana rikusqamanta ruwasqan karqan. 4 Iñiywanmi Abelqa aswan allin sacrificiota Diosman haywarqan Cainpa haywasqanmantaqa, chayraykun Diosqa payta chaninpaq hap'irqan, ofrendankunatapas chaskiykurqan. Chaymi Abelqa wañupunña chaypas chay iñiyninwan rimashallan. 5 Iñiywanmi Enocqa kawsashaqlla hanaq pachaman apasqa karqan, manataq payta tarirqankuñachu, Dios payta apakapusqanrayku. Diospa Simin Qelqapin willakun manaraq apasqa kashaspaqa Diospa sonqonman chayaqtapuni kawsasqanta. 6 Pipas mana iñiyniyoq kaspaqa manan Diospa sonqonman chayaqtapuni ruwayta atinmanchu. Chhaynaqa, pipas Diosman asuykuqqa iñinanpunin Diospa kasqanta, Diosqa maskhaqninkunata saminchaq kasqantapas. 7 Iñiywanmi Noeqa manaraq rikusqakunamanta Dios willaqtin hina, manchakuywan kasukuspa arcata ruwarqan llapa familiantin qespichisqa kananpaq. Chay iñiyninwanmi payqa runakunata huchacharqan, iñiyllawantaqmi chanin kawsaytapas chaskirqan. 8 Iñiywanmi Abrahamqa Diospa waqyasqanta kasukuspa llaqtanmanta lloqsimurqan, hinaspa puririrqan Diospa herencia qonan hallp'aman, ichaqa manan yacharqanchu maymanchus rishasqanta. 9 Iñiywanmi Abrahamqa Diospa prometesqan hallp'api tiyarqan wak llaqtayoq hina. Payqa karpakunapin tiyarqan, pay hinallataqmi chay kikin prometesqata chaskiq Isaacpas Jacobpas karpakunapi tiyarqanku. 10 Abrahamqa suyasharqan Diospa wakichispa sayarichisqan allin teqsiyoq llaqtatan. 11 Iñiywanmi kikin Sarapas payaña kashaspa atiyta chaskirqan wiksallikunanpaq, prometeqnin Diosqa hunt'aq kasqanta iñisqanrayku. 12 Chhaynaqa, Abrahamqa yuyaqllaña kasharqan chaypas, mirayninqa karqan hanaq pachapi ch'askakuna hinan, lamar-qocha patapi aqo hina mana yupay atinan. 13 Llapan chay runakunaqa iñishaspallan wañukapurqanku Diospa prometesqan kaqkunata manaraq chaskishaspa, ichaqa iñiyniyoq kaspankun karullamanta chaykunata qhawarirqanku, hinaspa kusikurqanku. Ahinapin kay pachapiqa purikuqkunalla kasqankuta sut'inchakurqanku. 14 Chay hinata rimaqkunaqa sut'itan reqsichikunku llaqtayoq-kayta maskhashasqankuta. 15 Maymantachus lloqsimusqanku llaqtata yuyashankuman karqan chayqa, atinkumanmi karqan chayman kutipuyta. 16 Ichaqa aswan sumaqkaq llaqtatan munarqanku, hanaq pacha sumaq llaqtata. Chayraykun Diospas mana p'enqakunchu “paykunaq Diosnin” kayta, paykunapaqmi llaqtata wakichipurqan. 17 Iñiywanmi Abrahamqa Diospa probasqan kaspa, Isaacta pusarqan sacrificiopi Diosman haywananpaq. Payqa manan sapan churinta sacrificiopi haywayta mich'akurqanchu, Diosña prometerqan: 18 Isaac churiykipin mirayniyki kanqa, nispa chaypas. 19 Abrahamqa yuyaykurqanmi Diosqa wañusqamanta kawsarichimpunanpaq atiyniyoq kasqanta. Chay hinaqa, huk rikch'anachiypin nisunman: Abrahamqa churintan chaskikapun wañusqamanta kawsarimpuqta hina, nispa. 20 Iñiywanmi Isaacqa Jacobta Esautawan samincharqan, imaynachus qhepaneqman kanankumanta rimaykuspa. 21 Iñiywanmi Jacobqa wañukapushaspaña, Josepa churinkunata sapankata samincharqan, hinaspa Diosta yupaycharqan tawnanman q'emiykukuspa. 22 Iñiywanmi Joseqa wañukapushaspaña willarqan Israelpa mirayninkuna Egipto suyumanta lloqsipunankuta, hinaspan paypa tullunkunata apapunankupaq kamachikurqan. 23 Iñiywanmi Moisestaqa naceqtin hina tayta-maman kinsa killata pakarqanku, munay wawa kasqanrayku, manataq manchakurqankuchu reypa kamachikusqantapas. 24 Iñiywanmi Moisesqa hatunña kaspa mana munarqanchu Egipto rey Faraonpa ususinpa wawan nisqa kayta, 25 aswanmi Diospa llaqtanwan kuska muchuchisqa kayta yuyaykurqan, pisi p'unchaykunalla huchaq kusichikuyninpi kawsananmantaqa. 26 Egiptopi qhapaq kaymantaqa Cristoraykun pisichasqa kayta aswan qhapaq kaypaq hap'irqan, payqa samiyoq kaytan suyakusharqan. 27 Iñiywanmi Egiptomanta ripurqan reypa phiñakusqanta mana manchaspa. Payqa mana rikuna Diostan rikushanmanpas hina qhawaspa qaqata sayarqan. 28 Iñiywanmi Pascua Fiestatapas ruwarqan, hinallataq yawarwan punkukunata ch'aqchunapaqpas kamachikurqan, Israel runakunaq phiwi churinkunata chay wañuchiq ángel ama wañuchinanpaq. 29 Iñiywanmi Israel runakunaqa Puka Qochata ch'aki hallp'ata hina chimparqanku, Egipto runakunataq ichaqa chimpayta munaspanku unuq millp'usqan wañupurqanku. 30 Iñiywanmi Jericó llaqtaq muyuriq perqanpas thunikurqan, qanchis p'unchayta Israel runakuna muyuykuqtinku. 31 Iñiywanmi rabona Rahab warmipas kawsarqan qhamiyaqkunata sumaqta chaskisqanrayku, manan mana kasukuqkunawan kuskachu wañurqan. 32 ¿Imatataq astawan niyman? Manachá willaspa tukuyta atiymanchu Gedeonmanta, Baracmanta, Sansonmanta, Jeftemanta, Davidmanta, Samuelmanta, profetakunamantapas. 33 Iñiywanmi paykunaqa suyukunata atiparqanku, chaninninpi kamachikurqanku, Diospa prometesqankunata chaskirqanku, leonkunaq simintapas mukirqanku. 34 Sinchi manchana rawrashaq ninatan wañuchirqanku, filo espadawan wañuchinamantan ayqerqanku, pisi kallpakunapas kallpachakurqankun, awqa-tinkuypin ancha atiyniyoq rikhurirqanku, hinaspan awqankuq soldadonkunatapas pasaqta atiparqanku. 35 Warmikunapas wañuqninkutan kawsarichisqata chaskikapurqanku. Hukkunataq sinchi ñak'arichisqa wañukapurqanku, paykunaqa manan kacharichisqa-kayta munarqankuchu aswan allin kawsarimpuyta aypanankupaq. 36 Wakinmi asipayasqa soq'asqa karqanku, wakintaq cadenakunawan watasqa carcelpi rikukurqanku. 37 Wakinkunataq karqanku ch'aqesqa, serruchuwan kuchusqa, espadawan wañuchisqa, kayman chayman purirqanku oveja qarawan cabra qarawan p'istuykusqa, mana imayoq, sinchi llakichisqa, sinchi maqasqa ima. 38 Kay pachaqa manan paykunapaq hinachu karqan. Chaymi ch'inneqkunapi, orqo-orqopi, qaqa wasikunapi, hallp'a t'oqokunapipas chinkasqa purirqanku. 39 Llapallanmi chay runakunaqa iñisqankurayku allinpaq hap'isqa kashaspapas, Diospa prometesqanta mana chaskirqankuchu. 40 Diosmi ñoqanchispaq aswan allinkaqta yuyaykuspa wakichipuwarqanchis, paykunapas ñoqallanchiswantaq hunt'asqa kanankupaq. 1 Chay hinaqa, iñiyninkumanta willakuq ancha askha runakunan muyuriqninchispi kashan, chayrayku tukuy ima hark'awaqninchistapas huchaq ñit'iykuwasqanchistapas wikch'uspa, phawananchispaq kaq phawanata tukuy sonqo phawasun. 2 Jesusllatapuni qhawasun, paymi iñiyninchista paqarichiqqa, hinaspa hunt'asqata wiñachiqqa. Paymi qhepaman q'ochukunanta yachaspa, cruzpi p'enqay wañunata pisicharparispa muchurqan, hinaspan Diospa kamachikuy tiyananpa paña ladonpi tiyaykurqan. 3 Jesusqa huchasapakunaq cheqnipakusqan kaspan sinchita muchurqan, chayrayku paypi allintapuni yuyaykuychis, ahinapin mana sayk'unkichischu, manallataq pisi kallpayankichispaschu. 4 Qankunaqa hucha contra maqanakuspa manaraqmi huchasapakunaq wañuchisqanchu kankichis. 5 Qankunaqa qonqapunkichisñan wawankunata hina Diospa kunasqasuykichista. Diospa Simin Qelqan nin: “Wawáy, Señorpa wanachisqantaqa ama pisichaychu, pay k'amiykusuqtiykiqa ama pisi kallpayaychu. 6 Señorqa pitachus munakun chaytan wanachin, pitachus churinpaq chaskisqantataqmi hasut'inpas”, nispa. 7 Diospa wanachisqantaqa allinniykichispaq muchuychis, wawankunata hinan payqa rikusunkichis. ¿Pi taytataq wawantaqa mana wanachinchu? 8 Llapa wawakunan wanachisqata chaskikun, manachus qankunata Dios wanachisunkichis chayqa, manan cheqaq wawankunachu kankichis, aswanpas q'aqa wawankunallan kankichis. 9 Ñoqanchistapas tayta-mamanchismi erqe kashaqtinchis wanachiwaq kanchis, ñoqanchistaq paykunata manchakuq kanchis. Chhaynaqa, ¿manachu hanaq pacha Yayanchistaqa astawanraq kasukusunman kawsananchispaq? 10 Tayta-mamanchisqa pisi p'unchaykunallapaqmi wanachiwarqanchis, paykunaq allin yuyaykusqankuman hina, Diosmi ichaqa aswan allinninchispaq wanachiwanchis, pay hina ch'uya kawsayniyoq kananchispaq. 11 Arí, manapunin mayqen wanachikuypas kaq ratoqa kusikunapaq hinachu, aswanpas nanaykuchiwanchismi, chaymantañan ichaqa wanachisqawan yachaqaspa chaninta, sumaqta purinchis. 12 Chay hinaqa, makhurkisqa makiykichista kallpachaychis, liwi-liwi chakiykichista kallpachaychis. 13 Hinaspa purinaykichispaq cheqan ñanta ruwaychis, chaymi wist'u chakipas qhaliyapunqa, manataq astawan q'ewikunqañachu. 14 Tukuy runawan sumaq kawsayta munaychis. Ch'uyatapuni kawsaychis, mana ch'uya kawsaywanqa manan pipas Señortaqa rikunqachu. 15 Makilla qhawakuychis, paqtan mayqenniykichispas Diospa khuyapayakuyninmanta karunchakapuwaqchis, paqtataq mayqenniykichispas haya qora phutumuq hina rikhurispa hukkunata misk'achiwaqchis, hinaspa qhellichawaqchis. 16 Ama pipas qankunamantaqa qhelli huchapi purichunchu, amataq ch'uya kaqtapas pisichachunchu Esaú hinaqa, paymi huk plato mikhunarayku phiwi-kayninman tupaqninta venderqan. 17 Yachankichismi, Esauqa chay qhepatañan taytanmanta saminchata chaskiyta munarqan, ichaqa wikch'uchikurqanmi. Khuyaytaña waqarqan chaypas, manañan imachus ruwasqantañaqa hukman cambiayta atirqanñachu. 18 Manan qankunaqa Israel runakuna hinachu llamiykuy atina Sinaí orqoman asuykurqankichis, chay orqopin nina rawrasharqan, laqhayaqtaq, tutayaqtaq, sinchi wayrataq kasharqanpas. 19 Manallataqmi Israel runakuna hinachu uyarirqankichis trompeta waqaqtapas, Diospa kunkantapas. Chay uyariqkunan rogakurqanku amaña astawan paykunaman rimananpaq. 20 Diosmi kamachirqan: “Manan ima animal-llapas orqota tupaykunqachu, tupaykuqtinqa rumiwan ch'aqesqan wañunqa”, nispa. Chayta mana aguantayta atispan chaytaqa nirqanku. 21 Chay rikusqankuqa sinchi manchakuymi karqan, kikin Moisespas nirqanmi: “Sinchi manchasqan khatatatashani”, nispa. 22 Qankunan ichaqa Sión orqoman asuykurqankichis kawsaq Diospa llaqtanman, hanaq pacha Jerusalenman, waranqa-waranqa angelkunaq Dios yupaychay huñukuyninman. 23 Asuykullarqankichistaqmi hanaq pachapi qelqasqa kaq phiwikunaq huñukuyninman, lliwpa Jueznin Diosman, chaninchasqa runakunaq espiritunman, 24 mosoq rimanakuypi allipunachiq Jesusman, Cristoq yawarnin ch'aqchusqamanwan. Chay yawarmi Abelpa yawarninmantapas aswan allinkunataraq prometen. 25 Makilla kaychis, paqtataq rimapayaqniykichista mana kasuwaqchischu. Kay pachapi anyakuq Diosta mana kasukuqkunaqa manapunin ayqerqankuchu, ¿chaychu ñoqanchis ayqesunman hanaq pachamanta anyakamuq Diosta mana kasuspanchis? 26 Diospa kunkanmi chay kutipi kay pachata kuyurichirqan, kunantaq ichaqa nin: Huk kutitawanraqmi kuyurichisaq manan kay pachallatachu, aswanpas hanaq pachatawanraqmi, nispa. 27 Kay “huk kutitawanraqmi” nisqanqa kamasqakuna kuyuchispa cambiasqa kanantan sut'inchan, mana kuyuqkuna kaqlla sayananpaq. 28 Chay hinaqa, Diosmanta mana kuyuriq qhapaqsuyuta chaskishaspanchisqa, payta agradecekuspa manchakuywanpuni sonqonman chayaqta hina yupaychasun. 29 Diosninchisqa lliwta rupharqapuq nina rawraymi. 1 Wawqe-panapuraqa munanakullaychispuni. 2 Wasiykichisman chayamuqkunataqa qorpachallaychispuni. Chay hinata qorpachaspan wakinqa mana yachaspa angelkunatawanpas qorpacharqanku. 3 Presokunamanta yuyarikuychis, paykunawan kuskapas preso kashawaqchis hinata. Muchuchisqakunamantapas yuyarikullaychistaq, qankunaq cuerpoykichispas muchushanman hinata. 4 Casarakuytaqa lliwlla ancha allinpaq hap'ichunku, casarasqakunapas amataq wasanchanakuchunkuchu. Ichaqa qhelli huchapi puriqkunatan wasanchaqkunatawanmi Diosqa huchachanqa. 5 Ama qolqe sonqo kaychischu, kunan imachus kapusunkichis chayllawan kusisqa kawsaychis. Diosmi nirqan: “Manan saqerparisqaykichu, manataqmi wikch'urparisqaykipaschu”, nispa. 6 Chay hinaqa, mana manchakuspan niyta atinchis: Señormi yanapaykuwaqniyqa, manan manchakusaqchu. Runari, ¿imanawanqataq? nispa. 7 Diospa siminta willaqniykichis umallikunamanta yuyarikuychis. Imaynatachus kawsasqankuta yachaqakuychis, iñiyninkutapas qatichikullaychistaq. 8 Jesucristoqa iman kaqllapunin qaynapas, kunanpas, wiñay-wiñaypaqpas. 9 Ama imaymana rikch'aq yachachikuykunawanpas kayman chayman apaykachachikuychischu. Mikhunapaq kamachikuykunaqa manan sonqonchista kallpachanchu, chay kamachikuykuna hunt'ayqa manan hayk'aqpas runata yanapanchu. Aswanpas sonqonchista Diospa munakuyninwan kallpachaymi aswan allinqa. 10 Ñoqanchispaqqa huk-hina sacrificion altarpi kapuwanchis, chaymantaqa manan yupaychana ñawpa karpapi kaq sacerdotekunaqa mikhuyta atinkumanchu. 11 Uma sacerdoten Ch'uyay-ch'uya Cheqasman animalkunaq yawarninta apaykuq huchata pampachananpaq, chaykunaq aychantataq ichaqa karpa-karpa hawapi ruphachiqku. 12 Chay hinan Jesuspas llaqta punku hawapi wañurqan runakunata kikin yawarninwan ch'uyanchananpaq. 13 Chhaynaqa, haku Jesusman, karpa-karpa hawaman, imaynan pay p'enqayta muchurqan chay hinata muchuspa. 14 Kay pachapiqa manan wiñaypaq takyaq llaqtanchisqa kanchu, aswanpas chayraq rikhurimunqa chay llaqtatan suyakushanchis. 15 Chayrayku, Jesucristopi Diosman yupaychay sacrificiota qollasunpuni, chay sacrificioqa Diospa sutinta sut'ita siminchiswan rimariyninchismi. 16 Amataq allinkaqta ruwaytapas yanapakuytapas qonqaychischu, chay hina sacrificiokunawanmi Diosqa kusikun. 17 Umalliykichiskunata uyariychis, paykunata kasuychis, paykunaqa qankunatan michishallasunkichispuni, qankunamanta Diosman cuenta qonayoq kasqankuta yachaspa. Paykunata kasuychis kusisqa llank'anankupaq, mana chayqa llakisqan kankuman, qankunapaqpas manan allinniykichispaqchu kanman. 18 Ñoqaykupaq Diosmanta mañapuwayku, allintan yachayku allin concienciayoq kasqaykuta, tukuy imaymanapitaqmi allintapuni puriyta munayku. 19 Aswantaqa valekuykichis, qankunaman usqhaylla kutimunaypaq Diosmanta mañapuwanaykichistan. 20 Thak-kay qoq Diosmi Señorninchis Jesucristota wañusqakuna ukhumanta kawsarichimpurqan. Paymi yawarninwan wiñaypaq rimanakuyta cheqaqchaspa ovejakunaq qollana michiqnin kapurqan. 21 Diosmi qankunata tukuy imaymana allin ruwayta yachachisunkichis paypa munayninta ruwanaykichispaq, Jesucristowantaq tukuy ima munasqanta ñoqanchispi pay ruwachun. ¡Wiñay-wiñaypaq yupaychasqa Jesucristoqa kachun! Amén. 22 Valekuykichismi, wawqe-panaykuna, kay kunaykuy simikunata kasukunaykichispaq, kay pisi simillapin qelqamuykichis. 23 Yachaychis wawqenchis Timoteoqa preso kasqanmanta kacharisqañan kapun. Usqhayllachus chayamunqa chayqa, paywan kuskan watukuqniykichis hamusaq. 24 Llapa umalliykichiskunata, hinallataq ch'uya iñiq wawqe-panakunatapas napaykapuwaychis. Italia suyupi kaq wawqe-panakunan napaykamusunkichis. 25 Llapallaykichistan Diosqa anchata saminchasunkichis. 1 Diospapas Señor Jesucristoqpas kamachin Santiagon, kay pachantinpi ch'eqerisqa kashaq chunka iskayniyoq aylluta napaykamuykichis. 2 Wawqe-panaykuna, imaymana sasachakuykunapichus rikukunkichis chayqa, anchata kusikuychis, 3 iñiyniykichis probasqa kaqtin, aswan pacienciayoq kanaykichista yachaspa. 4 Ichaqa pacienciakushallaychispuni, iñiypi wiñay tukusqa, hunt'asqa, tukuy imapaq wakichisqa kanaykichispaq. 5 Mayqenniykichispas pisi yachayniyoq kashan chayqa, mana phiñarispa lliwman askhatapuni qoq Diosmanta mañakuchun, hinan Diosqa payman yachayta qonqa. 6 Ichaqa iñiywanpuni mañakuchun, mana imamanta iskayrayaspa, iskayrayaqqa lamar-qochapi kayman chayman wayraq aytiykachachisqanman, phoqchiqeymanmi rikch'akun. 7 Chay hina runaqa amaña yuyachunchu Señormanta imallatapas chaskiytaqa. 8 Iskayrayaq runaqa tukuy ima ruwasqanpipas manan takyanchu. 9 Wakcha wawqe-panaqa Diospa hatunchasqanmanta kusikuchun, 10 qhapaqtaq Diospa k'umuykachisqanmanta kusikuchun. Qhapaqqa qora t'ika hinan chinkapunqa. 11 Inti lloqsimuspa ruphaykuqtinmi qoraqa ch'akipun, t'ikanpas urmapun, sumaq rikch'ayninpas chinkapun. Chay hinan qhapaqpas qolqeq qhepan purishasqanpi chinkapunqa. 12 Kusisamiyoqmi wateqayta muchuq runaqa, chaywan probasqa kaspa mana atipachikuqqa wiñay kawsay coronatan chaskinqa, chaytan Diosqa prometerqan munakuqninkunaman. 13 Pipas sasachakuypi wateqasqa kaspaqa, ama nichunchu: Diosmi wateqashawan, nispaqa. Diosqa manan mana allinpa wateqananchu, manataqmi pitapas Diosqa wateqanchu. 14 Pipas kikinpa millay munayninwan aysachikuspa sonqontapas suwachikun, chaymi wateqasqa-kayqa. 15 Chay millay munaymi saphichakuspa huchata paqarichin, huchataq wiñaspa wañuyta paqarichin. 16 Ancha munasqa wawqe-panaykuna, ama q'otukuychischu. 17 Tukuy allin kaqkunatapas, tukuy chanin kaqkunatapas hanaq pachamantan chaskinchis, hanaq pacha k'anchaykuna kamaq Yayamanta, payqa manan cambianchu, manataqmi llanthu hinachu kuyuykachanpas. 18 Diosqa pay kikinpa munayninmantan cheqaq allin willakuywan nacechiwarqanchis, kamasqankunamanta ñawpaqkaq kananchispaq. 19 Munasqa wawqe-panaykuna, llapaykichis usqhaylla uyariq kaychis, ichaqa allin yuyaywan rimaychis, amataq usqhayllachu phiñakuychis. 20 Phiñakuq runaqa manan Diospa chanin munaynintachu ruwan. 21 Chayrayku, tukuy qhelli-kayta sinchi mana chaninkaqtapas wikch'upuychis, hinaspa sonqoykichispi saphichasqa simita llamp'u sonqowan chaskiychis, chay simiqa atiyniyoqmi qespichinasuykichispaq. 22 Ama yanqa uyariqkunallachu kaychis, qankuna kikiykichista q'otukuspa, aswapas Diospa siminta hunt'aqpuni kaychis. 23 Pipas Diospa siminta uyarishaspa mana hunt'aqqa espejopi uyanta qhawakuq runamanmi rikch'akun. 24 Paymi imaynachus kasqanta qhawakun, ripuspataq imaynachus kasqanta qonqarqapun. 25 Diospa hunt'asqa kamachikuy siminmi kacharichin, pipas chayta allin-allinta qhawaspa t'aqwin, hinaspa mana qonqaspa chay kamachikuy simita hunt'an chayqa, tukuy ruwasqankunapin kusisamiyoq kanqa. 26 Pipas Diosta cheqaq yupaychaq kasqanta yuyan, manataq hawan-ukhun rimasqanta reparakunchu chayqa, pay kikintan q'otukun, Dios yupaychayninpas yanqapaqmi. 27 Dios Yayaq sonqonman chayaq chanin mana ima qhelliyoq yupaychayqa kay hinan: Mana tayta-mamayoqkunatapas, viudakunatapas, llakikuyninkupi yanapaykuymi, kay pachaq millay ruwayninkunamanpas mana chhaqrukuspa waqaychakuymi. 1 Wawqe-panallaykuna, musphana atiyniyoq Señorninchis Jesucristopi iñiyniyoq kaspaykichisqa, ama rikch'ayninta qhawaspachu runakunata allinpaq hap'iychis. 2 Qankunaq huñukuyniykichisman huk runa qori sortijayoq, sumaq p'achayoq haykumunman, huk wakcha runapas haykumullanmantaq thanta p'achayoq chayqa, 3 sumaq p'achayoqkaq runata allinpaq qhawarispaykichistaq niwaqchis: Qanqa kay allinkaq tiyanapi tiyaykuy, nispa, wakcha runatataq ichaqa niwaqchis: Qanqa chayllapi sayaykuy, nispa, otaq: Kay pampapi chakiy qayllapi tiyaykuy, nispa. 4 Chayta ruwaspaykichisqa, ¿manachu qankuna kikiykichis runakunata akllashankichis? ¿Manachu millay yuyayniyoq juezkunaña kankichis? 5 Munakusqay wawqe-panaykuna, kayta uyariychis: Diosqa kay pachapi wakchakunatan akllakurqan iñiypi qhapaq kanankupaq, munakuqninkunaman prometesqanman hina qhapaqsuyunpi kanankupaqwan. 6 Qankunan ichaqa wakchakunata p'enqachirqankichis. ¿Manachu qhapaqkunaqa muchuchisunkichis? ¿Manachu paykuna kikinku juezkunamanpas aysasunkichis? 7 ¿Manachu paykunaqa Jesucristoq ancha chaniyoq sutinta ñakanku? Chay sutitan qankunaqa sut'ita rimarirqankichis. 8 Diospa Simin Qelqan nin: “Runamasiykita munakunki qan kikiykita hina”, nispa. Chay hinaqa, cheqaqtapunichus chay allinnin kamachikuy simita hunt'ankichis chayqa, allintan ruwankichis. 9 Runata imaynachus kasqanta akllaspaykichismi ichaqa, huchallikunkichis, kamachikuy simiq huchachasqantaq kankichis, chay kamachikuyta p'akisqaykichis hawa. 10 Pipas kamachikuy simita lliwta hunt'aspa huk chhikallanta pantarqon chayqa, llapallanmantan huchachasqa rikukun. 11 Kikin Diosmi nirqan: “Aman wasanchankichu”, nispa. Nillarqantaq: “Aman pitapas wañuchinkichu”, nispa. Chay hinaqa, wasanchay huchata mana ruwawaqchu, ichaqa wañuchiwaqtaq karqan chayqa, kamachikuy simita p'akiqñan kanki. 12 Qankunaqa rimaychispas ruwaychispas kacharichiwaqninchis kamachikuy simiq nisqanwan juzganapaq kaqkuna hinapuni. 13 Mana khuyapayakuqpaqqa mana khuyapayakuyniyoq huchachaymi kanqa, khuyapayakuqkunan ichaqa taripay p'unchaypi atipaqkuna kanqaku. 14 Wawqe-panallaykuna, pipas: Iñiyniyoqmi kani, ninman, manataq allinkaqkunata ruwanmanchu chayqa, ¿ima allintaq kanman? ¿Chay iñiyqa atinmanchu payta qespichiyta? 15 Huk wawqepas otaq huk panapas mana p'achayoq, mana mikhunayoq sapa p'unchay kasaqtin, 16 mayqennillaykichispas paykunata niwaqchis: Allillanña ripuychis, allinta p'istukuychis, saksaykuychis, nispa, ichaqa manataq kawsananpaq imakunachus pisisqanta paykunaman qowaqchischu chayqa, ¿ima allintaq kanman? 17 Chay hinallataqmi iñiypas allin kaqkunata mana ruwaspaqa wañusqa kashan. 18 Icha pipas ninqapaschá: Qanqa iñiyniyoqmi kanki, ñoqataq allinkunata ruwani, nispa. Chay hinaqa ninin: Rikuchiway iñiyniykita allinkaqta mana ruwaspalla, ñoqataq allinkaqta ruwaspa iñiyniyta rikuchisqayki, nispa. 19 Qanqa iñinkin Diosqa ch'ullalla kasqanta, allinmi chayqa. Ichaqa supaykunapas creenkun, manchakuymantataq khatatatanku. 20 Mana yuyayniyoq runa, ¿manachu yachanki mana ruwayniyoq iñiyqa wañusqa kasqanta? 21 Ñawpa taytanchis Abrahampas iñiywan ruwasqanraykun Diospa chaninchasqan karqan, maypachachus altar patapi churin Isaacta sacrificiopi haywasharqan chaypacha. 22 Qhawariy, Abrahampa iñiyninqa ruwasqankunawanmi rikuchikurqan, ruwasqankunawanmi iñiyninpas hunt'asqa-kayman ayparqan. 23 Ahinapin Diospa Simin Qelqa hunt'akurqan. Chaymi nin: “ Abrahammi Diospi iñirqan, chaymi Diosqa payta chanincharqan”, nispa. Ahinapin Abrahamqa Diospa amigon nisqa kapurqan. 24 Chay hinaqa, yachankichismi, runaqa ruwasqankunapiwan chaninchasqa kasqanta, manataq iñiyllawanchu. 25 Chhaynallataqmi rabona warmi Rahabpas ruwasqankunawan chaninchasqa karqan. Paymi qhamiyaq kachasqakunata qorpacharqan, hinaspan wak ñanninta paykunata kachapurqan. 26 Imaynan mana espirituyoq cuerpoqa wañusqa kashan, chay hinallataqmi allinkunata mana ruwaqtinchisqa iñiyninchispas wañusqa kashan. 1 Wawqe-panallaykuna, ama askhachu yachachiqkunaqa kayta munaychis, yachankichismi yachachiqkunatan Diosqa hukkunamanta aswantaraq juzganqa. 2 Llapanchismi imaymanapi pantanchis. Pipas rimaspa mana pantaqmi allin takyasqa runaqa, atintaqmi lliw cuerponwanpas kasuchikuyta. 3 Kasuwananchispaq caballokunaq siminman frenota churanchis chayqa, tukuy cuerpontapas kutirichiyta atinchismi. 4 Qhawarillaychistaq barcokunatapas, ancha hatunña kashan chaypas sinchi wayraq apaykachasqan kaqtinpas, huk huch'uy timonllawanmi barco purichiqqa kutirichin may munasqan ladoman. 5 Chay hinallataqmi qallupas cuerponchispi huch'uychalla, ichaqa imaymanakunataraqmi riman. Qhawariychis, huch'uy ninallan may hatun sach'a-sach'atapas ruphaykun. 6 Qallupas nina hinan, tukuy mana allinkunata rimaspan cuerponchista huchallichin, infierno ninaq hap'irichisqan hinataq tukuy kawsayninchista rawrarichin. 7 Runaqa atinmi tukuy imaymana phiña animalkunata, mach'aqwaykunata, lamar-qochapi kaq animalkunatapas samp'ayachispa mansoyachiyta, 8 qalluntan ichaqa mana pi runapas samp'ayachiyta atinchu. Qalluqa mana samp'ayachikuq sinchi mana allinmi, wañuchiq venenowan hunt'aykusqa hinan. 9 Chay qalluwanmi Dios Yayata saminchanchis, chayllawantaqmi Diospa rikch'ayninman hina kamasqa runakunatapas ñakanchis. 10 Huk simillamantan saminchaypas ñakaypas lloqsimun. Wawqe-panallaykuna, chayqa manan chay hinachu kanan. 11 Manan huk pukyullamantaqa phullpumunchu misk'i unuwan p'osqo unuwanqa. 12 Wawqe-panallaykuna, higos sach'aqa manan aceitunasta ruruyta atinmanchu, uvas yurapas manan higostaqa ruruyta atinmanchu. Chay hinallataqmi p'osqo unuta phullpuchimuq pukyuqa mana misk'i unuta phullpuchimunmanchu. 13 ¿Pipas qankuna ukhupi yachaysapa yuyaysapa kanchu? Kan chayqa rikuchikuchun allinta kawsasqanpi yachaywan huch'uyyaykukuspa ruwasqankunapi. 14 Ichaqa sonqoykichispi llakichiq envidiakuypas churanakuypas kan chayqa, ama hatunchakuychischu, amallataq llullakuychispaschu cheqaq-kay contraqa. 15 Chay yachayqa manan Diosmantachu hamun, aswanpas kay pachamantan, runamantan, kikin saqramantawanmi. 16 Maypichus envidiakuypas churanakuypas kan, chaypin ch'aqwaypas tukuy mana allin ruwaypas kallantaq. 17 Diosmanta hamuq yachayniyoq runakunan ichaqa ch'uya kawsayniyoq kanku, hinallataq sumaqpi kawsaqkuna, llamp'u sonqokuna, allin yuyaywan kawsaqkuna, tukuy imapi khuyapayakuqkuna, tukuy imapi allinkaqta ruwaqkuna, mana pimanpas sayapakuqkuna, mana iskay uyakuna ima. 18 Thak-kaypi kawsanapaq allipunachiq runakunaqa sumaqpi kawsaspan allinta ruwanku chanin kawsayta ruruta hina cosechanankupaq. 1 ¿Maymantataq maqanakuykunapas ch'aqwaykunapas qankuna ukhupi rikhurin? Chaykunaqa sonqoykichispi churanakuq millay munayniykichiskunamantan rikhurin. 2 Qankunaqa imatapas tariytan munankichis, mana tarispataq wañuchinkichis. Qankunaqa sinchitan munapayankichis, mana imatapas tarispataq ch'aqwaspa maqanakunkichis, imachus munasqaykichistapas manataq chaskinkichischu, Diosmanta mana mañakusqaykichisrayku. 3 Mañakuspaykichispas manataqmi chaskinkichischu, mana allinta mañakusqaykichisrayku, mañakuspaykichisqa aycha kusichiypi tukunallaykichispaqmi munankichis. 4 ¡Ay, Diosta wasanchaq runakuna! ¿Manachu yachankichis kay pacha kaqkunaman k'askakuqqa Diospa awqan kasqanta? Pipas kay pacha kaqkunaman k'askakuyta munaqqa Diospa awqanmi kapun. 5 Diospa Simin Qelqaqa manan yanqachu nin: “Ñoqanchispi Diospa tiyachisqan Santo Espiritun anchatapuni munakuwanchis”, nispa. 6 Diosqa astawanmi khuyapayaspa yanapaykuwanchis. Chaymi Diospa Simin Qelqaqa nillantaq: “Diosqa hatunchakuqkunaq contranpin sayarin, huch'uyyaykukuqkunatataq khuyapayaspa saminchaykun”, nispa. 7 Chhaynaqa, Diostapuni kasuychis, saqraq contranpitaq qaqata sayaychis, chaymi payqa qayllaykichismanta ayqekapunqa. 8 Diosman asuykuychis, hinan payqa asuykamusunkichis. ¡Yaw, huchasapakuna, makiykichista mayllikuychis! ¡Yaw, iskay yuyaykuqkuna, sonqoykichista ch'uyayachiychis! 9 Llakikuychis, qapariychis, waqaychis. Asikuyniykichis waqayman tukuchun, kusikuyniykichispas llakikuyman tukuchun. 10 Señorpa ñawpaqenpi k'umuykukuychis, hinan payqa hatunchasunkichis. 11 Wawqe-panaykuna, ama hukkuna hukkunaq contranpi rimaychischu. Wawqen contra rimaqqa, otaq wawqenta huchachaqpas, Diospa kamachikuy simin contran riman, kamachikuy simitataq huchachanpas. Kamachikuy simitachus huchachanki chayqa, manan kamachikuy simita hunt'aqchu kanki, aswanpas juezmi kanki. 12 Diosllan kamachikuy simita churaqpas juezpas, paymi qespichiytapas chinkachiytapas atin. Qanri, ¿pitaq kanki runamasiykita huchachanaykipaq? 13 Wakinniykichismi ninkichis: Kunanpas paqarinpas chay llaqtata risunchis, chaypitaq huk watata kamusun, qhatumusunchis, hinaspa qolqeta tarimusunchis, nispa, chayrayku uyariwaychis, 14 qankunaqa manan yachankichischu imachus paqarin sucedenasuykichista. Chayri, ¿imataq kawsayniykichisqa? Kawsayniykichisqa pacha phuyu hinallan, huk ratollan rikhurimun, chaymantataq chinkarqapun. 15 Aswanpas kay hinatachá niwaqchis: Señor munaqtinqa kawsasunchis, hinaspa kaytapas chaytapas ruwasunchis, nispa. 16 Qankunataq ichaqa anchaykachaspaykichis rimashallankichis, tukuy chay anchaykachayniykichisqa manan allinchu. 17 Chay hinaqa, pipas allinkaq ruwayta yachashaspa mana ruwanchu chayqa, huchallikunmi. 1 ¡Yaw, qhapaqkuna, uyariychis! Ñak'ariypi rikukunaykichismanta waqaychis qapariychistaq. 2 Qhapaq kayniykichisqa ismusqan kashan, p'achaykichispas thutaq thutasqanmi kashan. 3 Qoriykichispas qolqeykichispas qhoqasqan kashan, chay qhoqayasqanmi huchachasunkichis, nina hinataq aychaykichistapas ruphanqa. Qankunaqa kay p'uchukay p'unchaykunapin qhapaq kayta taqeshankichis. 4 Chakraykichista cosechaqkunamanmi mana pagarqankichischu. ¡Uyariychis, llank'aqkunaman mana pagasqaykichismi waqyakamushan! Chay llank'aqkunaq waqyakusqantan Tukuy-atiyniyoq Señorqa uyarinña. 5 Qankunan kay pachapi kawsarqankichis q'ochukuykunapi, aycha kusichiykunapi sonqoykichispa munasqanta ruwaspa, uywa hina wirayashankichis nak'ana p'unchaypaq. 6 Qankunaqa chanin runatan huchachaspa wañuchirqankichis, ¿manachu Diosqa qankuna contra sayarinqa? 7 Chay hinaqa, wawqe-panaykuna, pacienciakuychis Señorpa hamunankama. Qhawariychis chakra llank'aqta, payqa hallp'aq sumaq rurusqanta manaraq hoqarishaspanmi ñawpaq paratapas qhepa paratapas pacienciawan suyakun. 8 Señorpa hamunanqa qayllaykamushanñan, chayrayku qankunapas pacienciakullaychistaq, amataq pisi kallpayaychischu. 9 Wawqe-panaykuna, ama hukkuna hukkunawan quejanakuychischu, mana chayqa huchachasqan kankichis. Juzgaqninchis Diosqa punkupiñan kashan. 10 Wawqe-panaykuna, Señorpa sutinpi rimaq profetakunaq ñak'arispa pacienciakusqankumanta yachaqakuychis. 11 Ñoqanchisqa ñak'arispa pacienciakuqkunataqa kusisamiyoqpaqmi hap'inchis. Qankunaqa uyarirqankichismi Jobpa pacienciakusqanmanta, yacharqankichismi imaynatachus qhepaman payta Señorpa saminchasqantapas. Señorqa ancha khuyapayakuqmi llakipayakuqtaqmi. 12 Chaywanpas wawqe-panallaykuna, ama juraychischu hanaq pacha sutipipas, kay pacha sutipipas, ama ima sutipipas. Chayrayku, “arí” nisqaykichisqa “arí” nisqa kachun, “manan” nisqaykichispas “manan” nisqallataq kachun, ahinapin Diosqa mana huchachasunkichischu. 13 ¿Pipas qankuna ukhupi llakisqachu kashan? Diosmanta mañakuchun. ¿Pipas kusisqachu kashan? Yupaychaykunata Diosman takichun. 14 ¿Pipas qankuna ukhupi onqosqachu kashan? Iglesiapi umalli runakunata waqyachikamuchun, paypaq Diosmanta mañapunankupaq, Señorpa sutinpi aceitewan payta hawiykunankupaqwan. 15 Iñiywan Diosmanta mañakuyqa onqosqatan qhaliyachinqa, hinan Señorqa payta sayarichinqa, huchallikunmanña karqan chaypas pampachasqan kanqa. 16 Huchaykichiskunata willanakuychis, hukkuna hukkunapaqtaq Diosmanta mañapuychis, qhaliyachisqa kanaykichispaq. Chanin runaq tukuy sonqowan Diosmanta mañakusqanqa ancha atiyniyoqmi. 17 Eliaspas ñoqanchis hina runallan karqan, paymi tukuy sonqowan mañakurqan ama paramunanpaq, chaymi mana paramurqanchu kinsa wata soqta killanta. 18 Chaymantataq huktawan mañakurqan, hinan paramurqan, hallp'ataq rurusqanta poqochirqan. 19 Wawqe-panallaykuna, mayqennikichispas cheqaq-kaymanta t'aqarikapun, hinaspa hukniykichis chay runata kutirichimun chayqa, 20 kayta yachaychis: huchasapata pantay ñanninmanta kutirichimuqqa, chay runatan wañuymanta qespichinqa, askha huchakunatataq pampachachinqa. 1 Jesucristoq apostolnin ñoqa Pedron kay cartata qelqamuykichis, Pontopi, Galaciapi, Capadociapi, Asiapi, Bitiniapi kashaq provinciakunapi llaqtankumanta ch'eqechisqa kaq Diospa akllasqankunaman. 2 Qankunatan Dios Yayaqa ñawpaqmantaña yuyaykusqanman hina akllarqasunkichis, Santo Espiritutaq t'aqarqasunkichis Jesucristota kasunaykichispaq, yawarninwan ch'uyanchasqa kanaykichispaqwan. Diosmi anchata khuyapayasunkichis thak-kaytapas qosunkichis. 3 Señorninchis Jesucristoq Yayan Diosta yupaychasun, paymi hatun khuyapayakuyninman hina wañusqanmanta Jesucristoq kawsarimpusqanwan wakmanta nacechiwarqanchis, mana kuyuriq suyakuyniyoq kananchispaq. 4 Chay hinapin mana ismuq, mana qhellichakuq, mana tukukuq herenciata chaskinkichis. Chaytan Diosqa qankunapaq hanaq pachapi waqaychashan. 5 Qankunaqa Diospi iñisqaykichisraykun paypa atiyninpi waqaychasqa kashankichis qespichisqa kanaykichis p'unchaykama, chay qespikuytan Diosqa wakichirqan p'uchukay p'unchaypi rikuchinanpaq. 6 Chaymi qankunaqa kusisqallapuni kashankichis, huk pisi tiempollapaq imaymana sasachakuyta muchushaspaykichispas. 7 Imaynan qoritaqa ninawan probanku allin mana allin kasqanta yachanapaq, chay hinan iñiyniykichispas chay sasachakuykunawan probasqa kanan, iñiyniykichisqa aswan chaniyoqmi tukukapuqlla qorimantapas, chayraykun probasqa kanan, ahinapin Diosqa Jesucristo rikhurimuqtin hatunchasunkichis, qhapaqchasunkichis, alabasunkichis ima. 8 Qankunaqa manaña rikushaspapas Jesucristotan munakunkichis, paypitaq iñinkichispas, hinaspan mana rimay atina hatun q'ochukuywan kusikunkichis, 9 Diospa qankunata qespichisqasuykichismanta, chaypaqmi iñirqankichispas. 10 Chay qespikuymantan ñawpa tiempo profetakunaqa makilla maskhaspa tapupakurqanku. Paykunan willakurqanku imaynatachus Diosqa khuyapayanasuykichismanta. 11 Profetakunapi kashaq Cristoq Espiritunmi ñawpaqmantaña willarqan Cristoq ñak'arinankunata, chay qhepatataq qhapaqchasqa kanantawan. Chaymi paykunaqa pichus chay runa kananta, hayk'aqtaqchus kanantawan t'aqwirqanku. 12 Diosmi profetakunaman rikuchirqan willasqanku simikunaqa mana paykunapaqchu kasqanta, aswanpas qankunapaq kasqanta. Chay profetakunaq willasqankutan kunan allin willakuykunata willaqkunaqa willarqasunkichis hanaq pachamanta kachamusqa Santo Espirituq atiyninwan. Chaykunatan kikin angelkunapas yachaytapuni munanku. 13 Chayrayku, allintapuni yuyaykuychis imatachus ruwanaykichista, hinaspa allin yuyaywan kawsaychis. Allin-allintapuni suyakuychis Jesucristo rikhurimuqtin Diospa qonasuykichis saminchata. 14 Kasukuq wawakuna hina kaychis, ama Diosta manaraq reqsishaspa kawsasqaykichis millay munayniykichisman hinaqa kawsaychischu. 15 Aswanpas imaynan waqyaqniykichis Diosqa ch'uya, chay hinallataq qankunapas tukuy kawsayniykichispi ch'uya kaychis. 16 Diosmi nin: “Ch'uya kaychis, ñoqa ch'uya kasqayrayku”, nispa. 17 Runakunaq rikch'ayninta mana qhawaspalla sapankata ruwasqanman hina juzgaq Diostan qankunaqa “Yayáy” ninkichis, chayrayku kay pachapi tukuy kawsasqaykichis p'unchaykuna Diosta manchakuspa kawsaychis. 18 Qankunaqa yachankichismi ñawpa taytaykichiskunamanta yanqa kawsayninku yachaqakusqaykichismanta Diospa kacharichisqanña kasqaykichista. Chay kacharichiyqa manan tukukuq qoriwanchu qolqewanchu pagasqa karqan, 19 aswanpas mana imanasqa mana qhelliyoq corderoq hina Cristoq ancha chaniyoq yawarninwanmi. 20 Paymi manaraq kay pacha kamasqa kashaqtin chaypaq nisqaña karqan, ichaqa qankunaraykun kay qhepa tiempokunapi rikuchisqa karqan. 21 Diosmi wañusqanmanta Cristota kawsarichimpurqan, hinaspan payta hatuncharqan, chaymi paypa ruwasqanrayku Diospi iñinkichis, ahinapin iñiyniykichispas suyakuyniykichispas Diospipuni kashan. 22 Kunanqa cheqaq-kay willakuyta kasukuspaqa kikiykichistan ch'uyanchakunkichisña, wawqe-panapura ch'uya sonqowan munanakunaykichispaq. Chay hinaqa, tukuy sonqopuni munanakuychis. 23 Qankunaqa mosoqmantan nacerqankichis, manan tukukuqlla miraymantachu, aswanpas Diospa siminwanmi mana tukukuq miraymanta nacerqankichis. Chay simiqa wiñay-wiñaypaq kawsaqmi. 24 Diospa Simin Qelqan nin: “Llapa runapas qora hinallan, runaq tukuy sumaq-kayninpas qora t'ika hinallan. Qoran ch'akipun, t'ikantaq urmapun, 25 Señorpa siminmi ichaqa wiñaypaq takyan”, nispa. Chay simin qankunaman willasqa allin willakuykunaqa. 1 Chayrayku, tukuy mana allin ruwaytapas, tukuy llullakuytapas, iskay uya kaytapas, envidiakuytapas, tukuy imaymana mana allin rimaytapas wikch'upuychis, 2 hinaspa chayllaraq nacesqa wawakuna hina Santo Espirituq qosqan mana chhaqrusqa lecheta anchatapuni munaychis, chaywan wiñaspa qespichisqa kanaykichispaq. 3 Qankunaqa yachankichisñan Señorpa sumaq sonqo kasqantaqa. 4 Señormi kawsaq rumiqa, paytan runakunaqa wikch'urqanku, Diospaqmi ichaqa akllasqa ancha chaniyoq kawsaq rumi. Payman asuykuychis. 5 Kawsaq rumikunawan hina espiritual wasi perqasqa kanaykichispaq, Diospaq t'aqasqa sacerdotekuna kanaykichispaq, Jesucristowan Diospa sonqonman chayaqtapuni espiritual sacrificiokunata haywanaykichispaqwan. 6 Chayraykun Diospa Simin Qelqapas nin: “Ñoqan Sión llaqtapi esquina hap'iq rumita churani, akllasqa ancha chaniyoq rumita churani, paypi iñiqqa manan p'enqachisqachu kanqa”, nispa. 7 Chayrayku, qankuna iñiqkunapaqqa ancha chaniyoqmi chay rumiqa, mana iñiqkunapaqmi ichaqa, Diospa Simin Qelqa hunt'akun. Chaypin nin: “Wasi sayarichiqkunaq wikch'usqan rumin esquina hap'iq kapun”, nispa. 8 Nillantaqmi: “Paymi misk'ana rumi, paymi urmachiq qaqa”, nispa. Paykunaqa Diospa siminta mana kasukuspankun misk'anku, chaypaq unanchasqapunitaqmi karqankupas. 9 Qankunan ichaqa Diospa akllakusqan ayllu kankichis, reyta serviq sacerdotekuna, Diospaq t'aqasqa ch'uya runakuna, Diospa rantikusqan llaqta. Diosmi laqhayaqmanta sumaq k'anchayninman waqyaspa akllakurqasunkichis paypa musphana ruwasqankunata willanaykichispaq. 10 Ñawpaqqa manan llaqtanchu karqankichis, kunanmi ichaqa Diospa llaqtan kapunkichis. Ñawpaqqa manan Diosqa khuyapayarqasunkichischu, kunanmi ichaqa Diospa khuyapayasqanña kashankichis. 11 Munasqay wawqe-panaykuna, wak llaqtayoqkunata, purikuqkunata hinan, valekuykichis aychaq millay munasqankunataqa amapuni ruwaychischu, chaykunaqa kikin runaq contranpin maqanakushan. 12 Diospi mana iñiqkuna ukhupi allintapuni kawsaychis. Ahinapin paykunaqa contraykichispi mana allin ruwaqkunamanta hina rimashaspapas, juzgana p'unchay chayamuqtin allin ruwasqaykichista rikuspanku Diosta yupaychanqaku. 13 Señor-rayku kasukuychis runaq churasqan llapa kamachikuqkunata, Roma suyu reytapas qollana kamachikuq kasqanrayku. 14 Kasukullaychistaq kamachikuqkunatapas, paykunatan reyqa churan mana allin ruwaqkunata muchuchinanpaq, allin ruwaqkunatataq sumaqta rikunanpaq. 15 Diosqa munanmi allinkaqta ruwaspaykichis, mana yuyayniyoq runakunaq thawtisqanta ch'inyachinaykichista. 16 Kamachi-kaymanta kacharichisqa runakuna hina puriychis, ichaqa paqtataq kacharichisqa kaspaykichis mana allinkaqta ruwawaqchis, aswanpas Diospa kamachinkuna hina kawsaychis. 17 Respetaychis lliwta. Munakuychis iñiq-masiykichiskunata. Manchakuychis Diosta. Respetaychis reytapas. 18 Kamachikuna, patronniykichiskunata tukuy manchakuywan kasuychis, ama sumaq khuyapayakuq kaqkunallatachu, aswanpas phiña kaqkunatapas kasukullaychistaq. 19 Pipas Diospa munayninta yachashaspa, mana ima huchanmanta muchuchisqa rikukuspaqa pacienciakuchun, chaymi Diospaqqa ancha sumaq. 20 Huchallikusqaykichis hawa muchuchisqa kawaqchis chayqa, ¿ima allintaq kanman, pacienciawanña muchuwaqchis chaypas? Ichaqa allinkaqta ruwaspaykichischus pacienciawan muchunkichis chayqa, Diospaqmi ancha sumaq. 21 Chaypaqpunin Diosqa waqyarqasunkichis, Cristopas ñoqanchisraykun muchurqan, muchusqanta qhawarispanchis yupinta qatikunanchispaq. 22 Payqa manan huchallikurqanchu, manataqmi pitapas q'oturqanchu. 23 Payqa k'amishaqtinkupas manan k'amipakullarqantaqchu, ñak'arichishaqtinkupas manan amenazarqanchu, aswanmi chaninninpi juzgaq Diosman hap'iykachikurqan. 24 Kikin Criston huchanchiskunatapas cruzpi chakatasqa kaspa cuerponpi aparqan, huchakunapaq wañuspanchis chanintapuni kawsananchispaq. Paypa k'irinkunawanmi qhaliyachisqa karqankichis. 25 Ñawpaqqa chinkasqa oveja hinan purisharqankichis, kunanmi ichaqa kutimpunkichisña waqaychawaqninchis, michiwaqninchis Cristoman. 1 Qankunapas, casarasqa warmikuna, qosaykichista kasuychis. Ahinapin Diospa siminpi mana iñiq mayqen qosapas mana rimapayasqalla iñinqa warminpa allin purisqanta, ch'uya kawsasqanta manchakuyniyoq kasqanta, 2 sumaq respetowan kawsasqanta rikuspa ima. 3 Sumaqchakuyniykichisqa ama hawaman rikukuqllachu kachun, chukcha ñaqch'akuyniykichispas ama k'achanchasqachu kachun, ama qoriwan k'achanchasqachu, amataq p'achallaykichischu sumaqchasqa kachun, 4 aswanpas sonqoykichis sumaqchasqaqa kachun llamp'u sonqo-kaywan, sumaq sonqo-kaywan. Chay hina sumaqchakuymi mana tukukuqqa, Diospa ñawpaqenpipas ancha chaniyoqqa. 5 Diosman hap'ipakuq ñawpa tiempo ch'uya warmikunaq sumaqchakuyninpas chay hinan karqan. Paykunaqa qosankutan kasukuqku. 6 Chay hinatan Sarapas Abrahamta kasurqan, chaymi payta, “wiraqocháy” nirqan. Qankunapas allinkaqtachus ruwankichis, manataq imatapas manchakunkichischu chayqa, Saraq ususinkunan kankichis. 7 Kaqllataq qankunapas qosakuna, esposaykichiswan allin yuyaywan kawsaychis p'akikuq vasota hina rikuspa sumaqta respetaychis, khuyakuyninpi Diospa qosqan wiñay kawsayta chaskiq-masiykichis kasqanrayku. Ahinapin Diosmanta mañakuyniykichisqa mana hark'asqachu kanqa. 8 Kunantaq, llapallaykichis huk sonqolla kawsaychis, llakipayanakuspa, qankunapura munanakuspa, khuyapayanakuspa, llamp'u sonqo kaspaykichis ima. 9 Ama mana allinmanqa mana allinllawantaq kutichiychischu, k'amisuqtiykichisqa ama k'amillaychistaqchu, aswanpas saminchaychis, Diosqa waqyarqasunkichis hukkunata saminchanaykichispaqmi. 10 Diospa Simin Qelqan nin: “Pipas kawsayta munakun, sumaq p'unchaykunatataq rikuytapas munan chayqa, ama qallunqa mana allinkaqta rimachunchu, ama siminpas llullakuchunchu. 11 Mana allinkaqmanta t'aqakuchun, hinaspa allinkaqta ruwachun, hukkunawan sumaq kawsayta maskhachun, hinaspa chaypi purichun. 12 Señorqa chanin runakunatan qhawashan, mañakusqankutapas makillan uyarishan. Ichaqa mana allin ruwaqkunaq contranpin kashan”, nispa. 13 ¿Pitaq mana allinta ruwasunkichisman, allinkaqtapuni ruwashaqtiykichisqa? 14 Chaninkaqta ruwasqaykichisraykuchus muchuchisunkichis chayqa, ¡kusisamiyoqmi kankichis! Chayrayku, ama paykunataqa manchapakuychischu, amataq llakipakuychispaschu. 15 Aswanpas Cristota sonqoykichispi yupaychaychis, Señorninchispuni kasqanta reqsispa. Suyakuyniykichismanta pipas tapuqniykichisman allinta kutichinaykichispaqqa wakichisqallapuni kashaychis, hinaspa kutichiychis llamp'u sonqowan respetowan. 16 Allintapuni kawsaychis concienciaykichis allin kananpaq, ahinapin Cristopi iñiqkuna hinapuni allin kawsasqaykichismanta k'amiqniykichiskunaqa mana allin rimasqankumanta p'enqakunqaku. 17 Dios munaqtinqa, aswan allinmi allinkaqta ruwaspa ñak'arinaykichisqa, mana allinkaqta ruwaspa ñak'arishanaykichismantaqa. 18 Cristopas huk kutillatan huchanchiskunarayku wañurqan. Payqa chanin kashaspanmi mana chaninkunarayku wañurqan, Diosman pusanasuykichispaq. Cuerpopin wañuchisqa karqan, espiritupitaq kawsarichimpusqa karqan. 19 Chay kikin espiritullapitaqmi preso kashaq espiritukunamanpas rispa willamurqan. 20 Paykunan ñawpa tiempopi mana kasukurqankuchu, chay tiempopi arcata Noé wakichishaqtinmi Diosqa pacienciawan suyasharqan. Chay arcapin pusaq runakunalla unumanta qespichisqa karqanku. 21 Chay unuqa bautismo unumanmi rikch'akun, bautismoqa manan aychaq millay kayninta ch'uyanchanchu, aswanpas Diosmanta ch'uya sonqoyoq kayta mañakuymi, chay hinapin bautismoqa Jesucristoq kawsarimpusqanwan qespichiwanchis. 22 Jesucriston hanaq pachaman wicharipuspa Diospa paña ladonpi kashan, paytan angelkunapas, kamachikuqkunapas, atiyniyoqkunapas kasukunku. 1 Chay hinaqa, imaynan Cristopas ñoqanchisrayku cuerpopi ñak'arirqan, chay hinallataqmi qankunapas ñak'arinaykichispaq wakichisqa kashanaykichis. Ñak'ariyta cuerpopi muchuqqa huchamantan t'aqarikapunña, 2 chaymi tukuy kawsasqan p'unchaykunapiqa manaña runaq millay munayninman hinañachu kawsanan, aswanpas Diospa munayninman hinallañan. 3 Ñawpa tiempopiqa askhatañan ruwarqankichis Diospi mana iñiq runakunaq ruwasqanta. Chay tiempopin kawsarqankichis viciokunapi, millay munaykunapi, machaykunapi, aychaq millay munayninkunapi, machay fiestakunapi, millakuy idolokunata yupaychaykunapi ima. 4 Diospi mana iñiq runakunaqa musphaspan qhawasunkichis sinchi millay hucha ruwayninkupi mana paykunawan kuskachu ruwaysikusqaykichismanta, chaymi qankuna contrapas rimanku. 5 Ichaqa, kawsaqkunatapas wañuqkunatapas juzgananpaq wakichisqa kashaq Diosmanmi paykunaqa cuentata qonqaku. 6 Chaypaqmi wañusqakunamanpas allin willakuykunaqa willasqa karqan, llapa runa hina kay pachapi juzgasqa kananku kashaqtinpas, Diospa munasqanta hina espiritupi kawsanankupaq. 7 Ichaqa tukuy imaymanaq tukukapuyninqa sispaykamushanñan. Chayrayku, qankunaqa allin yuyayniyoq kaychis, makilla kaychis, Diosmanta mañakunaykichispaq. 8 Aswantaqa tukuy sonqo munanakuychis. Munakuyqa askha huchakunatan pampachan. 9 Qorpachanakuychis ama rimapakuspalla. 10 Sapankaykichismi Diospa qosqan atiy qokuyta chaskirqankichis, chaywan hukkunata serviychis, Diospa imaymana qokuyninkunawan allinta llank'aspa. 11 Pipas willan chayqa, Diospa siminkunata willachun. Pipas servin chayqa, Diospa qosqan atiyman hina servichun, tukuy ima ruwasqanpi Jesucristowan Diosqa hatunchasqa kananpaq. Paypan hatunchasqa-kaypas, hatun kamachikuypas wiñay-wiñaypaq. Amén. 12 Munasqa wawqe-panaykuna, sinchi sasakunapiñan kashankichis, chaywanpas ama mancharikuychischu mana reqsisqa sasachakuykunapas kashanman hinaqa. 13 Aswanpas kusikuychis Cristoq ñak'ariyninkunapi ñak'ariq-masin kasqaykichismanta, qhapaq-atiyninpi Cristo rikhurimuqtinpas anchatapuni q'ochukunaykichispaq. 14 Cristoraykuchus k'amisqa kankichis chayqa, kusisamiyoqmi kankichis. Diospa atiyniyoq Espiritunmi qankunaman uraykamun. 15 Mayqenniykichispas muchunkichis chayqa, ama muchuchunchu runa wañuchisqanmanta, suwakusqanmanta, mana allin ruwasqanmanta, hukpa ruwananman chapukusqanmanta muchuq hinaqa. 16 Ichaqa pipas Cristopi iñisqanrayku muchun chayqa, ama p'enqakuchunchu, aswanpas Cristopi iñiq kasqanmanta Diosta yupaychachun. 17 Ñan chayamunña Diospi iñiqkunamanta taripay qallarinan p'unchay. Ñoqanchismantachus taripay qallarin chayqa, ¿imaynaraqtaq kanqa Diospa allin willakuyninkunata mana kasukuqkunaq p'uchukayninqa? 18 Chhaynaqa, chanin runachus ñak'ayllata qespikun chayqa, ¿imaynataq kanqa mana iñiqpas huchasapapas? 19 Chayrayku, Diospa munayninman hina muchuqkunaqa prometesqanta hunt'aq kamaqninku Diosman kikinkuta hap'ichikuchunku, hinaspa allinkaqkunata ruwashallachunku. 1 Kunanqa, qankuna ukhupi kaq umalli runakunatan valekuykichis. Ñoqapas qankuna hina umalli runallataqmi kani, Cristoq ñak'arisqankunamantapas testigon kani, qhapaq-atiyninpi Cristo rikhurimuqtinmi paywan kuska kasaq. 2 Qankunaman hap'ichisqa kashaq Diospa ovejankunata allintapuni michiychis, makilla qhawaspa, ama kamachisqa hinachu, aswanpas sumaq munakuywan, ama qolqeraykullachu, aswanpas tukuy sonqo llank'aychis. 3 Ama michisqaykichista munaychakuq hinachu, aswanpas paykunapaq yachaqakunankupaq hina kaychis. 4 Hinan michiqkunaq Qollanan rikhurimuqtin, sumaq k'anchashaq coronata chaskinkichis, chayqa mana hayk'aq tukukuqmi. 5 Hinallataq qankunapas, wayna-sipaskuna, umalli runakunata kasukuychis, llapaykichistaq huch'uyyaykukuspa yanapanakuychis. Diospa Simin Qelqan nin: “Diosqa hatunchakuqkuna contran sayarin, huch'uyyaykukuqkunatataqmi munakuyninwan saminchaykun”, nispa. 6 Chayrayku, huch'uyaykukuychis yanapananpaq atiyniyoq Diospa qayllanpi, tiempo chayamuqtin pay hatunchanasuykichispaq. 7 Tukuy llakikuyniykichista Diosman saqeychis, paymi qankunataqa cuidashasunkichis. 8 Allin yuyayniyoq kaychis, makillapuni cuidakuychis, awqaykichis saqraqa qaparishaq león hinaraqmi tukuyneqta purishan pillatapas oqoykunanpaq maskhaspa. 9 Saqraq contranpi qaqatapuni sayaychis, iñiyniykichispipas allintapuni takyaychis, chay kikin llakikuykunallapitaq kay pachantinpi kaq iñiq-masiykichiskunapas muchushasqankuta yachaspa. 10 Tukuy imapi khuyapayakuq Diosmi Jesucristowan hukllachasqa kaqtinchis waqyawarqanchis wiñay qhapaq-atiyninpi paywan kananchispaq, payqa huk chhikanta muchusqaykichis qhepatañan hunt'asqata ruwasunkichis, kallpachasunkichis, qaqatataq takyachisunkichispas. 11 Paypaq qhapaqchaypas hatun kamachikuypas wiñay-wiñaypaq kachun. Amén. 12 Iñiypi hunt'aq wawqe Silvanowanmi kay pisilla qelqasqa cartata apachimuykichis, qankunata kunaykunaypaq, imaynachus Diospa cheqaq munakuynin kasqanta sut'inchaspa. Chay khuyakuyninpi allintapuni sayashaychis. 13 Babilonia llaqtapi kaq akllasqa-masiykichis Diospa iglesianmi napaykamusunkichis, hinallataq iñiypi churiy Marcospas. 14 Ch'uya munakuywan much'aykunakuspa napaykunakuychis. Llapallaykichis Jesucristopi iñiqkunawan thak-kay kachun. 1 Jesucristoq kamachin apóstol ñoqa Simón Pedron, kay cartata qelqamuykichis ñoqayku hina chanin iñiyniyoqkunaman. Chay hinataqa iñinkichis Diosninchis Qespichiqninchis Jesucristo chanin kasqanraykullan. 2 Diostapas Señorninchis Jesucristotapas reqsisqaykichisrayku, Diosqa anchatapuni saminchasunkichis thak-kaytapas qosunkichis. 3 Diosmi atiyninwan tukuy ima necesitasqanchista qowarqanchis kawsananchispaq, Dios sonqo kananchispaq. Chaytaqa qowarqanchis qhapaq-atiyninpi, sumaq sonqo-kayninpi waqyawaqninchista reqsisqanchisrayku. 4 Chaymi ancha chaniyoq ancha hatun prometewasqanchis qokuykunata qowarqanchis, Dios-kayninmanta chaskiqkuna kananchispaq, hinaspa kay pachapi kashaq millay munapakuykunamanta ayqenanchispaq. 5 Chayrayku qankunapas allintapuni kallpachakuspa yapaykukuychis iñiyniykichisman allin kawsayta, allin kawsaymantaq yachayta, 6 yachaymantaq cuerpowan kasuchikuyta, cuerpowan kasuchikuymantaq pacienciata, pacienciamantaq Dios sonqo-kayta, 7 Dios sonqo-kaymantaq wawqe-pana munanakuyta, wawqe-pana munanakuymantaq llapa runa munakuyta. 8 Lliw chaykunachus qankunapi kashan, askhayashantaqchus kanpas chayqa, Señorninchis Jesucristota reqsispan mana qellakuspa allinta llank'ankichis, hinan llank'asqaykichisqa mana yanqapaqchu kanqa. 9 Pipas mana chaykunata ruwanchu chayqa ñawsa hinan, pisilla rikuq hinan, ñawpa huchankunamanta pampachasqa kasqantapas qonqarqapunmi. 10 Chayrayku, wawqe-panaykuna, astawanraq kallpachakuychis, Diospa waqyasqan kasqaykichispipas paypa akllasqan kasqaykichispipas allin takyasqa kanaykichispaq. Chaykunatachus ruwankichis chayqa, manan hayk'aqpas urmankichischu. 11 Chay hinapin, Señorninchis Qespichiqninchis Jesucristoq wiñay qhapaqsuyunman sumaq chaskiykusqa haykuykapunkichis. 12 Chayraykun chaykunataqa yuyarichishallasqaykichispuni, yachashankichisña chaypas, cheqaq-kaypi kunan allintaña sayashankichis chaypas. 13 Ñoqamanqa allinpunin rikch'akuwan, kawsanaykamaqa kay yuyaychaykunawan qankunata anyaykuyniy. 14 Señorninchis Jesucriston willawanña pisillataña kay pachapi kawsanayta. 15 Chayraykun tukuy sonqo kallpachakusaq, wañukapusqay qhepata chaykunata yuyarishanallaykichispaqpuni. 16 Señorninchis Jesucristoq atiywan hamunanmanta qankunaman willasqaykuqa, manan yachaywan rimasqa cuentokuna hinachu karqan, aswanpas ñoqayku kikiykun ñawiykuwan Señorta Hatun-atiyninpi rikurqayku. 17 Paytan rikurqayku Dios Yayamanta yupaychayta qhapaqchaytawan chaskisqanta. Hatun qhapaq-atiyninmantan Diosqa nimurqan: “Kaymi munakusqay Churiy, paymi kusichiwan”, nispa. 18 Ñoqayku kikiykun chay kunkataqa hanaq pachamanta rimamuqta uyarirqayku, Diospa ch'uya orqonpi Cristowan kuska kashaspayku. 19 Ñoqanchisqa hap'illanchistaqmi aswan cheqaqkaq simitapas, chay simikunatan profetakuna qelqarqan. Chay simikunata makilla uyarispaykichisqa allintan ruwankichis, laqhayaqpi k'anchashaq lamparata hina, pacha illarimunankama, pacha paqariy ch'aska hina sonqoykichismanta lloqsimuspa k'ancharinankama. 20 Ichaqa kaytan ñawpaqtaqa entiendenaykichis: Diospa Simin Qelqaqa manan profetakunaq yuyaykusqanman hina qelqasqachu, manataq sapankanchispa munasqanchisman hina sut'inchanapaqchu. 21 Manan hayk'aqpas profetakunaqa runakunaq munayninman hinachu rimarqanku, aswanpas paykunaqa Santo Espirituq kallpachasqan kaspan Diosmanta rimarqanku. 1 Israel llaqta ukhupipas karqanmi llulla profetakuna, chay hinallataqmi qankuna ukhupipas llulla yachachiqkuna kanqa. Paykunan pantachiq q'ewisqa yuyaykuyninkuta pakallapi yachachinqaku, ahinapin huchamanta kacharichiqninku Señortapas neganqaku. Chaykuna ruwasqankuwanmi paykunallataq qonqaylla ch'usaqyachisqa kapunqaku. 2 Askhataqmi paykuna hina imaymana huchakunapi kawsanqaku, chaymi paykuna hawa cheqaq-kay ñanmantapas runakunaqa millayta rimanqaku. 3 Chay yachachiqkunan qolqeta sinchita munaspanku llulla yachachikuyninkuta yachachispa qankunamanta qolqeta sik'isunkichis, ichaqa unay tiempomantañan paykunaqa huchachasqa karqanku, chaymi muchuchisqa kanankuqa usqhaylla hamushan. 4 Diosqa manan pampacharqanchu huchallikuq angelkunatapas, aswanmi tutayaq Ukhu-pachaman wikch'uykurqan, hinaspa laqhayaq ukhuman watasqata wisq'aykurqan taripay p'unchaypaq waqaychasqa kanankupaq. 5 Manallataqmi Diosqa ñawpa runakunatapas pampacharqanchu, aswanmi unuwan millp'uchirqan llapa waqllisqa millay runakunata, ichaqa chanin kawsaymanta willaq Noellatan qespichirqan, wakin qanchis runakunatawan kuskata. 6 Hinallataq Sodoma Gomorra llaqtakunatapas thunisqa kanankupaq huchachaspa usphaman tukunankukama ruphachirqan, ahinapi chay qhepata kawsaq millay runakuna wananankupaq. 7 Ichaqa chanin runa Lot-tan qespichirqan, chay waqllisqa runakunaq millay kawsayninkuwan llakichisqa kashasqanmanta. 8 Chay chanin runaqa paykunawan tiyaspanmi millay mana chanin ruwasqankuta rikuspa uyarispa ima maytapuni sapa p'unchay sonqonpi llakikuspa kawsarqan. 9 Chaywanpas Señorqa yachanmi payta manchakuqkunata sasachakuymanta qespichiyta, mana chanin runakunatataq taripay p'unchaypi ñak'arichisqa kanankupaq waqaychayta. 10 Astawanqa muchuchinqa aychaq millay munaynin qhelli-kaypi kawsaqkunata, Diospa kamachikuq-kayninta pisichaqkunatapas. Chaykunaqa mana p'enqakuspa k'ankaykachaq k'ullukunan kanku, manataqmi manchakunkuchu hanaq pachapi atiyniyoqkuna k'amiytapas. 11 Ichaqa kikin angelkunapas aswan kallpayoq atiyniyoq kashaspankupas manan chay atiyniyoqkunataqa Señorpa ñawpaqenpi k'amispa huchachankuchu. 12 Chay runakunaqa uywa hina mana yuyayniyoqmi kanku, cuerponkuq munasqanman hinallan kawsanku, nacenkupas hap'ispa wañuchisqa kanankupaqmi, mana entiendesqankuta ñakaspankutaq waqllisqankupi wañunqaku. 13 Hukkunata ñak'arichisqankuman hinan ñak'arinqaku. Paykunaqa p'unchaypacha mana chanin chinkay kawsaypi purisqankuwan q'ochukunku. Qankunawanraqtaqmi paykunaqa mikhunankupaq huñukunku, ichaqa sinchi p'enqaymi millaymi kanku, qankunata q'otuspataq kusikunku. 14 Warmita rikuspaqa wasanchay huchatan ruwayllataña munanku, manataqmi huchallikuywan amikunkuchu. Iñiypi mana takyasqa runakunaq sonqontan suwanku. ¡Imaymanata munapayanapaqmi allin yachachisqa kanku! ¡Diospa ñakasqan runakunan kanku! 15 Cheqaq ñanmanta waqllispan chinkapunku, Beorpa churin profeta Balaampa kawsasqanta hinan kawsanku, paymi mana chaninta ruwaspa qolqellata tariyta munarqan, 16 chaymi mana rimaq china asnopas, runa hina rimarispa mana chanin ruwasqanmanta k'amirqan, ahinapin profetaq mana yuyayniyoq kayninta hark'arqan. 17 Chay runakunaqa mana unuyoq pukyukuna hinan kanku, sinchi wayraq apamusqan phuyu hinan kanku, paykunaqa laqha tutayaqpi wiñay kanankupaq huchachasqañan kanku. 18 Anchaykachaq yanqa simikunatan rimanku, aychaq millay munayninman hina chinkaypi kawsanankupaq yuyaychanku, pantaypi kawsaqkuna ukhumanta ayqekapushaq runakunatapas q'otunku. 19 Kacharichisqa-kaytan paykunaman prometenku, ichaqa paykuna kikinkun qhelli kawsaypa watasqan kanku. Pipas atipachikun chayqa, chay atipaqninpa kamachinmi kapun. 20 Qespichiq Señor Jesucristota reqsishaspaña kay pachaq qhelli-kayninmantapas ayqeshaspaña, wakmanta chaykunapi waqllispa atipachikunqaku chayqa, aswan mana allinraqmi kanqaku ñawpaq kasqankumantaqa. 21 Paykunapaqqa aswan allinmi kanman karqan chanin-kay ñanta mana reqsiyninku, chayta reqsishaspaña paykunaman qosqa ch'uya kamachikuymanta t'aqarikapunankumantaqa. 22 Kay rikch'anachiy simin paykunapi hunt'akun: “Alqon kutichimusqanta mikhuykakapun”. “Chayllaraq mayllisqa khuchipas t'urumanmi qhospaykapun”, niq. 1 Munasqay wawqe-panaykuna, kaytawanqa iskay cartatañan qankunaman qelqamuykichis. Chay cartakunawanmi yuyarichispa chanin yuyayniykichis rikch'arichiyta munani. 2 Ch'uya profetakunaq ñawpaqtaña rimasqanku simikunata yuyariychis, Qespichiqninchis Señorpa kamachikusqanta, apostolkunaq yachachisqasuykichistapas yuyarillaychistaq. 3 Chaywanpas ñawpaqtaqa kaytaraq yachaychis: Qhepa p'unchaykunapin millay asipayakuqkuna hamunqaku, kikinkuq millay munayninkuman hinataq kawsanqaku. 4 Paykunan asikuspa ninqaku: Criston hamunanpaq prometewarqanchis, ¿maytaq hamunchu? Kurak taytakunaq wañukapusqanmantapachan lliw imaymanapas kaqllapuni kashan, imaynan kamay qallariymantaña karqan chay hinallapunin kashan, nispanku. 5 Paykunaqa yanqan mana yachaqman tukunku, Diospa siminwan ñawpa tiempopi hanaq pacha ruwasqa kasqanta, hallp'a pachapas unu ukhumanta rikhurimusqanta unu patallapitaq kashasqantapas. 6 Chay unullawantaqmi ñawpa tiempopi kaq hallp'a pachapas millp'usqa lliw tukukapurqan. 7 Kunan kashaq hanaq pachawan kay pachawanmi ichaqa Diospa kikin siminwan ninapaq waqaychasqa kashan, hinaspan hatun taripay p'unchaypi ninawan ruphaykachisqa kanqa, Diosta mana manchakuq runakunaq muchunan chayamuqtin. 8 Munasqa wawqe-panaykuna, yachallaychistaq kaytapas: Señorpaqqa huk p'unchaymi waranqa wata hina, waranqa watataqmi huk p'unchay hina. 9 Señorqa manan prometesqantaqa asuchinchu, imaynan wakinkuna asuchinanpaq yuyanku hinataqa, aswanmi pacienciawan suyasunkichis, mana pitapas chinkananta munaspa, huchata saqespa payman llapa kutirikunankuta munaspa. 10 Señorpa juzganan p'unchayqa qonqayllan chayamunqa, imaynan suwapas qonqaylla hamun hinata. Chay p'unchaymi hanaq pachaqa manchay kunununuywan tukukunqa, chaypi kaqkunapas lliw rawrarispa tukukunqa, kay pachapas chaypi lliw kaqkunapas ruphaykapunqa. 11 Chay hinata tukuy ima kaqpas thunisqa p'uchukapunan kashaqtinqa, ¿imaynatataq kawsanaykichisri? Qankunaqa Dios sonqo purispan Diosllapaqña kawsanaykichis, 12 Diospa p'unchaynin chayamunanta makillaña suyaspa. Chay p'unchaymi hanaq pachaqa ninawan kanaykusqa tukukapunqa, chaypi lliw kaqkunapas rawrarispan unuyapunqa. 13 Ñoqanchismi ichaqa Diospa prometewasqanchis mosoq hanaq pachata mosoq hallp'a pachatawan suyashanchis, chaykunapiqa tukuy imapas chaninkaman kanqa. 14 Chayrayku, munasqa wawqe-panaykuna, chaykunata suyakushaspaqa, tukuy imapipas k'uchilla kallpachakuychis mana qhelliyoq, mana anyaykuna, paywan thak-kaypi Diospa tarisqan kanaykichispaq. 15 Yuyaychis Señorninchispa paciencianqa qespikunanchispaq kasqanta, imaynan munasqa wawqenchis Pablopas Diospa yachay qosqanwan qelqamurqasunkichis hina. 16 Llapan cartankunapin payqa chaykunamanta rimapayarqasunkichis, wakin cartankunaña sasa entiendey karqan chaypas. Chay cartakunatan mana yachayniyoqkuna iñiyninkupi mana takyasqa kaqkuna q'ewinku, imaynan Diospa Simin Qelqapi wakin cheqaskunata q'ewinku hinata. Chay ruwasqankuwanmi paykunallataq chinkayman ripunqaku. 17 Chayrayku, munasqa wawqe-panaykuna, ñawpaqmantaña chaykunata yachashaspaqa makilla cuidakuychis, paqtan mana chanin runakunaq pantachisqan kawaqchis, hinaspa allin takyasqa kashaspaykichispas urmawaqchis. 18 Aswanpas Qespichiqninchis Señor Jesucristoq munakuyninpi wiñaychis, astawantaq paytaqa reqsiychis. ¡Pay hatunchasqa kachun kunanpas wiñay-wiñaykamapas! Amén. 1 Qallariypin Kawsay Simiqa kasqapuniña. Chay Simitaqa uyarirqaykun, ñawiykuwanmi rikurqayku, qhawarqayku, makiykuwantaq llamiykurqaykupas, chaykunamantan qelqamuykichis. 2 Chay kawsaymi rikuchikurqan, chaymi ñoqayku rikuspayku willarqayku, hinaspan chay wiñay kawsaymanta qankunamanpas willamuykiku, chay kawsaymi Yayawan kasharqan hinaspa ñoqaykuman rikuchikuwarqanku. 3 Imatachus rikurqayku, uyarirqayku chaytan willamuykiku, qankunapas ñoqaykuwan huk sonqolla kanaykichispaq. Cheqaqtapuni huk sonqolla kayninchisqa Dios Yayawan Churin Jesucristopiwanmi. 4 Chaykunatan qankunaman qelqamuykichis q'ochukuyninchis hunt'asqa kananpaq. 5 Jesucristomanta yachaqasqayku willakuytan willamuykiku: Diosqa k'anchaymi, manataqmi huk chhikan laqhayaqllapas paypiqa kanchu. 6 Laqhayaqpi kawsashaspa “Dioswanmi huk sonqolla kashani” nisunman chayqa, llullakunchismi, manataqmi Diospa cheqaq-kayninman hinachu kawsanchis. 7 Ichaqa k'anchaypichus kawsanchis Diospa k'anchaypi kasqanta hina chayqa, huk sonqollan kanchis hukkuna hukkunawan, Churin Jesucristoq yawarnintaq tukuy huchamanta ch'uyanchawanchis. 8 “Manan huchayoqchu kani” ninchis chayqa, ñoqanchis kikinchistan q'otukunchis, manataqmi Diospa cheqaq-kayninqa sonqonchispi kanchu. 9 Ichaqa huchanchiskunatachus Diosman willakusun chayqa, Diosqa hunt'aqmi chanintaqmi huchanchiskunata pampachawananchispaq, tukuy mana chanin-kayninchistapas ch'uyanchawananchispaq. 10 “Manan huchallikunichu” ninchis chayqa, Diostan “llulla” nishanchis, manataqmi siminqa sonqonchispi kanchu. 1 Wawallaykuna, chaykunatan qelqamuykichis ama huchallikunaykichispaq. Pipas huchallikun chayqa, kanmi Yayaq ñawpaqenpi abogadonchis, paymi chanin Jesucristo. 2 Paymi huchanchiskunata pampachachiwananchispaq wañurqan, manataqmi ñoqanchispa huchallanchismantachu, aswanpas lliw runakunaq huchankumantawanmi wañurqan. 3 Diospa kamachikuy siminkunatachus kasukunchis chayqa, yachanchismi payta reqsisqanchista. 4 Pipas nin: Ñoqaqa Diosta reqsinin, nispa, ichaqa manataq kamachikusqankunata kasukunchu chayqa, llullan, manataqmi Diospa cheqaq-kayninqa sonqonpi kanchu. 5 Diospa siminta kasukuqmi ichaqa cheqaqtapuni tukuy sonqowan Diosta munakun. Chaypin yachanchis paywan hukllachasqa kashasqanchista. 6 “Dioswan hukllachasqan kashani” niqqa, imaynatan Jesucristo kawsarqan, chay hinatan kawsanallantaq. 7 Munasqay wawqe-panaykuna, manan mosoq kamachikuytachu qelqamuykichis, aswanpas qallariymantapacha yachasqaykichis ñawpa kamachikuytan. Chay ñawpa kamachikuyqa uyarisqaykichis willakuymi. 8 Chaywanpas chay kamachikuyqa mosoqllan kashan, chaymi Jesucristoq kawsayninpipas qankunaq kawsayniykichispipas cheqaq kasqanta rikuchin. Laqhayaqqa ñan chinkapushanña, cheqaq k'anchaytaq k'anchashanña. 9 Pipas “k'anchaypin kashani” nishaspa iñiqmasinta cheqnikushan chayqa, laqhayaqllapiraqmi kashan. 10 Pipas iñiqmasinta munakuqmi ichaqa k'anchaypi kawsashan, manataqmi paypiqa ima misk'achiypas kanchu. 11 Iñiqmasinta cheqnikuqmi ichaqa laqhayaqpi kawsanpas purinpas, manataqmi yachanchu maymanchus rishasqantapas, ñawinta tutayaq ñawsayachisqanrayku. 12 Wawallaykuna, qankunamanmi qelqamuykichis, Jesucristoq sutinpi huchaykichiskunata Dios pampachasqanrayku. 13 Tayta-mamakuna, qankunamanmi qelqamuykichis, qallariypipas kasqapuniña chay Cristota reqsisqaykichisrayku. Wayna-sipaskuna, qankunamanmi qelqamuykichis, saqrata atipasqaykichisrayku. Wawakuna, qankunamanmi qelqamuykichis, Yayata reqsisqaykichisrayku. 14 Tayta-mamakuna, qankunamanmi qelqamuykichis, qallariypipas kasqapuniña chay Cristota reqsisqaykichisrayku. Wayna-sipaskuna, qankunamanmi qelqamuykichis, kallpayoq kasqaykichisrayku, Diospa simin sonqoykichispi kasqanrayku, saqratapas atipasqaykichisrayku. 15 Ama kay pachata munakuychischu, amallataq chaypi kaqkunatapas munakuychischu. Pipas kay pachapi kaqkunata munakuqqa manan Yayata munakunchu. 16 Kay pachaq kaqninkunaqa kaykunan: aychaq millay munayninkuna, ñawiq rikusqan millay munapakuykuna, kay pacha kawsaypi hatunchakuykuna ima, chaykunaqa manan Dios Yayamantachu paqarimun, aswanpas kikin kay pachamantan. 17 Kay pachaqa tukukapushanmi, tukuy imaymana mana chanin munayninkunapiwan. Diospa munayninta ruwaqmi ichaqa wiñaypaq kawsanqa. 18 Wawallaykuna, p'uchukay tiempoqa ñan chayamushanña, uyarirqankichismi Cristo contra sayariqpa hamunanta, chaymi kunanpas askhaña Cristoq contran sayariqkuna rikhurimunku, chayraykun yachanchis p'uchukay tiempo chayamushasqanta. 19 Paykunan ñoqanchis ukhumanta lloqsipurqanku, ichaqa manan iñiq-masinchiskunapunichu karqanku, iñiq-masinchis kaspankuqa, ñoqanchiswanchá kashankuman karqan. Paykunaqa lloqsipurqanku mana mayqenninkupas iñiqmasinchischu kasqankuta yachanapaqmi. 20 Qankunamanqa Criston Santo Espirituta qorqasunkichis, chaymi llapaykichis cheqaq-kayta reqsinkichis. 21 Cheqaq-kayta reqsiqman hinan qelqamuykichis, qankunaqa allintapunin chayta reqsinkichis, cheqaq-kaymantaqa manataqmi ima llullakuypas paqarimunmanchu. 22 ¿Pitaq llullari? Pichus Jesusta “manan Cristochu” niqmi llullaqa. Chay runan Cristoq contranpi sayariqqa, paymi Yayatapas Churitapas negaqqa. 23 Pipas Churita negaqqa manan Yayawan hukllachasqachu kashan. Pipas Churita reqsiqmi ichaqa Yayawan hukllachasqa kashan. 24 Chayrayku, qallariymantapacha uyarisqaykichis Diospa siminta sonqoykichispi waqaychaychis, chay hina kaqtinqa qankunapas Yayawan Churiwan hukllachasqan kashankichis. 25 Chaymi wiñay kawsayqa, chaytan Jesucristoqa prometewarqanchis. 26 Chaykunatan qelqamuykichis qankunata q'otuyta munaqkuna hawa. 27 Ichaqa, Jesucristomanta chaskisqaykichis Santo Espiritun qankunapi kashan, chaymi mana hukpa yachachinanraqchu kankichis, aswanpas kikin Santo Espiritun lliwta yachachisunkichis, yachachikuyninqa manataqmi llullachu, aswanpas cheqaqpunin. Chhaynaqa, imaynan Santo Espíritu yachachirqasunkichis chayman hina Cristowan hukllachasqa kawsaychis. 28 Kunanqa wawallaykuna, Cristowan hukllachasqa kaychis, pay rikhurimuqtin ñawpaqenpi ama manchapakuspa p'enqakunanchispaq. 29 Qankunaqa yachankichismi Jesucristoq chanin kasqanta, chayrayku yachallaychistaq pikunachus chaninkaqta ruwaqkunaqa Diospa wawankuna kasqankutapas. 1 Qhawariychis, may hinatachus Dios Yayaq munakuwasqanchista, paymi niwanchis “wawaykunan kankichis”, nispa. Arí, wawanpunin kanchis. Chayraykun Diospi mana iñiq runakunaqa mana reqsiwanchischu, Diosta mana reqsisqankurayku. 2 Munasqay wawqe-panaykuna, Diospa wawankunañan kanchis, ichaqa manaraqmi rikuchiwanchischu imaynachus kananchistaqa. Chaywanpas yachanchismi Jesucristo rikhurimuqtinqa payman rikch'akuq kananchista, paytaqa rikusunchismi imaynachus kasqanta. 3 Pipas Jesucristopi suyakushaqqa pay kikintan ch'uyanchakun, imaynan Jesucristopas ch'uya kashan hinata. 4 Pipas huchallikuqqa Diospa kamachikuy simintan p'akin, huchallikuyqa kamachikuy simi contra sayariymi. 5 Yachankichismi Jesucristoqa huchanchiskunata qechunanpaq kay pachaman hamusqanta, yachallanchistaqmi payqa mana ima huchayoq kasqanta. 6 Chhaynaqa, pipas paywan hukllachasqa kashaqqa manan huchallikunchu, pipas huchallikuqmi ichaqa mana Jesucristota rikurqanpaschu reqsirqanpaschu. 7 Wawallaykuna, ama qankunaqa piwanpas q'otuchikuychischu, chaninkaqta ruwaqqa chaninmi, imaynan Jesucristopas chanin, chay hina. 8 Huchallapi puriqmi ichaqa saqraq kamachin, saqraqa qallariymantapachan huchallikurqan. Diospa Churinqa hamurqan saqraq ruwasqankunata thuninanpaqpunin. 9 Pipas Diospa wawanña kaqqa manan huchallapi kawsanmanchu, Diospa kawsaynin paypi kasqanrayku, manataqmi huchallikushallanmanpaschu Diospa wawanña kasqanrayku. 10 Chaywanmi sut'i reqsisqa pikunachus Diospa wawankuna kasqan, pikunataqchus saqraq wawankuna kasqanpas. Pipas chaninkaqta mana ruwaqqa, iñiq-masintapas mana munakuqqa, manan Diospa wawanchu. 11 Kaymi qallariymantapacha uyarisqaykichis willakuyqa: Hukkuna hukkunawanmi munanakunanchis. 12 Ama Caín hinaqa kasunchu, paymi saqraq kasqanrayku wawqenta wañuchirqan. ¿Imanaqtintaq Cainqa wawqenta wañuchirqan? Paypa ruwasqankunan mana chaninchu karqan, wawqen Abelpa ruwasqankunataq ichaqa chanin karqan. 13 Wawqe-panaykuna, kay pacha runakuna cheqnikusunkichis chayqa, ama musphaychischu. 14 Ñoqanchisqa iñiq-masinchiskunatan munakunchis, chaypin yachanchis wañuymanta kawsayman pasasqanchista. Iñiqmasinta mana munakuqqa wañusqallan kashan. 15 Pipas iñiqmasinta cheqnikuqqa, runa wañuchiqmi. Qankunaqa yachankichismi pipas runa wañuchiqqa mana wiñay kawsayniyoqchu kasqanta. 16 Jesucriston ñoqanchisrayku wañurqan, chaypin yachanchis munakuyqa imaynachus kasqanta, chhaynallataqmi ñoqanchispas iñiq-masinchisrayku wañuytapas mana manchananchischu. 17 Pipas kay pachapi qhapaq kashaspa iñiqmasinta pisichikushaqta rikuspa mana khuyapayanmanchu chayqa, ¿Diospa munakuyninqa sonqonpi kanmanchu? Manan. 18 Wawallaykuna, ama simillawanchu rimayllawanchu munanakusun, aswanpas cheqaq munanakuyninchisqa ruwasqanchiswan sut'ita rikuchikuchun. 19 Chay hinapin yachanchis cheqaq-kaypi kashasqanchista, chaymi Diospa ñawpaqenpiqa mana manchakusunchischu, 20 sonqonchisña imamanta huchachawaqtinchispas. Diosqa aswanraqmi sonqonchismantaqa, payqa tukuy imaymanatan yachan. 21 Munasqay wawqe-panaykuna, sonqonchischus mana huchachawanchis chayqa, mana manchakuspan Diosman asuykunchis. 22 Ñoqanchisqa kamachikusqankunatan kasukunchis, paypa munasqantataq ruwanchispas, chaymi payqa tukuy ima mañakusqanchista qowanchis. 23 Diospa kamachikuyninqa kaymi: Churin Jesucristopin iñinanchis, hukkuna hukkunawantaqmi munanakunanchis, imaynan pay kamachiwarqanchis chayman hina. 24 Kamachikuyninkunata kasukuqkunaqa Dioswan hukllachasqan kashanku, Diospas paykunawan hukllachasqataqmi kashan. Qowasqanchis Santo Espirituwanmi yachanchis Diosqa ñoqanchiswan hukllachasqa kashasqanta. 1 Munasqay wawqe-panaykuna, askha llulla profetakunan kay pachantinman puririshan, chayrayku ama “Diospa yuyaychasqanmi rimashani” niqkunataqa llapantachu creeychis, aswanpas allinta t'aqwiychis paykunapiqa Diospa Espiritun kanchus icha manachus chayta yachanaykichispaq. 2 Diospa Espiritunwan kashaqtaqa kay hinapin reqsinkichis: Pipas Jesucristoq runa-kaypi cheqaqtapuni hamusqanta sut'ita rimariqqa, Diospa Espiritunwanmi kashan. 3 Jesucristoq runa-kaypi cheqaqtapuni hamusqanta mana sut'itachu rimaqpin ichaqa, Diospa Espiritun mana kanchu, aswanpas Cristo contra sayariqpa espiritunmi paypi kashan. Qankunaqa uyarirqankichismi Cristo contra sayariqpa rikhurimunanta, chaymi kunan kay pachapiña kashan. 4 Wawallaykuna, qankunaqa Diospan kankichis, chaymi chay llullakunata atiparqankichis, qankunapi kashaq Diosqa kay pachapi munaychakuq saqramanta aswan atiyniyoq kasqanrayku. 5 Paykunaqa kay pachaqmi kanku, chayraykun kay pachallamanta rimanku, Diospi mana iñiq runakunataq chaytaqa kusata uyarinku. 6 Ñoqanchismi ichaqa Diospa kanchis. Pipas Diosta reqsiqqa uyariwanchismi, pichus Diosta mana reqsiqmi ichaqa mana uyariwanchischu. Chaypin reqsinchis pichus Diospa cheqaq-kay Espirituyoq kasqanta, pitaqchus pantachiq espirituyoq kasqantapas. 7 Munasqay wawqe-panaykuna, hukkuna hukkunawan munanakusun, munakuyqa Diosmantan paqarimun. Pipas munakuqqa Diospa wawanmi, reqsintaqmi Diostapas. 8 Mana munakuqmi ichaqa Diosta mana reqsinchu. Diosqa munakuymi. 9 Diosqa munakuyninta rikuchiwarqanchis sapan Churinta kay pachaman kachamuspanmi, paypi iñispa wiñay kawsayniyoq kananchispaq. 10 Kaymi munakuyqa: Manan ñoqanchischu Diostaqa munakurqanchis, aswanpas Diosmi ñoqanchista munakuwarqanchis, chaymi Churinta kachamurqan wañusqanwan huchanchista pampachananpaq. 11 Munasqay wawqe-panaykuna, chay hinata Dios munakuwaqtinchismi ñoqanchispas hukkuna hukkunawan munanakunanchis. 12 Manan pipas Diostaqa hayk'aqpas rikurqanchu. Hukkuna hukkunawanchus munanakunchis chayqa, Diosmi ñoqanchiswan hukllachasqa kashan, chaymi ñoqanchispas Dios hina munakuyniyoq kanchis. 13 Santo Espiritunta qowasqanchiswanmi yachanchis Diosqa ñoqanchiswan hukllachasqa kashasqanta, ñoqanchispas Dioswan hukllachasqa kashasqanchista. 14 Ñoqayku kikiykun rikurqayku, hinaspan willayku: Dios Yayan Churinta kachamurqan runakunata qespichinanpaq, nispa. 15 Pipas sut'ita rimarinman Jesusqa Diospa Churin kasqanta chayqa, Diosmi paywan hukllachasqa kashan, paypas Dioswantaq hukllachasqa kashan. 16 Chhaynaqa, yachanchismi creenchispunitaqmi kanpas Diospa munakushawasqanchista. Diosqa ancha munakuqmi, munakuypi kawsaqqa Dioswanmi hukllachasqa kashan, Diospas paywantaq hukllachasqa kashan. 17 Imaynachus Jesucristo kashan, chay hinallataqmi ñoqanchispas kay pachapi kashanchis, ahinapin Diospa munakuyninwan hunt'a kashanchis, taripay p'unchaypi mana manchasqa kananchispaq. 18 Munakuypiqa manan manchapakuy kanchu, aswanmi cheqaq munakuyqa manchapakuyta wikch'un. Manchapakuqqa muchuchisqa kanantan manchakun, chaymi payqa Diospa munakuyninwan manaraq hunt'achu kashan. 19 Ñoqanchisqa Diostan munakunchis, ñawpaqtaraq pay munakuwasqanchisrayku. 20 Pipas iñiqmasinta cheqnikushaspa: “Ñoqaqa munakunin Diosta”, niqqa llullan. Rikushasqan iñiqmasinta mana munakunchu chayqa, ¿imaynatan munakunman mana rikusqan Diostaqa? 21 Jesucriston qowarqanchis kay kamachikuyta: Diosta munakuqqa iñiq-masintapas munakullachuntaq, niqta. 1 Pipas Jesusqa Cristo kasqanta iñiqqa Diospa wawanmi. Taytata munakuqqa chay taytaq wawankunatapas munakullantaqmi. 2 Diosta munakuspanchis kamachikusqankunatapas hunt'aspanchismi Diospa wawankunata munakusqanchistaqa yachanchis. 3 Diosta munakuspanchisqa kamachikusqankunatan kasukunchis, kamachikuyninkunaqa manataqmi sinchi sasachu. 4 Pipas Diospa wawan kaqqa kay pachatan atipan, kay pachata atipachiqninchisqa iñiyninchismi. 5 ¿Pitaq kay pachata atipaqqa? Jesusqa Diospa Churin kasqanta iñiqllan. 6 Jesucristoqa kay pachaman hamuspa unuwanmi bautizachikurqan, wañuspataq yawarninta hich'arqan. Payqa manan unullawanchu hamurqan, aswanpas yawarpiwanmi. Kikin Santo Espiritun chaykunataqa sut'ita willakun, payqa cheqaqpunin. 7 Willaqkunaqa kinsan: [Hanaq pachapi... Yaya, Simi, Santo Espíritu, chay kinsantinqa ch'ullallan] 8 Espíritu, unu, yawarpiwan, chay kinsantinqa huk-nisqallan kanku. 9 Runakunaq willawasqanchistaqa creenchismi, Diospa willawasqanchistaqa aswantaraqmi creenanchis. Kikin Diosmi pichus Churin kasqantaqa willawarqanchis. 10 Diospa Churinpi iñiqqa Diospa willakusqanta chaskispan sonqonpi waqaychan, Diospi mana iñiqmi ichaqa Churinmanta willasqan willakuyta mana chaskispa Diosta llullapaq hap'in. 11 Chay willakusqanman hinan Diosqa qowarqanchis wiñay kawsayta, chay kawsaytaqmi Churinpi kashan. 12 Pipas Diospa Churinwan hukllachasqa kashaqqa wiñay kawsayniyoqmi, pipas Diospa Churinwan mana hukllachasqa kaqmi ichaqa mana wiñay kawsayniyoqchu. 13 Chaykunatan qankunaman qelqamuykichis Diospa Churin Jesucristopi iñiqkunaman, wiñay kawsayniyoq kasqaykichista yachanaykichispaq. 14 Ñoqanchisqa Diosman asuykuspan allintapuni yachanchis, munayninman hina imatapas Diosmanta mañakuqtinchisqa pay uyariwananchista. 15 Ima mañakusqanchistapas Diospa uyariwasqanchistaqa yachanchismi, tukuy mañakusqanchiskunata chaskinanchistapas yachallanchistaqmi. 16 Pipas iñiqmasinta rikunqa wañuyman mana aysaykuq hucha ruwashaqta chayqa, mañapunanmi, hinan Diosqa payman kawsayta qonqa wañuyman mana aysaykuq hucha kasqanrayku. Kanmi wañuyman aysaykuq hucha, chay huchapaqqa manan “Diosmanta mañapunan” ninichu. 17 Tukuy mana chanin ruwayqa huchan, ichaqa kanmi wañuyman mana aysaykuq hucha. 18 Yachanchismi Diospa wawanqa manan huchallikushallanchu. Paytaqa Diospa Churinmi waqaychan, chaymi saqrapas mana imananpaschu. 19 Yachanchismi Diospa kasqanchista, lliw kay pachataq saqraq munaychakusqan kashasqantapas. 20 Yachallanchistaqmi Diospa Churin hamusqanta, paymi yuyayta qowanchis cheqaq Diosta reqsinanchispaq. Cheqaqkaqwan hukllachasqan kashanchis Churin Jesucristowan hukllachasqa kashasqanchisrayku. Jesucriston cheqaq Diospas, wiñay kawsaypas. 21 Wawallaykuna, idolokunataqa amapuni yupaychaychischu. 1 Ñoqa kurak umalli runan Diospa akllasqan señoraman wawakunantinman qelqamuykichis. Qankunatan cheqaqtapuni munakuykichis, manataqmi ñoqallachu, aswanpas cheqaq-kayta llapa reqsiqkunapas munakullasunkichistaqmi. 2 Qankunataqa munakuykichis sonqonchispi cheqaq-kay kasqanraykun, chay cheqaq-kayqa wiñaypaqmi ñoqanchiswan kanqa. 3 Dios Yayan Churin Jesucristopiwan sumaqta saminchawasunchis, khuyapayawasunchis, thak-kaytapas qowasunchis, cheqaq-kayninman munakuyninman hina. 4 Anchatapunin kusikurqani, imaynan Dios Yaya kamachiwarqanchis chayman hina wakin wawaykikuna cheqaq-kaypi purishasqanta rikuspa. 5 Kunanqa, señora, valekuykin hukkuna hukkunawan munanakunanchista. Kay qelqamusqayqa manan mosoq kamachikuychu, aswanpas qallariymantapacha yachasqanchis kikin kamachikuymi. 6 Munakuyqa Diospa kamachikuyninkunaman hinapuni kawsaymi. Qallariymantapacha yachasqaykichis kamachikuyqa khaynatan nin: “Munakuypin kawsanaykichis”, nispa. 7 Askhan pantachiqkunaqa kay pachapi purishanku, paykunaqa Jesucristoq runa-kaypi hamusqantan neganku. Chay hina runakunaqa q'otukuqkunan, Cristo contra sayariqkunataqmi kankupas. 8 Qankunaqa makilla paykunamanta cuidakuychis, llank'asqaykichis ama usuqpaq kananpaq, aswanpas hunt'asqa premiota chaskinaykichispaq. 9 Pipas Cristoq yachachikuyninpi mana takyaspa q'ewisqa yachachikuyta yapaykun chayqa, manan Dioswan hukllachasqachu kashan, Cristoq yachachikuyninpi takyaqmi ichaqa Yayawanpas Churiwanpas hukllachasqa kashan. 10 Pipas watukuq hamuspa mana kay yachachikuytachu yachachisunkichisman chayqa, ama chay runataqa wasiykichispi chaskiychischu, amataq allin hamuytapas qoychischu. 11 Pipas payta allin hamuyta qospa chaskiykuqqa mana allinkunata ruwaq-masinñan kapun. 12 Askhapunin kashan qankunata rimapayanayqa, ichaqa manan cartallapichu chaykunataqa qelqamuykichisman, aswanpas watukuqmi hamuyta munashaykichis, uya-uyapura rimananchispaq, hinaspa q'ochukuyninchis hunt'asqa kananpaq. 13 Diospa akllasqan ñañaykiq wawankunan napaykamusunkichis. 1 Ancha munakusqay Gayo, ñoqa kurak umalli runan qelqamuyki, qanta cheqaqtapuni munakuspa. 2 Munasqa wawqéy, ñoqaqa tukuy imapipas allillanpuni qhalillapuni kanaykipaqmi Diosmanta mañapushayki, yachanin espiritual kawsayniykiqa allinpuni kashasqanta. 3 Maytapunin kusikushani wawqekuna hamuspanku hunt'aqpuni kashasqaykimanta willawaqtinku, qanqa cheqaq-kayman hinapunin kawsashanki. 4 Ñoqaqa iñiypi wawaykunaq cheqaq-kaypi purisqanta uyarispaymi tukuy imamantapas aswantaqa kusikuni. 5 Munasqa wawqéy, tukuy imapipas wawqe-panakunata yanapaspaykiqa allintapunin ruwashanki, aswantaqa karu llaqtamanta kaqkunata yanapaspa. 6 Paykunan iglesiaman willarqanku munakuywan yanapaykusqaykimanta. May allinmi kanqa, Diospa sonqonman chayaqta hinapuni paykunata yanapaykuyqa puriyninkupaq imallatapas qoykuspa. 7 Paykunaqa Jesucristomanta willamunankupaqmi puririrqanku, manataqmi imatapas Diospi mana iñiq runakunamantaqa chaskirqankuchu. 8 Chaymi ñoqanchisqa chay hina wawqekunata qorpachananchispuni, ahinapi cheqaq-kay allin willakuykunata willaypi yanapakuq kananchispaq. 9 Iglesiamanmi huk cartata qelqamurqani, ichaqa Diotrefesmi paykuna ukhupi kamachikuq churakuspa mana chaskiyta munawankuchu. 10 Chayraykun hamuspayqa, contraykupi llullakuspa yanqa rimasqanmanta anyasaq. Payqa manan chay rimasqallanwanqa contentakunchu, aswanpas watukamuq wawqekunatan mana chaskinchu, pikunachus chaskiyta munaqkunatapas hark'anmi, iglesiamantataq qarqon. 11 Munasqa wawqéy, qanqa ama mana allin ruwaykunataqa yachaqakuychu, aswanpas allinkaqllatapuni ruway. Allinkaqta ruwaqqa Diospan, mana allinkaqta ruwaqmi ichaqa, Diosta mana reqsinchu. 12 Demetriomantaqa lliwmi allinta rimanku, kikinpa cheqaq kawsayninpas chaytapunin sut'inchan. Ñoqaykupas ahina kasqantapunin willayku, yachankichistaqmi willasqaykuqa cheqaq kasqanta. 13 Askhapunin kashan qanta rimapayanayqa, ichaqa manan cartallapichu chaykunataqa qelqamuykiman, 14 aswanpas usqhayllan qanwan tupaykuyta munashani uya-uyapura rimananchispaq. 15 Thak-kay qanwan kachun. Kaypi kaq amigonchiskunan napaykamusunki. Qanpas chaypi kaq amigonchiskunata sapankankuta napaykapuway. 1 Jesucristoq kamachin, Jacoboq wawqen ñoqa Judasmi kay cartata qelqamuykichis Diospa waqyasqankunaman. Qankunatan Dios Yaya munakusunkichis, Jesucristotaq waqaychashasunkichis. 2 Diosmi anchatapuni khuyapayasunkichis, thak-kaytapas qosunkichis, munakusunkichispas. 3 Munakusqay wawqe-panaykuna, maytapunin munarqani llapanchispa qespikuyninchismanta qankunaman qelqamuyta, ichaqa kunanmi kikiymanta obligasqa rikukuni kaykunata qelqamunaypaq: Qankunatan kallpachaykichis iñiypi qaqatapuni sayanaykichispaq, chay iñiytan ch'ulla kutillata Diosqa ch'uya llaqtanman qorqan. 4 Diosta mana manchakuq wakin runakunan, mana reparachikuq hinalla haykumurqasunkichis. Paykunaqa millay runakunan kanku, chayraykun ñawpaqmantaña huchachanapaq nisqaña karqanku, Diosninchispa khuyapayakuynintapas q'ewispa qhelli kawsayman tukuchinku, sapallan munaychakuq Señor Jesucristotapas negankun. 5 Yachashankichisña chaypas, munanin huk kutitawan qankunata kayta yuyarichiyta: Señorqa Israel llaqtantan Egipto suyumanta horqomurqan, ichaqa chay qhepatan mana iñiqkunata wañurachirqan. 6 Hinallataq qallariypi munayniyoq kasqankuwan mana contentakuq angelkunatapas wiñaypaq watasqata laqhayaq ukhupi hatun taripay p'unchaypaq Diosqa waqaychashan, hanaq pacha tiyanankuta saqepusqankurayku. 7 Kaqllataqmi Sodoma llaqtapas, Gomorra llaqtapas, muyuriqpi llaqtakunantin, chay angelkuna hinallataq qhelli huchapi purirqanku, aychaq sinchi millay munasqankunata ruwaspanku, chay hawa wiñay ninaq muchuchiyninta ñak'arirqanku. Chaykunaqa llapa wanananchispaq ejemplo churasqan kashan. 8 Chay hinallataqmi chay mosqokuq runakunapas cuerponkuta qhellichanku, atiyniyoq Señorta pisichanku, hanaq pachapi atiyniyoqkunatapas k'aminku. 9 Kikin Arcangel Miguelpas saqrawan churanakushaspa, Moisespa ayanta qechunakushaspanqa, manan saqrata k'amispa huchacharqanchu, aswanmi nirqan: Señormi anyasunki, nispalla. 10 Chay runakunan ichaqa mana yachashaspa imatapas k'aminku. Paykuna kikinkumanta munasqankupitaq mana yuyayniyoq uywakuna hina, waqllinku, wañuyman rinankupaq. 11 ¡Ay, imaynaraqmi paykunaqa kanqa! Cainpa ruwasqanta hinan ruwashanku. Qolqeraykun Balaam hina pantaykunku. Coré hina awqa sayarisqankuraykun wañuchisqa kanku. 12 Iñiqkunapaq wakichisqa mikhuyniykichiskunapipas sinchi p'enqaymi paykunaqa kanku, chaypin qankunawan kuska kusisqa mikhunkupas ukyankupas mana p'enqarikuspa, chaykunaqa paykuna kikillankutan michikunku. Paykunaqa kanku wayraq apaykachasqan mana parayoq phuyu hinan, cosecha tiempopi mana ruruyoq saphinmanta t'irasqa mullpha sach'a hinan. 13 Paykunaqa lamar-qochaq sinchi phoqchiqesqan hinan kanku, p'enqay ruwasqankuqa qochaq wikch'usqan qhelli phosoqo hinan rikhurin. Paykunaqa mana takyaykuspa phawaykachaq ch'askakuna hinan kanku. Chaymi paykunaqa huchachasqa kashanku, laqhayaq ch'ampi tutayaqpi wiñaypaq kanankupaq. 14 Paykunamantan Adanpa qanchiskaq miraynin Enocpas profetizarqan: “Señortan rikurqani waranqa-waranqa ch'uya angelkunawan hamushaqta, 15 lliwta taripananpaq, hinaspa llapa millay runakunata lliw mana chanin ruwasqankumanta, Diosta mana manchakuspa huchasapakunaq paypa contranpi llapa k'arak simikunata rimasqankumantawan huchachananpaq”, nispa. 16 Chay runakunaqa millay munasqallankuta ruwayta munaspankun chhuchupakunku, qhepallapin rimanku, hinallataq hatunchakuspanku runakunapaq allinta rimaq tukunku imatapas chaskinankuraykulla. 17 Qankuna ichaqa, munakusqay wawqe-panaykuna, yuyariychis Señorninchis Jesucristoq apostolninkunaq ñawpaqmantaña willasqanku simikunata. 18 Paykunan nirqasunkichis: “P'uchukay qaylla tiempokunapiqa kanqan asipayakuqkuna, millay munayninkuman hina puriqkuna”, nispa. 19 Paykunaqa t'aqanachiqkunan kanku, kay pacha kaqpi yuyayniyoqmi kanku, manataqmi Diospa Espiritunqa paykunapi kanchu. 20 Qankuna ichaqa, munakusqay wawqe-panaykuna, ancha ch'uya iñiyniykichispi wiñachinakuychis, Santo Espirituq yanapayninwan Diosmanta mañakuychis. 21 Diospa munakuyninpi allinta takyaychis, Señorninchis Jesucristoq khuyapayakuyninpi, wiñay kawsay qonasuykichista suyakuychis. 22 Wakin iskayrayaqkunata iñiyninkupi yanapaykuychis. 23 Wakinta qespichiychis, ninamanta qechurqoq hina, wakintataq cuidakuspa khuyapayaychis, ichaqa mana chanin kawsayninkupi qhellichasqa p'achatapas cheqnikuychis. 24 Chay hinaqa, mana urmaqta waqaychaqniykichis atiyniyoq Diosman, ancha kusikuywan qhapaq qayllanman mana huchachanata asuykachiqniykichis, 25 sapallan qespichiqninchis Diosman, qhapaqchaypas, hatunchaypas, hatun kamachikuypas, qhapaq-atiypas, qaynapas, kunanpas, wiñay-wiñaypaqpas Señorninchis Jesucristoq sutinpi kachun. Amén. 1 Kayqa Jesucristoq rikuchiyninmi, chaytan Diosqa payman qorqan yaqaña sucedenan kaqkunata kamachinkunaman rikuchinanpaq. Chaymi Jesucristoqa angelninwan chaykunata kamachin Juanman willachirqan. 2 Juanmi tukuy imaymana rikusqanta willakuspa Diospa siminta Jesucristoq willasqantawan willarqan. 3 Kusisamiyoqmi kay libropi profetizasqa simikunata leeqqa, hinallataq leesqata uyariqkunapas, chaypi qelqasqakunata kasukuqkunapas, chaykunaq sucedenan tiempoqa sispaykamushanñan. 4 Ñoqa Juanmi Asia provinciapi kaq qanchis iglesiaman qelqamuykichis: Diosmi Jesucristopiwan, Diospa tiyananpa ñawpaqenpi kashaq qanchis espiritukunapiwan saminchasunkichis thak-kaytapas qosunkichis. Diosmi ñawpapas karqan, kunanpas kashan, qhepamanpas kanqa. 5 Jesucriston hunt'aq testigoqa, wañusqakunamanta phiwikaq kawsarimpuqpas, kay pacha reykunata kamachiqpas. Jesucriston munakuwaqninchis, huchanchiskunamanta yawarninwan kacharichiwaqninchis, 6 hinaspa Dios Yayanpa qhapaqsuyunpi sacerdotekunata churawarqanchis payta servinanchispaq. Payman qhapaqchaypas atiypas wiñay-wiñaypaq kachun. Amén. 7 Qhawariychis, phuyupin Cristo hamushan, llapa runan payta rikunqa, t'urpuspa k'iriqninkunapas rikunqan, hinaspan kay pacha lliw ayllukuna payta rikuspa waqaykunqaku. Arí, Amén. 8 Tukuy-atiyniyoq Señor Diosmi nin: “Ñoqan kani Qallariypas Tukukuypas. Ñoqan kani ñawpa kaqpas, kunan kaqpas, qhepaman kaqpas”, nispa. 9 Ñoqa wawqeykichis Juanmi Jesuswan hukllachasqa kaspa Diospa qhapaqsuyunta suyakuq-masiykichis kani, qankunawan kuskataq ñak'ariykunatapas pacienciawan muchushani. Patmos islapin preso kasharqani, Diospa siminta Jesucristomantawan willakusqayrayku. 10 Hinan Señorpa p'unchayninpi Santo Espirituq atiyninpi kashaspay qhepaypi huk kunkata uyarirqani, kunkayoqta rimashaqta, cornetaq waqayninta hina. 11 Chay kunkan niwarqan: Qelqa k'uyupin qelqanki rikusqaykita, hinaspa Asia provinciapi kaq qanchis iglesiaman apachinki: Efesoman, Esmirnaman, Pergamoman, Tiatiraman, Sardisman, Filadelfiaman, Laodiceamanwan, nispa. 12 Hinan rimaykamuwaqniyta rikunaypaq qhepayta qhawarikuspa rikurqani qanchis qori candelerota, 13 chay candelerokuna chawpipitaq Runaq Churinman rikch'akuqta rikurqani, qoysu p'achawan p'achasqata, qhasqon cheqaspi qori cinturonwan chumpiykusqata. 14 Chukchantaq kasqa yuraq millma hina, rit'i hina yuraqllaña, ñawinkunapas rawrashaq nina hina kasqa. 15 Chakinkunapas hornopi ch'uyayachisqa k'anchashaq bronceman rikch'akuqmi kasqa, kunkanpas askha unuq phaqchasqanmanmi rikch'akusqa. 16 Paña makinpitaq qanchis qoyllurkunata hap'ishasqa, siminmantataq iskay ladon filoyoq espada lloqsimushasqa, uyantaq allinta k'anchashaq inti hina kasqa. 17 Hinan ñoqaqa payta rikuspa wañusqa hina ñawpaqenpi wikch'ukurqani. Chaymi payqa paña makinwan llamiykuwaspa niwarqan: Ama mancharikuychu, Ñoqan kani ñawpa kaqpas qhepa kaqpas. 18 Ñoqaqa Kawsaqmi kani, wañusqan karqani, kunantaq ichaqa wiñay-wiñaypaq kawsani. Ñoqan hap'ishani wañuypa llaventapas Ukhu-pachaq llaventapas. 19 Chay hinaqa, rikusqaykikunatan qelqanki: kunan kaqkunata, imakunachus qhepaman kanantawan. 20 Paña makiypi qanchis qoyllurkunata, qanchis qori candelerotawan rikusqaykiqa kaymi: Chay qanchis qoyllurkunata rikusqaykiqa qanchis iglesiaq angelninkunan, qanchis candelerota rikusqaykipas qanchis iglesian, nispa. 1 Efeso llaqtapi iglesiaq angelninman qelqay: Paña makinpi qanchis qoyllurkunata hap'iqmi, qanchis qori candelero chawpipi puriqmi kay hinata nin: 2 Ñoqan yachani lliw ruwasqaykikunata, sinchi llank'asqaykikunata, pacienciasqaykitapas. Yachallanitaqmi mana allin kaqtaqa mana hinallatachu qhawasqaykita, mana apóstol kashaspa “apostolmi kayku” niqkunata probaspa llulla kasqankuta hap'isqaykitapas. 3 Qanqa sutiyraykun pacienciarqanki, muchurqanki, mana sayk'uspan ñoqarayku sinchita llank'arqanki. 4 Chaywanpas kashanmi contraykipi: Manan ñawpaq hinañachu munakuwanki. 5 Chay hinaqa, yuyariy manaraq urmashaspa imaynachus kasqaykita, hinaspa huchaykikunata saqepuspa Diosman kutirikuspayki ñawpaqkaq ruwasqaykikunata ruway. Manapuni Diosman kutirikuqtiykiqa usqhayllan qanman hamusaq, hinaspa candeleroykita maypichus kashasqanmanta wikch'usaq. 6 Chaywanpas, kashanmi qanpa allinniykipaq: Nicolaita nisqa runakunaq ruwasqankuta cheqnikusqayki, chaykunatan ñoqapas cheqnikullanitaq, nispa. 7 Ninriyoqqa iglesiakunaman Santo Espirituq nisqanta uyarichun. Atipaqmanqa kawsay sach'amantan mikhuchisaq, chay sach'an Diospa paraisonpi kashan, nispa. 8 Esmirna llaqtapi iglesiaq angelninman qelqay: Ñawpaq kaqmi, qhepa kaqmi, wañusqanmanta kawsarimpuqmi kay hinata nin: 9 Ñoqan yachani sasachakuykunapi ñak'arisqaykita, wakcha kasqaykitapas, ichaqa qhapaqmi kashanki. Yachallanitaqmi mana judío runa kashaspa “judío runan kayku” nispa ñakasqasuykitapas, chaykunaqa Satanaspa huñukuy t'aqanmi kanku. 10 Ñak'arinaykimantaqa ama manchakuychu. Saqran wakinniykichista carcelman churachisunkichis, probasqa kanaykichispaq, hinaspan chunka p'unchayta ñak'arinkichis. Qanqa hunt'aqllapuni kay wañunaykiña kaqtinpas, ñoqataq wiñay kawsay coronata qosqayki, nispa. 11 Ninriyoqqa iglesiakunaman Santo Espirituq nisqanta uyarichun. Atipaqtaqa manan imananqapaschu iskaykaq wañuyqa, nispa. 12 Pérgamo llaqtapi iglesiaq angelninman qelqay: Iskay ladon filo espadayoqmi kay hinata nin: 13 Ñoqan yachani maypichus tiyasqaykita. Qanqa tiyanki Satanaspa kamachikusqan cheqaspin, chaywanpas hunt'aqllapunin sutiypi hap'ipakushanki. Ñoqapi iñiyniykitaqa manapunin saqerqankichu, qankuna ukhupi kaq hunt'aq testigoy Antipastaña Satanaspa tiyasqanpi wañuchishaqtinkupas. 14 Chaywanpas kanpunin contraykipiqa: Wakinniykichismi Balaampa yachachikuyninta ruwashankichis. Chay Balaanmi Balacta yachachirqan Israel runakunata huchaman urmachiyta, idolokunaman sacrificio haywasqata mikhunankupaq, wasanchay huchata ruwanankupaqwan. 15 Hinallataq wakinniykichispas Nicolaita nisqa runakunaq yachachikuyninta ruwashankichis. 16 Chay hinaqa, huchaykita saqepuspa Diosman kutirikuy, mana chayqa usqhayllan hamusqayki, hinaspan simiymanta lloqsimuq espadawan chay runakuna contra maqanakusaq, nispa. 17 Ninriyoqqa iglesiakunaman Santo Espirituq nisqanta uyarichun. Atipaqmanqa pakasqa “maná” nisqa t'antatan mikhuchisaq, hinallataq huch'uy rumichata qosaq, chay rumichapin mosoq suti qelqasqa kanqa, chaytan mana pipas reqsinchu, aswanpas chayta chaskiqllan, nispa. 18 Tiatira llaqtapi iglesiaq angelninman qelqay: Rawrashaq nina ñawikunayoq, chakinkunapas k'anchashaq bronceman rikch'akuq Diospa Churinmi kay hinata nin: 19 Ñoqan yachani ruwasqaykikunata, munakuyniykita, iñiyniykita, llank'asqaykita, pacienciasqaykitapas. Yachallanitaqmi ñawpaqkaq ruwasqaykimantaqa kunan astawan ruwashasqaykitapas. 20 Chaywanpas kashanmi contraykipi: Qanqa “profetisan kani” niq chay Jezabel warmitan hinallata qhawashanki, payqa kamachiykunatan yachachikuyninwan q'otun, chaymi paykunaqa wasanchay huchapi purinku, idolokunaman sacrificio haywasqakunatapas mikhunku. 21 Ñoqaqa chay warmiq Diosman kutirikunanpaq tiempota qorqanin, ichaqa manan chay wasanchay huchapi puriyninta saqeyta munarqanchu. 22 Kunanmi Jezabelta sinchitapuni onqochisaq, hinallataq paywan wasanchaqkunatapas sinchita ñak'arichisaq, manachus chay millay ruwasqankumanta Diosman kutirikunqaku chayqa. 23 Wawankunatapas wañurqarichisaqmi, hinan llapa iglesiakuna yachanqaku sonqokunatapas, yuyaytapas t'aqwiq kasqayta. Sapankaykichistataq ruwasqaykichisman hina muchuchisqaykichis. 24 Tiatira llaqtapi wakinniykichismanmi nimuykichis: Qankunaqa manan chay Jezabelpa yachachikuyninta chaskirqankichischu, “Satanaspa pakasqa yachayninkuna” nisqankutapas manan reqsirqankichischu. Qankunamanqa manan wak sasa ruwaytachu kamachirqaykichis, 25 aswanpas qankunaqa imatachus yachasqaykichispi qaqata sayaychis kutimunaykama. 26 Pipas atipanman, hinaspa ñoqaq munasqay ruwaykunata tukukuykama hunt'anman chayqa, ñoqan payman atiyta qosaq suyukunata kamachinanpaq, 27 imaynan ñoqamanpas Yayay atiyta qowarqan hinata, hinaspan fierro varawan paykunata kamachinqa, t'uru manka hinataq ñut'u p'akisqa kanqaku. 28 Paymanqa qollasaqtaqmi pacha paqariy ch'askatapas, nispa. 29 Ninriyoqqa iglesiakunaman Santo Espirituq nisqanta uyarichun, nispa. 1 Sardis llaqtapi iglesiaq angelninman qelqay: Qanchis espiritukunata, qanchis qoyllurkunatawan hap'iqmi kay hinata nin: Ñoqan yachani ruwasqaykikunata, hinallataq kawsashaq hina rikusqa kashaspapas wañusqa kashasqaykita. 2 Rikch'ariy, hinaspa wañupushanña chay qhepaqkunata kallpachay. Diospa ñawpaqenpi ruwasqaykikunataqa manan allin hunt'asqatachu tarini. 3 Chay hinaqa, yuyariy chaskisqaykita uyarisqaykitawan, hinaspa kasukuspa kawsay, huchaykikunata saqepuspataq Diosman kutirikuy. Manachus rikch'anki chayqa, suwa hinan hamusqayki, manataq yachankichu ima horatachus qanman hamunayta. 4 Chaywanpas Sardis llaqtapin pisilla kashankichis p'achaykichista mana qhellichaqkuna, qankunan yuraq p'achayoq ñoqawan purinkichis, chaypaq hina kasqaykichisrayku. 5 Atipaqqa yuraq p'achawan p'achasqan kanqa, sutintapas manan kawsay libromanta horqosaqchu, aswanpas Yayaypa ñawpaqenpin angelninkunaq qayllanpiwanmi paytaqa “ñoqaqmi” nisaq. 6 Ninriyoqqa iglesiakunaman Santo Espirituq nisqanta uyarichun, nispa. 7 Filadelfia llaqtapi iglesiaq angelninman qelqay: Ch'uyakaqmi, cheqaqkaqmi, Davidpa ayllunpi llave hap'iqmi kay hinata nin: Punkuta kichaqtiyqa manan pipas wisq'anmanchu, punkuta wisq'aqtiypas manan pipas kichanmanchu. Yachanin ruwasqaykikunata. 8 Qhawariy, ñawpaqeykipin punkuta kicharipuyki, chaytaqa manan pipas wisq'ayta atinmanchu. Pisi kallpaña kashaspaykipas simiytaqa kasuwarqankin, manataqmi sutiytapas negarqankichu. 9 Satanaspa huñukuy t'aqanmanta kaqkunatan kachamusqayki. Paykunan llullakuspanku mana judío runa kashaspa “judío runan kayku” ninku. Paykunatan ñawpaqeykipi qonqorichisaq qanta munakusqayta yachanankupaq. 10 Pacienciakunaykipaq kamachisqaytan kasuwarqanki, chaymi ñoqapas kay pachantinman hamuq ñak'ariymanta waqaychasqayki, chay ñak'ariymi hamunqa kay pachapi llapa runakunata probananpaq. 11 Ñoqaqa yaqañan hamusaq, imatachus yachasqaykipi qaqata sayay, ama pipas premioykita qechunasuykipaq. 12 Pipas atipaqtaqa Diosniypa wasinpin tusata hina churasaq, manataq hayk'apas chaymanta lloqsinqañachu. Diosniypa sutintan paypi qelqasaq, Diosniypa llaqtanpa sutintawan, chay llaqtaqa hanaq pachamanta Diosniymanta uraykamuq mosoq Jerusalenmi, hinallataq mosoq sutiytapas paypi qelqasaq, nispa. 13 Ninriyoqqa iglesiakunaman Santo Espirituq nisqanta uyarichun, nispa. 14 Laodicea llaqtapi iglesiaq angelninman qelqay: Cheqaqkaqmi, cheqaq rimaq hunt'aq testigon, Diospa kamasqanpi Qollanan kay hinata nin: 15 Ñoqan yachani ruwasqaykikunata, manataq chiri manataq rupha kasqaykitapas. ¡Allinmi kanman, ruphapas mana chayqa chiripas kawaq chayqa! 16 Manataq chiri manataq rupha kaspayki, as q'oñilla kasqaykiraykun simiymanta aqturparisqayki. 17 Qanqa ninkin: Ñoqaqa qhapaqmi kani, tukuy imapas allinkaman kawan, manan imapas pisiwanchu, nispa. Ichaqa manan reparakunkichu, huk khuyapayana, mana imayoq, wakcha, ñawsa, q'alalla kashasqaykita. 18 Chaymi ñoqa yuyaychayki, ninapi ch'uyanchasqa qorita rantikuwanaykipaq, cheqaqtapuni qhapaq kanaykipaq, hinallataq yuraq p'achata rantikuwaspayki p'achakunaykipaq, q'ala-kayniykita pakaykunaykipaq, rikunaykipaqtaq ñawi sut'uchina hampita ñawiykikunaman sut'uchikunaykipaq. 19 Ñoqaqa llapa munakusqaykunatan anyaykunipas wanachinipas. Chay hinaqa, tukuy sonqo kallpachakuy, huchaykikunata saqepuspataq Diosman kutirikuy. 20 Qhawariy, ñoqaqa punkupin kashani, waqyashanitaq. Pipas kunkayta uyarispa punkuta kicharimunqa chayqa, wasinmanmi haykusaq, hinaspan paywan kuska mikhusaqku. 21 Atipaqtaqa ñoqawan kuskatan kamachikunay tiyanaypi tiyachisaq, imaynan ñoqapas atiparqani hinaspa Yayaywan kamachikunan tiyananpi tiyaykurqani hinata, nispa. 22 Ninriyoqqa iglesiakunaman Santo Espirituq nisqanta uyarichun, nispa. 1 Chaykuna qhepata qhawarispan hanaq pachapi punku kicharayashaqta rikurqani, hinaspa cornetaq waqayninman rikch'akuq kunkata ñawpaq uyarirqani, chay kunkan nimuwarqan: Kayman wichamuy, kaykuna qhepata imakunachus kanqa chaykunatan ñoqa rikuchisqayki, nispa. 2 Chay ratopachan Santo Espirituq atiyninpi kasharqani hinaspan hanaq pachapi kamachikuy tiyana churasqata rikurqani, chay tiyanapi huk tiyashaqtawan. 3 Chay tiyashaqtaq k'anchaq q'omer umiñaman nina-q'ellu umiñaman rikch'akuq k'anchashaq kasqa. Tiyanaq muyuriqnintaq k'uychi hina kasqa, q'omer qespi umiñaman rikch'akuq k'anchashaq. 4 Chay tiyanaq muyuriqninpitaq iskay chunka tawayoq tiyanakunata rikurqani, chaykunapitaq iskay chunka tawayoq kurak runakuna tiyashasqa, yuraq p'achayoq qori coronayoq. 5 Tiyanamantan lloqsimushasqa illapakuna, chikchi t'oqyaykuna, kunununuykuna ima, tiyanaq ñawpaqenpitaq qanchis nina k'anchaykuna rawrashasqa, chaykunan karqan Diospa qanchis espiritunkuna. 6 Tiyanaq ñawpaqenpin kasqa illashaq qespi lamar-qochaman rikch'akuq. Tiyanaq ñawpaqenpi muyuriqninpiwantaq tawa kawsashaqkuna kashasqa, ñawpaqenkupipas qhepankupipas ñawikunawan hunt'aykusqa. 7 Ñawpaqkaq kawsashaqmi rikch'akusqa leonman, iskaykaqmi toroman, kinsakaqmi runa uyayoq hina kasqa, tawakaqtaq phalashaq ankaman rikch'akusqa. 8 Chay tawantin kawsashaqkunaqa sapankankun soqta raphrayoq kasqaku, muyuriqninkupipas raphranku ukhupiwanpas ñawikunawan hunt'aykusqa. Mana samaykuspan tuta-p'unchay nisharqanku: Ch'uyay-ch'uya, ch'uyapunin Tukuy-atiyniyoq Señor Diosqa, paymi ñawpa kaqpas, kunan kaqpas, hamuq kaqpas, nispa. 9 Chay kawsashaqkunan tiyanapi tiyashaq wiñay-wiñaypaq kawsaqta hatuncharqanku, yupaycharqanku, hinallataq graciasta qorqanku. Sapa kuti chayta ruwaqtinkun, 10 chay iskay chunka tawayoq kurak runakunaqa k'umuykukuspa tiyanapi tiyashaq wiñay-wiñaypaq kawsaqta yupaycharqanku, tiyanaq ñawpaqenman coronankuta churaykuspataq nirqanku: 11 Qanqa Señor Diosniyku, hatunchaytapas, yupaychaytapas, atiytapas chaskinaykipaq hinapunin kanki, tukuy imaymanata qan kamasqaykirayku, chaymi munayniykiwan kashankupas, kamasqapas karqanku, nispa. 1 Hinallataq rikurqani tiyanapi tiyaqpa paña makinpi huk qelqa k'uyuta, ukhunpipas patanpipas qelqasqata, qanchis cheqaspi sellowan wisq'asqata ima. 2 Atiyniyoq angeltataq kunkayoqta tapukushaqta rikurqani: ¿Pitaq kay qelqa k'uyuta kichananpaq hina, sellosqakunatapas kichananpaq hina kashan? nispa. 3 Hinan mana pipas hanaq pachapipas, kay pachapipas, kay pachaq ukhunpipas qelqata kichariy atiq karqanchu, manapuni qhawaykuyta atiqllapas. 4 Chaymi ñoqaqa anchatapuni waqarqani, qelqata kichananpaqpas, qhawaykunallanpaqpas manapuni pillapas kasqanrayku. 5 Chaymi hukkaq kurak runa niwarqan: ¡Amaña waqaychu! ¡Qhawariy, Davidpa mirayninmanta Judá ayllu Leonmi atiparqan! Paymi atin sellosqakunata paskaspa qelqa k'uyuta kichayta, nispa. 6 Hinan qhawarispa rikurqani tiyana qayllapi, tawa kawsashaqkunaq chawpinpi, kurak runakunaq chawpinpiwan huk Cordero nak'asqa hina sayashaqta. Chay Corderon kasqa qanchis waqrayoq qanchis ñawiyoq ima. Chay ñawikunan kay pachantinman Diospa kachamusqan qanchis espiritukuna. 7 Chay Corderon tiyanapi tiyaqman asuykuspa paña makinmanta qelqa k'uyuta chaskirqan. 8 Qelqata chaskiqtintaq tawa kawsashaqkunapas, iskay chunka tawayoq kurak runakunapas Corderoq ñawpaqenpi k'umuykukurqanku. Kurak runakunataq sapanka kasqaku arpayoq, incienso hunt'a qori hatun p'ukuyoq ima. Chay p'ukupi inciensoqa Diospi iñiqkunaq mañakuyninkunan. 9 Hinan chay kurak runakunaqa mosoq takita takirqanku: Qanqa qelqa k'uyuta chaskinaykipaq, sellosqakunatapas kicharinaykipaq hinapunin kanki. Qanqa wañuchisqan karqanki, yawarniykiwanmi runakunata Diospaq rantirqanki lliw ayllumanta, rimaymanta, llaqtamanta, suyumantawan. 10 Diosniykupaqmi paykunamanta qhapaqsuyuta ruwarqanki, sacerdotekunata churarqanki, chaymi kay pachapi kamachikunqaku, nispa. 11 Chaymantataq qhawarirqani, hinaspa uyarirqani askha angelkunaq kunkanta. Paykunan karqanku waranqaq waranqan, chaykunan tiyanatapas kawsashaqkunatapas kurak runakunatapas muyuykurqanku, 12 hinaspan kunkayoqta nirqanku: Wañuchisqa kaq Corderoqa atiytapas, qhapaq kaytapas, yachaytapas, kallpatapas, yupaychaytapas, hatunchaytapas, alabaytapas chaskinanpaq hinapunin, nispa. 13 Hinallataq hanaq pachapi tukuy kamasqakunata, kay pachapi kaqkunata, kay pachaq ukhunpi kaqkunata, lamar-qochapi kaqkunata, tukuy chaykunapi kaqkunatapas uyarirqani: Tiyanapi tiyaqpaq Corderopaqwan kachun alabay, yupaychay, hatunchay, atiypas wiñay-wiñaypaq, nishaqta. 14 Hinan tawantin kawsashaqkunaqa: Amén, nirqanku. Iskay chunka tawayoq kurak runakunataq pampakama k'umuykukuspa yupaycharqanku. 1 Hinan rikurqani Corderota ñawpaqkaq sellosqa kicharishaqta, hinaspan uyarirqani tawa kawsashaqkunamanta ñawpaqkaqnin chikchi t'oqyay kunkawan hina: ¡Hamuy! nishaqta. 2 Chaymi qhawarispa huk yuraq caballota rikurqani, chaypi sillakuqtaq huk wach'inata hap'ishasqa. Paymanmi huk coronata qorqanku, hinaspanmi atipaspa lloqsirqan astawan atipananpaq. 3 Iskaykaq sellosqata Cordero kichariqtintaq, iskaykaq kawsashaqta uyarirqani: ¡Hamuy! nishaqta. 4 Hinan lloqsimurqan sansaq puka caballo, chaypi sillakuqmantaq atiyta qorqan, kay pachamanta thak-kayta qechunanpaq, runakuna paykunapura wañuchinakunankupaqwan. Huk hatun espadatapas paymanqa qollarqantaqmi. 5 Kinsakaq sellosqata Cordero kichariqtintaq, kinsakaq kawsashaqta uyarirqani: ¡Hamuy! nishaqta. Chaymi qhawarispay huk yana caballota rikurqani, chaypi sillakuqtaq balanzata hap'ishasqa. 6 Chay tawa kawsashaqkunaq chawpinmantataq huk kunkata uyarirqani: Huk kilo trigon huk jornal qolqepaq, kinsa kilo cebadapas huk jornal qolqepaq, ichaqa ama imanaypaschu aceitetapas vinotapas, nishaqta. 7 Tawakaq sellosqata Cordero kichariqtintaq, tawakaq kawsashaqta uyarirqani: ¡Hamuy! nishaqta. 8 Chaymi qhawarispay huk tunti-q'ellu caballota rikurqani, chaypi sillakuqpa sutinmi kasqa “Wañuy”, paypa qhepantataq Ukhu-pacha risharqan. Hinan paykunaman atiyta qorqan kay pachaq kuskanpa kuskanninta maqanakuywan, yarqaywan, onqoywan, kay pachapi phiña animalkunapiwan wañuchinankupaq. 9 Phisqakaq sellosqata Cordero kichariqtintaq, altar chakipi rikurqani Diospa siminta willakusqankurayku wañuchisqakunaq almankunata. 10 Paykunan kunkayoqta waqyakurqanku: Munaychakuq Señorniyku, cheqaqmi ch'uyataqmi kanki. ¿Hayk'aqkamataq hallp'a pachapi tiyaqkunata wañuchiwasqankumanta mana huchachankichu, mana vengakunkipaschu? nispa. 11 Hinaqtinmi sapankaman yuraq p'achata qorqan, hinaspan paykunata nirqan: Pisi tiempollatawanmi samarinkichis, kamachi-masiykichis wawqe-panaykichiskunapas qankuna hinallataq wañuchisqa kananku hunt'akunankama, nispa. 12 Soqtakaq sellosqata Cordero kichariqtintaq qhawarirqani, hinan karqan sinchi pacha chhaphchiy. Intin yanayarqan yana ch'illu p'acha hina, killapas yawarman hinan tukurqan. 13 Hanaq pachapi qoyllurkunapas kay pachamanmi urmaykamurqan, imaynan higos sach'apas sinchita wayra kuyuchiqtin higosninta pampaman urmachin hinata. 14 Cielopas k'uyukushaq papel hinan ch'usaqyapurqan, llapa orqokunapas islakunapas maypichus kasqankumantan suchurichisqa karqanku. 15 Chaymi kay pachapi reykuna, kamachikuqkuna, qhapaqkuna, oficialkuna, atiyniyoqkuna, hinallataq llapa kamachikunapas, mana kamachikunapas pakaykukurqanku qaqa t'oqokunapi, orqo qaqa k'aktukunapi. 16 Hinaspan orqokunatapas qaqakunatapas nirqanku: Urmaykamuwayku, tiyanapi tiyaqpa uyanmanta, Corderoq k'arak phiñakuyninmantawan pakaykuwayku, 17 paypa sinchi k'arak phiñakuynin p'unchaymi chayamunña. ¿Pitaq chayta muchuyta atinman? nispa. 1 Chaykuna qhepatataq rikurqani kay pachaq tawantin ladonpi tawa angelkuna sayashaqta, kay pachapi tawantin wayrata hark'ashaqta, ama hallp'a patamanpas, lamar-qochamanpas, ima sach'amanpas wayramunanpaq. 2 Rikullarqanitaqmi huk angeltapas inti lloqsimuy ladomanta kawsaq Diospa sellon hap'iykusqa hamushaqta. Paymi kunkayoqta waqyakurqan chay tawa angelkunata, paykunamanmi atiyta qorqan hallp'ata lamar-qochatawan muchuchinankupaq: 3 Amaraq muchuchiychischu hallp'atapas, lamar-qochatapas, sach'akunatapas, Diosninchispa kamachinkunata mat'inkupi sellowan marcanaykukama, nispa. 4 Hinan uyarirqani hayk'achus sellowan marcasqakuna kasqanta. Israelpa llapan ayllunkunamantan karqan pachak tawa chunka tawayoq waranqa marcasqakuna. 5 Judá ayllumantan karqan chunka iskayniyoq waranqa. Rubén ayllumantan karqan chunka iskayniyoq waranqa. Gad ayllumantan karqan chunka iskayniyoq waranqa. 6 Aser ayllumantan karqan chunka iskayniyoq waranqa. Neftalí ayllumantan karqan chunka iskayniyoq waranqa. Manasés ayllumantan karqan chunka iskayniyoq waranqa. 7 Simeón ayllumantan karqan chunka iskayniyoq waranqa. Leví ayllumantan karqan chunka iskayniyoq waranqa. Isacar ayllumantan karqan chunka iskayniyoq waranqa. 8 Zabulón ayllumantan karqan chunka iskayniyoq waranqa. José ayllumantan karqan chunka iskayniyoq waranqa. Benjamín ayllumantapas chunka iskayniyoq waranqallataqmi karqan. 9 Chaykuna qhepatataq qhawarispa rikurqani mana piqpa yupay atinan ancha askha runakunata. Paykunan karqan llapa suyukunamanta, ayllukunamanta, llaqtakunamanta, tukuy rimaykunamantawan, hinaspan kamachikuy tiyanaq ñawpaqenpi Corderoq ñawpaqenpiwan sayasharqanku, yuraq p'achawan p'achasqakama, palmera k'allma hap'iykusqakama. 10 Kunkayoqtataq qaparirqanku: ¡Kamachikuy tiyanapi tiyashaq Diosninchismi Corderopiwan qespichiqninchisqa! nispa. 11 Llapa angelkunataq kamachikuy tiyanaqpas, kurak runakunaqpas, tawantin kawsashaqkunaqpas muyuriqninkupi sayasharqanku, hinaspan tiyanaq ñawpaqenpi pampakama k'umuykukuspa Diosta yupaycharqanku: 12 ¡Ahinapuni kachun! Hatunchaypas, qhapaqchaypas, yachaypas, gracias qoypas, yupaychaypas, atiypas, kallpapas, Diosninchisman wiñay-wiñaypaq kachun. ¡Amén! nispa. 13 Hinan hukkaq kurak runa tapuykuwarqan: ¿Pikunataq kaykunari yuraq p'achawan p'achasqakunaqa? ¿Maymantataq hamunkupas? nispa. 14 Hinan ñoqaqa payta nirqani: Señor, qanmi chaytaqa yachanki, nispa. Paytaq niwarqan: Kaykunaqa manchay ñak'ariymanta lloqsimuqkunan, p'achankuta t'aqsaspa Corderoq yawarninpi yuraqyachiqkunan. 15 Chayraykun Diospa kamachikuy tiyananpa ñawpaqenpi kashanku, tuta-p'unchaytaq yupaychana wasipi payta servishanku. Tiyanapi tiyashaqtaq paykunata karpanwan qataykuspa waqaychanqa. 16 Manañan yarqaytapas ch'akiytapas muchunqakuchu, manallataq intipas chayanqachu, ruphaypas kankanqachu, 17 tiyana chawpipi kashaq Corderon paykunataqa michinqa, kawsay unu pukyukunamantaqmi paykunataqa pusanqa, Diostaqmi paykunaq lliw weqenkutapas pichanqa, nispa. 1 Qanchiskaq sellosqata Cordero kichariqtintaq, hanaq pachapi kuskan horata hina ch'inyay karqan. 2 Chaymantataq Diospa ñawpaqenpi sayashaq qanchis angelkunata rikurqani, paykunamanmi qanchis trompetakunata qorqan. 3 Chay qhepatataq wak ángel hamurqan qorimanta incienso q'apachinayoq, hinaspa altarpa ñawpaqenpi sayaykurqan. Askha inciensotataq payman qorqan, Diospi llapa iñiqkunaq mañakuyninkutawan kuskata kamachikuy tiyanaq ñawpaqenpi kashaq qori altar patapi haywananpaq. 4 Incienso q'apaytaq Diospi iñiqkunaq mañakuyninkupiwan kuska angelpa makinmanta Diospa ñawpaqenman wicharqan. 5 Chaymantataq angelqa incienso q'apachinata hap'ispa, altarpi sansata chayman hunt'achirqan, hinaspa kay pachaman chayta wikch'uykamurqan, hinan chikchi q'aqyaqeykuna, kunununuykuna, lliphllikiykuna, pacha chhaphchikuykunapiwan karqan. 6 Trompetayoqkama qanchis angelkunataq tocanankupaq wakichikurqanku. 7 Ñawpaqkaq angelmi trompetata tocarqan, hinan chikchiqa ninawan yawarwan chhaqrusqa kay pachaman kallpawan chayamurqan, chaymi ruphaykurqan kay pachaq kinsakaq t'aqanta, sach'akunaq kinsakaq t'aqanta, llapa q'achukunaq kinsakaq t'aqantawan. 8 Iskaykaq angelmi trompetata tocarqan, hinan ninawan rawrashaq hatun orqo hina lamar-qochaman wikch'uykusqa karqan, chaymi lamar-qochaq kinsakaq t'aqanqa yawarman tukurqan. 9 Hinan lamar-qochapi kawsaq animalkunamanta kinsakaq t'aqan wañurqan, hinallataqmi barcokunamanta kinsakaq t'aqanpas chhallukapurqan. 10 Kinsakaq angelmi trompetata tocarqan, hinan hanaq pachamanta huk hatun ch'aska urmaykamurqan nina k'anchay hina rawrakuspa, hinaspan urmaykamurqan mayukunaq pukyukunaq kinsakaq t'aqanman. 11 Chay ch'askaq sutinmi “Ajenjo” nisqa kasqa, hinan llapa unuq kinsakaq t'aqan ajenjo hina hayaman tukupurqan, chaymi askha runakuna chay unuwan wañurarqanku haya kasqanrayku. 12 Tawakaq angelmi trompetata tocarqan, hinan intiq kinsakaq t'aqan, killaq kinsakaq t'aqan, ch'askakunaq kinsakaq t'aqanpas k'irisqa karqan, chaymi chaykunaq kinsakaq t'aqan tutayapurqan, tutaqpas p'unchaypapas kinsakaq t'aqan mana k'anchayniyoq kapurqan. 13 Chaymantataq qhawarirqani, hinaspa hanaq pacha chawpinta huk anka phalashaqta rikurqani, paymi kunkayoqta waqyakurqan: ¡Ay, ay, imaynaraqmi, hayk'aynaraqmi kankichis hallp'a pachapi tiyaqkuna! ¡Imanankichismi, chay kinsa angelkunaraqmi trompetankuta tocananku kashan! nispa. 1 Phisqakaq angelmi trompetata tocarqan, hinan hanaq pachamanta kay pachaman urmaykamuq ch'askata rikurqani, chay ch'askataq chinkay-chinkay ukhu t'oqoq llaventa chaskirqan. 2 Hinaspan chinkay-chinkay t'oqota kicharirqan, hinan chay ukhumanta hatun hornomanta hina q'osñi lloqsimurqan, chay q'osñitaq intitapas wayratapas tutayaykuchirqan. 3 Chay q'osñimantataq hallp'a pataman langostakuna lloqsimurqan, chaykunan atiyta chaskirqanku kay pachapi alacrán kurukuna hina k'utukuq kanankupaq. 4 Chaykunan kamachisqa karqanku pastokunatapas, llapa q'omer kaqkunatapas, lliw sach'akunatapas ama mikhunankupaq, aswanpas Diospa sellonwan mat'inkupi mana marcasqa runakunallata muchuchinankupaq. 5 Ichaqa manan paykunata wañuchinankupaqchu atiyta chaskirqanku, aswanpas phisqa killa paykunata ñak'arichinallankupaqmi. Chay ñak'arichiyninmi karqan alacrán kuru runata k'utuspa nanachisqan hina. 6 Chaymi runakunaqa chay p'unchaykunapi wañuyta munanqaku, ichaqa manan imapipas wañuyta tarinqakuchu, wañuytaña munaqtinkupas wañuyqa paykunamanta ayqenqan. 7 Langostakunaq rikch'ayninmi kasqa awqa-tinkuypaq wakichisqa caballokuna hina, uyankutaq runaq uyan hina, umankupitaq kasqa qori coronaman rikch'akuq. 8 Chukchankupas kasqa warmiq chukchan hinan, kirunkupas leonpa kirun hinan, 9 qhasqo unkunkupas fierro unku hinan, raphrankuq sap'aqeynintaq askha caballokunawan awqa-tinkuyman phawaq carretakunaq raqhaqaqaynin hina. 10 Chupankutaq alacrán kuruq chupan hina k'utunayoq kasqa, chupankupitaq atiyninku kasqa, phisqa killantin runakunata ñak'arichinankupaq. 11 Chay langostakunaq reyninmi karqan chinkay-chinkay ukhupi kamachikuq ángel, chaypa sutinmi hebreo rimaypi Abadón, griego rimaypitaq Apolión. 12 Ñawpaqkaq anananaymi pasarqonña, chaywanpas iskay kuti anananayraqmi hamushan. 13 Soqtakaq angelmi trompetata tocarqan, hinan Diospa ñawpaqenpi kaq qori altarpa tawantin waqranmanta waqyakuyta uyarirqani. 14 Hinan chay waqyakuqqa trompetayoq soqtakaq angelta nirqan: Hatun Eufrates mayupi watasqa kashaq chay tawa angelkunata paskay, nispa. 15 Chaymi tawa angelkunata kacharirqan, llapa runakunamanta kinsakaq t'aqanta wañuchinankupaq. Paykunaqa chay watapaq, chay killapaq, chay p'unchaypaq, chay horapaq wakichisqallañan kasqaku. 16 Caballería soldadokunataq iskay pachak waranqaq waranqan karqan. Ñoqan uyarirqani hayk'achus kasqankuta. 17 Kay hinatan rikhuriypi rikurqani caballokunatapas sillakuqkunatapas: Sillakuqkunan kasqa nina q'ellu color, yana azul umiña color, azufre hina q'ellu color qhasqo unkuyoq. Caballokunaq umanmi leonpa uman hina kasqa, siminkumantataq lloqsimurqan nina, q'osñi, azufrepiwan. 18 Chay manchay kinsa ñak'arichiywanmi, caballokunaq siminmanta lloqsimuq ninawan, q'osñiwan, azufrewan ima runakunamanta kinsakaq t'aqan wañuchisqa karqan. 19 Caballokunaq atiyninqa siminkupin chupankupin kasqa. Chupankuqa mach'aqwaykuna hina umayoqmi karqan, chaykunawanmi k'iriqku. 20 Chay manchay ñak'arichiykunawan mana wañuchisqa wakin runakunaqa manapunin mana chanin ruwasqankuta saqepuspa Diosman kutirikurqankuchu, manallataqmi saqerqankuchu supaykuna yupaychayta, qorimanta, qolqemanta, broncemanta, rumimanta, k'ullumanta idolokunata yupaychaytapas. Chay idolokunaqa manan rikunchu, manan purinchu, manan uyarinpaschu. 21 Manallataqmi saqepurqankuchu runa wañuchiyninkutapas, layqakuyninkutapas, qhelli huchapi puriyninkutapas, suwakuyninkutapas. 1 Chaymantataq wak kallpasapa angelta hanaq pachamanta uraykamushaqta rikurqani, phuyuwan p'istuykusqata, uma patanpi k'uychiyoqta. Uyanmi inti hina k'ancharqan, phakankunataq nina rawray aysakuyman rikch'akurqan. 2 Makinpitaq kicharisqa huch'uy qelqa k'uyuta hap'isharqan. Paña chakinwanmi lamar-qochata sarurqan, lloq'e chakinwantaq hallp'a pachata sarurqan. 3 Hinaspan kunkayoqta qaparirqan, leonpas qaparishanman hinaraq. Chay hinata qapariqtinmi, qanchis t'oqyaykuna kunununumurqan. 4 Chay qanchis t'oqyaqkuna kunununumuqtinmi qelqanayña kasharqan, ichaqa hanaq pachamantan huk kunka nimuwarqan: Waqaychallay, chay qanchis t'oqyaqkunaq rimasqantaqa ama qelqaychu, nispa. 5 Lamar-qochapi hallp'a patapiwan sayashaq rikusqay angelmi hanaq pachaman makinta haywarirqan, 6 hinaspan hanaq pachatapas, kay pachatapas, lamar-qochatapas, lliw chaykunapi kaqkunatapas kamaq, wiñay-wiñaypaq kawsaq Diospa sutinpi jurarqan: ¡Suyana tiempoqa tukukapunñan! 7 Qanchiskaq ángel trompetata tocayta qallarinqa chay p'unchaymi Diospa pakasqa yuyaykusqanqa hunt'akunqa, kamachin profetakunaman willasqanman hina, nispa. 8 Hanaq pachamanta uyarisqay kunkataq huktawan nimuwarqan: Riy, chaskimuy lamar-qochapi hallp'a patapiwan sayashaq angelpa hap'ishasqan kicharisqa huch'uy qelqa k'uyuta, nispa. 9 Hinan angelman rirqani, chay huch'uy qelqa k'uyuta qowananpaq mañaq, chaymi payqa niwarqan: Hap'iy, hinaspa mikhuy. Simiykipiqa miel hinan misk'i kanqa, wiksaykipitaqmi hayallaña kanqa, nispa. 10 Chaymi angelpa makinmanta huch'uy qelqa k'uyuta chaskispa mikhuykurqani, hinan simiypi miel hina misk'i karqan, millp'uykuqtiyñataq wiksaypi hayallaña karqan. 11 Chaymi angelqa niwarqan: Huktawanmi profetizanayki askha llaqtakunamanta, suyukunamanta, tukuy t'aqa rimaqkunamanta, reykunamantawan, nispa. 1 Chaymantataq tupuna varaman rikch'akuq soqosta qowarqan, hinaspa niwarqan: Sayariy, hinaspa tupuy Diospa wasinta, chaypi kashaq altartawan, hinallataq chaypi yupaychaqkunatapas yupay. 2 Yupaychana wasiq hawa ladon patiotaqa aman tupunkichu, mana judío runakunaman qosqan chayqa. Paykunan ch'uya llaqtata tawa chunka iskayniyoq killata sarunchanqaku. 3 Ñoqataq iskay testigoykunata kachasaq yana ch'illu p'achawan churaykusqata, paykunan waranqa iskay pachak soqta chunkayoq p'unchayta simiyta profetizanqaku. 4 Chay iskay testigoykunaqa iskaynin olivo sach'apiwan iskaynin candeleropiwanmi, chaykunan kay pacha kamaq Diospa ñawpaqenpi kashan. 5 Pipas paykunata imanaytapas munan chaytaqa, paykunaq siminmanta nina lloqsimuspan awqankuta rupharparin. Pipas paykunata imanaytapas munaqqa, chay hinatan wañunqa. 6 Chay testigokunaqa atiyniyoqmi kanku, hanaq pachata wisq'anankupaq, profetizashasqanku p'unchaykuna mana paramunanpaq. Atiyniyoqllataqmi kanku unuta yawarman tukuchinankupaq, imaymana sinchi ñak'ariykunawan kay pachapi tiyaq runakunata sapa kuti munasqankuman hina muchuchinankupaq. 7 Paykuna willayta tukuqtinkutaq chinkay-chinkay ukhumanta lloqsimuq manchana wak'a animal paykunawan maqanakunqa, atipaspataq wañuchinqa. 8 Ayankutaq chutarayanqa Señorninchista chakatasqanku hatun llaqta plazapi. Chay llaqtan rikch'anachiy simipiqa Sodoma otaq Egipto nisqa. 9 Hinan llapa llaqtakunamanta, ayllukunamanta, tukuy t'aqa rimaqkunamanta, suyukunamantapas runakuna kinsa p'unchay kuskanninta ayanku chutarayaqta qhawapayashanqaku, manataq p'ampasqa kananta munanqakuchu. 10 Kay pachapi tiyaqkunataq paykunaq wañusqanmanta anchatapuni kusikunqaku, chaymi regalokunata apachinakunqaku, chay muchuchiqninku iskaynin profetakunaq wañusqankurayku. 11 Chay kinsa p'unchay kuskannin qhepatataq ichaqa Diospa kachamusqan kawsay samay chay iskaynin ayaman haykurqan, hinan sayarirqanku, chaymi paykunata rikuqkunaqa sinchita mancharikurqanku. 12 Chaymantataq chay iskaynin testigokunaqa hanaq pachamanta kunkayoq waqyakamuqta uyarirqanku: ¡Wichamuychis kayman! nispa nishaqta. Hinan paykunaqa phuyupi hanaq pachaman wicharipurqanku, awqankupas rikushaqtin. 13 Chay ratopachan sinchitapuni pacha chhaphchikurqan, chaymi llaqtamanta chunkakaq t'aqa thunikurqan, qanchis waranqa runakunataq wañurqanku. Wakin mana wañuqkunataq sinchita mancharikuspa hanaq pacha Diosta yupaycharqanku. 14 Iskaykaq anananaymi pasarqonña, kinsakaq anananaytaqmi qayllaykamushanña. 15 Qanchiskaq angelmi trompetanta tocarqan, hinan hanaq pachapi kunkayoq rimasqakuna uyarikurqan: Kay pachapi kamachikuq-kaymi Señorninchispaña Cristonpaña kapun, paymi wiñay-wiñaypaq kamachikunqa, nishaq. 16 Hinan Diospa qayllanpi iskay chunka tawayoq tiyanankupi tiyashaq kurak runakunaqa pampakama k'umuykukuspa Diosta yupaycharqanku: 17 Tukuy-atiyniyoq Señor Diosniyku, qanmi kanki kunan kaqpas, ñawpa kaqpas, hatun atiyniykiwan kamachikuyta qallarisqaykimantan graciasta qoykiku. 18 Suyukunan phiñakurqanku, ichaqa phiñakuyniykin chayarqamunña, wañusqakunata juzganayki p'unchaymi chayarqamunña. Premiota qonayki p'unchaymi chayarqamunña: kamachiyki profetakunaman, ch'uya kawsaqkunaman, sutiykita manchakuqkunaman, huch'uyña hatunña kaqtinkupas. Chayarqamullantaqmi kay pacha waqllichiqkunata wañuchinayki p'unchaypas, nispa. 19 Hinan hanaq pachapi kashaq Dios yupaychana wasi kicharikurqan, chaymi Dioswan rimanakuy arca rikukurqan. Chaymi lliphllikirqan, kunununurqan, q'aqyaqerqan, pacha chhaphchikurqan, manchay chikchipas chayarqan. 1 Huk hatun manchay señalmi hanaq pachapi rikhurirqan: Huk warmin kashasqa intiwan p'achallisqa, umantaq chunka iskayniyoq ch'askamanta coronayoq, killatataq sarushasqa. 2 Chay warmiqa wiksallisqan kasqa, hinan wachakuy nanayta muchuspa qaparirqan. 3 Chaymantataq wak señal hanaq pachapi rikhurirqan: Huk hatunkaray puka dragonmi kashasqa qanchis umayoq, chunka waqrayoq, sapanka umanpi coronayoqkama. 4 Chupanwanmi hanaq pachapi kaq kinsakaq t'aqa qoyllurkunata aysarqan, hinaspan kay pachaman wikch'uykamurqan. Chay dragonmi wachakunanpaq kashaq warmiq ñawpaqenpi sayaykurqan, naceqtin hina wawata oqoykunanpaq. 5 Chay warmin qhari wawata wachakurqan, chay wawan llapa suyukunata fierro varawan kamachinqa. Ichaqa chay wawan hoqarirqosqa kaspa kamachikuy tiyananpi tiyashaq Diosman apasqa karqan. 6 Hinan chay wachakuq warmiqa ch'inneqman ayqerqan, Diospa wakichisqan cheqasman, chaypin warmiqa waranqa iskay pachak soqta chunkayoq p'unchay uywasqa kanqa. 7 Chaymantataq hanaq pachapi hatun maqanakuy karqan. Miguelmi angelninkunantin dragón contra maqanakurqan, hinallataq dragonpas angelninkunantin Miguel contra maqanakurqan, 8 ichaqa dragonmi angelninkunapiwan atipachikurqanku. Chaymi hanaq pachapi kanankupas manaña atikurqanñachu. 9 Hinan chay hatun dragonqa angelninkunantin kay pachaman wikch'uykamusqa karqan. Paymi ñawpa mach'aqway, saqra, Satanás nisqa karqan. Paymi kay pachantinta q'otuspa pantachin. 10 Chay qhepatataq hanaq pachapi kunkayoq waqyakuqta uyarirqani: Kunanmi chayamun Diosninchispa qespichiynin, atiynin, kamachikuynin, Cristonpa atiyninpas. Wawqe-pananchiskunata tumpaqmi hanaq pachamanta wikch'usqaña. Paymi wawqe-pananchiskunata Diosninchispa ñawpaqenpi tuta-p'unchay huchachashallaqpuni. 11 Wawqe-pananchiskunaqa Corderoq yawarninwanmi, Diospa simin willasqankupiwanmi dragonta atiparqanku, paykunaqa manan wañuyta manchakurqankuchu, aswanmi wañunankupaqpas listo kasharqanku. 12 Chayrayku, hanaq pachakuna, ¡kusikuychis! Chaypi llapa tiyaqkuna, ¡q'ochukuychis! ¡Ay, imaynaraqmi kankichis kay pachapi lamar-qochapi tiyaqkuna! Saqran qankunaman uraykamun, sinchi phiñasqan kashan, tiempoqa pisillaña kananta yachaspa, nispa nishaqta. 13 Chay dragontaq kay pachaman wikch'uykamusqa kasqanta rikukuspa, qhari wawa wachakuq warmita qatiykacharqan. 14 Diosmi ichaqa chay warmiman hatun ankaq iskay raphranta qorqan, chay mach'aqwaypa qayllanmanta ch'inneqpi wakichisqa cheqasman phalarinanpaq, chaypi kinsa wata kuskanninta uywasqa kananpaq. 15 Hinan mach'aqwayqa warmiq qhepanman siminmanta unuta aqturqan mayuta hinaraq, chay mayu warmita apananpaq. 16 Hallp'ataq ichaqa kicharikuspa dragonpa aqtumusqan mayuta millp'uykurqan, ahinapin warmita yanaparqan. 17 Chaymi dragonqa k'araktapuni warmipaq phiñakurqan hinaspa warmiq mirayninmanta kaq wakinkunawan maqanakuq rirqan, paykunaqa Diospa kamachikuyninkunatan hunt'anku, Jesuspa willasqanpi qaqata sayanku. 18 Lamar-qocha pata aqo-aqopin dragonqa sayaykurqan. 1 Ñoqan rikurqani lamar-qochamanta huk manchay wak'a animal lloqsimushaqta, qanchis umayoqta chunka waqrayoqta. Sapanka waqranpitaq rikurqani huk coronata, umankunapitaq Dios contra rimaq qelqata. 2 Chay rikusqay wak'a animalqa leopardomanmi rikch'akusqa, chakinkunataq ukumariq hina kasqa, simintaq leonpa simin hina kasqa. Dragontaq chay wak'a animalman qorqan atiyninta, kamachikunan tiyanata, hatun munaychakuynintawan. 3 Wak'a animalpa huknin umantataq wañunanpaq hina k'irisqata rikurqani, ichaqa chay k'irinmi alliyachisqa karqan. Hinan lliw kay pachantin runakuna musphaspa chay wak'a animalta qatikurqanku. 4 Wak'a animalman atiyta qosqanraykun dragontaqa runakuna yupaycharqanku, hinallataq kikin wak'a animaltapas yupaycharqanku: ¿Pitaq kay manchay wak'a animal hinaqa? ¿Pitaq paywan maqanakuytaqa atinman? nispa. 5 Chay wak'a animaltan hinallata rimachirqan Dios contra millay qhelli simikunata, rimananpaq hinallataq tawa chunka iskayniyoq killa kamachikunanpaq atiyta qorqan. 6 Chaymi Diospa contranpi millay qhelli simikunata rimaspa k'amirqan: Sutinta, kamachikunan tiyanata, hanaq pachapi kaqkunatapas. 7 Diospaq ch'uya kawsaqkunawan maqanakuspa atipananpaqmi wak'a animalman atiyta qorqan, hinallataq lliw ayllukunata, llaqtakunata, tukuy t'aqa rimaqkunata, suyukunata kamachinanpaqpas atiyta qorqan. 8 Chaymi kay pachapi llapa tiyaqkunaqa chay wak'a animalta yupaychanqaku, kay pacha qallariymantapacha wañuchisqa Corderoq kawsay libronpi sutinku mana qelqasqa kaq llapa runakunaqa. 9 Pipas ninriyoqqa uyarichun. 10 Pipas preso apanapaq kaqqa, preso apasqapunin kanqa, pipas espadawan wañuchinapaq kaqqa espadawan wañuchisqallapunin kanqa. Chayraykun Diospaq ch'uya kawsaqkunaqa pacienciawan iñiywan allinta sayashanku. 11 Chay qhepatataq rikurqani wak manchay wak'a animalta hallp'a pachamanta wicharimushaqta. Chaymi kasqa borrego hina iskay waqrayoq, rimasqataq ichaqa dragón hina. 12 Ñawpaqkaq wak'a animalpa atiyninwanmi chaypa ñawpaqenpi kamachirqan, chaymi wañunanpaq k'irinmanta alliyachisqa ñawpaqkaq wak'a animalta kay pachapi llapa tiyaqkunawan yupaychachirqan. 13 Musphana milagrokunatan ruwarqan, hanaq pachamanta kay pachaman nina paratapas llapa runa rikushaqtinmi chayachimurqan. 14 Ñawpaqkaq wak'a animalpa ñawpaqenpi milagrokunata ruwananpaqmi atiyta qorqan, chaykunawanmi kay pachapi tiyaqkunata q'oturqan, hinaspa kamachirqan espadawan k'irisqaña kaspapas kawsashaq chay wak'a animalpa rikch'ayninta ruwanankupaq. 15 Hinan ñawpaqkaq wak'a animalpa rikch'ayninta kawsachinanpaq qhepakaq wak'a animalman atiyta qorqan, ahinapin chay wak'a animalpa rikch'ayninqa rimarirqan, chay rikch'ayta mana yupaychaqkunatataq lliwta wañuchinanpaq kamachirqan. 16 Hinaspan llapan huch'uykunatapas, hatunkunatapas, qhapaqkunatapas, wakchakunatapas, kamachikunatapas, mana kamachikunatapas, paña makinkupi otaq mat'inkupi marcachirqan. 17 Manan pipas rantiytapas qhatuytapas atirqanchu, aswanpas marcasqa kaqkunallan. Chay marcaqa wak'a animalpa sutinmi, otaq sutinpa yupaynin número. 18 Chayta entiendenanpaqmi runaqa yachayniyoq kanan. Yuyayniyoq kaqqa chay manchay wak'a animalpa numeronta yupachun, chayqa runaq numeronmi. Chay numeroqa soqta pachak soqta chunka soqtayoqmi. 1 Qhawarispaytaqmi rikurqani Sión orqo patapi Cordero sayashaqta, paywantaq pachak tawa chunka tawayoq waranqa runakunata, chaykunaq mat'inpitaq qelqasqa kasqa Corderoq sutin, Yayanpa sutinpiwan. 2 Hanaq pachamantataq suenayta uyarirqani askha unu phaqchaqta hina, chikchi t'oqyaqpa manchay kunununusqanta hina. Chay suenayqa karqan arpa tocaqkunaq tocasqan hinan. 3 Chay pachak tawa chunka tawayoq waranqa runakunan mosoq takita takirqanku kamachikuy tiyanaq ñawpaqenpi, tawa kawsashaqkunaq ñawpaqenpi, kurak runakunaq ñawpaqenpiwan. Manan pipas chay takita yachaqayta atirqankuchu, aswanpas kay pachamanta qespichisqa chay pachak tawa chunka tawayoq waranqa runakunallan. 4 Paykunaqa manan warmikunawan wasanchay huchapi purirqankuchu, manataqmi warmiwan qhellichakurqankuchu. Paykunan Corderowan kuska purirqanku maytaña riqtinpas. Paykunaqa runakuna ukhumanta ñawpaqkaq ruru hinan Diospaq Corderopaqwan rantisqa karqanku. 5 Chay runakunaqa manan llullakurqankuchu, paykunaqa mana ima huchayoqmi kanku. 6 Rikullarqanitaqmi hanaq pachanta wak ángel phalashaqta. Chay angelmi wiñay qespikuypaq allin willakuykunata kay pachapi tiyaqkunaman, llapa suyukunaman, ayllukunaman, tukuy t'aqa rimaqkunaman, llaqtakunamanwan willanan karqan. 7 Kunkayoqtataq nirqan: Diosta manchakuychis, payta yupaychaychis, juzganan p'unchaymi chayarqamunña. Yupaychaychis Diosta, paymi hanaq pachatapas kay pachatapas lamar-qochatapas pukyukunatapas kamaqqa, nispa. 8 Iskaykaq angeltaq qhepanta hamuspa nirqan: Chay hatun Babilonia llaqtaqa urmapunñan, thunikunñan, paymi llapa suyukunata wasanchay huchawan heq'epachirqan, allin poqosqa vinowan machachiq hina, nispa. 9 Chaymantataq kinsakaq ángel qhepankuta hamuspa kunkayoqta nirqan: Pipas manchay wak'a animalta rikch'aynintawan yupaychaqqa, hinallataq mat'inpi otaq makinpi marcachikuqpas, 10 ukyallanqataqmi Diospa phiñakuynin vinota. Chay vinon Diospa phiñakuyninwan hunt'a vasoman mana imawan chhaqruspa hich'asqa karqan. Chayta ukyaspan ninawan azufrewan ñak'arichisqa kanqa ch'uya angelkunaq ñawpaqenpi, Corderoq ñawpaqenpiwan. 11 Paykunaq ñak'ariyninkuq q'osñintaq wiñay-wiñaypaq q'osñirin. Chay wak'a animalta rikch'aynintawan yupaychaqkunapas, sutinwan marcachikuqkunapas manan tutapas p'unchaypas thak-kayta tarinkuchu. 12 Chayraykun Diospaq ch'uya kawsaqkunaqa paypa kamachikuyninkunata kasukuspa, Jesuspi qaqata sayaspa, pacienciata necesitanku. 13 Hinan hanaq pachamanta huk kunkata uyarirqani: Kayta qelqay: Kusisamiyoqmi kanku kunanmantapacha Señorwan hukllachasqa wañuqkunaqa, nispa nishaqta. Santo Espiritupas ninmi: Arí, hinapunin. Muchusqankumantan samakapunqaku, ruwasqankupas paykunawanmi kashanqa, nispa. 14 Qhawarispataq yuraq phuyuta rikurqani, phuyu patapitaq Runaq Churinman rikch'akuq tiyashaqta rikurqani, umanpi qori coronayoqta makinpipas kiruchasqa ichhunayoqta rikurqani. 15 Wak angelmi Dios yupaychana wasimanta lloqsimurqan, phuyu patapi tiyashaqman kunkayoqta waqyakuspa: Ichhunaykiwan ichhuy, hinaspa cosechay, cosechana horan chayamunña, hallp'a pachapi cosecha poqosqaña kasqanrayku, nispa. 16 Hinan phuyu patapi tiyashaqqa hallp'a pachata ichhunanwan ichhurqan, ahinapin hallp'a pachapi cosecha huñusqa karqan. 17 Wak angelmi hanaq pachapi kaq yupaychana wasimanta lloqsimullarqantaq kiruchasqa ichhunayoq. 18 Hinallataq altarmanta wak angelpas lloqsimurqan, paymi ninata kamachiq karqan, hinaspan kiruchasqa ichhunayoq angelta kunkayoqta waqyarqan: ¡Kiruchasqa ichhunaykiwan hallp'a pachapi uvas k'allmakunata ichhuy, uvasninqa poqosqañan kashan! nispa. 19 Chaymi angelqa kiruchasqa ichhunanwan kay pachapi uvaskunata ichhurqan, hinaspan uvasta pallaspa hatun sarunaman hich'aykurqan, k'arakta phiñakuspa Diospa sarunanpaq. 20 Hinan chay uvasqa llaqta hawapi saruspa ch'irwasqa karqan, chaymi uvas sarunamanta yawar lloqsimuspa caballokunaq frenonkamaraq ayparqan, kinsa pachak kilometrokamataq phawarqanpas. 1 Sinchi hatun musphana huk señaltawanmi hanaq pachapi rikurqani: Qanchis angelkunata p'uchukay qanchis manchay ñak'arichiykunata hap'ishaqta. Chay ñak'arichiykunawanmi Diospa k'arak phiñakuyninqa hunt'akapun. 2 Rikullarqanitaq ninawan chhaqrusqa qespi lamar-qochata hina, hinallataq rikurqani manchay wak'a animalta, chay animalpa rikch'ayninta, sutinpa numerontawan atipaqkunata. Chay atipaqkunan Diospa qosqan arpakuna hap'intinkama qespi lamar-qocha patapi sayashasqaku. 3 Hinaspanmi Diospa kamachin Moisespa takiyninta Corderoq takiynintawan takirqanku: Tukuy-atiyniyoq Señor Diosniyku, ancha hatun musphanan lliw ruwasqaykikunaqa. Llapa suyukunaq Reynin, chaninmi, cheqaqmi ñanniykikunaqa. 4 Señornillayku, ¿pitaq mana manchakusunkimanchu? ¿Pitaq sutiykita mana hatunchanmanchu? Qanllapunin ch'uyaqa kanki. Llapa suyukunaqa, qanllamanpuni hamuspan yupaychasunki, chanin ruwasqaykikunaqa rikuchikunñan, nispa. 5 Chaykuna qhepataña qhawarispaymi rikurqani Dios yupaychana wasi hanaq pachapi kicharikushaqta, chayqa Dioswan Tupana Karpan. 6 Hinan chay wasimanta qanchis angelkuna lloqsimurqan, qanchis manchay ñak'arichiykuna hap'intinkama, ch'uya k'anchashaq lino p'achawan p'achasqakama, qhasqonkupas qori chumpiwan watasqakama. 7 Hinaqtinmi tawa kawsashaqkunamanta huknin chay qanchis angelkunaman qanchis qori hatun p'ukuta haywarqan, wiñay-wiñaypaq kawsaq Diospa k'arak phiñakuyninwan hunt'ata. 8 Hinan Diospa hatun-kayninmanta atiyninmanta q'osñiqa yupaychana wasita hunt'aykurqan, manataq pipas chay wasiman haykuyta atirqanchu, chay qanchis angelkunaq manchay qanchis ñak'arichiy hap'isqanku tukukunankama. 1 Kunkayoq waqyakuqtan Dios yupaychana wasimanta uyarirqani. Chay kunkan qanchis angelkunata nirqan: Riychis, hinaspa hallp'a pachaman hich'aykamuychis Diospa k'arak phiñakuyninwan hunt'a chay qanchis hatun p'ukukunata, nispa. 2 Hinan ñawpaqkaq angelqa rispan hallp'a pachaman hatun p'ukunta hich'aykurqan, hinan asnaq lleqthi ch'upu onqoy hamurqan, chaymi manchay wak'a animalpa marcan marcayoq runakunata, rikch'ayninta yupaychaqkunatawan hap'irqan. 3 Iskaykaq angeltaq lamar-qochaman hatun p'ukunta hich'aykurqan, chaymi lamar-qochaqa wañuchisqa runaq yawarninman hina tukurqan, hinan lamar-qochapi lliw kawsaqkunaqa wañurarqanku. 4 Kinsakaq angeltaq mayukunaman pukyukunamanwan hatun p'ukunta hich'aykurqan, hinan yawarman tukurqan. 5 Chaymantataq unukunata kamachiq angelta uyarirqani: Señorníy, chaninpunin qanqa kanki, qanmi ñawpa kaqpas, kunan kaqpas kanki, Ch'uya Diosmi kanki, chay hinata juzgasqaykirayku. 6 Paykunaqa qanllapaqña kawsaqkunaq, profetaykikunaq yawarnintan hich'arqanku, chaymi qanpas paykunaman yawarta ukyachillarqankitaq, chaytapunin paykunaqa chaskinanku karqan, nispa nimushaqta. 7 Uyarillarqanitaqmi altarmanta huk kunkata: Arí, Tukuy-atiyniyoq Señor Diosníy, juzgasqaykikunaqa chaninmi cheqaqtaqmi, nispa nimushaqta. 8 Tawakaq angeltaq intiman hatun p'ukunta hich'aykurqan, hinan intiqa atiyta chaskirqan runakunata ruphaykunanpaq. 9 Hinaqtinmi runakunaqa intiq sinchi kankayninwan ruphasqa kaspa, chay manchay ñak'arichiykunata chayachimuq Diospa sutinta ñakarqanku, manataqmi huchankumantaqa Diosman kutirikurqankuchu, payta hatunchanankupaq. 10 Phisqakaq angeltaq manchay wak'a animalpa kamachikunan tiyanaman hatun p'ukunta hich'aykurqan, hinan kamachikushasqan suyuqa laqhayaykapurqan, chaymi runakunaqa nanaymanta qallunkutaraq k'utukurqanku. 11 Chaypas manan millaykuna ruwasqankuta saqepuspa Diosman kutirikurqankuchu, aswanmi hanaq pacha Diosta ñakarqanku nanayninkumanta lleqthi ch'upunkumantawan. 12 Soqtakaq angeltaq Eufrates hatun mayuman hatun p'ukunta hich'aykurqan, hinan chay mayuqa ch'akipurqan, inti lloqsimuy lado reykunaq purinan ñan kapunanpaq. 13 Chaymantataq rikurqani dragonpa siminmanta, manchay wak'a animalpa siminmanta, llulla profetaq siminmantawan kinsa millay espiritukuna k'ayraman rikch'akuq lloqsimushaqta. 14 Chaykunaqa milagrokunata ruwaq supaykunaq espiritunmi, paykunan kay pachantinpi tiyaqkunaq reyninkunaman rinku, Tukuy-atiyniyoq Diospa hatun taripay p'unchayninpaq hatun maqanakuyman paykunata huñuykamunankupaq. 15 Señor Jesucriston nirqan: “¡Qhawariychis! Suwa hinan hamushani. Kusisamiyoqmi makilla suyashaqqa, p'achankunatapas waqaychaqqa, ama q'ala purinanpaq, p'enqaynintapas ama rikunankupaq”, nispa. 16 Chay reykunatan huñuykurqanku hebreo rimaypi “Armagedón” nisqa cheqaspi. 17 Qanchiskaq angeltaq wayraman hatun p'ukunta hich'aykurqan, hinan Dios yupaychana hanaq pacha wasipi kaq kamachikuy tiyanamanta alto kunkawan nimurqan: ¡Ruwasqañan! nispa. 18 Chaymantataq illapakuna, kunununuykuna, t'oqyaykuna karqan, manchay-machaytataq pacha chhaphchikurqan, chay hina sinchi pacha chhaphchikuyqa manan hayk'aqpas karqanchu kay pachapi runakunaq kasqanmantapacha. 19 Hinan hatun Babilonia llaqtaqa kinsaman ch'eqtakurqan, kay pachapi llapa llaqtakunapas thunikurqan. Hatun Babilonia llaqtamantataq Diosqa yuyarirqan, k'arak phiñakuyninwan vasopi hunt'a vinota llapachallanta ukyachinanpaq. 20 Llapa islakunan chinkapurqan, orqokunapas manan kapurqanchu. 21 Hanaq pachamantataq runakunaman sinchi manchay chikchi chayamurqan huk quintal hina llasallaña. Chaymi runakunaqa chay chikchi ñak'arichiqtin Diosta ñakarqanku, chay ñak'arichiy sinchipuni kasqanrayku. 1 Qanchis hatun p'ukuyoq kaq qanchis angelkunamanta huknintaq hamuspa niwarqan: Hamuy, askha unu patapi tiyashaq sinchi millay rabona warmiq huchachasqa kasqantan rikuchisqayki. 2 Paywanmi kay pachapi reykunaqa qhelli huchapi purirqanku, kay pachapi tiyaq runakunapas qhelli huchapi puriyninwanmi vinowan hina machaykurqanku, nispa. 3 Chaymantataq Santo Espirituq atiyninpi ch'inneqman angelqa pusawarqan. Chaypin huk warmita rikurqani sansaq-puka manchay wak'a animalpi sillaykusqata. Chay wak'a animalmi qanchis umayoq chunka waqrayoq kasqa, Diospa contranpi rimay simikunawan hunt'a qelqasqataq kasqa. 4 Chay warmiqa sani-puka p'achawan, sansaq-puka p'achawan p'achasqan kasqa, chay p'achataq qoriwan, umiña rumikunawan, perlakunawan sumaqchasqa kasqa. Makinpitaq hap'ishasqa qori p'ukuta millakuykunawan hunt'ata, qhelli huchapi purisqankunawan hunt'ata. 5 Mat'inpitaq sasa entiendena suti qelqasqa kasqa: Hatun Babilonia, rabonakunaqpas kay pachapi tukuy millakuykunaqpas maman, nisqa. 6 Hinaspan chay warmita rikurqani, Diospi iñiqkunaq yawarninwan, Jesuspa testigonkunaq yawarninwan ima machasqa kashaqta. Hinan payta rikuspa sinchitapuni muspharqani. 7 Chaymi angelqa niwarqan: ¿Imanaqtintaq musphashanki? Ñoqan willasqayki chay warmimanta sasa entiendenata, warmita q'epiq qanchis umayoq chunka waqrayoq manchay wak'a animalmantapas. 8 Chay wak'a animal rikusqaykiqa ñawpan karqan, kunanqa manan kanñachu, ichaqa chinkay-chinkay ukhumantan wicharimunqa, hinaspan wiñay chinkayman ripunqa. Kay pacha kamasqamantapacha kawsay libropi sutinku mana qelqasqa kaqkunataq chay manchay wak'a animalta rikuspanku musphanqaku. Chay wak'a animalmi ñawpa karqan, kunanqa manan kanñachu, chaymantaqa kutimunqaraqmi. 9 Entiendey atiqqa entiendechun: Chay qanchis umaqa warmiq tiyasqan qanchis orqokunan, 10 hinallataq chay umakunaqa qanchis reykuna kanku. Chaykunamantan phisqaña urmanku, huknintaq kamachikushan, huknintaq manaraq hamunchu. Hamuspaqa pisi tiempollatan kamachikunqa. 11 Ñawpa karqan chay manchay wak'a animalqa manan kanñachu, chayqa pusaqkaq reymi, payqa chay qanchisnintinmanta hukninmi, wiñay chinkaymantaq rishan. 12 Chunka waqra rikusqaykiqa chunka reykunan, kamachinankupaq atiyta manaraq chaskiqkunan, ichaqa chaskinqakun atiyta chay manchay wak'a animalwan kuska reykuna hina pisi tiempollata kamachikunankupaq. 13 Chay chunka reykunaqa huk yuyaynillayoqmi kanku, atiyninkutapas kamachikuyninkutapas manchay wak'a animalmanmi qonqaku. 14 Chay reykunaqa Cordero contran maqanakunqaku, ichaqa Corderon paykunata atipanqa, señorkunaq Señornin, reykunaq Reynin kasqanrayku. Corderowan kashaqkunaqa Diospa waqyasqankunan, akllasqankunan, paykunan iñiypi qaqata sayanku, nispa. 15 Angelqa nillawarqantaqmi: Rabona warmiq tiyasqanpi rikusqayki askha unuqa llaqtakunan, askha runakunan, suyukunan, tukuy t'aqa rimaqkunan. 16 Rikusqayki chunka waqrawan manchay wak'a animalpiwanmi rabona warmita cheqninqaku. Hinaspa qechunqaku, llat'ananqaku, aychantapas mikhunqaku, ninawantaq ruphaykachinqaku. 17 Diosmi sonqonkupi yuyaykachirqan paypa munayninta ruwanankupaq, ahinapin huk yuyaylla kaspa kamachikunanku atiyta manchay wak'a animalman qorqanku Diospa rimasqankuna hunt'akunankama. 18 Chay rikusqayki warmiqa kay pacha reykunata kamachiq hatun llaqtan, nispa. 1 Chaykuna qhepatataq wak angelta rikurqani hatun atiywan hanaq pachamanta uraykamushaqta, lliphllikiyninwantaq kay pachata k'anchaykushaqta. 2 Hinaspanmi kallpawan waqyakuspa nirqan: ¡Urmaykunñan, thunikunñan hatun Babilonia llaqtaqa! Supaykunaq tiyananmi kapun, tukuy mana allin espiritukunaq tiyananmi kapun, tukuy qhellikaq cheqnisqa phalaq animalkunaq tiyananmi kapun. 3 Llapa suyukunan Babiloniaq wasanchay huchanwan heq'eparqanku, allin poqosqa vinowan machaq hina, paywanmi kay pacha llapa reykunaqa qhelli huchapi purirqanku, kay pachapi qhatuqkunapas Babiloniaq kusikuyllanpi sinchi gastasqanwanmi qhapaqyaykurqanku, nispa. 4 Hinaqtinmi hanaq pachamanta huk kunkata uyarirqani: Llaqtalláy, chay llaqtamanta lloqsipuychis, ama huchallikuqmasin kanaykichispaq, amataq manchay ñak'arichisqa-masin kanaykichispaqwan. 5 Huchankunaqa hanaq pachakaman tawqaykukun, Diosqa mana chanin ruwasqankutan yuyarin. 6 Paymanqa qosqasuykichisman hina kutichipuychis, ruwasqankunaman hina iskay kutita pagapuychis. Hukkunapaq paypa chhaqrusqan vinomantaqa aswan fuertetaraq ukyananpaqqa chhaqrupuychis. 7 Paytaqa hatunchakusqanman hina sinchi gastasqanman hina ñak'arichiychis, muchuchiychis. Payqa sonqonpin nin: Ñoqaqa reinañan kaypi tiyashani, manan viudachu kani, manataqmi hayk'aqpas wañuqniyoq hinaqa waqasaqchu, nispa. 8 Chayraykun huk p'unchayllapi manchay ñak'arichiy paypaq chayamunqa: waqay, yarqay, wañuypiwan. Payta juzgaq Señor Diosqa atiyniyoqmi, chaymi ninawan ruphaykachinqa. 9 Hinan chay warmiwan qhelli huchapi purispa kusikuyllapi kawsaspa sinchi gastaq kay pacha reykunaqa paymanta waqanqaku, mayta llakikunqaku, ruphaykusqan q'osñita rikuspa. 10 Ñak'arisqanmanta manchasqa karullapi sayaykuspankutaq ninqaku: ¡Ay, imaraqmi, hatun Babilonia llaqta! ¡Ay, ikiraqmi, hatun atiyniyoq llaqta! Ñawi ch'ipiq-niyllapin juzgasqa kayniykiqa chayarqamun, nispa. 11 Kay pachapi qhatuqkunapas paymantaqa waqanqakun, khuyaytan llakikunqaku, qhatusqankuta manaña pipas rantiq kasqanrayku. 12 Chay qhatusqankun kaykuna: Qori, qolqe, umiña rumikuna, perlakuna, sumaq lino, sani-puka tela, seda tela, sansaq-puka tela, sumaq q'apaq imaymana rikch'aq kurkukuna. Imaymana rikch'aq ruwasqakuna, marfilmanta, ancha chaniyoq kurkumanta, broncemanta, fierromanta, pachas rumimantawan. 13 Hinallataq canela, sumaq q'apaqkuna, incienso, mirra, sumaq q'apaq incienso, vino, aceite, ñut'u hak'u, trigo, cargana uywakuna, ovejakuna, caballokuna, carretakuna, kamachi runakuna, runakunaq kawsayninkuna ima. 14 Qhatuqkunan chay llaqtata ninqaku: Ancha munasqayki sumaq frutakunaqa manan kapunñachu, tukuy sumaq kaqkunapas k'ancharishaq kaqkunapas tukukapunñan, manataqmi hayk'aqpas chaykunata tarinkiñachu, nispa. 15 Chaykunata qhatuqkunaqa, chay llaqtaq qhapaqyachisqankunaqa, karullapin sayaykunqaku ñak'arisqanmanta manchakuspa. Paykunaqa waqaspan mayta llakikuspan 16 ninqaku: –¡Ay, imaraqmi! ¡Ikiraqmi, haqay hatun llaqtaqa! Warmi hinan sumaq linowan, sani-puka telawan, sansaq-puka telawan p'achasqa karqan, qoriwan, umiñakunawan, perlakunawan k'achanchasqa karqan. 17 ¡Ñawi ch'ipiq-niyllapin chay sinchi askha qhapaq kaykunaqa ch'usaqyarqapun! nispa. Hinaqtinmi barcota llapa purichiqkunaqa, barcokunapi llapa puriqkunapas, barcopi llank'aqkunapas, lamar-qochapi llapa llank'apakuqkunapas karullapi sayaykurqanku. 18 Hatun llaqtata ruphashasqan q'osñita rikuspataq kunkayoqta nirqanku: ¿Mayqen llaqtataq kay hatun llaqta hinaqa karqan? nispa. 19 Chaymi hallp'ata umankuman hach'ikurqanku, mayta waqaspa llakikuspankutaq kunkayoqta nirqanku: ¡Ay, imaraqmi! ¡Ikiraqmi, chay hatun llaqtaqa! Lamar-qochapi llapa barcoyoqkunaqa kay llaqtaq qhapaq kayninwanmi qhapaqyaykurqanku, kunantaq ñawi ch'ipiq-niyllapi purunyarqapun, nispa. 20 Qan ichaqa, hanaq pacha, ¡kusikuy! Diospaq ch'uya kawsaqkuna, apostolkuna, profetakuna ¡kusikuychis! Chay hinata muchuchispa Diosqa chanintapuni ruwapusqasuykichisrayku. 21 Hinaqtinmi huk kallpasapa angelqa huk rumita molino hatun rumita hina hoqarispa lamar-qochaman wikch'uykuspa nirqan: Chay hatun Babilonia llaqtaqa, chay hina hatun sinchi kallpawan thunisqan kanqa, manataqmi hayk'aqpas rikhurinqañachu. 22 Manañan hayk'aqpas calleykikunapi arpa tocaypas, qena tocaypas, trompeta tocaypas uyarikunqañachu, manataq ima artesanokunapas qanpi kanqañachu, manallataqmi molinoq kutasqan kunrururuypas qanpi uyarikunqañachu. 23 Lámpara k'anchaypas manan astawan qanpi k'anchanqañachu, casarakuy fiestakunapi kusikuykunapas manañan kanqañachu. Qhatuqniykikunaqa kay pachapi qhapaqkunan karqanku, layqakusqaykikunawanmi llapa suyukunata q'oturqanki. 24 Qanpin profetakunaq, Diospaq ch'uya kawsaqkunaq yawarninpas, kay pachapi llapa wañuchisqakunaq yawarninpas tarisqa karqan, nispa. 1 Chaykuna qhepatataq hanaq pachapi sinchi askha runaq kunkayoqta rimasqanta hina uyarirqani: ¡Yupaychasqa Señor Diosqa kachun! Qespichiypas, hatunchasqa kaypas, atiypas Diosninchispan, 2 juzgasqankunapas cheqaqmi, chanintaqmi. Qhelli huchapi puriyninwan kay pachata waqllichiq chay millay rabona warmitan payqa huchacharqan. Diosqa kamachinkunata wañuchisqanmantan aynita kutichirqan, nispa nishaqta. 3 Huktawanmi kunkayoqta nirqanku: ¡Yupaychasqa Señor Diosqa kachun! Babilonia llaqtaqa wiñay-wiñaypaqmi q'osñishallanqapuni, nispa. 4 Hinaqtinmi iskay chunka tawayoq kurak runakunaqa tawa kawsashaqkunapiwan pampakama k'umuykukuspa kamachikuy tiyanapi tiyashaq Diosta yupaycharqanku: ¡Amén! ¡Yupaychasqa Señor Diosqa kachun! nispanku. 5 Hinan huk kunka kamachikuy tiyanamanta nimurqan: Diosninchista yupaychaychis, llapan kamachinkuna Diosta manchakuqkuna, yupaychaychis, huch'uykunapas hatunkunapas, nispa. 6 Hinallataq uyarirqani sinchi askha runaq qaparisqanta hina, askha unuq phaqchasqanta hina, sinchi t'oqyaypa kunununusqanta hina. Nimurqankutaqmi: ¡Yupaychasqa Señor Diosqa kachun! ¡Tukuy-atiyniyoq Señor Diosninchismi kamachikushanña! 7 Kusikusunchis, q'ochukusunchis, payta hatunchasunchis, Corderoq casarakuyninmi chayamunña, novianpas wakichikamunñan, 8 noviamanqa ch'uya k'ancharishaq sumaq lino p'achan qosqa karqan p'achakunanpaq, nispa. Chay sumaq linoqa Diospaq ch'uya kawsaqkunaq chanin ruwasqankunan. 9 Hinaqtinmi angelqa kayta qelqay niwarqan: Kusisamiyoqmi Corderoq casarakuynin mikhuyman waqyasqakunaqa, nispa. Nillawarqantaqmi: Chaykunaqa Diospa cheqaq siminkunan, nispa. 10 Hinan ñoqaqa angelpa ñawpaqenman qonqoriykukurqani payta yupaychanaypaq, chaymi angelqa niwarqan: Ama qonqorikuwaychu, ñoqaqa kamachimasiykin kani, Jesuspa willasqanpi sayaq iñiq-masiykikuna hinallan kani, Diostan yupaychanaykiqa. Jesuspa willasqanta hinapunin profetakunapas willakullantaq, nispa. 11 Chaymantataq hanaq pachata kicharisqata rikurqani, hinan yuraq caballo rikhurimurqan, chaypi sillakuqpa sutinqa “Hunt'aqkaq Cheqaqkaq” nisqan kasqa. Paymi chanin-kayman hina juzganpas maqanakunpas. 12 Ñawinkunaqa rawrashaq nina hinan kasqa, umanpitaq askha coronakuna kasqa. Paypin huk suti qelqasqa kasqa, chaytan mana pipas reqsinchu, aswanpas pay kikillanmi reqsin. 13 Yawarkama p'achawan p'achasqan kasqa, sutinpas “Diospa Simin” nisqan kasqa. 14 Hinaqtinmi hanaq pacha ejercitokunaqa yuraq caballokunapi sillaykusqa paypa qhepanta rishasqaku yuraq sumaq ch'uya linomanta p'achayoqkama. 15 Siminmantan iskay ladon filoyoq espada lloqsimushasqa, suyukunata chaywan atipananpaq. Paymi fierro varawan suyukunata kamachinqa. Paymi uvas sarunata saruq hina Tukuy-atiyniyoq Diospa k'arak phiñakuyninwan muchuchinqa. 16 P'achanpipas phakanpipas kay sutin qelqasqa kasqa: “Reykunaq Reynin, señorkunaqpas Señornin”, nisqa. 17 Chaymantataq huk angelta intipi sayashaqta rikurqani, paymi phalashaq llapan animalkunata kunkayoqta waqyarqan: Hamuychis, huñukuychis Diospa hatun mikhuy wakichisqanman, hinaspan mikhunkichis, 18 reykunaq aychanta, soldado umallikunaq aychanta, allin qhari runakunaq aychanta, caballokunaq aychanta, caballopi sillakuqkunaq aychanta, llapallan runakunaq aychanta, kamachikunaq mana kamachikunaq aychanta, huch'uykunaq, hatunkunaq aychantapas, nispa. 19 Chay qhepatataq manchay wak'a animalta kay pacha reykunata, ejercitontintakama rikurqani. Paykunan huñukurqanku caballopi sillaykusqa kashaqwan llapa soldadonkunawan ima maqanakunankupaq. 20 Hinan chay manchay wak'a animalqa preso hap'isqa karqan, paywan kuskataq chay llulla profetapas hap'isqa karqan, paymi wak'a animalpa ñawpaqenpi señalkunata ruwasqa. Chay señalkunawanmi wak'a animalpa marcanwan marcasqakunatapas, rikch'ayninta yupaychaqkunatapas q'otusqa. Chaymi wak'a animalpas llulla profetapas kawsashaqlla azufrewan rawrashaq nina qochaman wikch'uykusqa karqanku. 21 Wakintaq caballopi sillakuqpa siminmanta lloqsimuq espadawan wañuchisqa karqanku, chaymi llapa phalaq animalkuna paykunaq aychankuwan saksaykurqanku. 1 Chaymantataq huk angelta hanaq pachamanta uraykamushaqta rikurqani, chinkay-chinkay ukhuq llaventa hatun cadenatawan apaykusqata. 2 Hinan chay angelqa dragonta hap'ispa waranqa watapaq watarqorqan. Chay dragonmi ñawpa mach'aqwaypas, saqrapas, Satanaspas. 3 Chinkay-chinkay ukhumantaq payta wikch'uykuspa wisq'aykurqan, hinaspa wisq'ana patapi ama kichanapaq selloykurqan, amaña astawan suyukunata q'otunanpaq waranqa wata hunt'akunankama. Chay tiempo hunt'akuqtinñan pisi tiempolla kacharisqa kanqa. 4 Hinallataq rikurqani tiyanakunata, chaykunapitaq juzgananpaq kaqkuna tiyashaqta. Rikullarqanitaqmi Jesusmanta willakusqanku hawa, Diospa siminta willasqanku hawa uman qhorusqakunaq almankunatapas. Paykunan manchay wak'a animaltapas rikch'aynintapas mana yupaychasqakuchu, hinallataq mat'inkupipas, makinkupipas mana marcachikusqakuchu. Paykunan kawsarimpurqanku, hinaspan waranqa watata Cristowan kuska kamachikurqanku. 5 Chaymi ñawpaqkaq kawsarimpuyqa. Wakin wañusqakunataq ichaqa mana kawsarimpurqankuchu waranqa wata hunt'akunankama. 6 Kusisamiyoqmi, ch'uyataqmi ñawpaqkaq kawsarimpuypi kawsarimpuqqa. Iskaykaq wañuyqa manan paykunataqa imananqapaschu, aswanpas Diospa sacerdotenkunan Cristoq sacerdotenkunan kanqaku, Cristowantaqmi waranqa watata kamachikunqaku. 7 Chay waranqa wata hunt'akuqtintaqmi saqraqa preso kasqanmanta kacharisqa kanqa. 8 Hinan payqa lloqsimunqa kay pachaq tawantin ladopi kaq llapan suyukunata q'otunanpaq. Chay suyukunaqa Gogwan Magogwanmi. Saqran paykunata q'otuspa huñuykunqa hatun awqa-tinkuyman, lamar-qocha patapi aqo hina sinchi askhata. 9 Kay pachaq anchonmanmi wicharimurqanku, hinaspan Diospaq ch'uya kawsaqkunaq tiyasqanta, Diospa munasqan llaqtatawan muyuykurqanku. Ichaqa Diosmi hanaq pachamanta ninata parachimurqan, chaymi awqakunata rupharparirqan. 10 Paykunata q'oturqan chay saqrataq azufreyoq nina qochaman wikch'uykusqa karqan, maymanchus manchay wak'a animalpas, llulla profetapas wikch'uykusqa karqan chayllamantaq. Chaypin tuta-p'unchay wiñay-wiñaypaq ñak'arichisqa kanqaku. 11 Yuraq hatun tiyanatan chaypi tiyashaqtawan rikurqani, paypa qayllanmantan kay pachapas hanaq pachapas ayqerqan, chaymi manaña paykunapaq imallapas karqanñachu. 12 Chaymantataq wañusqankumanta kawsarimpuqkunata rikurqani hatunkunatapas huch'uykunatapas Diospa ñawpaqenpi sayashaqta. Hinamantataq librokuna kicharisqa karqan, wak libropas kicharisqallataq karqan, chaymi kawsay libro. Wañusqankumanta kawsarimpuqkunaqa imatachus ruwasqankuman hinan juzgasqa karqanku, librokunapi qelqasqa kasqanman hina. 13 Lamar-qochapas chaypi wañusqa kaqkunata entregarqan, hinallataq Wañuypas Ukhu-pachapas paykunapi wañusqa kaqkunata entregarqan, hinaspan imatachus ruwasqankuman hina sapanka juzgasqa karqanku. 14 Chaymantataq Wañuypas Ukhu-pachapas nina qochaman wikch'uykusqa karqanku. Chay nina qochan iskaykaq wañuyqa. 15 Pipas kawsay libropi sutin mana qelqasqa kaqtintaq, nina qochaman wikch'uykusqa karqan. 1 Chaymantataq mosoq hanaq pachata mosoq hallp'a pachatawan rikurqani, ñawpaqkaq hanaq pachawan ñawpaqkaq hallp'a pachawanqa manan kapusqañachu, lamar-qochapas manan kapusqañachu. 2 Ñoqan rikurqani Diospa mosoq ch'uya Jerusalén llaqtanta Diospa qayllan hanaq pachamanta uraykamushaqta, casarakuq-masin waynapaq sumaq k'acha p'achasqa sipasta hina. 3 Hinan kamachikuy tiyanamanta kunkayoq rimaqta uyarirqani: Kunanqa runakunawanñan Diosqa tiyan, paykunawantaqmi tiyanqapas. Paykunan llaqtan kanqaku, kikin Diostaqmi paykunawan kashanqa, Diosninkutaq kanqapas. 4 Diosmi paykunaq ñawinkumanta tukuy weqeta pichanqa, manan wañuypas kanqañachu, manallataqmi llakikuypas, waqaypas, nanaypas kanqañachu, ñawpaqkaqkunaqa manaña kapusqanrayku, nispa nishaqta. 5 Kamachikuy tiyanapi tiyashaqtaq nirqan: Qhawariy, ñoqan lliw imaymanata mosoqta ruwani, nispa. Hinaspan niwarqan: Kay simikunata qelqay, kay simikunaqa cheqaqmi, hap'ipakunapaq hinataqmi kanpas, nispa. 6 Nillawarqantaqmi: Chaykunaqa tukusqañan. Ñoqan kani ñawpaq kaqpas qhepa kaqpas, qallariypas tukukuypas. Pipas ch'akichikuqmanqa kawsay unu pukyumantan mana qolqellapaq ukyachisaq. 7 Atipaqkunamanqa tukuy chaykunatan herenciata hina qosaq. Ñoqan Diosninku kasaq, paykunataq wawaykuna kanqaku. 8 Ichaqa manchapakuqkuna, mana iñiqkuna, mana p'enqakuqkuna, runa wañuchiqkuna, qhelli huchapi puriqkuna, layqakuna, idolokunata yupaychaqkuna, llapa llullakunapiwanmi ninawan azufrewan rawrashaq qochaman wikch'uykusqa kanqaku. Chaymi iskaykaq wañuyqa, nispa. 9 Chaymantataq qanchis angelkunamanta huknin hamuwarqan. Chay angelkunan qhepakaq qanchis manchay ñak'arichiywan hunt'a hatun p'ukuyoqkama kasqaku. Paymi niwarqan: Hamuy kayman, ñoqan rikuchisqayki casarakuq-masin sipasta, Corderoq esposanta, nispa. 10 Hinaspan angelqa Santo Espirituq atiyninpi hatun alto orqoman pusawarqan, chaymantan ch'uya Jerusalén llaqtata rikuchiwarqan Diospa qayllan hanaq pachamanta uraykamushaqta. 11 Chay llaqtan Diospa lliphlli-kayninwan k'anchashasqa, lliphipipiyninpas ancha chaniyoq umiñaq hina kasqa, k'anchaq-q'omer umiña qespi hina sut'i illaqtaq kasqa. 12 Llaqtataq hatun alto perqawan muyuykusqa kasqa, chay perqan chunka iskayniyoq punkuyoq kasqa, sapanka punkupitaq huk ángel kasqa. Hinallataq chay punkukunapi chunka iskayniyoq Israel ayllukunaq sutin qelqasqa kasqa. 13 Inti lloqsimuy ladopin kinsa punku kasqa, wichay ladopin kinsa punku kasqa, inti chinkaykuy ladopin kinsa punku kasqa, uray ladopitaq kinsa punku kasqa. 14 Llaqta muyuriq perqataq chunka iskayniyoq rumimanta teqsiyoq kasqa, chaykunapitaq Corderoq apostolninkunaq sutin qelqasqa kasqa. 15 Ñoqawan rimaq angeltaq qori soqos tupunayoq kasqa, llaqtata, punkunkunata, perqantawan tupunanpaq. 16 Chay llaqtaqa tawa esquinayoqmi kasqa, wask'anwanpas anchonwanpas sayaypuran kasqa. Angelmi llaqtata tupurqan qori soqoswan, chaymi iskay waranqa iskay pachak kilómetro karqan, llaqtaq sayayninpas, wask'anpas, anchonpas sayaypurakaman karqan. 17 Hinallataq llaqta perqata tupurqan soqta chunka phisqayoq metrota. Angelqa runakunaq tupunanwanmi tupurqan. 18 Llaqta muyuriq perqaqa k'anchaq-q'omer umiñamanta ruwasqan kasqa, llaqtataq ichaqa ch'uya qorimanta kasqa, llusk'achasqa qespiman rikch'akuq. 19 Llaqta muyuriq perqa teqsikunaqa tukuy imaymana sumaq umiña rumikunawan sumaqchasqan kasqa. Ñawpaqkaq teqsin kasqa k'anchaq-q'omer umiñamanta, iskaykaqtaq yana azul umiñamanta, kinsakaqtaq wachu-wachu colorniyoq umiñamanta, tawakaqtaq q'omer qespi umiñamanta, 20 phisqakaqtaq pukayoq-yuraq umiñamanta, soqtakaqtaq nina-q'ellu umiñamanta, qanchiskaqtaq qori-q'ellu umiñamanta, pusaqkaqtaq anqas-q'omer umiñamanta, isqonkaqtaq q'ellu-q'omer umiñamanta, chunkakaqtaq q'omerman-samaq umiñamanta, chunka hukniyoqkaqtaq pukaman-samaq q'ellu umiñamanta, chunka iskayniyoqkaqtaq sani-puka umiñamanta. 21 Chunka iskayniyoq punkukunaqa chunka iskayniyoq perlakunan kasqa, sapanka punkutaq huk perlamanta ruwasqa kasqa, callenkunataq ch'uya qorimanta kasqa, sut'i illaq qespi hina. 22 Chay llaqtapiqa manan Dios yupaychana wasita rikurqanichu, Tukuy-atiyniyoq Señor Diosmi Corderopiwan yupaychana wasiqa. 23 Chay llaqtaqa manan necesitanchu intitapas killatapas k'anchananpaq, Diospa lliphipiyninmi chay llaqtataqa k'anchan, Corderotaqmi k'anchaqninpas. 24 Chaymi suyukunaqa chay k'anchaypi purinqaku, kay pacha reykunataq ancha qhapaq kayninkuta llaqtaman apanqaku. 25 Punkunkunaqa manan hayk'aqpas p'unchaypi wisq'akunqachu, manan chaypiqa tutapas kanqañachu. 26 Chaymanmi suyukunaqa apanqaku qhapaq kayninkuta yupaychayninkutawan apanqaku. 27 Chay llaqtamanqa manan haykunqachu ima qhellipas, millay mana chanin ruwaqpas, llullakuqpas, aswanpas Corderoq kawsay libronpi sutin qelqasqa kaqkunallan haykunqa. 1 Chaymantataq angelqa kawsay unuyoq mayuta rikuchiwarqan. Chaymi kasqa qespi hina sut'i illashaq, lloqsimushasqataq Diospa kamachikuy tiyananmanta Corderoq kamachikuy tiyananmantawan, 2 llaqta hatun calle chawpinta. Mayuq ladopuranpitaq kawsay sach'a kashasqa, chay sach'an sapa killa ruruspa, chunka iskayniyoq kutita watapi rurusqa. Raphinkunataq suyukunaq qhaliyananpaq kasqa. 3 Chay llaqtapiqa manañan ima ñakaypas kanqañachu. Chaypin Diospapas Corderoqpas kamachikuy tiyanan kashanqa, kamachinkunan payta yupaychanqaku. 4 Uyantan rikunqaku, mat'inkupitaq sutinpas kashanqa. 5 Chaypiqa manan tutapas kanqañachu, manan lámpara k'anchaytapas inti k'anchaytapas necesitanqakuñachu. Señor Diosmi paykunataqa k'anchanqa, wiñay-wiñaypaqtaqmi kamachikunqaku. 6 Chaymantataq angelqa niwarqan: Chay simikunaqa cheqaqmi, hap'ipakunapaq hinataqmi kanpas. Profetakunata yuyaychaq Señor Diosmi angelninta kachamurqan yaqaña sucedenan kashaqkunata kamachinkunaman rikuchinanpaq, nispa. 7 Jesucriston nin: “¡Yaqañan hamusaq! ¡Kusisamiyoqmi kay libropi profetizasqa simikunata kasukuqqa!” nispa. 8 Ñoqa Juanmi chaykunataqa rikurqanipas uyarirqanipas. Chaymi uyarispaña rikuspaña chaykunata rikuchiwaqniy angelpa ñawpaqenpi qonqoriykukurqani payta yupaychanaypaq. 9 Angeltaq ichaqa niwarqan: ¡Ama qonqorikuwaychu! Ñoqaqa kamachimasiykin kani, wawqeyki profetakuna hina, kay libropi qelqasqa simikunata kasukuq llapa runakuna hinallan kani. ¡Diosllatapuni yupaychay! nispa. 10 Nillawarqantaqmi: Kay libropi profetizasqa simikunataqa ama pakaychu, hunt'akunan tiempo qayllaykamushasqan hawa. 11 Mana chanin ruwaqqa hinalla mana chaninta ruwashachun, millay kawsaqpas hinalla millayta kawsashachun, chanin runa ichaqa chanillantapuni kawsashachun, Diospaq ch'uya kawsaq runapas aswan ch'uyatapuni kawsashachun, nispa. 12 Jesucriston nin: ¡Yaqañan hamusaq! Premiokunatan apamusaq imatachus ruwasqankuman hina sapankaman qonaypaq. 13 Ñoqan kani Alfapas Omegapas, ñawpaq kaqpas qhepa kaqpas, qallariypas tukukuypas. 14 Kusisamiyoqmi t'aqsasqa p'achayoqkunaqa. Paykunaqa atinkun punkunkunata llaqtaman haykuyta, hinaspa kawsay sach'amanta mikhuyta. 15 Ichaqa alqo hina kawsaqkunan, layqakunan, qhelli huchapi puriqkunan, runa wañuchiqkunan, idolokunata yupaychaqkunan, llullakuyta munaspa llullakuqkunapiwanmi hawapi qhepanqaku. 16 Ñoqa Jesusmi angelniyta kachamurqani chaykunata iglesiakunaman willanasuykichispaq. Ñoqan kani Davidpa saphinpas mirayninpas pacha paqariy lliphipipiq ch'askapas, nispa. 17 Santo Espirituwan Corderoq esposanwanmi ninku: ¡Hamuy! nispa. Pipas uyariqqa nichun: ¡Hamuy! nispa. Pipas ch'akichikuqqa hamuchun, kawsay unuta ukyay munaqqa mana qolqellawan ukyachun. 18 Kay libropi llapallan profetizasqa simikunata uyariqkunatan ñoqa anyani: Pipas kay libroman yapaykunman chayqa, Diosmi payman yapanqa kaypi qelqasqa kaq manchay ñak'arichiykunata. 19 Pipas kay libropi profetizasqa simikunamanta horqonman chayqa, Diosmi kawsay sach'amanta ch'uya llaqtamantawan tupaqninta qechunqa, nispa. Kay libropin sach'amantapas llaqtamantapas qelqasqa kashan. 20 Chaykunata willakuqmi nin: Cheqaqtapunin yaqaña hamusaq, nispa. Amén. ¡Hamuy, Señor Jesús! 21 Señor Jesusmi llapaykichista anchata saminchasunkichis. |